Globalizacja i regionalizacja w gospodarce światowej
Transkrypt
Globalizacja i regionalizacja w gospodarce światowej
Globalizacja i regionalizacja w gospodarce światowej Redakcja naukowa Renata Orłowska, Krystyna Żołądkiewicz Procesy globalizacji i regionalizacji wzajemnie się uzupełniają i są formami internacjonalizacji. To procesy o charakterze wielowymiarowym oraz wielopłaszczyznowym. Globalizacja jest skutkiem liberalizacji obrotów międzynarodowych i postępu technicznego. Z kolei regionalizacja, przejawiająca się w procesach integracyjnych, oznacza pojawienie się nowych treści i nowych form umiędzynarodowienia. Procesy międzynarodowej integracji regionalnej wymagają spełnienia pewnych warunków, aby mogły zaistnieć. Po pierwsze chodzi o warunki materialne, organizacyjne i polityczne. Po drugie powinny one spowodować odpowiedni impuls, żeby nastąpiło podjęcie integracji wynikające z presji gospodarki światowej. Oznaczają również obiektywną konieczność tworzenia ugrupowań integracyjnych. Procesy integracyjne stanowią dynamiczny element stosunków międzynarodowych, względnie autonomiczny składnik wpływający w poważnym stopniu na dynamikę i strukturę relacji między podmiotami gospodarki światowej. Regionalizacja jest konsekwencją globalizacji i zwiększonej konkurencji oraz powiększających się rynków zbytu, pozwalających na wykorzystanie efektów skali, co jednocześnie przyspiesza procesy regionalizacji. Książka została stworzona jako główny podręcznik dla studentów (I, II i III stopnia) kierunku międzynarodowe stosunki gospodarcze (MSG), dla obowiązującego, zgodnie ze standardami ministerialnymi, przedmiotu globalizacja i regionalizacja w gospodarce światowej, a także dla studentów kierunków międzynarodowe stosunki gospodarcze i ekonomia jako podręcznik uzupełniający. Ponadto z książki korzystać powinni studenci integracji, zarządzania, socjologii, demografii, politologii, a więc każdy, kto ma w programie studiów przedmiot dotyczący globalizacji, regionalizacji, integracji czy międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Książka jest również dobrym uzupełnieniem wiedzy zarówno dla polityków, jak i urzędników Ministerstwa Gospodarki czy Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Każdy, kogo interesują zmiany zachodzące w gospodarce światowej w XXI w, również powinien posadać tą publikację. Jest ona adresowana zwłaszcza do tych osób, które postrzegają globalizację i regionalizację jako procesy, które należy zrozumieć, zaakceptować i wykorzystać w swojej działalności. SPIS TREŚCI Wstęp I. PROCESY GLOBALIZACJI GOSPODARKI ŚWIATOWEJ 1. Globalizacja gospodarki światowej, Ewa Oziewicz 1.1. Pojęcie procesu globalizacji i jego geneza 1.2. Cechy globalizacji 1.3. Mierniki globalizacji 1.4. Globalne współzależności i oddziaływania 1.5. Korzyści i koszty globalizacji 2. Podmioty gospodarki światowej, Joanna Bednarz 2.1. Internacjonalizacja przedsiębiorstw krajowych 2.2. Korporacje transnarodowe 2.3. Gospodarki narodowe 2.4. Międzynarodowe ugrupowania integracyjne 2.5. Międzynarodowe organizacje gospodarcze 3. Korporacje transnarodowe jako siła napędowa procesu globalizacji 3.1. Istota i charakterystyka korporacji transnarodowych 3.2. Korporacje transnarodowe krajów rozwiniętych 3.3. Korporacje transnarodowe krajów rozwijających się 4. Globalizacja rynków towarowych i usługowych 4.1. Międzynarodowy podział pracy, Renata Orłowska 4.2. Struktura i dynamika międzynarodowego handlu towarowego, Krzysztof Ziółkowski 4.3. Usługi w handlu międzynarodowym, Renata Orłowska 4.4. Liberalizacja handlu światowego w GATT/WTO, Krystyna Żołądkiewicz 5. Konkurencyjność międzynarodowa, Joanna Bednarz 5.1. Istota konkurencyjności międzynarodowej 5.2. Poziomy konkurencyjności międzynarodowej 5.3. Przemiany konkurencyjności międzynarodowej w dobie globalizacji i regionalizacji 6. Innowacyjność w erze globalizacji, Sylwia Pangsy-Kania 6.1. Innowacyjność jako wyzwanie globalizacji 6.2. Taksonomia globalizacji innowacji 6.3. Innowacyjność w Unii Europejskiej, Stanach Zjednoczonych i Japonii — analiza porównawcza 7. Globalne rynki finansowe 7.1. Globalizacja rynków finansowych, Tomasz Michałowski 7.2. Międzynarodowe przepływy kapitału, Tomasz Michałowski 7.3. Międzynarodowy rynek pieniężny, Tomasz Bieliński 7.4. Międzynarodowy rynek kapitałowy, Tomasz Bieliński 7.5. Globalizacja systemów bankowych, Tomasz Bieliński 7.6. Rola MFW wobec wyzwań globalizacji rynków finansowych, Tomasz Michałowski 8. Globalne powiązania rynków pracy, Renata Orłowska 8.1. Ewolucja i segmentacja rynku pracy 8.2. Przyczyny rozwoju globalnego rynku pracy 8.3. Międzynarodowe przepływy zasobów pracy 8.4. Ilościowe i jakościowe zmiany popytu na pracę jako efekt globalizacji 9. Kultura w warunkach globalizacji, Tomasz Bieliński 9.1. Istota kultury w globalnej gospodarce 9.2. Dyfuzja kultur, wpływ procesów globalizacji na kultury 9.3. Wymiary kultury II. PROCESY REGIONALIZACJI GOSPODARKI ŚWIATOWEJ 10. Regionalizacja i regionalizm w gospodarce światowej, Krystyna Żołądkiewicz 10.1. Istota regionalizmu i regionalizacji 10.2. Typy i formy integracji gospodarczej 10.3. Przesłanki i warunki integracji gospodarczej 10.4. Efekty integracji gospodarczej 10.5. Główne koncepcje integracji gospodarczej 11. Regionalizm a multilateralizm, Krystyna Żołądkiewicz 11.1. Podstawa prawna regionalnych porozumień handlowych 11.2. Proliferacja ugrupowań integracyjnych 11.3. Fale regionalizmu 11.4. Alternatywa: regionalizm czy system wielostronny 12. Procesy integracyjne na kontynencie europejskim 12.1. Unia Europejska, Renata Orłowska 12.2. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, Krystyna Żołądkiewicz 12.3. Europejski Obszar Gospodarczy, Renata Orłowska 13. Procesy integracyjne na kontynentach amerykańskich 13.1. Procesy integracyjne w Ameryce Północnej, Krystyna Żołądkiewicz 13.2. Integracja w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, Tomasz Michałowski 13.3. Koncepcja rozwoju ogólnoamerykańskiej współpracy regionalnej, Krystyna Żołądkiewicz 14. Kraje Azji i Pacyfiku w procesie integracji 14.1. Integracja gospodarcza w Azji Południowo-Wschodniej, Ewa Oziewicz 14.2. APEC i koncepcja otwartego regionalizmu, Ewa Oziewicz 14.3. Nowy regionalizm azjatycki, Ewa Oziewicz 14.4. Procesy integracyjne państw Pacyfiku, Ewa Oziewicz 14.5. Strefa wolnego handlu Australii i Nowej Zelandii, Krystyna Żołądkiewicz 15. Integracja regionalna na Bliskim Wschodzie i w Afryce 15.1. Procesy integracyjne na Bliskim Wschodzie, Tomasz Bieliński 15.2. Afrykańskie ugrupowania integracyjne, Tomasz Michałowski 15.3. Idea pogłębiania integracji w ujęciu afrykańskim, Tomasz Michałowski 16. Przykłady innych porozumień integracyjnych, Krystyna Żołądkiewicz 16.1. Specyfika porozumień integracyjnych na obszarze WNP 16.2. Ponadregionalny wymiar integracji gospodarczej 16.3. Strefa Wolnego Handlu Australii i Stanów Zjednoczonych Bibliografia Wykaz skrótów