Pobierz opis
Transkrypt
Pobierz opis
Mgr inŜ. Kasperek Kornel Rok Studiów: III Katedra: Biologicznych Podstaw Produkcji Zwierzęcej; Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Opiekun Naukowy: Prof. dr hab. Jerzy Paleolog Tytuł rozprawy: „Wybrane zachowania i mechanizmy obronne rodziny pszczelej i ich uwarunkowania” Celem planowanej rozprawy doktorskiej jest zbadanie przyczyn strat zimowych pszczół Apis mellifera ze szczególnym uwzględnieniem wypryskiwania (opuszczania przez pszczoły ula zimą), oraz porównanie róŜnych typów zachowań obronnych u robotnic i matek pszczelich będących ich siostrami. Niekorzystny przebieg zimowli zakończony silnym osłabieniem rodzin wiosną wpływa ujemnie na ekonomiczny wynik przyszłego sezonu. Zimowanie rodzin pszczelich w warunkach wschodniej Polski nierzadko trwa pół roku. Zwykle w tym okresie naleŜy zrezygnować z jakiejkolwiek ingerencji pozostawiając pszczoły w spokoju, dlatego tak niezmiernie istotne jest jesienne przygotowanie rodzin do tego trudnego okresu. Ostatnio coraz częściej jesteśmy informowani w mediach o masowym ginięciu pszczół, w wyniku zjawiska zwanego zapaścią kolonii pszczelej, ang. Colony Collapse Disorder, w skrócie CCD, które objawia się upadkiem rodziny w krótkim czasie. Zjawisko to ma miejsce zwykle na początku lub w końcowym okresie zimowli. W USA od jesieni 2006 roku zginęła jedna czwarta z 2.4 miliona rodzin pszczelich. W Europie stwierdzono masowe upadki rodzin w: Grecji, Hiszpanii, Portugalii, Włoszech, Niemczech, Szwajcarii a takŜe w Polsce. ChociaŜ przyczyny mogą być róŜne, np. osłabienie odporności, pestycydy, grzyby, wirusy, pewien udział w etologii CCD przypisuje się poraŜeniu pszczół przez Varroa destructor i Nosema ceranae, które są obiektem badań autora u zimujących pszczół. W okresie od 1985 r. do 2005 r. liczba rodzin pszczelich w Polsce zmniejszyła się z 2, 6 mln do około 800 tys. (dane PZP). Z punktu widzenia potrzeb zapylenia w naszym kraju powinno być ok. 2 mln rodzin. MoŜliwości zabezpieczenia aktualnym stanem rodzin pszczelich upraw sadowniczych i rolniczych kształtują się w skali kraju zaledwie na poziomie 33%. Największy wpływ na zmieniającą się liczbę pszczół maja straty wynikające m.in. z niekorzystnych warunków zimowania, co skutkuje takŜe spadkiem plonów roślin wcześnie kwitnących np. rzepaku. Wyczerpywanie się zasobów paliw kopalnych sprawia Ŝe juŜ w niedługim czasie zadaniem rolnictwa obok produkcji Ŝywności będzie produkcja „energii”, a rzepak jest jedną z głównych roślin energetycznych. Z badań wynika, Ŝe zapylanie rzepaku przez pszczoły zwiększa wielkość plonu od 40 do 60%. Straty gospodarcze wynikające z niezapylenia roślin (upraw rolniczych i sadowniczych) przez pszczoły w kraju kształtują się na poziomie 2,3 mld zł. Natomiast straty w środowisku przyrodniczym wynikające z braku odpowiedniej ilości pszczół i innych zapylaczy szacowane są na co najmniej dwukrotnie większym poziomie. Szczegółowe poznanie przyczyn strat pszczół podczas zimowli moŜe pomóc w opracowaniu efektywniejszych metod przygotowania i sposobu zimowania rodzin, tym samym zmniejszając straty w rolnictwie. Ponadto autor chce zwrócić uwagę na skalę strat powodowanych przez ubytek pszczół, które opuszczają ul podczas zimy oraz przydatność pszczół „wypryśniętych” jako materiału biologicznego do diagnozy przyczyn upadków rodzin pszczelich. Łagodność pszczół ułatwia pracę pszczelarza w pasiece i umoŜliwia skrócenie jej czasu, zwiększa takŜe bezpieczeństwo sąsiadujących z pasieką mieszkańców. Mimo iŜ agresywność zaliczana jest do dodatkowych cech uŜytkowych coraz częściej hodowcy dąŜą do uzyskania łagodnych pszczół, które mają popyt wśród pszczelarzy hobbystów przedkładających przyjemność pracy przy pszczołach nad wydajność miodową. W Polsce niemal 60% pasiek to pasieki amatorskie do 20 pni pszczelich, zwykle zlokalizowane w ogródku pszczelarza lub na działce w najbliŜszym sąsiedztwie miejsca jego zamieszkania, często w atrakcyjnym w poŜytki terenie zurbanizowanym, co niesie z sobą ryzyko bezpośredniego zagroŜenia dla sąsiadujących mieszkańców. Sezonowy napływ ludności na tereny wiejskie związany z ostatnio coraz modniejszą agroturystyką, oraz rozrastające się aglomeracje miejskie dodatkowo podnoszą ryzyko kontaktu z tymi owadami. Poznanie mechanizmu zachowań agresywnych, jak i ich ekspresji u matek pszczelich i robotnic będących ich siostrami być moŜe pozwoli na opracowanie skuteczniejszych metod selekcji w kierunku łagodności pszczoły miodnej. Utrzymywanie łagodniejszych pszczół jest więc kompromisem między koniecznością zapylania a duŜym zaludnieniem niektórych rejonów kraju.