Kultura hellenistyczna
Transkrypt
Kultura hellenistyczna
Kultura hellenistyczna Istotą kultury hellenistycznej było połączenie pierwiastków kultury greckiej z wpływami wschodnimi, widoczne zarówno w architekturze i sztuce, jak i filozofii. Język grecki osiągnął daleki zasięg, stając się językiem elit we wszystkich państwach hellenistycznych. Hellenizm był kulturą imperialistyczną. Aby być uznanym – w Egipcie, monarchii Seleukidów czy Pergamonie – za człowieka kulturalnego, należało mówić po grecku, uczęszczać do teatru i uczestniczyć w greckich obrzędach kultowych. Najwyższym przejawem asymilacji było ćwiczenie nago w gimnazjonie. Greka stała się językiem międzynarodowym na ogromnym obszarze od Morza Śródziemnego po Ocean Indyjski. Szkoły filozoficzne Stoicy Założycielami kierunku zwanego stoicyzmem byli Zenon z Kition na Cyprze (ok. 335-ok. 263 p.n.e.), Chryzypp z Cylicji (280-207 p.n.e.) i Kleantes z Azji Mniejszej (331-232 p.n.e.). W rozważaniach stoików dominowała problematyka egzystencjalna. Twierdzili, że prawdziwa wolność to wolność od pożądań i emocji. Ideałem człowieka był dla nich mędrzec, który potrafi spokojnie (po stoicku) znosić swój los. Taki spokój nie wynikał z izolowania się od świata, lecz ze zrozumienia i akceptacji jego natury. Stoicy byli przekonani, że światem rządzi Przeznaczenie. Uważali, że nie ma sensu przeciwstawiać się sytuacjom koniecznym, a sfera wolnej woli dotyczy tylko sytuacji niekoniecznych, niezależnych od Przeznaczenia. Wzajemna miłość i solidarność ludzi jest – według stoików – nakazem natury. Głosili oni postulat aktywności publicznej, a za najlepszy ustrój uważali ustrój mieszany, łączący w sobie elementy arystokracji i demokracji. Epikurejczycy Założycielem tej szkoły był Epikur (341-269 p.n.e.), pochodził z Samos, działał w Atenach. Epikur głosił, iż warunkiem szczęścia jest brak cierpień i niepokojów oraz wewnętrzny spokój, a środkiem prowadzącym do osiągnięcia tego celu jest ograniczanie potrzeb. Twierdził, że aktywność społeczna i polityczna jest zła, gdyż przynosi człowiekowi niepokój. Wyciągał stąd wniosek, iż osoby chcące osiągnąć stan szczęśliwości powinny odizolować się od społeczeństwa i żyć w małych wspólnotach w zgodzie z naturą. Sceptycy Mistrzem sceptyków był Karneades z Cyreny (ok. 213-129 p.n.e.), twierdzący, iż każda wiedza ma charakter względny. Jego zdaniem wrażenia zmysłowe dotyczące świata zewnętrznego są często złudne, mylące. Najbezpieczniejsza jest więc postawa ciągłego wątpienia. Cynicy Najwybitniejszym przedstawicielem szkoły cyników był Diogenes z Synopy (ok. 413 p.n.e.-ok. 323 p.n.e.). Prowadził życie żebraka, zdobył sławę głośnym potępianiem hipokryzji i pozorów. Znana jest anegdota, że gdy Aleksander Wielki zapytał Diogenesa, czego by sobie życzył, ten odpowiedział, że chciałby, aby Aleksander nie zasłaniał mu światła. Diogenes uważał, że cnotą jest życie zgodne z naturą, przez co rozumiał po pierwsze życie na łonie natury, a po drugie zerwanie z wszelkimi konwencjami charakterystycznymi dla życia społecznego. Zdaniem Diogenesa cynik to człowiek wolny, nieznający takich instytucji społecznych, jak własność, wojsko, małżeństwo, sąd. Cynicy propagowali całkowitą swobodę obyczajową, aprobowali nawet kazirodztwo. Rola Aleksandrii Największym ośrodkiem nauki w świecie hellenistycznym stała się egipska Aleksandria, założona w roku 332 p.n.e. z rozkazu Aleksandra Wielkiego. Praca naukowo-badawcza skupiona była w Museionie – świątyni Muz, utworzonej przez Ptolemeusza I. Instytucja ta była przede wszystkim ośrodkiem badawczym w zakresie nauk ścisłych i empirycznych, pełniła także funkcję edukacyjną. Pracował tu Euklides (ok. 365 p.n.e.- ok. 300 p.n.e.), autor Elementów geometrii, a także Archimedes (ok. 287 p.n.e.- ok. 212 p.n.e.), twórca teorii mechaniki, który pod koniec życia powrócił do rodzinnych Syrakuz. Dyrektor biblioteki aleksandryjskiej Eratostenes (ok. 275 p.n.e.- ok. 194 p.n.e.) stworzył geografię matematyczną, a matematyk i astronom Hipparch (ok. 190 p.n.e.- 125 p.n.e.) obliczył wielkość i ruchy Słońca. W bibliotece aleksandryjskiej znajdowało się prawie pół miliona zwojów książek, w tym wiele prac literackich z okresu klasycznego historii Grecji. Z inicjatywy Ptolemeusza II przetłumaczono z hebrajskiego na grecki Pięcioksiąg. Z Aten wypożyczono dzieła Ajschylosa, Sofoklesa i Eurypidesa – i nigdy ich nie zwrócono. Wszystkie zwoje w bibliotece aleksandryjskiej były alfabetycznie skatalogowane według imion autorów.