pobierz informacje

PROGRAM OCHRONY KASZTANOWCÓW NA TERENIE
GMINY MIASTO PUŁAWY
1. Szkodniki – informacja ogólna.
Szrotówek kasztanowcowiaczek – to nowy dla nauki gatunek motyla, opisany po raz
pierwszy w Macedonii w 1985r. To motyl, który niszczy kasztanowce białe ale moŜe teŜ Ŝerować
na kasztanowcu czerwonym i Ŝółtym. MoŜe równieŜ rozwijać się na jaworze, klonie pospolitym,
na których przechodzi pełny rozwój do postaci doskonałej. Obserwuje się przypadki składania jaj
na lipach, jednak na tych drzewach do rozwoju nie dochodzi. śerując na liściach kasztanowców
powoduje silne osłabienie drzew. Larwy Ŝerują na miękiszu liścia obniŜając jego zdolność
do fotosyntezy. Zaatakowane liście Ŝółkną, kurczą się i mogą przedwcześnie opadać juŜ w czerwcu.
Czasem drzewo stara się odtworzyć liściostan, a nawet potrafi powtórnie zakwitnąć. Powtórne
kwitnienie osłabia drzewa, zimą są one słabe i podatne na przemarzanie. Zdarza się, Ŝe po kilku latach
drzewo umiera.
liście zaatakowanego kasztanowca w lecie
powtórnie kwitnący kasztanowiec - jesień
pozbawione liści drzewo poraŜone przez szrotówka - sierpień
Cykl rozwojowy:
Poczwarki zimują w opadłych liściach kasztanowców. Pierwsze dorosłe osobniki pojawiają się
pod koniec kwietnia. Larwy pierwszego stadium wgryzają się do wnętrza blaszki liściowej gdzie
odbywa się ich dalszy rozwój. śerowiska owada (nazywane minami) osiągają długość 3- 4cm; są łatwo
rozpoznawalne po beŜowo-brązowym zabarwieniu liścia. Dorosłe gąsienice przepoczwarzają się
we wnętrzu miny. Jeden liść moŜe mieć nawet 700 min. W Polsce szkodnik ten rozwija zwykle od 3
do 4 pokoleń w ciągu roku.
Rozprzestrzenianie:
Są dwa mechanizmy rozprzestrzeniania się szrotówka: na krótką odległość przez wiatr,
na długi dystans przez środki transportu, o szybkości przemieszczania decyduje zagęszczenie drzew
kasztanowca.
2. Stosowane metody zwalczania szrotówka.
I. Mechaniczne
1. Grabienie i palenie lub kompostowanie liści – to stosunkowo skuteczna i jednocześnie prosta
metoda walki ze szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem (ogranicza występowanie szkodnika nawet
o 30%). Usuwanie liści wpływa znacząco na ograniczenie pierwszego pokolenia szkodnika, poniewaŜ
w opadłych liściach wylęgają się i zimują larwy szrotówka. JednakŜe grabić naleŜy liście tuŜ
po opadnięciu, kilka razy tak aby nie dopuścić do przesuszenie liści.
2. Lepowanie pni – polega na zastosowaniu opasek przylepnych z przylegającej do pnia folii. Wadą
metody jest to, Ŝe oprócz motyli szkodnika na opaskę lepową wyłapuje się równieŜ inne poŜyteczne
owady.
II. Biologiczne
1. Pułapki feromonowe – zawierają feromony płciowe, chemiczne związki wydzielane przez zwierzęta
do środowiska w celu przywabienia osobników tego samego gatunku ale przeciwnej płci. Metoda
ta moŜe być jedynie uzupełnieniem innych sposobów walki ze szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem,
głównie ze względu na miejscowe działanie. Dodatkowym utrudnieniem w przypadku jej stosowania
jest konieczność częstych zmian lepów nasączonych feromonami co sprawia, Ŝe staje się dość
kosztowna.
2. Nicienie entomopatogeniczne – powodują niszczenie zimujących w glebie poczwarek owada.
W 2004r. w Lublinie metodą tą objęto ochroną 10 kasztanowców. Efektem zastosowania nicieni
było obniŜenie pierwszego pokolenia owada o ok. 60%, metoda ta znajduje się jednak jeszcze
na etapie badań laboratoryjnych.
3. Ptaki - Metoda ta polega na umieszczaniu budek lęgowych dla ptaków owadoŜernych na terenie
parków, skwerów i osiedli mieszkaniowych. Nie jest to metoda o duŜej skuteczności, tylko 3% larw
ginie, jednak w obecnych czasach obserwujemy obecność coraz mniejszej liczby ptaków
w środowisku miejskim i z tego powodu warto ją zastosować, jako metodę uzupełniającą.
III. Chemiczne
1. Iniekcje (szczepienia) – metoda ta polega na wprowadzeniu do tkanek przewodzących drzew
róŜnych substancji o właściwościach pestycydu – owadobójczych i grzybobójczych. Preparat
rozchodzi się wewnątrz drzewa i dochodzi do liści, które stają się niejadalne dla gąsienic szrotówka.
Zdaniem prof. Łabanowskiego z Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach zaletą
szczepień jest to, Ŝe przy bardzo niskiej szkodliwości dla ludzi i zwierząt są wyjątkowo skuteczne
(nawet do ok. 90%), dodatkowo zabieg iniekcji na szczepionych kasztanowcach powtarza się
z częstotliwością co ok. 3lata.
Obecnie na rynku znajduje się preparat – „śel” do równoczesnego zwalczania szrotówka
kasztanowcowiaczka oraz grzyba powodującego czekoladową plamistość kasztanowców.
Metoda mikroiniekcji polega na podaniu preparatu bezpośrednio do pni poraŜonych drzew.
W pniach wywierca się otwory na wys. ok. 1m, o średnicy 8mm i na głębokość 5cm, w odległości
co 30cm, a następnie wpuszcza do nich preparat. Zabieg ten przeprowadza się w okresie od marca
do końca kwietnia. Niestety obserwuje się równieŜ negatywny wpływ iniekcji na kasztanowce,
zdaniem prof. Marka Siewniaka z Instytut Architektury Krajobrazu, Politechniki Krakowskiej wynika
on ze sposobu wykonania zabiegu, a mianowicie wprowadzenia „śelu” do studzienek wywierconych
wiertłem. Wiertło przechodzi przez korę, łyko, miazgę i drewno aktywne. Zabieg taki prowadzi
do powstania licznych ran mogących wywoływać szereg niekorzystnych procesów fizjologicznych i ich
negatywnych konsekwencji (na grubych drzewach spotyka się do 25 ran). Metoda ta jest zabiegiem
wysoce inwazyjnym tzn. powodującym ranienie drzew co wzbudza od początku jej stosowania liczne
kontrowersje.
W tym roku Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dopuściło do obrotu i stosowania
preparat Treex 200 SL i metodę iniekcji przy uŜyciu strzykawki ciśnieniowej „Chemjet” – mniej
inwazyjną. Zastosowanie strzykawki ciśnieniowej pozwala na wprowadzenie preparatu do wnętrza
pnia poprzez otwory o średnicy 5mm i głębokości 40mm, w przypadku tej metody wystarczy
1 otwór na drzewo o obwodzie pnia do 100cm, dwa otwory przy obwodzie 101 – 200cm, trzy przy
obwodzie 201 – 300cm i 4 przy obwodzie pow. 300cm. Preparat Treex 200 SL moŜna stosować
od początku marca do końca kwietnia, a nawet do 10maja.
3. Zwalczanie szrotówka kasztanowcowiaczka na terenie Puław:
W minionym roku Biuro Zieleni Miejskiej rozpoczęło prace nad stworzeniem
kompleksowego „Programu zachowania puławskich kasztanowców”, polegającą między innymi
na zebraniu danych dotyczących ilości, lokalizacji kasztanowców oraz zakresu dotychczasowych
działań zapobiegających skutkom inwazji szkodnika.
Wyniki przeprowadzonych prac przedstawiają się następująco:
Lp.
instytucja, na której terenie znajdują się
drzewa
1.
liczba drzew
obwód pnia w cm
lokalizacja
1
148
5
153
142
123
119
176
150
za punktem Toto
Lotka obok stacji
trafo od
ul. Partyzantów
pomiędzy
budynkami
ul. Kaniowczyków
2i4
1
3
1
ZGM. ul. Dęblińska 2 – łącznie 26szt.
114
99
110
135
124
1
2
3
100
100
76
87
44
143
1
57
1
197
1
1
100
1
36
1
38
1
4
2
153
200
1
2.
SM. „ Południe” ul. Sienkiewicza 7 –
łącznie 4 szt.
3.
PSM. Kierownictwo Os. Z.
Wróblewskiego ul. Polna 4 – łącznie
11 szt.
120
Sieroszewskiego 8
Kaniowczyków 11
1
1
290
155
śeromskiego 21
Kaniowczyków 16
4
213
262
205
291
132
121
124
budynek
Cichockiego 1
1
2
1
1
2
PSM. Kierownictwo Oś.
137
170
71
34
92
113
brak
obok. bloku
Norwida 11
obok budynku
Norwida 14
obok piaskownicy za
budynkiem
ul. Piłsudskiego 18
parking obok
budynku
Czartoryskich 9
pomiędzy
budynkami
Czartoryskich 9 i 15
obok piaskownicy
za budynkiem
Krańcowa 17
obok budynku
Cichockiego 6
obok budynku
ul. Eustachiewicza 2
przed budynkiem
ul. Centralna 20
235
3
4.
przy budynku
Norwida 5
pomiędzy
budynkami Norwida
5i7
Obok budynku
Kaniowczyków 6
Kaniowczyków 12
obok placu zabaw
róg
ul. Kaniowczyków
i Reymonta
rodzaj
przeprowadzonych
zabiegów zwalczania
szrotówka
kasztanowcowiaczka
ul. Skłodowskiej 6
i Polna 17
Polna 25 wys. VI kl.
Polna 10 od strony
garaŜy
Polna 16 od strony
„tasiemca”
Batalionów
Chłopskich 2
grabienie i palenie
liści
brak
Świerczewskiego ul. Lubelska 25 –
łącznie 3 szt.
1
3
5.
63
1
180
80
67
161
128
97
80
1
128
2
124
102
123
160
68
55
52
462
147
190
trójpniowy: 141,
165, 196
252
3
Legionu
Puławskiego 6
brak
Kołłątaja 7
Kołłątaja 9
Wiejska 4
SM. „Powiśle” ul. Pusta 8 – łącznie
15szt.
Kołłątaja 25
1
1
2
1
5
6.
P.P.H.W. Sp. z o.o. ul. Partyzantów 2A
– łącznie 5 szt.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Pusta 6
Kołłątaja 38
Kołłątaja 50
Kołłątaja 56
6 Sierpnia 36
Piłsudskiego 89
brak
7
SP ZOZ ul. Bema 1 – łącznie 7 szt.
350, 230, 244, 210,
200, 97, 65
Szkoła Podstawowa Nr 2 Al. Mała 10
– łącznie 2 szt.
Szkoła Podstawowa Nr 4
ul. Zabłockiego 8 – łącznie 3 szt.
Zespół Szkół Nr 1 ul. Polna 18 –
łącznie 2 szt.
2
Miejskie Przedszkole Nr 2 ul. Norblina
17
Miejskie Przedszkole Nr 7 ul. Norwida
30
Miejskie Przedszkole Nr 15 ul. Leśna
14
Miejskie Przedszkole Nr 18
ul Norwida 32A
1
brak
brak
3
130, 110, 132
brak
250, 260
grabienie i palenie
liści
166
brak
100, 120
brak
80
brak
2
2
1
2
brak
1
MłodzieŜowy Ośrodek Wychowawczy
ul. M. Grzegorzewskiej 3
105
brak
1
Zespół Dziennych Domów Pomocy
Społecznej ul. Wróblewskiego 21
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
Al. Partyzantów 11
grabienie i palenie
liści
1
1
ul. Hanke Bossaka
Al. Partyzantów 11
brak
2
18.
dwupniowe:
85, 97
84, 76
MOPS. ul. Leśna 17
19.
20.
grabienie i palenie
liści
Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1
Parafia Rzymskokatolicka
ul. Włostowicka 61 – łącznie 5 szt.
2
5
brak
brak
21.
285
120
250
220
ZDW ul. Składowa 1a
brak
10
ul. Czartoryskich
zabiegi pielęgnacyjne
w kierunku
zwalczania szkodnika
226
240
250
210
210, 205
250
80
dwudniowy: 73,74
108
168
dwudniowy: 144,
132
183
71
22
Zarząd Dróg Miejskich ul.
Wróblewskiego 15
ul. Kazimierska
przeprowadzono
w 2004r. oraz w
kwietniu 2006r.
ul. Kolejowa
al. Mała
drogi gminne
61
170
130
184
214
246
190
223
200 – posesja
prywatna
90
95
100
105
177
275
105
100
240, 324, 222, 308,
255,
162, 188, 109, 233,
186, 207, 104, 166,
155, 180, 215, 205,
166, 200, 295, 245,
233, 243, 235, 265,
238, 180, 215, 220,
245, 181, 213, 205,
261, 200, 155,208
ZDM. drogi powiatowe
5
23.
Zespół Szkół Technicznych ul. Wojska
Polskiego 7
6
24.
Instytut Uprawy NawoŜenia
i Gleboznawstwa
ul. Czartoryskich 8
251
105
61
110
70
88
97
75
101
93
99, 91
do 80cm – 31szt
81-95cm – 22 szt.
96 –110cm – 23szt.
111-125cm – 27szt.
126-135cm – 31szt.
136-150cm – 21szt.
151-165cm – 9 szt.
166 180cm – 21szt.
181-195cm -15szt.
ul. Orzeszkowej
ul. Skowieszyńska
ul. Leśna
przeprowadzono
zabiegi iniekcji
ul. 6 – tego Sierpnia
ciąg pieszy MPZ
ul. Aignera
ul. Izabelli
ul. Słowackigo
ul. Sieroszewskiego
brak
- przy bibliotece
- 6 przy ul. Głębokiej
od 2003r.
prowadzona jest
ochrona metodą
mikroiniekcji
(221szt.), na 1
kasztanowcu
zastosowano metodę
opaski lepowej w
2006r. powtórzono
196–210cm –13szt.
211-225cm -3szt.
226-240cm- 10szt.
241-255cm – 6szt.
256-270cm – 3 szt.
271-285cm – 5 szt.
286-300cm -2 szt.
301 – 315cm -5 szt.
316-330 – 1 szt.
350cm – 1 szt.
390-1 szt.
410 – 1szt.
250
25.
Biblioteka Miejska
26.
- ul. Głęboka
-ul. Głęboka
ul. Głęboka
- górny Ogród
zabiegi na
kasztanowcach,
na których pierwsze
zabiegi wykonano
w 2003r. oraz na
kasztanowcach
dotychczas
pominiętych (drzewa
rosnące na skarpie
wzdłuŜ ul. Głębokiej
oraz przy bibliotece)
1
Wojskowy Instytut Higieny i
Epidemiologii ul. Lubelska 2
11
suma:
442 szt.
227, 160, 187, 240,
230, 210, 210, 218,
196, 270, 290
LOKALIZACJA KASZTANOWCÓW W MIEŚCIE
300
50
0
1
osiedla mieszkaniowe; 59szt.
100
pasy drogowe; 76szt.
150
parki, skwery; 251szt.
200
inne instytucje publiczne; 55
250
parki, skwery
pasy drogowe
osiedla mieszkaniowe
inne instytucje publiczne
LICZBA DRZEW Z PODZIAŁEM NA OBWÓD PNIA
pow. 400cm
pow. 300cm
201-300cm
do 100cm
101 -200cm
do 100cm
101 -200cm
201-300cm
pow. 300cm
pow. 400cm
METODY WALKI ZE SZROTÓWKIEM
KASZTANOWCOWIACZKIEM
350
100
50
grabienie i palenie liści
150
brak
200
iniekcja
250
iniekcja przeprowadzona przez
IUNG
300
iniekcja
iniekcja przeprowadzona
przez IUNG
brak
0
1
grabienie i palenie liści
1.
Na terenie miasta znajduje się ponad 440szt. kasztanowców białych, z czego:
251szt. zlokalizowanych jest na terenie parku podległego Instytutowi Uprawy NawoŜenia
i Gleboznawstwa w Puławach, drzewa te w większości zostały poddane zabiegom iniekcji, na jednym
kasztanowcu zastosowano metodę opaski lepowej. W minionym roku przeprowadzono szczepienia
drzew dotychczas nie objętych szczepieniem oraz powtórzenie szczepień drzew szczepionych
w 2003 roku.
10 szt. drzew znajduje się na terenie pasów drogowych, dróg wojewódzkich
zabiegi pielęgnacyjne w celu zwalczania szrotówka kasztanowcowiaczka przeprowadzono
w 2004r. oraz w kwietniu 2006r.
66 szt. drzew znajduje się na terenie pasów drogowych dróg gminnych i powiatowych, zabieg
iniekcji w tym przypadku został przeprowadzony w 2003r.
59 szt. drzew zostało zinwentaryzowane na terenie osiedli mieszkaniowych
56 szt. rośnie na terenie instytucji publicznych (np. placówek oświatowych).W obu ostatnich
przypadkach zabieg ochrony ograniczał się jedynie do grabienia i usuwania opadłych liści, a ok. 43%
drzew nie objętych zostało Ŝadną ochroną,
Spośród zinwentaryzowanych na terenie miasta drzew (nie wliczając drzew objętych ochroną
przez IUNiG) ok. 50% stanowią drzewa w wieku powyŜej 50lat (obwód pnia: 101 – 200cm)
a ok. 20% stanowią drzewa w wieku ok. 100lat. (obw. pnia 201 – 300cm),
4. Proponowany „Program ratowania kasztanowców”
Celem ratowania kasztanowców proponuje się prowadzenie równoległych działań mających
na celu:
I. Zwiększenie populacji i ochrona ptaków poprzez :
1. „zaproszenie” do miasta, na tereny gdzie dominującym gatunkiem drzew są kasztanowce,
sikor (bogatki, modrej oraz ubogiej) wróbli i innych owadoŜernych oraz stworzenie
im dogodnych warunków lęgowych – zakup znormalizowanych budek lęgowych,
z przeznaczeniem dla tych gatunków ;
2. dokarmianie ptaków zimą,
3. edukacja mieszkańców miasta i podmiotów zarządzających nieruchomościami w zakresie
ochrony ptaków,
II. Poprawę warunków rozwoju roślin poprzez:
1. stosowanie zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych podłoŜa dla stworzenia warunków
sprzyjających rozwojowi roślin, a niesprzyjających lub wręcz uniemoŜliwiających rozwój
szkodników,
Poprawa warunków rozwoju roślin w znacznej mierze ogranicza występowanie na nich
szkodników i chorób. Okres Ŝywotności drzew w mieście jest skrócony w stosunku do drzew
rosnących w lasach, a ich kondycja zdrowotna jest bardzo osłabiona. Podstawowe przyczyny złego
stanu zachowania drzew, związane z warunkami rozwoju, to:
-
wadliwa struktura gleby,
skład powietrza glebowego (niedostateczna ilość tlenu),
niedostateczna ilość wilgoci w glebie,
duŜe stęŜenie soli,
złe warunki nawozowe,
III.
Mechaniczną walkę ze szkodnikiem (grabienie liści).
WaŜne aby szybko wygrabiać spadające liście z poczwarkami letniej generacji, część
z nich bowiem, wytwarza kokony zimowe dla przezimowania. Podstawowe znaczenie ma
wygrabianie ściółki z poczwarkami jesiennej generacji. Musi ono odbywać się systematyczne
i skrupulatne. Poczwarki dość szybko wypadają z kruchych i rozkładających się liści. Zgrabione
liście naleŜy spalić – koszt spalenia w spalarni 3 zł /kg lub poddać kompostowaniu na pryzmach,
przy utrzymaniu temperatury ok. 60oC w procesie kompostowania – w Puławach brak
specjalistycznej kompostowni odpadów zielonych.
IV.
Stosowanie opasek lepowych – w celu wyłowienia pierwszego pokolenia szkodnika.
- istnieje moŜliwość zastosowania opasek lepowych o szerokości 60cm i 80cm, jednak
z obserwacji prowadzonych przez WOŚ. Urzędu Miasta Lublin wynika, Ŝe korzystniejsze
jest zastosowanie opasek szerszych – 80cm. Zabieg ten wymaga precyzyjnego
zastosowania w momencie wylotu I pokolenia owadów z kokonów zimowych i zdjęcia
po kilku dniach. Koszt lepu – ok. 20 zł /drzewo.
V.
Stosowanie środków chemicznych w miejscach niedostępnych (skarpy), bez moŜliwości
grabienia liści – dotyczy iniekcji .
VI.
Stałą edukację mieszkańców.
Harmonogram realizacji i koszty programu.
Nazwa działania
Edukacja ekologiczna
Zwiększenie populacji
i ochrona ptaków
Poprawa warunków
rozwoju drzew
Grabienie liści
Opaski lepowe
Zwalczanie chemiczne
Harmonogram prac
Edukacja mieszkańców:
- film poglądowy
- pogadanki i lekcje w
szkołach
- ulotki i informacje
Wykonanie lub zakup wraz z
montaŜem budek dla ptaków
- 20 szt. rocznie
Okres
realizacji
cały rok
Osoby lub instytucje
odpowiedzialne za realizację
6 000 zł
BZM, Szkoły, Spółdzielnie, Wspólnoty,
Zarządcy nieruchomości
Prace uczniów +
1 000 zł rocznie
BZM, Szkoły, Spółdzielnie, Wspólnoty,
Zarządcy nieruchomości
Źródło
finansowania
GFOŚiGW
GFOŚiGW
wiosna
Dokarmianie ptaków zimą
zima
Uprawa gleby, podlewanie,
nawoŜenie, aeracja
wiosna- jesień
Jesienne 2-3 krotne grabienie
liści kasztanowców
jesień
Spalanie liści lub ich
kompostowanie
- wyłapywanie I pokolenia
szkodnika przez wieszane
czasowo opaski lepowe
- iniekcje drzew środkiem
chemicznym
Szacunkowy
koszt
jesień
wiosna
wiosna
Środki własne
BZM, Szkoły, Spółdzielnie, Wspólnoty,
Zarządcy nieruchomości
Zarządcy, administratorzy
Środki właścicieli
nieruchomości, inwestorzy
przeznaczone na
utrzymanie
nieruchomości
1 drzewo to średnio Zarządcy, administratorzy
Środki własne
60- 80 kg liści - 6- nieruchomości
właścicieli
10 worków
BZM, PIW- PIB, ZUK
GFOŚiGW, środki
3 zł/ kg
własne
GFOŚiGW, środki
60 zł/drzewo
BZM, Spółdzielnie, Wspólnoty,
właścicieli
Zarządcy nieruchomości
WFOŚiGW
GFOŚiGW, środki
80 zł/ drzewo
BZM
właścicieli
WFOŚiGW
Środki własne