Wersja sylabusa dla zajęć prowadzonych w ramach ścieżek

SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1.
Nazwa przedmiotu w języku polskim
Psychometria.
2.
Nazwa przedmiotu w języku angielskim
Psychometric
3.
Jednostka prowadząca przedmiot
Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii,
Zakład Psychologii Ogólnej
4.
Kod przedmiotu/modułu
5.
Rodzaj przedmiotu
ćwiczenia
6.
Kierunek studiów
Psychologia
7.
Poziom studiów (I lub II stopień lub jednolite studia magisterskie)
Jednolite studia magisterskie
8.
Rok studiów
II
9.
Semestr (zimowy lub letni),
zimowy
10.
Forma zajęć i liczba godzin (dotyczy nazw różnych typów zajęć)
Forma zajęć: ćwiczenia , 15 godzin
11.
Imiona, nazwiska, tytuły/stopnie naukowe osób prowadzących zajęcia
Tomasz Frąckowiak, dr
12. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych dla
przedmiotu
Podstawy wiedzy ze statystyki
13.
Cele przedmiotu
C1 Przekazanie wiedzy na temat różnych rodzajów testów oraz ograniczeń
związanych z posługiwaniem się nimi. Omówienie pojęć związanych ze
standaryzacją testu w wąskim i szerokim znaczeniu.
C2 Omówienie relacji między teorią psychologiczną a testem
1
psychologicznym .
C3 Przekazanie wiedzy dotyczącej zasad konstrukcji testów
psychologicznych .
C4 Kształtowanie umiejętności poprawnego opisu i interpretacji wyników
testowych .
C5 Uwrażliwienie na problemy etyczne i prawne związane z posługiwaniem
się testami w nauce i praktyce .
C6 Przekazanie wiedzy na temat zasad i procedur kulturowej adaptacji
testów.
14.
Zakładane efekty kształcenia (dla
przedmiotu)
Symbole kierunkowych
efektów kształcenia, np.:
K_W01*, K_U05, K_K03 (symbole dla
kierunku)
EK_W_01 Zna kryteria klasyfikacji
testów psychologicznych. Student
potrafi zdefiniować i omówić istotę
pojęć związanych ze standaryzacją w
wąskim i szerokim znaczeniu.
EK_W_02 Zna problemy związane z
pomiarem testowym i sposoby,
którymi można im zapobiegać.
EK_W_03 Wie, że każdy test
psychologiczny jest zależy od teorii
psychologicznej, która przesądza o
jego trafności teoretycznej.
EK_W_04 Zna podstawowe techniki
szacowania rzetelności i trafności
testu
EK_W_05 Zna metody obliczania
mocy dyskryminacyjnej oraz
standardowego błędu pomiary i
estymacji
EK_W_06 Zna procedury
normalizacji rozkładu wyników
testowych oraz podstawowe skale
standardowe
EK_W_7 Zna standardy etyczne i
prawne dotyczące posługiwania się
testami
K_W03, K_W07, K_W08, K_W12
EK_U_1 Identyfikuje sytuacje, w
których następuje łamanie
warunków standaryzacji testu
EK_U_2 Umie dokonać wyboru,
najbardziej odpowiedniej dla danego
testu, techniki szacowania
rzetelności i trafności
K_U03, K_U04, K_U05, K_U07
2
EK_U_3 Umie dokonać wyboru
przedziału ufności pod kątem
pewności stawianej diagnozy
EK_U_4 posłużyć się, w celach
interpretacyjnych, właściwościami
rozkładu normalnego
EK_U_5 Umie opisać wynik testu z
uwzględnieniem przedziałów ufności
EK_U_6 Umie dokonać wyboru testu
odpowiednio do celu i właściwości
osoby badanej
EK_K_1 Potrafi uzasadnić
(argumentować) konieczność
przestrzegania zasad standaryzacji w
badaniu testowym oraz prawnych i
etycznych zasad posługiwania się
testem
EK_K_2 Umie uzasadnić konieczność
odwoływania się do norm lub
zastosowania innych kryteriów w
ocenie wyników testowych
15.
K_K03
Treści programowe
1. Podstawowe problemy psychometrii
„Człowiek jest większy od miary, którą się go mierzy”, czyli podstawowe
problemy badania testowego - problemy natury technicznej i etycznej.
Podział testów z uwagi na przedmiot pomiaru, budowę metody, materiał
testowy. Różnorodność zastosowań pomiaru testowego. Prezentacja
przekładowych narzędzi do: diagnozy możliwości intelektualnych,
kwestionariuszowej diagnozy osobowości, diagnozy osobowości z użyciem
testu projekcyjnego. Po czym poznać, że nie mamy do czynienia z dobrym
testem psychologicznym.
2. Samoopisowe kwestionariusze osobowości
Specyfika kwestionariusza jako metody zbierania informacji o osobowości
człowieka przez wykorzystanie samoopisu zachowania. Stosowanie
kwestionariuszy w badaniach: naukowych, diagnostycznych,
zawodoznawczych i klinicznych (diagnoza nozologiczna, diagnoza
przesiewowa, diagnoza wzorów zachowania). Dwie formy przewidywania
zachowania na podstawie wyników kwestionariuszowych: predykcja
kliniczna, statystyczna (odwołanie do norm aktuarialnych) – zalety i wady.
Cztery grupy problemów związanych z pomiarem kwestionariuszowym (oraz
sposoby, którymi można im zapobiegać): 1. Problem rozumienia i
3
interpretowania treści pytań kwestionariuszowych; 2. Problem oceny
zachowania przy odpowiadaniu na pozycje kwestionariusza; 3. Problem
dopasowania formatu odpowiedzi do treści pytań i do preferencji osób
badanych; 4. Problem pozatreściowych wyznaczników odpowiedzi, tj. stylów
odpowiadania (warunki zaistnienia stylów odpowiadania, typy stylów),
symulacji (rodzaje i przykłady skal kontrolnych, kwestia manipulowania
instrukcją), dysymulacji (związek dysymulacji ze zmienną aprobaty
społecznej, wymiary zmiennej aprobaty społecznej, „sprawianie wrażenia”
„samooszukiwanie”, procedury dotyczące zmniejszania wpływu aprobaty
społecznej na odpowiedzi stosowane na etapach: formułowania pozycji,
budowy kwestionariusza, badań właściwych). Co uzasadnia stosowanie
kwestionariusza jako metody badawczej – zalety podejścia
kwestionariuszowego.
3. Trafność, czyli określanie obszaru zastosowań testu
Trzy strategie konstrukcji kwestionariuszy osobowości: teoretyczna,
zewnętrzna (kryterialna), indukcyjna. Różnice pomiędzy strategiami, wady i
zalety poszczególnych strategii konstrukcyjnych. Analiza teorii, treściowy
dobór wskaźników, ustalenie trafności treściowej (definicyjnej) jako
kluczowe etapy konstruowania testu strategią teoretyczną (dedukcyjną).
Trafność treściowa a inne rodzaje trafności (kryterialna – diagnostyczna,
prognostyczna; teoretyczna; fasadowa).
4. Metoda sędziów kompetentnych a trafność treściowa
Podstawowe pojęcia: operacjonalizacja mierzonej zmiennej, uniwersum
treści, reprezentatywność „próbki zachowania”. Ocena zgodności treści
pozycji testowych z przyjętymi założeniami definicyjnymi metodą zgodności
sędziów kompetentnych. Treść instrukcji dla sędziów kompetentnych.
Obliczanie wskaźnika W Kendalla, ocena istotności statystycznej
współczynnika, ocena kryterium dobroci poszczególnych pozycji testowych.
5. Psychometryczny status technik projekcyjnych
Podstawowe założenia metod projekcyjnych. Hipoteza projekcyjna. Typy i
przykłady technik projekcyjnych na podstawie taksonomii Lindzeya (techniki
projekcyjne: skojarzeniowe, konstrukcyjne, uzupełniania, ekspresyjne,
porządkujące i selekcyjne). Mocne i słabe strony stosowania technik
projekcyjnych. Zmienne obniżające trafność technik projekcyjnych (wpływ
osoby przeprowadzającej badanie i wpływ sytuacji, nastawienie osoby
badanej, symulacja w technikach projekcyjnych, techniki projekcyjne a
zmienna aprobaty społecznej, interpretacja wyników a poziom
doświadczenia diagnosty, problem projekcji badającego). Zalecenia
dotyczące stosowania technik projekcyjnych w badaniach naukowych i
4
praktyce klinicznej. Zalecenia dotyczące konstruowania technik
projekcyjnych na drodze teoretycznej i empirycznej.
6. Kontrowersje związane z pomiarem możliwości intelektualnych
Testowe badanie inteligencji; wpływ przyjętej teorii na ostateczny kształt
narzędzia mierzącego inteligencję. Rodzaje testów inteligencji; typy zadań
testowych i przykładowe narzędzia służące do pomiaru inteligencji i
zdolności. Korzyści, ograniczenia i specyficzne problemy związane z
diagnozą możliwości intelektualnych, w ujęciu: statystycznym (diagnoza
testowa), modelowym (diagnoza jakościowa) oraz ipsatywnym (diagnoza
profilowa). Czynniki zakłócające pomiar testami zdolności. Zróżnicowanie
trafności prognostycznej testów mierzących potencjał intelektualny –
przykłady, przyczyny, konsekwencje. Uzupełnianie wyników testów
właściwości poznawczych informacjami z innych źródeł.
16.
Zalecana literatura
Obowiązkowa:
1. Hornowska E. (2001). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka.
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe “Scholar”.
2. Lilienfeld S., Wood J., Garb H. (2002). Status naukowy technik
projekcyjnych. Kraków: Wydawnictwo UJ.
3. Matczak A. (2002). Testy inteligencji i zdolności, (t. 1, 448-469). W: J.
Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki Gdańsk: GWP.
4. Stasiakiewicz M. (2002). Testy projekcyjne, (t. 1, 491-503). W: J.
Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki Gdańsk: GWP.
5. Zawadzki B. (2002). Kwestionariusze osobowości, (t. 1, 469-490). W: J.
Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki Gdańsk: GWP.
Uzupełniająca:
1. Brzeziński J. (1997). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
2. Jarmuż S. (1994). Metodologiczne problemy związane z weryfikacją
modelu „Wielkiej Piątki", Przegląd Psychologiczny, 37, 195-203.
17.
Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu, sposób sprawdzenia
osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia
- wykład: ………………….
5
18.
wykład fakultatywny: ………………….
ćwiczenia: sprawdzian pisemny z pytaniami otwartymi
laboratorium: ………………….
konwersatorium: ………………….
warsztat: ………………….
zajęcia fakultatywne: ………………….
inne: ………………….
Język wykładowy
polski
19.
Obciążenie pracą studenta
Forma aktywności studenta
Średnia liczba godzin na
zrealizowanie aktywności
Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem:
-
wykład: ……………. godzin
wykład fakultatywny: ……………. godzin
ćwiczenia: 15 godzin
laboratorium: ……………. godzin
konwersatorium: ……………. godzin
warsztat: ……………. godzin
zajęcia fakultatywne: ……………. godzin
inne: ……………. godzin
15 godzin
Praca własna studenta np.:
-
przygotowanie do zajęć: ……………. godzin
opracowanie wyników: ……………. godzin
czytanie wskazanej literatury: 20 godzin
napisanie raportu z zajęć: ……………. godzin
przygotowanie do egzaminu: ……………. godzin
przygotowanie do kolokwium: 15 godzin
35 godzin
Suma godzin
Liczba punktów ECTS
50 godzin
2
6