Malarz Ojczyzny

Malarz Ojczyzny
Jest czymś zastanawiającym, że kraj, który u schyłku XVIII wieku znikł z map Europy, był
tak atrakcyjny, że przybywali doń cudzoziemcy z różnych krajów, spolszczali się i
współtworzyli polską kulturę, a ich dzieci stawały się polskimi patriotami. Jan Matejko,
najsłynniejszy polski malarz historyczny, był po ojcu Czechem, a po matce miał
pochodzenie niemieckie.
Urodził się w 1838 roku. Jedne dokumenty mówią, że 24 czerwca, inne, że pod koniec lipca. Jego
ojciec uczył muzyki i do tego fachu sposobił syna. Matka malarza pochodziła z niemieckiej rodziny
majstra siodlarskiego Rossberga i była wyznania ewangelickiego. Jan i jego liczne rodzeństwo
zostało wychowane w wierze katolickiej.
Od dziecka mały Matejko wykazywał zdolności rysunkowe. Interesował się też historią Polski.
Starszy brat Franciszek oprowadzał go po Krakowie, pokazując bratu zabytki. Janek rysował
sarkofagi królewskie na Wawelu, rzeźby z ołtarza Wita Stwosza. Założył specjalny zeszyt nazwany
„Skarbczykiem”, w którym rysował elementy dawnych ubiorów, zbroje polskiego rycerstwa, odrysy
pieczęci. Dzięki takim notatkom później jako malarz przodował w wierności ubiorów z dawnych epok
i szczegółów uzbrojenia.
Ojciec zauważył talent syna i posłał do na studia malarskie w Krakowie. Matejko był ogromnie
pracowity. Gdy koledzy szli na wino, on rysował. Miał słaby wzrok, używał szkła powiększającego
zamiast okularów, koledzy z akademii nazywali go w związku z tym ślepowronem. Okulary sprawi
sobie znacznie później. Po latach Matejko zostanie rektorem Szkoły Sztuk Pięknych. W pewnej
książce popularyzującej życie Matejki, wydanej w 1961 roku, autorka wspomniała o pierwszym
sprzedanym obrazie malarza. Znalazła się nawet informacja, że nabywcą dzieła był antykwariusz
Taffet. Tylko nie napisała, o jaki obraz chodzi. Tymczasem pierwszym sprzedanym dziełem Matejki
był obraz „Carowie Szujscy wprowadzeni przez Żółkiewskiego na Sejm warszawski przed Zygmunta
III”. Okazało się, że w PRL nie można było nawet w opracowaniu biograficznym o Matejce
wspomnieć, że carowie rosyjscy byli polskimi jeńcami.
Piotr Łopuszański
Cały artykuł w najnowszym numerze "TS" (13/2015)