NA LATA - Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski
Transkrypt
NA LATA - Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski
Załącznik do uchwały Nr XXXVIII/220/2009 Rady Gminy Międzyrzec Podlaski z dnia 6 listopada 2009 r. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI Pościsze NA LATA 2009-2016 GMINA MIĘDZYRZEC PODLASKI POWIAT BIALSKI WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE Opracowanie: Rada Sołecka wsi Pościsze Współpraca: Urząd Gminy: Międzyrzec Podlaski Międzyrzec Podlaski 2009 Spis treści 1. WSTĘP 2. Charakterystyka miejscowości 2.1. Położenie Geograficzne 2.2. Warunki klimatyczne 2.3. Rys historyczny 2.4 Ludność miejscowości Pościsze 2.5. Struktura użytkowania i własności gruntów w Pościszach 2.6. Działalność gospodarcza 2.7. Rolnictwo 2.8. Oświata 2.9. Ochrona zdrowia 2.10. Kultura 2.11. Turystyka 2.11.1. Trasa Rowerowa 2.11.2. Atrakcje turystyczne 2.12. Zaopatrzenie w wodę i kanalizację 2.13. Drogi. 3. Analiza mocnych i słabych stron miejscowości. 1. WSTĘP Podstawą rozwoju miejscowości Pościsze jest dokument pn. „Plan odnowy miejscowości Pościsze”, który określa charakterystykę miejscowości, inwentaryzuje zasoby w ujęciu stanu rzeczywistego, opisuje mocne i słabe strony, opisuje planowane zadania w perspektywie do 2016 r. od dnia przyjęcia dokumentu. Dokument został oparty na analizie potrzeb inwestycyjnych w miejscowości. Plan Odnowy Miejscowości jest opracowaniem o charakterze planowania strategicznego. Obowiązek stworzenia planu wynika z zapisów Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - służącego wpieraniu obszarów i społeczności wiejskich Zapisy „Planu odnowy miejscowości Pościsze” są spójne ze: Strategią Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa na lata 2007-2013, Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego 2006 – 2020. W dalszej części opracowania przedstawiono: zasoby miejscowości, analizę mocnych i słabych stron, cele i kierunki działania oraz Plan Inwestycyjny dla miejscowości Pościsze. 2. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI 2.1. Położenie geograficzne Pościsze położone są w zachodniej części Gminy Międzyrzec Podlaski w powiecie bialskim województwa lubelskiego. Położenie miejscowości wyznaczają współrzędne geograficzne: 52° 00' 11'' szerokości geograficznej północnej i 22° 40' 56'' długości geograficznej wschodniej. Miejscowość Pościsze składa się z trzech skupisk ludności: Pościsze Stare, Pościsze Kolonia oraz Pościsze Dąbrowa. Graniczy ona z Wólką Krzymowską od północy, z Krzymoszycami i Leszczanką od zachodu, ze Strzakłami i Sawkami od południa i z Tuliłowem od wschodu. 2.2. Warunki klimatyczne Klimat umiarkowany, chłodny, o cechach kontynentalnych wschodnich. Stosunki hydrograficzne charakteryzuje poza równinnością, płytki poziom wód gruntowych i mały spływ powierzchniowy, który wynika z kontynentalnych cech klimatu odznaczających się: niską amplitudą średnich temperatur miesięcznych, małą ilością opadów i stosunkowo wysoką temperaturą w ciągu roku. Lato jest niezbyt ciepłe i długie, a zima stosunkowo ostra i długa. Jesień i wiosna są krótkie, natomiast średnia roczna temperatura okresu wegetacyjnego wynosi 13,5°C, s średnia amplituda temperatur 22-23°C. Masy arktyczne przynoszą tu zimą silne, mroźne i obfite opady śnieżne, a wiosną i jesienią fale przymrozków. Zimy i wiosny są pod wpływami polarnokontynentalnego powietrza dającego pogodę słoneczną przy małej wilgotności powietrza i opadach 91 – 106 mm. Wilgotne powietrze podzwrotnikowe morskie bywa latem przyczyną bardzo wysokich opadów, czasami połączonych z burzami. Innymi sporadyczne pojawiającym się zjawiskiem klimatycznym, bywają deszcze nawalne powodujące powodzie. Stosunki termiczne kształtują się pod wpływem takich czynników jak: napływu różnych mas powietrza i kierunków wiatrów, stopnia zachmurzenia, wzniesienia terenu n.p.m., charakteru podłoża i In. Występujące temperatury porównywane są na wysokości 2m nad poziomem gruntu , które dają jedynie przybliżony rozkład temperatur. Według Atlasu Polski, III Klimat (1954), Średnia roczna temperatura wynosi 7,5-8,0°C i średnią amplitudą temperatur 23,4°C, a według Władysława Szafera 22,1°C. Temperatura lipca wynosi 18°C, a stycznia 3,5 - 4°C poniżej zera. Liczba dni z mrozem tj. takich, których temperatura maksymalna jest niższa od 0°C dochodzi do 60. Liczba dni z przymrozkami przymrozkami roku tj. temperaturą minimalną w ciągu doby spadającą poniżej 0°C, waha się od 110 do 130 dni. Natomiast średnia dobowa temperatura powietrza powyżej 15°C wynosi ponad 100 dni. 2.3. Rys historyczny Pierwsze wzmianki o Pościszach pochodzą z XV wieku z 1442 roku, w którym na terenie obecnej Międzyrzecczyzny istniały wsie Międzyrzec i Stołpno. W tym czasie dziedzicem owych ziem był starosta brzeski, Jan Nassutowicz, który postanowił poprzez kolonizację zaludnić te ziemie. Wydał on dokument, na mocy którego powstała wieś. Do 1569 roku Pościsze należały do Wielkiego Księstwa Litewskiego. 28 czerwca tegoż roku zawarto na sejmie w Lublinie związek Polski z Litwą (Unia Lubelska), na mocy którego część Podlasia wróciła do Korony. Kolejne wzmianki o Pościszach pochodzą z roku 1605, w którym przeprowadzono lustrację biskupią dóbr międzyrzeckich; wymieniono 12 wsi bojarskich zamieszkałych przez ludzi przybyłych z Mazowsza - w tym m.in. Pościsze. W 1795 r. nastąpił III rozbiór Polski, w wyniku którego Międzyrzecczyzna dostała się pod zabór austriacki, a w tym Pościsze. Z 1886 r. pochodzą informacje o 387 mieszkańcach (w tym 377 katolików), z których 145 umie czytać, a 15 pisać. Mieszkają oni w 52 domach i uprawiają 789 morgów ziemi. W latach 1955 - 1957 przeprowadzono częściową meliorację gruntów i łąk, a w 1967 r. dokonano elektryfikacji wsi. W 1971 r. mieszkańcy Pościsz - Kolonii w czynie społecznym wybudowali szkołę podstawową z dwoma klasami i mieszkaniem dla nauczyciela, a mieszkańcy Pościsz - Starowsi w ramach współzawodnictwa wybudowali remizę strażacką. W 1982 r. rozpoczęto budowę szosy na odcinku od Tuliłowa do Krzymoszyc (przez Pościsze - Kolonie). W tym też roku (440 lat od założenia na 10 włókach) obszar wsi wynosił 923 ha. 2.4. Ludność miejscowości Pościsze Miejscowość zamieszkuje 350 osób (stan na 31 grudnia 2008 r.) Przekrój statystyczny struktury ludności miejscowości przedstawiają poniższe tebele. Tabela 1 Mieszkańcy miejscowości Pościsze – stan na koniec 2008 r. Wiek 0-6 9-17 18-44 45-60 pow. 60 Razem Kobiety 18 23 68 28 36 173 Mężczyźni 14 26 76 38 23 177 Ogółem 32 49 144 66 59 350 2.5. Struktura użytkowania i własności gruntów gruntów Pościszach. Powierzchnia obrębu miejscowości Pościsze wynosi 922,90 ha. Według klasyfikacji bonitacyjnej, uwzględniając żyzność gleby, stosunki wodne, stopień kultury i trudność uprawy w powiązaniu z agroklimatem, rzeźbą terenu oraz niektórymi elementami stosunków gospodarczych, na obszarze gminy w grupie gruntów ornych zdecydowanie przeważają grunty orne IV, V, VI klasie bonitacyjnej. Tabela 2 Struktura gruntów według wykazu gruntów dla obrębu Pościsze. Powierzchnia ogółem Grunty orne Łąki Pastwiska Lasy Grunty zakrzaczone Sady Nieużytki 922,90 391,71 65,87 27,52 363,07 6,83 3,17 4,35 Drogi Pow. pod budynkami Wody płynące Rowy 24,67 28,46 2,50 4,17 2.6. Działalność gospodarcza Tabela 3 Struktura prowadzonej działalności gospodarczej w m. Pościsze. Lp. Nazwisko i imię Miejsce zamieszkania Data rozpoczęcia Nazwa firmy przedsiębiorcy działalności 1. Karwowski Bogdan Pościsze 72 01.09.1992. 2. GTI SERWIS Joanna Szymczak Pościsze 87 08.01.2004. 3. ELEKTRO INSTAL Pościsze 30 01.12.2004. Paweł Domański 4. Mariusz Komoszka Pościsze 80 10.07.2006. 5. Czesław Karwowski Pościsze 97 18.09.2006. 6. AD-KOZ Andrzej Kozakiewicz Pościsze 44 06.04.2009. 2.7. Rolnictwo Sołectwo jest miejscowością typowo rolniczą. Przeważają gosodarstwa kilku- oraz kilkunastohektarowe (średnio ok. 7ha)o przeciętnym stopniu unowocześnienia i mechanizacji produkcji. Pola charakteryzują się niską jakością gleb IV – VI klasy bonitacyjnej i znacznym rozdrobnieniem areału. Tutejsi rolnicy uprawiają podstawowe zboża: pszenżyto, pszenicę, jęczmień, owies i mieszanki zbóż jarych oraz żyto. W ostatnim okresie znacznie zmalał areał uprawy ziemniaków. Sporadycznie występują gruntowe uprawy warzyw, roślin motylkowych i kukurydzy. Zdecydowana większość rolników korzysta z dopłat bezpośrednich do gruntów rolnych oraz ONW. W mniejszym stopniu realizowane są programy rolno-środowiskowe. Dochody z produkcji rolnej stanowią podstawę lub są istotnym składnikiem egzystencji większości gospodarstw domowych. 2.8. Oświata 2.9. Ochrona zdrowia Podstawowe zabezpieczenie medyczne sprawuje funkcjonujący w Tłuśćcu Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej. NZOZ zapewnia opiekę w zakresie lekarza rodzinnego, pielęgniarek środowiskowych, opieki nad młodzieżą szkolną oraz pomoc stomatologiczną. W Tłuśćcu ponadto istnieje punkt apteczny. Leczenie szpitalne i specjalistyczną pomoc ambulatoryjną sprawuje oddalony o 6 km. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Międzyrzecu Podlaskim W strukturze organizacyjnej zakładu funkcjonują: Szpital Powiatowy (120 łóżek), Przychodnia Specjalistyczna, Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej, Zakład Diagnostyki Obrazowej, Zakład Rehabilitacji. W Międzyrzecu Podlaskim mieści się również Filia Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego i Transportu Sanitarnego. 2.10. Kultura OSP w Pościszach istnieje od 1966 r. Jednostka mieści się w lokalnej remizie wybudowanej przez samych mieszkańców. Inwentarz jest stale powiększany m.in. w 1999 r. zakupiono samochód LUBLIN 3 GLM. Od 2002 roku, kiedy Rada Gminy Międzyrzec Podlaski przeznaczyła w budżecie środki finansowe, rozpoczęto modernizację remizy strażackiej. Remont polegał na dobudowaniu od strony północno-zachodniej części garażowej, a od strony północno-wschodniej części magazynowej. W tym samym roku został wykonany stan surowy budynku: ściany zewnętrzne, wewnętrzne, strop oraz konstrukcja dachu, którą pokryto blachą trapezową. W 2004 roku zakończono remont remizy polegający na ułożeniu płytek, terakoty, przebudowie instalacji elektrycznej i drobnych naprawach murarskich. Obecnie budynek jest funkcjonalny, posiada sanitariaty, zaplecze magazynowokuchenne i jest doprowadzona do niego woda z wodociągu gminnego. Strażacy OSP Pościsze godnie reprezentują swoją jednostkę i Gminę Międzyrzec Podlaski, a zdobyte odznaczenia, dyplomy i puchary świadczą o rozwijaniu umiejętności kunsztu strażackiego, który budzi zainteresowanie coraz młodszych pokoleń. 2.11. Turystyka 2.11.1. Trasa rowerowa Jednym z głównych walorów turystycznych miejscowości Pościsze jest trasa rowerowa „Dolina Krzny” która została otwarta 22 lipca 2007 r. "Dolina Krzny" obejmuje swym zasięgiem Pościsze i sąsiadujące miejscowości. Na trasie możemy odwiedzić 10 przystanków wyszczególnionych w planie trasy. 2.11.2. Atrakcje turystyczne Na terenie miejscowości znajduje się wiele interesujących miejsc które można zobaczyć podróżując trasą rowerową „Dolina Krzny”. Niektóre z nich to m.in. mogiła partyzancka i okopy z czasów II wojny światowej, kaplica p.w. Matki Bożej Kodeńskiej z 1937 r., czy cmentarz choleryczny z XIX w. założony w 1831 r. Odpoczynek mogą zapewnić gospodarstwo agroturystyczne "Tęczowy folwark" czy przystanek "u Bogdana" umożliwiające nocleg turystom. Szczegółowych informacji odnośnie trasy „Dolina Krzny” jak i atrakcji turystycznych można zasięgnąć na stronach www.poscisze.pl jak i www.miedzyrzecpodlaski.gmina.woi.lublin.pl 2.13. Drogi - droga powiatowa nr 1002 L. Pościsze-Kolonia przez Pościsze-Stare do Jelnicy. - droga powiatowa nr 1003 L. Strzakły do Pościsze-Stare. - droga powiatowa nr 1004 L. Tuliłów przez Pościsze-Kolonia do Krzymoszyc. - droga gminna nr 101484 L. Żabce przez Pościsz-Dąbrowa do Pościsze-Stare. - droga gminna nr 101501 L. Tuliłów do Pościsze-Stare. - droga gminna nr 101502 L. Pościsze-Stare do Krzymoszyc. - droga gminna nr 101503 L. DROGI POWIATOWE I GMINNE W MIEJSCOWOŚCI POŚCISZE Lp. Oznaczenie drogi Odcinek Długośc odcinka Suma w (m) P-powiatowa długość orientacyjna G-gminna G 101 484 L 1 2 P 1004 L P 1002 L 3 019-007 1750 007-026 3000 032-007 1625 007-015 700 015-001 3750 012-015 1500 012-013 125 013-014 150 014-019 250 019-020 200 020-021 2050 4275 4750 607 4 G 101501 L 020-046 2175 2175 5 G 101503 L 047-012 250 250 G101502 L 013-047 275 047-002 3500 6 3. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MIEJSCOWOŚCI Silne strony: 3775 • • • • • • • • • • • Jednostka OSP Linie wysokiego napięcia położone na terenie wsi Istniejące podmioty gospodarcze Trasa rowerowa „Dolina Krzny” Działające Stowarzyszenie Kobiet Wsi Pościsze Atrakcyjne działki siedliskowe położone, na skraju lasów Luźna zabudowa i dogodne warunki dojazdowe do gospodarstw 100% zwodociągowanie wsi Liczne atrakcje turystyczne Zasoby leśne, bogata flora i fauna Strona internetowa Miejscowości Słabe strony: • • • • • • • Słaba jakość gruntów rolnych Brak kanalizacji – przydomowych oczyszczalni ścieków Brak świetlicy wiejskiej Mała liczba podmiotów gospodarczych Drogi gminne wymagające poprawy jakości nawierzchni Brak planu zagospodarowania przestrzennego Brak atrakcyjnych form spędzania wolnego czasu dla młodzieży: sportowych, kulturalnych i rozrywkowych Szanse: • • • • • • • • Budowa świetlicy wiejskiej Pozyskiwanie inwestorów i kapitału Opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego – wyznaczenie terenów osiedlowo mieszkaniowych i terenów inwestycyjnych Poprawa jakości dróg gminnych Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków Możliwość wykorzystania unijnych środków pomocy Współpraca z działającymi już w sołectwie grupami społecznymi (Straż pożarna, Rada Sołecka) Dalszy rozwój turystyki dzięki trasie rowerowej i gospodarstwa agroturystycznego Zagrożenia: • • • Nie pozyskanie środków na rozwój wsi z PROW, na budowę świetlicy wiejskiej i budowę przydomowych oczyszczalni ścieków Brak środków w budżecie gminy na inwestycje infrastrukturalne Odpływ mieszkańców ze względu na brak poprawy warunków życia • • • • • • Brak inwestorów zewnętrznych Pojawienie się wśród dzieci i młodzieży patologii społecznych charakterystycznych obecnie dla ośrodków miejskich Brak spójności interesów organizacji wiejskich Zanikanie miejscowych tradycji i obrzędów Zanieczyszczenie środowiska naturalnego Mały przyrost naturalny Szans na rozwój miejscowości Pościsze należy upatrywać głównie w rozwoju społeczności lokalnej, zwiększaniu zaangażowania mieszkańców w sprawy wsi, większej integracji i podejmowaniu wspólnych działań na rzecz miejscowości. Wsparciem dla tych inicjatyw mogą być środki pozyskiwane na rozwój miejscowości w wymiarze infrastrukturalnym, które ułatwią życie społeczności lokalnej, zmniejszą różnicę pomiędzy terenami wiejskimi a miastem. 4. OPIS PLANOWANYCH ZADAŃ INWESTYCYJNYCH I PRZEDSIĘWZIĘĆ AKTYWIZUJĄCYCH SOŁECZNOŚĆ LOKALNĄ W LATACH 2009-2016. - W KOLEJNOŚCI WYNIKAJĄCEJ Z PRZYJĘTYCH PRIORYTETÓW ROZWOJU MIEJSCOWOŚCI. Nazwa zadania Cel 1. Budowa świetlicy wiejskiej Realizacja operacji umożliwi zachowanie lokalnych tradycji ludowych ich kultywowanie oraz przekazanie kolejnym pokoleniom. Funkcjonowanie świetlicy wiejskiej w Pościszach przyczyni się do integracji mieszkańców wsi Pościsze, i ich współdziałania na rzecz dalszego rozwoju miejscowości. Powstaną warunki do rozwoju aktywności społecznej, możliwości spędzania wolnego czasu przez dzieci i młodzież. Przeznaczenie - Organizowanie różnorodnych imprez kulturalnych typu: festiwale, przeglądy, wystawy mających na celu przybliżenie kultury - Szerzenie tradycji i zwyczajów kultury ludowej - Rozwój folkloru i rękodzieła ludowego - Stworzenie centrum wsi i uporządkowanie przestrzeni publicznej Harmonogram 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 realizacji Szacunkowy Razem 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 koszt inwestycji 700000,00 300000,00 200000,00 Źródła finansowania Budżet Gminy, PROW 2007-2013 Nazwa zadania Cel 2. Budowa ciągów pieszych 200000,00 - Poprawa bezpieczeństwa komunikacyjnego - Rozwój infrastruktury publicznej - Poprawa standardu życia mieszkańców Przeznaczenie Sprawna i bezpieczna komunikacja piesza i rowerowa Harmonogram 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 realizacji Szacunkowy Razem 2009 2010 2011 2012 2013 koszt inwestycji 100000,00 50000,00 25000,00 Źródła finansowania Budżet Gminy w partnerstwie z powiatem bialskim Nazwa 3. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków 25000,00 2014 2015 2016 zadania Cel Kompleksowe rozwiązanie problemu gospodarki ściekowej na terenie miejscowości Pościsze poprzez budowę przydomowych oczyszczalni ścieków. Wzrost jakości życia mieszkańców poprzez dostarczenie infrastruktury technicznej sprzyjającej rozwojowi społeczno-gospodarczemu. Ochrona gleb i wód zlewni rzeki Bug – Natura 2000 Przeznaczenie Oczyszczalnie ścieków komunalnych z gospodarstw domowych Harmonogram 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 realizacji Szacunkowy Razem 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 koszt inwestycji 750000,00 150000,00 150000,00 Źródła finansowania Budżet Gminy, PROW 2007-2013 Nazwa zadania Cel 4. Budowa Boiska Wiejskiego 150000,00 150000,00 150000,00 - Zaspokojenie potrzeb mieszkańców w zakresie aktywnego wypoczynku - Stworzenie miejsca do spędzania wolnego czasu - Stworzenie warunków do bezpiecznej zabawy i wypoczynku przez dzieci i młodzież Przeznaczenie - Zaspokojenie potrzeb mieszkańców w zakresie aktywnego wypoczynku - Stworzenie miejsca do spędzenia wolnego czasu - Stworzenie warunków do bezpiecznej zabawy i wypoczynku przez dzieci i młodzieży Harmonogram 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 realizacji Szacunkowy Razem 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 koszt inwestycji 50000,00 50000,00 Źródła finansowania Budżet Gminy, Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej Ministerstwo Sportu i Turystyki Nazwa zadania Cel 5. Budowa i poprawa jakości dróg gminnych na terenie wsi Pościsze - Poprawa dostępności komunikacyjnej miejscowości Poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym Udostępnienie kolejnych terenów pod działalność gospodarcza i osadnictwo - Reedukacja kosztów przejazdów i eksploatacji pojazdów. Przeznaczenie Sprawna, szybka i bezpieczna komunikacja samochodowa Harmonogram 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 realizacji Szacunkowy Razem 2009 2010 2011 2012 2013 2014 koszt inwestycji 100 000,00 Źródła finansowania Budżet Gminy, RPOWL 2007-2013 50 000,00 2015 2016 25 000,00 25 000,00 1. WDRAŻANIE PLANU ODNOWY MIEJSCOWOŚCI Tabela 1 Harmonogram wdrażania Planu Odnowy Miejscowości Pościsze ZADANIE ODPOWIEDZIALNI TERMIN REALIZACJI 1. Przedłożenie projektu Planu odnowy miejscowości Pościsze przedstawicielom Zebrania Wiejskiego Rada Sołecka Październik 2009 2. Uchwalenie Planu odnowy miejscowości Pościsze przez Zebranie Wiejskie Zebranie Wiejskie Listopad 2009 3. Zatwierdzenie Planu odnowy miejscowości Pościsze na Sesji Rady Gminy Rada Gminy Listopad 2009 4. Opracowanie dokumentacji technicznych ze szczególnym uwzględnieniem projektów i zadań mogących uzyskać wsparcie z funduszy strukturalnych Wójt Gminy Listopad - Grudzień 2009 Wójt Gminy, Rada Gminy Rada Sołecka Do roku 2016 5. Realizacja zadań określonych poszczególnymi projektami zgodnie z harmonogramem przyjętym w WPI 6. MONITOROWANIE PLANU ODNOWY MIEJSCOWOŚCI Tabela 2 Harmonogram monitorowania Planu Odnowy Miejscowości Pościsze ODPOWIEDZIALNI TERMIN REALIZACJI Przedkładanie raportów z przebiegu realizacji projektów i zadań zamieszczonych w Siedmioletnim Planie Inwestycyjnym Rada Sołecka Raz w roku /w I kwartale/ na Zebraniu Wiejskim 2. Ocena realizacji Siedmioletniego Planu Inwestycyjnego. Wójt Gminy Przed sesją absolutoryjną każdego roku 3. Organizacja debat strategicznych z udziałem osób tworzących wcześniej program dla oceny jego aktualności. Rada Sołecka Raz na dwa lata ZADANIE 1.