czynniki szkodliwe, uciążliwe, niebezpieczne.docx

Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uci!"liwe i niebezpieczne
wyst#puj!ce w procesie pracy
W procesie ka!dej pracy cz"owiek jest nara!ony na oddzia"ywanie
wielu zagro!e#.
Zagro"eniem jest taki stan $rodowiska pracy, który mo"e
spowodowa% wypadek lub chorob#, na przyk"ad:
• potencjalnie niebezpieczny przep"yw energii,
• $ród"o ryzyka,
• fizyczne lub chemiczne cechy materia"u, systemu, procesu,
• obiekt lub sytuacja, okoliczno%ci, ogó" czynników lub zjawisk.
O tym, co zagra!a informuje ka!dy czynnik %rodowiska pracy zwany
tak!e czynnikiem zagro"enia, cz&sto spowodowany b"&dami w
organizacji procesu, wyposa!enia stanowiska pracy, materia"ów,
narz&dzi a tak!e brakiem umiej&tno%ci u cz"owieka. O poziomie
bezpiecze#stwa decyduje stan obiektów pracy, pomieszcze# pracy,
stanowisk i procesów pracy, pomieszcze# i urz'dze# higienicznosanitarnych.
Wi#kszo$% urazów jakich doznaj! ludzie powodowana jest ich
w&asnymi b&#dami pope"nianymi
podejmowania
decyzji
i
w etapach
odbioru
informacji,
wykonywania czynno%ci. Niekiedy ich
lekkomy%lno%ci', brakiem wiedzy lub nieodpowiednim zachowaniem.
Wypadki s! wydarzeniami nieplanowanymi i zawsze doprowadzaj!
do urazów.
wyst&puj' w okre%lonych warunkach
fizycznych, organizacyjnych i spo"ecznych. Te warunki mog' stanowi(
wa!ny element wp"ywaj'cy na prawdopodobie#stwo wyst'pienia
Zdarzenia
wypadkowe
zdarze# wypadkowych.
Umiej&tno%( rozpoznawania i identyfikowania zagro!e# decyduje o
tym, czy cz"owiek w por& b&dzie móg" zareagowa( w okre%lonych
okoliczno%ciach zagra!aj'cych !yciu lub zdrowiu a przez to unikn'(
wypadku b'd$ ograniczy( jego skutki urazowe. Z punktu widzenia
zapewnienia
bezpiecze'stwa
cz&owieka
w
$rodowisku
pracy
rozpoznanie zagro"e' stanowi jeden z najwa"niejszych elementów
kszta&towania warunków pracy.
Zagro!enia s' klasyfikowane na kilka sposobów. Obecnie
preferowany jest model klasyfikacji oparty na kryterium podzia&u
rzeczowego. Wed"ug tego kryterium rozró!nia si&:
• zagro!enia fizyczne,
• zagro!enia chemiczne,
• zagro!enia biologiczne,
• zagro!enia psychospo"eczne (w tym organizacyjne).
Podzia" zagro!e# w zale"no$ci od skutku, który powoduj! dla
organizmu cz&owieka:
• zagro!enia niebezpieczne,
• zagro!enia szkodliwe,
• zagro!enia uci'!liwe.
Elementy procesu rozpoznawania zagro"e' to:
• w"a%ciwe odczytywanie sygna"ów,
• zrozumienie przebiegu procesów pracy,
• postrzeganie %rodowiska pracy w oparciu o kryteria bezpiecze#stwa,
• postrzeganie zawczasu czynników (przyczyn) zagro!e#.
Do grupy naj"atwiej identyfikowalnych zagro!e# zaliczane s'
zagro"enia fizyczne. Ich rozpoznanie uzale!nione jest od ogólnej
sprawno%ci zmys"ów cz"owieka a ich identyfikacja mo!liwa poprzez
niezbyt
skomplikowany
miernikami.
pomiar
odpowiednimi
przyrz'dami–
Do tej grupy zagro!e# z a l i c z a m y :
• ha"as,
• czynniki mikroklimatu,
• pr'd elektryczny,
• o%wietlenie,
• drgania,
• zagro!enia mechaniczne.
Ha&asem jest zbiór d$wi&ków nieprzyjemnych, dokuczliwych i
niepo!'danych w miejscu pracy. Ha"as emituj' ró!ne obiekty i maszyny
a tak!e pracuj'cy ludzie. )ród"ami ha"asu s' na ogó" zu!ywaj'ce si&
cz&%ci maszyn, zbyt g"o%no zachowuj'cy si& ludzie, wadliwe instalacje,
wadliwie zaprojektowane i zbudowane maszyny. Ha"as oddzia"uje
przede wszystkim na narz'dy s"uchu ale równie! zak"óca procesy
przemiany materii, prac& uk"adu nerwowego i uk"adu kr'!enia.
W zale!no%ci od cz&stotliwo%ci drga# fali d$wi&kowej rozró!nia si&
cztery rodzaje ha"asu:
• ha"as s"yszalny o cz&stotliwo%ci od 16 Hz (herców) do 16 000 Hz,
• ha"as infrad$wi&kowy o cz&stotliwo%ci f < 16 Hz,
• ha"as ultrad$wi&kowy o cz&stotliwo%ci od 16 000 Hz do 10
• ha"as hiperd$wi&kowy o cz&stotliwo%ci f > 10
10
Hz.
10
Hz,
Czynniki kszta&tuj!ce mikroklimat to cechy powietrza:
• temperatura powietrza,
• pr&dko%( ruchu powietrza,
• wilgotno%( powietrza,
• temperatura promieniowania.
Odczucia termiczne cz"owieka w %rodowisku pracy warunkuj' ponadto:
• wysi"ek fizyczny przy czynno%ciach wykonywanych,
• czas aklimatyzacji w pomieszczeniu,
• cechy termiczne odzie!y roboczej,
• wiek.
Najkorzystniejszy jest taki uk"ad czynników warunkuj'cych odczucia
cieplne, który gwarantuje osi'gni&cie komfortu termicznego organizmu
a wi&c stanu, w którym cz"owiek czuje si& najlepiej. Komfort
termiczny to taki stan mikroklimatu w którym osi'gni&ta jest
równowaga wymiany ciep"a organizmu z otoczeniem.
Pr!d elektryczny przep"ywaj'c przez cia"o cz"owieka wywo"uje w
nim zmiany chemiczne i biologiczne gro$ne dla zdrowia i !ycia.
Dzia"anie pr'du mo!e si& objawia( w postaci:
• zmian elektrolitycznych,
• oparze#,
• zaburze# czynno%ci fizjologicznych.
Niebezpiecze#stwo pora!enia pr'dem elektrycznym zale!y od:
• nat&!enia pr'du,
• czasu ra!enia (czasu przep"ywu pr'du przez organizm),
• warto%ci cz&stotliwo%ci.
Najbardziej niebezpieczny jest pr'd o cz&stotliwo%ci sieciowej 50 – 60
Hz, poniewa! jest ona zbli!ona do cz&stotliwo%ci biopr'dów w
organizmie (niebezpiecze#stwo zmniejsza si& wraz ze zwi&kszaniem si&
cz&stotliwo%ci ponad warto%( 50–60 Hz).
Przy przep"ywie pr'du sta"ego niebezpiecze#stwo pora!enia
pr'dem jest mniejsze.
Pr'd przep"ywaj'cy przez cia"o cz"owieka jest proporcjonalny do
napi&cia dotykowego, czyli napi&cia mi&dzy dwoma elementami
przewodz'cymi
znajduj'cymi
si&
w
zasi&gu
proporcjonalny do rezystancji cia"a.
Rezystancja cia"a zmienia si& i jest zale!na od:
• warunków %rodowiskowych,
• stanu naskórka,
r&ki,
i
odwrotnie
• indywidualnych cech cz"owieka.
Minimalna niebezpieczna dla cz"owieka warto%( pr'du p"yn'cego przez
organizm wynosi 30 mA pr'du przemiennego i 70 mA pr'du sta"ego.
O$wietlenie jest to skutek odbicia promieniowania optycznego
widzialnego (%wiat"a) skierowanego na dowolny obiekt. Dzi&ki temu
zjawisku nast&puje pobudzenie wzroku do widzenia i postrzegania.
O prawid"owo%ci o%wietlenia decyduje nat&!enie i równomierno%(
%wiat"a. Dla higieny wzroku istotna jest barwa %wiat"a oraz jego rodzaj.
Najkorzystniejszym dla wzroku jest $wiat&o naturalne, s&oneczne o
barwie zbli"onej do koloru jasno"ó&tego.
O%wietlenie sztuczne mo!e by( ogólne, miejscowe lub z"o!one
(jednocze%nie ogólne i miejscowe). Z"e o%wietlenie prowadzi w
d"u!szym okresie do trwa"ego os"abienia wzroku. W innych
przypadkach jest zagro!eniem uci'!liwym, powoduj'cym nadmierne
obci'!enia narz'du wzroku, a w nast&pstwie bóle g"owy, pogorszenie
samopoczucia, zm&czenie.
Drgania, czyli wibracje s' zagro!eniem powszechnie wyst&puj'cym.
)ród"em drga# s' ruchome elementy maszyn i urz'dze#, silniki i
generatory energii oraz wyposa!enie technologiczne. Drgania z miejsc
ich powstawania przenoszone s' przez podesty, pod"ogi, pomosty,
platformy oraz siedziska i pod"ogi na uk"ad mi&%niowo-kostny
cz"owieka. Charakterystycznymi parametrami drga# s' ich
cz&stotliwo%( i amplituda. Szczególnie gro$ne dla cz"owieka s'
cz&stotliwo%ci niskie od 0,7 do 90 Hz, gdy! mog' pokrywa( si& z
cz&stotliwo%ci' drga# w"asnych narz'dów wewn&trznych organizmu
cz"owieka. Jest to przyczyn' wybroczyn i rozleg"ych krwotoków a
nawet rozerwania narz'dów.
Zagro"enia mechaniczne s' generowane przez pozbawione nadzoru
technicznego maszyny, narz&dzia, oprzyrz'dowanie technologiczne a
tak!e elementy infrastruktury budowlanej i wyposa!enia pomieszcze#.
Zagro!enia te mo!na do%( "atwo identyfikowa( poprzez uwa!n'
obserwacj& wszystkich
zapewnienia
elementów %rodowiska
bezpiecze#stwa
konieczne
jest
pracy.
przede
W
celu
wszystkim
dostosowanie miejsca wykonywania pracy do wymaga# okre%lonych w
odpowiednich przepisach i normach oraz zasad bezpiecze#stwa i
higieny pracy.