Z kart historii Ośrodka Z kart historii Ośrodka - Główna

Z kart historii Ośrodka
Z kart historii Ośrodka
Ryszard Wodzisławski
1945--2009
Doskonalenie nauczycieli na Ziemi Elbląskiej w latach 1945
Warmińsko-Mazurski Ośrodek
Doskonalenia Nauczycieli w Elblągu
(poprzednia nazwa: Wojewódzki
Ośrodek Metodyczny w Elblągu) został powołany zarządzeniem Wojewody Elbląskiego z 30 maja 1989 r.,
a swoją działalność rozpoczął
1 września 1989 r. Dwadzieścia lat
funkcjonowania wojewódzkiej placówki doskonalenia nauczycieli jest
okazją do refleksji nad historią doskonalenia nauczycieli na Ziemi Elbląskiej.
Sięga ona roku 1945, kiedy to
Elbląg wrócił do Polski. JuŜ od października 1945 r., na podstawie okólnika Ministerstwa Oświaty, organizowano w naszym mieście gabinety
dydaktyczno-metodyczne, które miały słuŜyć szkołom średnim. Rychło
jednak pojawiła się potrzeba objęcia
opieką metodyczną pozostałych nauczycieli. Funkcję tę powierzono
ośrodkom dydaktyczno-metodycznym (ODM), których uruchomienie poleciło Ministerstwo Oświaty
wszystkim kuratoriom. Cele działania ośrodków zostały sformułowane
następująco: „Charakter tych ośrodków powinien być pokazowouŜytkowy […]. Z drugiej strony
ośrodek taki mógłby stanowić punkt
badawczo-naukowy, gdzie wszelkie
zagadnienia dydaktyczno-metodyczne moŜna by w sposób doświadczalny rozwiązywać, np. koncepcje
nowych pomocy naukowych”*.
Ośrodki dydaktyczno-metodyczne
skupiały nauczycieli wszystkich
typów szkół.
Podjęto wówczas inicjatywę
organizowania tzw. konferencji rejonowych, które do dziś są pamiętane
przez starszych nauczycieli. Zadanie
to Minister Oświaty przekazał zarządzeniem z 9 listopada 1945 r. Związ-
kowi Nauczycielstwa Polskiego.
UpowaŜniono jednocześnie inspektorów szkolnych do zwalniania z zajęć
nauczycieli udających się na taką
konferencję (do pięciu dni w ciągu
roku szkolnego). Konferencje te
słuŜyć miały doskonaleniu pracy
nauczyciela, podtrzymywaniu między nauczycielami zainteresowań
zagadnieniami kultury, nauki, oświaty i wychowania.
We wrześniu 1948 r. powołano
przy Ministerstwie Oświaty centralne ośrodki dydaktyczno-naukowe
(CODN) w zakresie poszczególnych
przedmiotów nauczania. W miastach
wojewódzkich utworzono okręgowe
ośrodki dydaktyczno-naukowe
(ODN), a w powiatach – rejonowe
ośrodki dydaktyczne (ROD). Były
one zobowiązane do „unormowania
i zespolenia wysiłków rzesz nauczycielskich w przeprowadzaniu refor-
my szkolnej” oraz „ciągłego doskonalenia czynnych pracowników
oświatowych”. Ze względu na to,
iŜ znaczna liczba nauczycieli posiadała zaledwie średnie lub niepełne
średnie wykształcenie, Ŝe zatrudniano nauczycieli bez kwalifikacji pedagogicznych – treścią doskonalenia
były zasady i metody skutecznej
pracy pedagogicznej.
W 1952 r. powołany został Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr
Oświatowych (CODKO), a w województwach odpowiednio Wojewódzkie Ośrodki Doskonalenia Kadr
Oświatowych. WODKO miały realizować trzy zadania:
♦ podnosić poziom ideowo-polityczny i pedagogiczny nauczycieli,
♦ udzielać wszechstronnej pomocy
szkołom,
♦ kierować powiatowymi i miejskimi
ośrodkami metodycznymi.
Poloniści i bibliotekarze na spotkaniu z prezesem Polskiej Izby KsiąŜki
Piotrem Marciszukiem.
5
DOSKONALENIE OTWARTE
Próbowano więc w 1952 r. stworzyć w Polsce zorganizowany system
doskonalenia nauczycieli, spójny
organizacyjnie i programowo, ściśle
powiązany z systemem nadzoru,
dyrekcjami szkół i środowiskiem.
Na poŜółkłych kartach opracowań
z tych lat dostrzec moŜna jego istotne
walory, z których wymieniłbym nastawienie na praktyczną pomoc nauczycielom.
W 1958 r. w miejsce WODKO
przy wydziałach oświaty prezydiów
wojewódzkich rad narodowych powołano wojewódzkie ogniska metodyczne (WOM), które równieŜ nastawione były głównie na doradztwo
metodyczne.
W 1960 r. Minister Oświaty na
miejsce CODKO powołał Centralny
Ośrodek Metodyczny w Warszawie,
który, poza dotychczasowymi zadaniami, podjął się opracowywania
materiałów metodycznych dla nauczycieli oraz zapewnił opiekę nad
czasopiśmiennictwem przedmiotowym. W województwach utworzono
okręgowe ośrodki metodyczne
(OOM), a w powiatach istniały powiatowe i miejskie ośrodki metodyczne (P/MOM). To wtedy zainicjowano w Polsce, poza doradztwem
i doskonaleniem, badania wyników
nauczania i objęto opieką merytoryczno-metodyczną kadrę kierowniczą placówek oświatowych.
W 1972 r. zlikwidowano COM
i utworzono pięć instytutów resortowych, w tym Instytut Kształcenia
Nauczycieli. Zadaniem IKN było
planowanie, prowadzenie badań
oświatowych zleconych przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania,
a takŜe koordynowanie pracy oddziałów terenowych. W 17 województwach powołano instytuty kształcenia
nauczycieli i badań oświatowych
(IKNiBO).
Część byłych pracowników
ODM zatrudniono w kuratoriach
oświaty i wychowania (KOiW)
w charakterze wizytatorów-metodyków, z zadaniami doradztwa metodycznego oraz kontroli i oceny pracy
nauczycieli. W powiatach i miastach,
w tym i w Elblągu, w latach 1973-75
działali wizytatorzy-metodycy przedmiotowi. Powołanie zespołów metodyków wynikało z przyjętego załoŜenia, Ŝe nauczyciel o wysokich kwalifikacjach naukowych powinien być
6
Konsultanci W-MODN i pracownicy elbląskich szkół z wizytą we Francji.
Trzeci z prawej autor artykułu.
oceniany przez fachowca, specjalistę,
rzeczoznawcę. Stan ten trwał do
1981 r.
1 lipca 1975 r. w miejsce 17
województw i kilkuset powiatów
utworzono 49 nowych województw,
w tym województwo elbląskie. Powołano wtedy w Elblągu Zespół
Wizytatorów Metodyków podległy
i współpracujący z Kuratorium
Oś wiaty. Wizytatorzy zespołu,
oprócz roli wspomagającej rozwój
nauczycieli, dokształcania i doskonalenia, pełnili wówczas teŜ funkcję
kontrolną aŜ do 1982 r., kiedy to
powrócono do sytuacji sprzed roku
1973, nieco ją modyfikując. Powołano mianowicie Zespół Nauczycieli
Metodyków w powstałej w Gdańsku
międzywo je wód zkiej placó wce
o nazwie Instytut Kształcenia Nauczycieli. Głównym zadaniem członków zespołu stało się pomaganie
i wspomaganie nauczycieli w zakresie doradztwa (obserwacje lekcji,
poszukiwanie optymalnych rozwiązań, innowacje) i dokształcania
(warsztaty, konferencje, konsultacje).
WOM w Elblągu
Konsekwencją reorganizacji
systemu doskonalenia nauczycieli
było utworzenie zarządzeniem Wojewody Elbląskiego z 30 maja 1989 r.
nr 27/89 Wojewódzkiego Ośrodka
Metodycznego w Elblągu. Zarządzenie to weszło w Ŝycie 1 września
1989 r. i tę datę przyjmujemy jako
początek działalności naszego
Ośrodka, który odtąd funkcjonować
zaczął w postaci placówki autonomicznej.
Pierwszy skład kadry WOM
przedstawiał się następująco:
♦ dyrektor – dr Julian Turko
♦ wicedyrektor – dr Teresa Manierska
♦ dwie sekretarki
♦ główna księgowa
♦ nauczyciele metodycy w liczbie 66,
z tego 55 na pełnym etacie, sześcioro na ¾ etatu i pięcioro na ½
etatu.
Na początku roku szkolnego
1990/91 Kurator Oświaty ogłosił
konkurs na dyrektora WOM, konkurs
ten wygrała pani dr Mirosława
Damps, która piastowała to stanowisko od listopada 1990 r. do marca
1991 r. Funkcję zastępcy dyrektora
pełniła w tym czasie pani Izabella
Bania.
W marcu 1991 r. pani dr Mirosława Damps zrezygnowała z funkcji
dyrektora Ośrodka, a obowiązków
kierowania placówką podjęła się pani
Krystyna Szostak, najpierw jako
pełniąca obowiązki, a od 1 października 1991 r. jako dyrektor WOM.
Funkcję zastępcy dyrektora objęła
pani Krystyna Datkun-Czerniak.
Znacząca data w historii naszego
Ośrodka to 28 grudnia 1992 r., kiedy
to w Decyzji nr 57/92 Kurator
Oświaty w Elblągu, nadając statut
Z kart historii Ośrodka
WOM, dokonał istotnej redukcji
doradców metodycznych pracujących w placówce – z kilkudziesięciu
do 16 osób.
W całym tym okresie, aŜ do roku
1999, czyli do końca istnienia województwa elbląskiego, Ośrodek przekształcał i sprawował nad nim nadzór Kurator Oświaty w Elblągu.
WaŜnym wydarzeniem w Ŝyciu
Ośrodka i przełomem w doskonaleniu nauczycieli było powołanie
przez Kuratora Oświaty dra Edwarda
Murdzię w 1994 r. Elbląskiego Centrum Edukacji Ekologicznej (więcej
na ten temat w następnych artykułach).
Status organizacyjny i prawny
WOM w Elblągu zmienił się
1 stycznia 1999 r., kiedy to Ośrodek
został przejęty przez samorząd nowo
powstałego województwa warmińsko-mazurskiego. Wiązało to się
z nadaniem Ośrodkowi nazwy Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Elblągu. Kadrę
placówki stanowili wówczas pracownicy pedagogiczni – 22,5 etatu (teraz
25,5 etatu) oraz pracownicy administracji i obsługi – 11 etatów.
Bardzo waŜna dla Ośrodka jest
data 27 lipca 2005 r., związana
z nadaniem placówce, jako pierwszej ♦ zatrudnianie wysoko wykwalifikow województwie, akredytacji przez
wanej kadry konsultantów,
Warmińsko-Mazurskiego Kuratora ♦ kompetentne wykonywanie zadań,
Oświaty w Olsztynie. Przyznanie
co miało szczególne znaczenie
akredytacji wymagało udokumentow okresie wprowadzania reformy
wania spełniania wymagań związaedukacyjnej od 1999 r. i we wdranych z wdraŜaniem zarządzania jakoŜaniu aktualnej reformy programością i oznacza potwierdzenie wysowej.
kiego poziomu jakości pracy
Warmińsko-Mazurski Ośrodek
W-MODN w Elblągu.
Doskonalenia Nauczycieli w Elblągu
jest placówką wspierającą działania
nauczycieli poprzez:
W--MODN dzisiaj
Elbląski W
♦ organizowanie i prowadzenie profesjonalnych zajęć: warsztatów
Dziś Warmińsko-Mazurski Ośrometodycznych (jednorazowych lub
dek Doskonalenia Nauczycieli
cyklicznych) oraz kursów doskonaw Elblągu pełni rolę centrum inforlących, umoŜliwiających nabycie
macyjnego i wsparcia psychologiczdodatkowych umiejętności i wiadono-pedagogicznego w zakresie realimości zawodowych,
zacji zadań dydaktyczno-wychowawczych nauczycieli. Istotą funkcjono- ♦ organizowanie i współorganizowanie (zgodnie z programami
wania W-MODN w Elblągu w nowej
Ministerstwa Edukacji Narodowej)
strukturze jest:
kursów kwalifikacyjnych i studiów
♦ teren działania (dziewięć powiapodyplomowych, umoŜliwiających
tów) skoordynowany z biblioteką
zdobycie specjalistycznych kwalifipedagogiczną i częściowo delegakacji i uprawnień poszerzających
turą Kuratorium Oświaty,
zakres wykonywanych zadań,
♦ ułatwiony dostęp nauczycieli do
♦ udzielanie porad i wskazówek meOśrodka,
todycznych, pedagogicznych, psy♦ sprawne diagnozowanie potrzeb
chologicznych poprzez konsultacje
i ukierunkowanie na specyficzne
indywidualne – bezpośrednie, telepotrzeby nauczycieli oraz – elafoniczne i korespondencyjne,
styczne formułowanie oferty,
Na pierwszym planie dyrektor Krystyna Szostak, na stołach dokumenty, które musieliśmy zgromadzić do akredytacji.
7
DOSKONALENIE OTWARTE
Nasza obecna siedziba.
♦ przekazywanie
aktualnych informacji pochodzących z róŜnych
źródeł, m.in. MEN, WarmińskoMazurskiego Kuratorium Oświaty,
uczelni wyŜszych, wydawnictw
itp., istotnych z punktu widzenia
rozwoju zawodowego nauczycieli,
♦ prowadzenie działalności wydawniczej,
♦ podnoszenie kwalifikacji kadry
dydaktycznej poprzez uczestnictwo
w formach doskonalenia dla edukatorów, trenerów, konsultantów
programów docelowych i kaskadowych, organizowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli (CODN), Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej (KOWEZiU),
Centrum Metodyczne Pomocy
Psychologiczno-Pedagogicznej
(CMPPP) oraz inne placówki edukacyjne i ośrodki doskonalące.
W chwili obecnej dysponujemy:
8
♦ nowocześnie
wyposaŜoną Pracownią Diagnozy Edukacyjnej (jako
jedni z pierwszych w Polsce przeprowadziliśmy pilotaŜowe egzaminy zewnętrzne do szkół ponadpodstawowych wg nowych zasad),
♦ wewnętrzną siecią komputerową
podłączoną do Internetu (kaŜdy
pracownik Ośrodka ma komputer,
a wszyscy konsultanci mają notebooki),
♦ własną pracownią poligraficzną,
♦ doskonale wyposaŜonym w materiały edukacyjne Centrum Edukacji
Ekologicznej,
♦ zakupioną niedawno15-stanowiskową, mobilną pracownią komputerową.
Podsumowując, W-MODN w Elblągu jako placówka powołana głównie do wspierania nauczycieli w ich
rozwoju zawodowym, wychodzi
naprzeciw
nowym
wyzwaniom
współczesnej edukacji. Będąc instytucją publiczną, prowadzoną przez
Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, w pełnym zakresie
realizujemy wyznaczone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Warmińsko-Mazurskie Kuratorium Oświaty priorytety doskonalenia nauczycieli, wpisując się znacząco
w kształtowanie wysokiego poziomu
warmińsko-mazurskiej oświaty.
Zobacz teŜ Aneks.
* Cytaty pochodzą z referatu Jerzego
Główczyka Doskonalenie nauczycieli
w Polsce w latach 1944-88 wygłoszonego
na sesji z okazji jubileuszu Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Gdańsku.