pobierz artykuł - Journal of Modern Science

Barbara Antczak
WSGE | 149
150 | WSGE
Security at school. Is it that bad?
(research report)
Poczucie bezpieczeństwa w szkole. Czy jest aż tak źle?
{raport z badań)
Dr Barbara Antczak
Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide
De Gasperi w Józefowie
[email protected]
Abstract
The article discusses a very important issue, namely the safety of students in school. Safety, not understood as accidents, which may happen
to students (physical safety), but a sense of security: acceptance, understanding, lack of aggression from both the peer group, and teachers. This
is a huge challenge for every school if it aspires to be students’ friendly.
Parents, sending children to school, are convinced that they are secure and
safe at this time. Is this actually true? What do young people think about
this problem? These questions were the starting point for the following
studies.
One of the priority tasks that every school should pursue towards their
pupils, is to give them a sense of security in its territory. A student who
feels safe and confident in a group and establishes proper relationships
with friends more easily, is more open to social contacts, quickly adapts
to new tasks and challenges of its particular stage of education. A sense of
security and satisfaction indirectly affects the educational achievements
of students, which is not irrelevant to the evaluation of schools.
Keywords: safety, acceptance, threat, problems, joy
Wprowadzenie
W niniejszym opracowaniu poruszone jest niezwykle istotne zagadnienie, jakim jest bezpieczeństwo uczniów w szkole i to nie rozumiane
WSGE | 151
wyłączcie jako wypadki, którym mogą ulec uczniowie (bezpieczeństwo
fizyczne), lecz przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa wewnętrznego:
akceptacja, zrozumienie, brak agresji zarówno ze strony grona rówieśniczego, jak i nauczycieli. To ogromne zadanie, które stoi przed każdą szkołą,
jeśli pragnie być przyjazna uczniowi. Rodzice posyłając dziecko do szkoły,
są przekonani, że nic mu nie grozi i w tym czasie jest bezpieczne. Czy tak
rzeczywiście jest? Co młodzież sądzi na ten temat? Te pytania były punktem wyjścia do poniższych badań, które zostały przygotowane i przeprowadzone w 2011 roku w Zespole Szkół nr 7 w Warszawie wśród uczniów
klas I i II liceum.
W grudniu 2011 roku zespół diagnostyczny przeprowadził badanie
poziomu poczucia bezpieczeństwa w szkole. Posłużono się techniką diagnostyczną w postaci ankiety. Artykuł ten jest zatem opracowaniem typowo empirycznym, omawiającym przeprowadzone badanie, nieodwołującym się do literatury przedmiotu. Badaniami objęto 368 uczniów z klas
pierwszych i drugich, zadając im 10 pytań. W dalszej części artykułu są
one szczegółowo przedstawione i omówione.
Opis i analiza uzyskanych wyników
1. Czy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie?
Ponad 90% uczniów czuje się w szkole bezpiecznie, zarówno wśród
klas pierwszych, jak i drugich. Zaledwie 2% uczniów klas pierwszych i ok.
4% uczniów klas drugich nigdy nie czuje się w szkole bezpiecznie.
152 | WSGE
2. Co wpływa na poczucie bezpieczeństwa u uczniów?
Większość uczniów w naszej szkole czuje się bezpiecznie. W przeważającej większości uczniowie przyznają, że w szkole panuje przyjazna atmosfera, wiedzą do kogo zwrócić się po pomoc oraz mają dobry kontakt
z wychowawcami. Wśród „innych” pojawiły się odpowiedzi, że starsi koledzy są życzliwi, tolerancyjni i pomocni.
WSGE | 153
3. Co wpływa na brak poczucia bezpieczeństwa u uczniów?
Młodzież czuje się zagrożona ze strony niektórych nauczycieli. Wniosek: bardziej życzliwe podejście do ucznia, aby zwiększyć jego poczucie
bezpieczeństwa. Poza tym 21% uczniów klas pierwszych i 28% uczniów
klas drugich boi się kradzieży. Wniosek: zakupienie zamykanych szafek
szkolnych. Wśród „innych”: czuje się bezpiecznie, nie czuję się zagrożony.
Mimo że w szkole nie znaleziono nigdy narkotyków, młodzież obawia się
dealerów, stąd wniosek o czujność nauczycieli i pracowników szkoły.
154 | WSGE
Blisko 30% uczniów klas drugich wskazuje, że to nauczyciel spowodował zagrożenie poczucia bezpieczeństwa. Wśród klas pierwszych blisko
20% uczniów uważa podobnie. Około 10% wszystkich badanych twierdzi,
że zagrożeniem bywają starsi uczniowie. Wśród odpowiedzi „inne” przeważają zdania, że uczniowie w szkole czują się bezpiecznie.
WSGE | 155
4. Jakie są relacje między uczniem a nauczycielem?
Hierarchia relacji między uczniami a nauczycielami wygląda następująco:
miejsce 1: poprawne,
miejsce 2: trudno powiedzieć,
miejsce 3: życzliwe,
miejsce 4: nieżyczliwe,
miejsce 5:sprawiedliwe (tylko ok. 2,5 %).
Wśród odpowiedzi „inne” dominowało, iż relacje zależą od nauczyciela. Z niektórymi są bardzo przyjazne, z innymi poprawne, jeszcze z innymi
złe. To od nas zależy jak jesteśmy postrzegani.
156 | WSGE
5. Komu młodzież chętnie powierzyłaby tajemnicę?
Zgodnie z przewidywaniami najchętniej powierzają tajemnicę koledze/koleżance. Na drugim miejscu jest wychowawca, następnie pielęgniarka i pedagog. Wśród odpowiedzi „inne” dominowały odpowiedzi: nikomu, tylko osoby spoza szkoły.
WSGE | 157
6. Jak czuje się młodzież w swojej szkole?
Klasy pierwsze czują się zintegrowane z całą klasą, natomiast klasy
drugie czują się dobrze tylko w małej grupie osób. Stąd wniosek, że klasę
należy integrować przez cały okres edukacji, aby wyeliminować tworzenie
się grup.
Wśród odpowiedzi „inne”: bardzo dobrze, dobrze, normalnie, samotnie.
158 | WSGE
7. Co jest największym problemem w klasie?
Powszechny brak chęci i konflikty między poszczególnymi osobami są największymi problemami w klasie. Jeśli chodzi o brak dyscypliny,
młodzieży nie chodzi o dryl wojskowy, ale o sprawiedliwe, konsekwentne,
przejrzyste zasady.
Aż 11% uważa, że największym problemem jest konflikt z wychowawcą. Wniosek: bardziej życzliwe podejście do ucznia, aby zwiększyć jego
poczucie bezpieczeństwa i zażegnać wszelkie konflikty i niedomówienia.
Kolejny wniosek to zawarcie kontraktu z klasą. Wprowadzenie jasnych
i przejrzystych zasad na wszystkich lekcjach.
Wśród odpowiedzi „inne”: gadulstwo, głupie zabawy, brak solidarności klasowej, „wyścig szczurów”, nieporozumienia, zazdrość, zła opinia
o klasie, plotki, brak szacunku, brak życzliwości.
WSGE | 159
8. Co sprawia młodzieży największą radość?
Zgrana klasa, dobre i bardzo dobre oceny oraz ciekawe lekcje sprawią, że nasi uczniowie nareszcie poczują pełną radość z przychodzenia do
szkoły. Wniosek, który nasuwa się wprost, to motywowanie ucznia pozytywnymi ocenami i pochwałami (na zasadzie marchewki, a nie kijka).
Więcej ciekawych zajęć: kółko wokalne, filmowe, teatralne, szachowe,
fotograficzne, inne.
9. Znajomość statutu.
6 uczniów znało swoje obowiązki wynikające ze statutu szkoły.
Wniosek: zapoznanie uczniów ze statutem szkoły, przypomnieć o tym,
że znajduje sięna stronie internetowej szkoły.
10. Na końcu ankiety zapytano uczniów o zmiany, jakie proponują w szkole.
Pytanie był otwarte, odpowiedzi umieszczono w kolejności uważanej
dla uczniówza najważniejszą:
160 | WSGE














monitoring,
szafki zamiast boksów,
więcej dyżurów nauczycieli,
inne zasady rekrutacji,
więcej zajęć pozalekcyjnych, zajęć warsztatowych,
integracja wszystkich poziomów klas,
usunięcie godzin zerowych,
ochrona, Straż Miejska,
życzliwe podejście do ucznia,
większe zaufanie do ucznia,
czujniki dymu w toaletach,
palarnia,
zwracać uwagę na naukę, a nie na wygląd,
wycieczki.
Podsumowanie
Jednym z priorytetowych zadań, jakie każda szkoła powinna realizować wobec swoich uczniów, jest zapewnienie im poczucia bezpieczeństwa
na jej terenie. Uczeń, który czuje się bezpiecznie i pewnie w gronie rówieśników oraz nauczycieli, bez obaw przychodzi do szkoły, łatwiej nawiązuje
prawidłowe relacje koleżeńskie, jest bardziej otwarty w kontaktach społecznych, szybciej adoptuje się do nowych zadań i wyzwań, jakie stawia
mu dany etap edukacji. Poczucie bezpieczeństwa i zadowolenia pośrednio
wpływa również na osiągnięcia dydaktyczne uczniów, co nie pozostaje bez
znaczenia dla oceny pracy szkoły w środowisku. Szczególnego znaczenia
nabiera ono dla uczniów klas pierwszych, którzy z początkiem września,
idąc do nowej szkoły, wykonują kolejny, duży krok, w kierunku samodzielności i dojrzałości na drodze swojego rozwoju.
Wioski wynikające wprost z badania są następujące:
1. Integracja zespołu klasowego (na wychowawcy spoczywa obowiązek szybkiego reagowania i informowania pedagoga szkolnego o osobach
izolujących się od reszty klasy bądź zachowaniach klasy odrzucających
osobę lub grupę osób).
WSGE | 161
2. Bardziej życzliwe podejście do ucznia, aby zwiększyć jego poczucie bezpieczeństwa.
3. Przyjrzeć się konfliktom klasowym i spróbować je rozwiązać.
4. Motywowanie ucznia pozytywnymi ocenami i pochwałami (na
zasadzie marchewki, a nie kijka).
5. Czuwanie nad poczuciem bezpieczeństwa i przyjaznej atmosfery
podczas zajęć.
6. Wprowadzenie monitoringu.
7. Zakupienie zamykanych szafek szkolnych.
8. Zawarcie kontraktu z klasą. Wprowadzenie jasnych i przejrzystych
zasad na wszystkich lekcjach.
9. Zapoznanie uczniów ze statutem szkoły.
Nawiązując do tytułu wystąpienia, po przeanalizowaniu anonimowych
ankiet, trzeba stwierdzić, że nie jest prawdziwa obiegowa opinia mówiąca
o braku poczucia bezpieczeństwa młodzieży w szkole i upadku jej autorytetu. Chyba nie jest tak źle.
162 | WSGE
Nauki
Journal
of
społeczne
Modern Science
WSGE | 163
164 | WSGE