Praca licencjacka – jak ją napisać, żeby się obronić? 1. Objętość 2

Praca licencjacka – jak ją napisać, żeby się obronić?
1. Objętość
Praca licencjacka powinna liczyć przynajmniej 40 stron (licząc wstęp, wszystkie rozdziały
oraz zakończenie), napisanych czcionką Times New Roman, p.12, 13 lub 14, z odstępem 1,5
wiersza. Należy pamiętać o tym, że z lewej strony ustawiamy margines 3,5 cm (w
ustawieniach strony, w sekcji marginesy), aby praca mogła być oprawiona. Praca licencjacka
zwykle składa się z trzech rozdziałów, choć oczywiście może składać się z 4 czy 5. wszystko
zależy od podjętego tematu i ustalenia struktury pracy.
2. Tematyka
Przygotowanie pracy licencjackiej trwa 1 rok akademicki, dlatego też wymaga dość
intensywnego wysiłku. W związku z tym na temat pracy licencjackiej należy wybrać sobie
takie zagadnienie, które jest szczególnie interesujące dla osoby piszącej, do którego „ma się
serce”. Nie warto poświęcać swojego wysiłku dla tematu, który w ogóle nas nie pociąga,
mówiąc kolokwialnie „nie kręci”, a wybieramy go tylko dlatego, że jest modny lub wiele
osób o tym pisze. Poza tym wybierając temat pracy należy wziąć pod uwagę dostępność
terenu czyli np. jeśli ktoś będzie chciał przeprowadzić badania w szkole podstawowej w
swojej miejscowości, to należy się udać do tej szkoły na rozmowę z dyrekcją i upewnić, że
władze szkoły nie mają nic przeciwko tym badaniom i udostępnią potrzebne materiały oraz
informacje. Obowiązuje również zasad, że temat pracy licencjackiej wybiera się samodzielnie
i uzgadnia jego dokładne brzmienie z promotorem. W przypadku kompletnego braku pomysłu
na temat, promotor służy pomocą w jego znalezieniu.
3. Struktura pracy
Strukturę ustala się po konsultacji z promotorem. Typowa struktura pracy to: strona tytułowa
(przygotowana według wzoru obowiązujące na Wydziale Pedagogicznym SWPW w Płocku),
spis treści, wstęp, rozdział pierwszy (zwykle przegląd i analiza literatury naukowej
poświęconej badanemu zagadnieniu), rozdział drugi (zwykle metodologia badań własnych) i
rozdział trzeci (zwykle analiza wyników badań własnych), zakończenie, bibliografia (w
układzie alfabetycznym), aneks.
Istotne jest, aby we wstępie uzasadnić wybór tematu pracy, wagę badanego i analizowanego
zagadnienia dla współczesnej pedagogiki, jak też w skrócie nakreślić strukturę pracy (o czym
traktuje rozdział pierwszy, drugi itd.). Dlatego też wstęp piszemy, gdy praca jest już gotowa.
Bardzo ważne jest to, aby nie mylić podsumowania wyników przeprowadzonych
samodzielnie badań z zakończeniem pracy. Na końcu rozdziału poświęconego analizie
wyników badań własnych musi znaleźć się punkt Podsumowanie i wnioski, gdzie
dokonujemy podsumowania, komentarzy i wyciągamy wnioski z przeprowadzonych badań
własnych. Zakończenie natomiast dotyczy całości pracy, łącznie z jej częścią teoretyczną.
Zarówno wstęp, jak i zakończenie powinny być objętości 1,5 do 2-3 stron.
4. Rozdział metodologiczny
Struktura rozdziału metodologicznego będzie się różnić, w zależności od przyjętego podejścia
badawczego i wybranych metod oraz technik badawczych. W przypadku badań ilościowych
konieczne będzie sformułowanie hipotez, wyszczególnienie zmiennych i wskaźników.
Elementów tych nie ma w przypadku wyboru opcji badań jakościowych. Natomiast
niezależnie od wybranego podejścia badawczego w rozdziale metodologicznym należy
napisać jaki jest cel i przedmiot naszych badań, przedstawić główny problem badań oraz
problemy szczegółowe, jak też scharakteryzować zastosowane w badaniach własnych
metody, techniki i narzędzia badań oraz opisać teren i organizację badań.
1
Do napisania rozdziału metodologicznego przydadzą się Państwu przede wszystkim książki
autorstwa Tadeusza Pilcha, Władysława P. Zaczyńskiego, Mieczysława Łobockiego. Warto
skorzystać też z publikacji przygotowanej specjalnie dla Państwa:
Zbigniew P. Kruszewski (red.), Vademecum metodologiczne studentów Wydziału
Pedagogicznego Włodkowica, Płock 2008.
5. Język pracy i sposób zapisu
Pamiętajmy o tym, że język pracy będzie inny, w zależności od tego czy badania przez nas
prowadzone należą do nurtu badań ilościowych czy jakościowych. W przypadku wyboru
badań ilościowych pamiętamy, aby pisać bezosobowo np. ...sformułowane zostały
następujące problemy badawcze..., ....przebadanych zostało 65 uczniów klas VI szkoły
podstawowej..., ...na podstawie przeprowadzonych badań można wyciągnąć następujące
wnioski... Z kolei wybierając opcję jakościową możemy pisać w pierwszej osobie np. ...do
badań wybrałam/em ucznia, który..., badania przeprowadziłam/em w kwietniu 2009 roku...,
...po analizie wywiadu mogę przedstawić końcowe wnioski...
Pisząc tekst pracy należy unikać błędów językowych, jak też literówek, ponieważ błędy te
wpływają również na ostateczną ocenę pracy. Literówek dość łatwo uniknąć, gdyż wyrazy z
literówkami są podkreślane przez program komputerowy na czerwono.
Warto zadbać także o estetykę pracy czyli wygląd tekstu. Poniżej znajdują się najczęściej
spotykane w pracach nieprawidłowości w zapisie, a obok zapis prawidłowy:
Zapis
Przecinki
Kropki i średniki
Nawiasy
Cudzysłów
Procenty
Źle
tekst , tekst
tekst .
( tekst ) lub ( tekst
)
„ tekst ”
24, 5 %
Dobrze
tekst, tekst
tekst.
(tekst)
„tekst”
24,5%
Uważamy zatem przy stosowaniu klawisza spacji, żeby nie popsuł wyglądu tekstu. Ponadto
przy analizie danych ilościowych nie zaczynamy zdań od liczb czy procentów np.:
Źle
68% badanych uczniów stwierdziło, że...
Dobrze
Wśród badanych uczniów 68% stwierdziło, że
6. Przypisy
Przypisy robimy według następującego wzorca:
E.M. Skibińska, Mikroświaty kobiet. Relacje autobiograficzne, Wyd. Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa 2006, s. 178.
J. Kargul, Aplikacje teorii całożyciowej edukacji w badaniach biograficznych [w:] E.
Dubas, O. Czerniawska (red.), Drogi edukacyjne i ich biograficzny wymiar, Biblioteka
Edukacji Dorosłych t. 27, Warszawa 2002, s. 80.
E. Dubas, Biograficzność w oświacie dorosłych – wybrane stanowiska, Edukacja
Dorosłych 3/1998.
Jeśli powołujemy się na artykuł zamieszczony na stronie internetowej, musimy koniecznie
podać datę dostępu czyli dzień, w którym korzystaliśmy z cytowanego artykułu:
2
J. Mellibruda, Psycho – bio - społeczna koncepcja uzależnienia od alkoholu, Alkoholizm i
Narkomania 3 (28)/1997,
http://www.psychologia.edu.pl/index.php?dz=strony&op=spis&id=2699 [18.02.2008]
Jeżeli cytujemy tę samą pozycję, tego samego autora, to możemy zastosować skróty:
a) jeśli pozycja tego samego autora występuje jedna pod drugą:
E.M. Skibińska, Mikroświaty kobiet. Relacje autobiograficzne, Wyd. Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa 2006, s. 178.
Tamże, s. 179. (lub) Ibidem, s. 179. (nie mieszamy wersji polskiej z łacińską)
b) jeśli pozycja tego samego autora jest przedzielona jedną lub kilkoma innymi:
E.M. Skibińska, Mikroświaty kobiet. Relacje autobiograficzne, Wyd. Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa 2006, s. 178.
E. Dubas, Biograficzność w oświacie dorosłych – wybrane stanowiska, Edukacja
Dorosłych 3/1998.
O. Czerniawska, Andragogika z perspektywy badań biograficznych [w:] O. Czerniawska,
Szkice z andragogiki i gerontologii, Wyd. WSHE, Łódź 2007, s. 40.
E.M. Skibińska, dz. cyt., s. 179. (lub) E.M. Skibińska, op.cit., s. 179. (co znaczy dzieło
cytowane; nie mieszamy wersji polskiej z łacińską).
Pamiętamy o tym, że zawsze na końcu przypisów stawiamy kropki.
7. Numeracja
W spisie treści, jak też w poszczególnych punktach w treści pracy stosujemy zapisy jak w
poniższym przykładzie:
Rozdział II. Charakterystyka Toruńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku.................24
1. Ogólna charakterystyka terenu działalności.......................................................................24
1.1. Miasto Toruń...................................................................................................................24
1.2. Usytuowanie TUTW w mieście i jego baza lokalowa....................................................24
2. Działalność Toruńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku.................................................25
2.1. Historia – powody powstania i założyciele TUTW........................................................25
2.2. Statut TUTW – podstawy prawne funkcjonowania Uniwersytetu..................................25
2.2.1. Kwestie ogólne.............................................................................................................25
2.2.2. Zasady członkostwa w TUTW.....................................................................................26
2.2.3. Struktura TUTW...........................................................................................................27
Na końcu tytułu całej pracy, jak też tytułów poszczególnych rozdziałów i podpunktów nie
stawiamy kropek! Jak w poniższym przykładzie:
2.1. Historia – powody powstania i założyciele TUTW
3
Pamiętajmy o tym, że tylko kolejny rozdział zaczynamy pisać na nowej stronie. Poszczególne
podpunkty jednego rozdziału muszą znajdować się jeden pod drugim na stronie, by tworzyły
całość.
Numerację poszczególnych stron umieszczamy na dole (w prawym dolnym rogu lub
pośrodku strony), jednak numery stron uwidaczniamy dopiero od wstępu, od numeru 3 lub 4
(w zależności od długości spisu treści).
8. Analiza wyników badań
W rozdziale, który przedstawia analizę wyników badań własnych nie możemy pozostać przy
samej prezentacji „gołych” danych uzyskanych w badaniach. Każda odpowiedź na
postawione w ankiecie czy wywiadzie pytanie, musi być skomentowana przez autora pracy
licencjakiej. Większość pytań ankietowych (lub wszystkie) muszą być również zilustrowane
w tabeli lub na wykresie.
Tabela 9. Źródło informacji o działalności TUTW
Źródło informacji
Znajomi
Prasa
Radio
Ostatnie miejsce pracy
Klub Emeryta
Telewizja
Razem
Ankieta
Liczba badanych
18
15
2
2
2
1
40
%
45
37,5
5
5
5
2,5
100%
Źródło: badania własne
Stosujemy ciągłą numerację tabel i wykresów, tzn., że wszystkim tabelom zamieszczonym w
pracy nadajemy kolejne numery, podobnie robimy z wykresami, z tym że tabele i wykresy
mają swoje oddzielne numeracje. Zwróćmy uwagę na to, że pod każdym zamieszczonym
wykresem czy tabelą, musi być podane źródło – jeśli tabela czy wykres przedstawiają
odpowiedzi na pytanie kwestionariusza ankiety lub wywiadu, to piszemy:
Źródło: badania własne
a jeśli tabela czy wykres zamieszczone zostały w przeczytanej publikacji, to podajemy
informacje o tej publikacji np.:
Źródło: M.W. Poznańska, Nałóg [w:] Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku pod red. T. Pilcha, Warszawa
2004, s. 480.
Po przedstawieniu odpowiedzi na wszystkie pytania wywiadu czy ankiety, przechodzimy do
udzielenia odpowiedzi na pytania badawcze postawione w rozdziale metodologicznym oraz
weryfikujemy hipotezy.
Bardzo ważna uwaga dotycząca weryfikacji postawionych wcześniej hipotez badawczych!
Pamiętajmy o tym, że wynik negatywny, to też wynik. Zatem uczciwie piszemy o tym, że
wyniki uzyskanych badań, potwierdziły tylko częściowo lub wcale nie potwierdziły jednej
czy kilku z postawionych przez nas hipotez. To, że jakaś hipoteza nie została potwierdzona, to
wcale nie jest błąd! To jest bardzo ważny wynik badań, wiele wnoszący do naszego
dotychczasowego stanu wiedzy, mogący wykazać, że pewne nasze sądy są stereotypami, nie
4
mającymi potwierdzenia w rzeczywistości. W ten sposób „odczarowujemy” praktykę
edukacyjną.
Ważnym było również pytanie o to, jakie korzyści osobiste wynoszą słuchacze z zajęć
w TUTW. W ankiecie podanych było siedem możliwych odpowiedzi oraz opcja „inne”.
Słuchacze w większości dokonywali trzech lub czterech wyborów (60% osób), co świadczy o
tym, iż Uniwersytet ten pełni dużą rolę w ich życiu i przynosi im konkretne wartości.
Najwięcej osób wskazywało na takie korzyści jak: pogłębienie wiedzy, poszerzanie i
realizacja zainteresowań, spełnienie niezrealizowanych dotąd marzeń edukacyjnych i
możliwość kontaktu z innymi ludźmi, a jako „inne” została podana profilaktyka zdrowotna.
Natomiast w wywiadzie pytanie to nie zostało skategoryzowane i badani udzielali odpowiedzi
według własnych przemyśleń. Odpowiedzi są znacznie zróżnicowane, ale jako powtarzające
się w różnej formie można wymienić: samorealizację, nabycie nowej wiedzy, możliwość
wymiany myśli i doświadczeń, relaks, mobilizację do pracy, ciekawe spędzenie wolnego czasu
z ciekawymi ludźmi itp.
W ten sposób hipoteza H4 mówiąca, iż główną wartością, jaką wynoszą z zajęć
słuchacze jest spełnianie ich niezrealizowanych marzeń i planów edukacyjnych nie została w
pełni potwierdzona. Faktycznie odpowiedź ta została wymieniona w 7 z 21 wszystkich
podanych przez badanych kombinacjach wyborów. Tak więc wartość ta jest dla słuchaczy
ważna, jednak nie aż w tak dużym stopniu, jak to założono.
Po przeprowadzonych analizach należy oczywiście wyciągnąć wnioski i spisać je w postaci
listy. Pamiętajmy o tym, że w przypadku prac monograficznych koniecznie trzeba podać
również rekomendacje własne zawierające nasze propozycje dotyczące rozwoju badanej
instytucji w perspektywie kilku najbliższych lat.
9. Dodatki
Pamiętajmy o tym, że na końcu pracy możemy zamieścić załączniki, którymi mogą być
dokumenty (np. statuty, regulaminy lub ważne dla naszego tematu pracy ich fragmenty,
artykuły prasowe), zdjęcia, rysunki uczniów, mapki itp. Jeśli piszemy pracę badawczą,
obowiązkowo musimy zamieścić w postaci załącznika wzór kwestionariusza ankiety,
wywiadu czy obserwacji, którym posłużyliśmy się w badaniach.
Aneks z materiałami dodatkowymi zamieszczamy na samym końcu pracy, po bibliografii.
Bibliografia do pracy licencjackiej powinna liczyć około 20 pozycji, ale nie mniej niż 15
(książki, artykuły, strony internetowe). W bibliografii zamieszczamy nie tylko publikacje
cytowane bezpośrednio w tekście pracy, ale i inne, przeczytane na potrzeby zapoznania się z
opracowywanym przez nas zagadnieniem i napisania pracy.
Uwaga! Przed wyruszeniem na badania należy obowiązkowo przedstawić promotorce
przygotowany kwestionariusz wywiadu, ankiety czy obserwacji do akceptacji!
5