Raport końcowy

Transkrypt

Raport końcowy

Efektywne i skuteczne instrumenty
wsparcia osób zakładających własną
firmę – doświadczenia z lat 2004-2006
oraz rekomendacje dla okresu 2007-2013
Raport
końcowy
Warszawa, listopad 2009 r.
RAPORT_druk.indd 1
09-12-19 11:02
Autorzy: Damian Dec, Karolina Dobrowolska, Iwona Pilchowska,
Krzysztof Reński, Marta Sikorska, Ida Szczepocka.
Wydanie I
Wydawca:
Fundacja Instytut Przedsiębiorczości i Rozwoju Regionalnego
Al. Jerozolimskie 91, lok. 400, 02-001 Warszawa
www.ue.edu.pl
Nakład 500 egzemplarzy
ISBN: 978-83-928297-0-6
© Copyright by Fundacja Instytut Przedsiębiorczości i Rozwoju Regionalnego
Warszawa, listopad 2009
RAPORT_druk.indd 2
09-12-19 11:02
Efektywne i skuteczne instrumenty wsparcia osób zakładających własną firmę –
doświadczenia z lat 2004-2006 oraz rekomendacje dla okresu 2007-2013
Raport
końcowy
Spis treści
Wykaz skrótów.............................................................................................................................. 4
1. Metodologia badania ................................................................................................................ 6
1.1. Przedmiot i cel badania .............................................................................................................6
1.2. Zakres czasowy i geograficzny oraz populacje objęte badaniem .................................................7
1.3. Pytania badawcze.......................................................................................................................7
1.4. Metody i techniki badawcze ......................................................................................................9
2. Wyniki badania .......................................................................................................................12
2.1. Charakterystyka respondentów i ich firm ................................................................................12
2.2. Formy wsparcia w ramach Działania 2.5 ZPORR ..................................................................20
2.3. Ocena wsparcia uzyskanego w ramach Działania 2.5 ZPORR ...............................................26
2.4. Przetrwanie i rozwój firm ........................................................................................................34
2.4.1. Wskaźniki przeżycia..............................................................................................................35
2.4.2. Tempo rozwoju .....................................................................................................................41
2.4.3. Plany rozwojowe ...................................................................................................................42
2.5. Ocena realizacji Działania 2.5 ZPORR – perspektywa IW ....................................................45
2.6. Ocena realizacji Działania 2.5 ZPORR – perspektywa Beneficjentów....................................48
3. Studia przypadków ..................................................................................................................51
3.1. Mahmann ................................................................................................................................51
3.2. Szkoła Językowa BE SUCCESSFUL .....................................................................................54
3.3. Fotto ........................................................................................................................................58
3.4. Biuro Projektowe Nela Karpińska ...........................................................................................61
3.5. Topgreen..................................................................................................................................66
3.6. TEL-KOM .............................................................................................................................70
4. Podsumowanie - wnioski i rekomendacje ..................................................................................75
5. Załączniki ...............................................................................................................................81
5.1. Instytucje Wdrażające biorące udział w badaniu IDI...............................................................81
5.2. Beneficjenci i projekty biorące udział w badaniu ITI...............................................................81
3
RAPORT_druk.indd 3
09-12-19 11:02
Raport Efektywne i skuteczne instrumenty wsparcia osób zakładających własną firmę –
końcowy doświadczenia z lat 2004-2006 oraz rekomendacje dla okresu 2007-2013
Wykaz skrótów
ARR S.A.
Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
B+R
Działalność badawczo-rozwojowa
BO
Beneficjenci Ostateczni
CATI
Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo
CAWI
Ankieta internetowa
Działanie
Działanie 2.5 ZPORR
FRL
Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny
GARR S.A.
Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
GUS
Główny Urząd Statystyczny
IDI
Indywidualny wywiad pogłębiony
IOB
Instytucje otoczenia biznesu
IP
Instytucja Pośrednicząca
ITI
Telefoniczny wywiad indywidualny
IW
Instytucja Wdrażająca
IZ
Instytucja Zarządzająca
JST
Jednostki samorządu terytorialnego
KOP
Komisja Oceny Projektów
KSU
Krajowy System Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw
LFR
Lubelska Fundacja Rozwoju
Ministerstwo / MRR
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
MJWPU
Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych
MŚP
Małe i średnie przedsiębiorstwa
PK
Punkt Konsultacyjny
PKB
Produkt Krajowy Brutto
PO KL
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
PUP
Powiatowy Urząd Pracy
RPO
Regionalny Program Operacyjny
RPO WL
Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego
UOTT UW
Uniwersytecki Ośrodek Transferu Technologii Uniwersytetu Warszawskiego
WUP
Wojewódzki Urząd Pracy
ZARR S.A.
Zachodniopomorska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
ZPORR
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego
ZSRG-SCP
Zachodniopomorskie Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego – Szczecińskie Centrum
Przedsiębiorczości
ZUS
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
4
RAPORT_druk.indd 4
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
WSTĘP
Szanowni Państwo,
Oddajemy do Państwa rąk raport końcowy stanowiący podsumowanie badania, które przeprowadziliśmy
w okresie wrzesień-listopad 2009. Celem badania była identyfikacja skutecznych i efektywnych instrumentów
wsparcia skierowanych do osób rozpoczynających działalność gospodarczą. Badaniu poddaliśmy
434 uczestników projektów finansowanych w ramach Działania 2.5 ZPORR – zarówno tych, którzy
kontynuują działalność jak i tych, którzy zamknęli swoje firmy.
Do zapoznania się z raportem zachęcamy przede wszystkim Wnioskodawców Działania 6.2 Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki. Wyniki badania pozwolą bowiem lepiej opracować założenia do projektów
składanych w tym Działaniu, tak aby oferowane osobom zakładającym działalność gospodarczą wsparcie
było skuteczne, efektywne i trwałe.
Mamy nadzieję, że rekomendacje z badania będą przydatne również Instytucjom Pośredniczącym dla
Działania 6.2 PO KL na etapie definiowania typów wspieranych projektów, kryteriów dostępu oraz kryteriów
strategicznych w kolejnych Planach Działań dla Priorytetu VI PO KL.
W tym miejscu, chcielibyśmy również podziękować firmie PB Online Sp. z o.o., która udostępniła nam
narzędzie do prowadzenia ankiet metodą CAWI (ankieta internetowa). System okazał się skutecznym
i efektywnym narzędziem do pozyskania danych na potrzeby badania, co pozwoliło zakończyć prace zgodnie
z harmonogramem.
Życzymy miłej lektury
Członkowie Zespołu Badawczego
5
RAPORT_druk.indd 5
09-12-19 11:02
|1. Metodologia badania
|1.1
Przedmiot i cel badania
Celem głównym niniejszego badania była ocena skuteczności i efektywności instrumentów wsparcia
oferowanych w ramach Działania 2.5 ZPORR.
Osiągnięcie celu głównego i wdrożenie rekomendacji wynikających z badania pozwoli zwiększyć skuteczność
i efektywność wykorzystania funduszy europejskich przeznaczonych na tworzenie i rozwój przedsiębiorczości,
przyznanych Polsce na lata 2007 – 2013.
Cel główny został osiągnięty poprzez realizację poniższych celów szczegółowych:
1. Określenie struktury firm powstałych dzięki realizacji projektów w ramach Działania 2.5 ZPORR.
2. Ocena skuteczności wsparcia Beneficjentów Ostatecznych (BO) w ramach Działania 2.5 ZPORR.
2.1. Ocena skuteczności wsparcia BO w podziale na poszczególne instrumenty wsparcia: szkolenia,
doradztwo, wsparcie pomostowe, jednorazowa dotacja inwestycyjna.
2.2. Ocena wpływu firm powstałych w ramach Działania 2.5 ZPORR na ograniczenie bezrobocia
w regionie.
3. Ocena efektywności wsparcia BO w ramach Działania 2.5 ZPORR.
4. Ocena trwałości efektów wsparcia BO w ramach Działania 2.5 ZPORR.
4.1. Ocena przeżywalności firm powstałych w ramach Działania 2.5 ZPORR.
4.2. Identyfikacja czynników sukcesu firm będących BO Działania 2.5 ZPORR, które kontynuują
działalność.
4.3. Diagnoza obecnej sytuacji i perspektyw rozwoju firm powstałych w ramach Działania 2.5
ZPORR.
4.4. Opracowanie rekomendacji skierowanych do Instytucji Pośredniczących i Zarządzającej
Działaniem 6.2 PO KL oraz potencjalnych Beneficjentów tego Działania (instytucji otoczenia
biznesu - IOB).
Przedmiotem badania było Działanie 2.5 „Promocja przedsiębiorczości”, realizowane w ramach Priorytetu
II ZPORR „Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach”. Działanie miało na celu aktywne
wspieranie zatrudnienia, poprzez stymulowanie powstawania nowych mikroprzedsiębiorstw oraz zapewnienie
nowo zarejestrowanym mikroprzedsiębiorcom pomocy w wykorzystaniu dostępnych instrumentów wsparcia.
Beneficjenci, którymi mogły być ośrodki KSU, instytucje rynku pracy, szkoły wyższe, organizacje pozarządowe,
agencje rozwoju regionalnego i lokalnego, jednostki naukowe oraz ośrodki poradnictwa zawodowego i psychologicznego, realizowali projekty skierowane do osób fizycznych zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą. Pomoc była kontynuowana po założeniu firmy przez Beneficjentów Ostatecznych w formie szkoleń,
doradztwa oraz wsparcia pomostowego. Priorytetowo traktowane były wg Uzupełnienia ZPORR osoby:
• odchodzące z rolnictwa,
• zagrożone utratą zatrudnienia,
• młodzież do 25 roku życia.
Projekty obejmowały następujące formy wsparcia:
–
–
–
–
–
Usługi doradcze i szkoleniowe wspierające założenie i prowadzenie działalności gospodarczej.
Rozpowszechnianie dobrych praktyk i metod rozwoju.
Pomoc finansowa przysługująca po zarejestrowaniu się mikroprzedsiębiorcy, w formie:
wsparcia pomostowego,
jednorazowej dotacji inwestycyjnej na rozwój działalności.
6
RAPORT_druk.indd 6
09-12-19 11:02
|1.2
Raport
końcowy
Zakres czasowy i geograficzny oraz populacje objęte badaniem
Badaniem objęci zostali respondenci z 6 województw.
Ze względu na duże zróżnicowanie pod względem
poziomu rozwoju oraz problemów, z którymi się
borykają, regiony te można uznać za reprezentatywne
dla całego kraju. Do badania zostały wybrane zarówno
mniej zaawansowane w rozwoju województwa
wschodniej części Polski, jak i bardziej rozwinięte
województwa z centralnych i zachodnich części kraju.
Do udziału w badaniu wybrano 52 projekty
z następujących województw:
•
•
•
•
•
•
lubelskiego,
mazowieckiego,
podlaskiego,
śląskiego,
wielkopolskiego,
zachodniopomorskiego.
Badaniem objęte zostały projekty realizowane w latach 2005-2007 oraz firmy założone w tym okresie.
Powyższe ramy czasowe pozwalają dostarczyć wiedzę na temat długofalowych efektów wsparcia, ich trwałości
oraz czynników sukcesu, które wpłynęły na przeżywalność firm.
W celu uzyskania danych wywołanych poddano badaniu następujące populacje:
1. Beneficjenci Ostateczni Działania 2.5 ZPORR;
2. Beneficjenci Działania 2.5 ZPORR;
3. Przedstawiciele Instytucji Wdrażających Działanie 2.5 ZPORR.
|1.3
Pytania badawcze
Odpowiedzi na poniższe pytania badawcze pozwoliły osiągnąć cele szczegółowe badania:
1. Określenie struktury firm powstałych dzięki realizacji projektów w ramach Działania 2.5 ZPORR.
– Jak przedstawia się struktura firm powstałych dzięki wsparciu z Działania 2.5 ZPORR pod względem:
branży, liczby zatrudnionych osób, otrzymanej pomocy (szkolenia, doradztwo, wsparcie inwestycyjne,
pomostowe), obszaru działalności (miejski, wiejski), formy organizacyjno-prawnej?
– Jaki jest profil przedsiębiorcy (płeć, wiek, miejsce zamieszkania, poziom i kierunek wykształcenia,
doświadczenie zawodowe), który założył firmę w ramach Działania 2.5 ZPORR?
2. Ocena skuteczności wsparcia Beneficjentów Ostatecznych w ramach Działania 2.5 ZPORR.
– Ocena skuteczności wsparcia BO w podziale na poszczególne instrumenty wsparcia: szkolenia,
doradztwo, wsparcie pomostowe, jednorazowa dotacja inwestycyjna.
• Na co przeznaczana była dotacja inwestycyjna? Czy zakupiony sprzęt jest nadal wykorzystywany?
W jakim stopniu zakupiony sprzęt był niezbędny do rozpoczęcia działalności? Jaka była wysokość
dotacji inwestycyjnej? Jak oceniana jest przez BO wielkość wsparcia z dotacji inwestycyjnej?
• Czy szkolenia/usługi doradcze przyczyniły się do wzrostu wiedzy uczestników? Czy wiedza
zdobyta podczas uczestnictwa w projekcie była faktycznie przydatna w działalności firmy?
• Jak uczestnicy oceniają jakość szkoleń/usług doradczych? Czy są różnice w ocenie między różnymi
kategoriami uczestników?
7
RAPORT_druk.indd 7
09-12-19 11:02
Jak uczestnicy oceniają poszczególne typy i tematykę szkoleń oraz usług doradczych (doradztwo
grupowe, doradztwo indywidualne, coaching, inne)? Które obszary szkoleń i doradztwa okazały się
najbardziej przydatne przy prowadzeniu firmy?
• Czy oferta szkoleniowa i doradcza była w opinii uczestników wystarczająca?
• Jak BO oceniają wsparcie pomostowe (np. jego wielkość, okres wypłacania środków, warunki
przyznawania wsparcia)?
• Czy BO zdecydowaliby się na podjęcie działalności gospodarczej bez wsparcia z 2.5 ZPORR?
• Czy w kontekście dotychczasowych doświadczeń Beneficjenci zmieniliby coś w projekcie, aby
poprawić wskaźniki?
• Jakie są przyczyny, dla których uczestnicy szkoleń nie uzyskali wsparcia finansowego na założenie
firmy w ramach Działania 2.5 ZPORR? Jaka była jakość biznes planów przedstawianych przez
BO? Jak przedstawiała się kwestia adekwatności profilu działalności firmy do zapotrzebowania
potencjalnych odbiorców jej usług?
– Ocena wpływu firm powstałych w ramach Działania 2.5 ZPORR na ograniczenie bezrobocia
w regionie.
• Ile miejsc pracy powstało w wyniku realizacji projektów Działania 2.5 ZPORR?
• Czy koszt powstania firmy/miejsca pracy jest satysfakcjonujący?
• Ile miejsc pracy powstało dodatkowo w trakcie kontynuowania działalności firm powstałych
w ramach Działania 2.5?
3. Ocena efektywności wsparcia BO w ramach Działania 2.5 ZPORR.
– Który z elementów wsparcia w ramach Działania 2.5 ZPORR odznaczał się największą efektywnością?
4. Trwałość efektów wsparcia BO w ramach Działania 2.5 ZPORR.
– Ocena przeżywalności firm powstałych w ramach Działania 2.5 ZPORR.
• Jaki odsetek firm założonych w ramach wsparcia z Działania 2.5 ZPORR istnieje do chwili
obecnej?
• Jakie czynniki przyczyniły się do podjęcia decyzji o zaprzestaniu działalności?
– Identyfikacja czynników sukcesu firm będących BO Działania 2.5 ZPORR, które kontynuują
działalność.
• Jakie czynniki miały wpływ na przeżywalność firm powstałych ze środków Działania 2.5 ZPORR?
– Obecna sytuacja i perspektywy rozwoju firm powstałych w ramach Działania 2.5 ZPORR.
• Jaka jest struktura branżowa i sektorowa firm powstałych w ramach Działania 2.5 ZPORR?
• Czy mikroprzedsiębiorcy ubiegali się / będą się ubiegać o środki z funduszy europejskich? Na co?
• Czy firmy kontynuują współpracę z Beneficjentem? W jakim zakresie?
• Czy firmy zamierzają kontynuować działalność w ciągu następnych 12 miesięcy?
• Jakie są plany rozwojowe firmy na najbliższe 12 miesięcy? Czy planują zwiększenie zatrudnienia,
wprowadzenie nowych usług lub produktów, otworzenie nowej filii, zakładu itp.? Czy planują
nowe inwestycje?
•
5.
Opracowanie rekomendacji skierowanych do Instytucji Pośredniczących i Zarządzającej Działaniem
6.2 PO KL oraz instytucji otoczenia biznesu (IOB), będących potencjalnymi Beneficjentami tego
Działania.
– Jak powinny być skonstruowane efektywnie działające instrumenty wsparcia przedsiębiorczości
skierowane do osób rozpoczynających działalność gospodarczą?
– Jakie elementy instrumentów wsparcia są najskuteczniejsze, najefektywniejsze i osiągają najtrwalsze
wyniki?
– Czy takie instrumenty wsparcia jak proponowane w Działaniach 2.5 ZPORR i 6.2 PO KL powinny
być wdrażane na identycznych zasadach w każdym województwie?
8
RAPORT_druk.indd 8
09-12-19 11:02
|1.4
Raport
końcowy
Metody i techniki badawcze
Przedstawione poniżej metody i techniki badawcze dobrane zostały pod kątem specyfiki badania oraz jak
najpełniejszego wykorzystania dostępnych źródeł informacji. Zastosowanie poniższego zestawu metod
i technik badawczych pozwoliło uzyskać rozbudowaną bazę danych zastanych i wywołanych, które następnie
zostały poddane analizie zarówno jakościowej jak i ilościowej:
–
–
–
–
–
analiza dokumentów (desk research),
CATI/CAWI z Beneficjentami Ostatecznymi Działania 2.5 ZPORR,
ITI/IDI z Beneficjentami Działania 2.5 ZPORR,
IDI z Instytucjami Wdrażającymi Działanie 2.5 ZPORR,
studia przypadków dotyczące najlepszych praktyk mikroprzedsiębiorców, którzy założyli firmy
w ramach Działania 2.5 ZPORR.
Tabela 1.
Przyporządkowanie metod badawczych do podmiotów badania
Badana populacja
CATI
Beneficjenci Ostateczni Działania 2.5 ZPOR
ITI/IDI
Case Study
x
x
Beneficjenci Działania 2.5 ZPORR
x
Przedstawiciele Instytucji Wdrażających ZPORR
x
Analiza dokumentów
Analizie poddane zostały następujące dokumenty:
–
–
–
–
–
–
–
Program ZPORR,
Uzupełnienie ZPORR,
wzory umów wykorzystywanych w Działaniu 2.5 ZPORR,
podręczniki i wytyczne wdrażania ZPORR,
sprawozdania z realizacji ZPORR,
dokumentacja konkursowa z Działania 2.5 ZPORR,
listy Beneficjentów Działania 2.5 ZPORR.
Analizie zostały poddane również wyniki dotychczas przeprowadzonych ewaluacji i badań dotyczących
Działania 2.5 ZPORR, tj.:
1. Analiza efektów realizacji projektów w zakresie przedsiębiorczości i innowacyjności realizowanych
w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, lata 2004-2006
w województwie pomorskim (Działania 2.5, 2.6 oraz 3.4);
2. Wsparcie dla przedsiębiorczości w ramach Działania 2.5 ZPORR (Dolnośląski WUP w Wałbrzychu);
3. Ustalenie szczegółowych priorytetów dotyczących zapotrzebowania małopolskiego rynku pracy
na zewnętrzne źródła finansowania w kontekście oczekiwań przyszłego przedsiębiorcy (na podstawie
analizy wdrażania Działania 2.5 ZPORR w Małopolsce);
4. Badanie ankietowe Beneficjentów Ostatecznych Priorytetu 2 ZPORR (na zlecenie MRR);
5. Badania ewaluacyjne projektów udostępnione przez Beneficjentów.
Zebrane dokumenty zostały wykorzystane przy dopracowaniu koncepcji badania oraz stworzeniu
kompleksowej bazy wiedzy dla dalszych etapów badania w ramach tego projektu.
9
RAPORT_druk.indd 9
09-12-19 11:02
Ankiety telefoniczne i internetowe (CATI i CAWI)
Badanie Beneficjentów Ostatecznych zostało przeprowadzone w 2 wariantach, w zależności od opcji, którą
wybierał respondent. Badanie mogło być przeprowadzone:
– w formie CATI, czyli w formie wywiadu telefonicznego wspomaganego komputerowo,
– w formie CAWI, czyli ankiety internetowej do wypełnienia samodzielnie przez respondenta. CAWI
stanowi technikę badawczą, która pozwala uzyskiwać lepsze jakościowo dane, gdyż odpowiedzi
są bardziej szczere, ze względu na to, że respondent ma większe poczucie anonimowości. Ankieta
internetowa została zamieszczona na specjalnej platformie przeznaczonej do badań internetowych.
Beneficjentami Ostatecznymi badanymi w niniejszej ewaluacji były osoby, które wzięły udział
w projekcie finansowanym z Działania 2.5 ZPORR i w efekcie założyły firmę. Ankieterzy
kontaktowali się ze wszystkimi osobami, które założyły firmy w ramach wybranych 52 projektów
i na które otrzymano namiary teleadresowe od Instytucji Wdrażających lub Beneficjentów – bez
względu na fakt, czy firma nadal funkcjonuje, czy została zlikwidowana. Łącznie próbowano dotrzeć
do ok. 1200 osób.
Ostatecznie udało się przeprowadzić ankiety z 434 osobami, które w latach 2005-2007 założyły działalność
gospodarczą w 45 projektach, w tym z 341 firmami istniejącymi i 93 firmami zlikwidowanymi. 128 ankiet
zostało przeprowadzonych techniką CATI, a 306 techniką CAWI.
Tabela 2.
Liczba ankiet CATI i CAWI w podziale na firmy istniejące i zlikwidowane
Firmy istniejące
Firmy zlikwidowane
Łączna liczba firm
CATI
98
30
128
CAWI
243
63
306
Łącznie
341
93
434
Biorąc pod uwagę województwa, w których przeprowadzono niniejsze badanie, najwięcej respondentów
pochodziło z Lubelszczyzny, następnie Wielkopolski i Śląska. Najmniejszy udział w badaniu przypadł
respondentom z województwa zachodniopomorskiego. Szczegółowe dane na temat liczby respondentów
według regionów pokazuje poniższa tabelka.
Tabela 3.
Liczba firm według województw
Firmy istniejące
Firmy zlikwidowane
Łączna liczba firm
lubelskie
93
23
116
mazowieckie
45
19
64
podlaskie
47
8
55
śląskie
57
21
78
wielkopolskie
68
13
81
zachodniopomorskie
31
9
40
Łącznie
341
93
434
10
RAPORT_druk.indd 10
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Pogłębione wywiady telefoniczne (ITI)
W badaniu Beneficjentów Działania 2.5 ZPORR zastosowana została technika indywidualnego wywiadu
telefonicznego (ITI).
Wywiady pogłębione z Beneficjentami 2.5 ZPORR objęły w szczególności następujące tematy:
– Ocena warunków powstawania nowych firm;
– Ocena skuteczności wsparcia;
– Ocena wpływu wsparcia na rozwój regionu, w tym na zmniejszenie bezrobocia i rozwój kapitału
ludzkiego;
– Porównanie efektów wsparcia ze środków unijnych ze wsparciem z innych środków;
– Porównanie kompleksowego wsparcia obejmującego szkolenia, doradztwo, wsparcie inwestycyjne
i pomostowe z innymi typami aktywizacji bezrobotnych;
– Identyfikacja kategorii grup docelowych, dla których jest to najefektywniejszy instrument aktywizacji;
– Dalsza współpraca Beneficjenta z Beneficjentami Ostatecznymi;
– Identyfikacja czynników sukcesu nowo powstałych firm.
Wywiady ITI zostały przeprowadzone z 43 Beneficjentami.
Indywidualne wywiady pogłębione (IDI)
W ramach indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) zostały pozyskane informacje na temat
analizowanych zjawisk z punktu widzenia instytucji systemu wdrażania, mających wpływ na kształt
interwencji. W trakcie wywiadów uzyskaliśmy odpowiedzi na pytania dotyczące oceny zarówno skuteczności
jak i efektywności oraz trwałości wsparcia z Działania 2.5 ZPORR.
Wywiady zostały przeprowadzone z 6 przedstawicielami Instytucji Wdrażających (urzędy marszałkowskie
lub agencje rozwoju regionalnego) z wybranych województw.
Studia przypadków (case study)
W studiach przypadków zostały opisane firmy założone w ramach wsparcia z Działania 2.5 ZPORR, które
wg danych uzyskanych z badania CATI oraz pogłębionych wywiadów telefonicznych z przedstawicielami
Beneficjentów zostały zidentyfikowane jako istniejące.
Studia przypadków posłużyły do szerszej analizy czynników sukcesu tych firm. Ponadto pomogły uzyskać
pogłębione opinie na temat instrumentów wsparcia oferowanego w ramach Działania 2.5 ZPORR.
Do studiów przypadków zostały dobrane firmy różniące się przede wszystkim sektorem, a także miejscem
działalności (wieś, mała miejscowość, duże miasto), branżą i województwem. Firmy do studiów przypadków
były dobierane losowo. Celem case study nie było pokazanie najlepszych praktyk, lecz naszkicowanie drogi,
jaką przebył uczestnik projektu od momentu podjęcia decyzji o udziale w projekcie z Działania 2.5 ZPORR
aż po dziś dzień.
Opracowano 6 studiów przypadków firm z każdego badanego województwa.
11
RAPORT_druk.indd 11
09-12-19 11:02
|2. Wyniki badania
|2.1
Charakterystyka respondentów i ich firm
W skrócie
•
Tylko nieliczni Beneficjenci koncentrowali się na konkretnej grupie docelowej. Głównym
parametrem ograniczającym grupę docelową było kryterium geograficzne.
•
Za wyjątkiem osób poniżej 25 roku życia, nie udało się zaktywizować innych grup, które miały
być traktowane priorytetowo. W praktyce, Beneficjenci dążyli do rekrutacji osób, które swoim
doświadczeniem, potencjałem i jakością pomysłu będą gwarantowały sukces.
•
Koncentracja na konkretnej grupie docelowej często skutkowała problemami w rekrutacji.
Dotyczyło to przede wszystkim tych Beneficjentów, którzy kierowali projekty do grup
traktowanych priorytetowo (np. rolników).
•
Koncentracja na precyzyjnie zdefiniowanej grupie docelowej pozwala dopasować projekt
do potrzeb BO.
•
Wsparcie z 2.5 ZPORR nie wpłynęło na zmniejszenie różnic w aktywności gospodarczej
między kobietami i mężczyznami. Wystąpiło znaczące zróżnicowanie udziału kobiet
i mężczyzn w podziale na branże i skalę działania firmy.
•
W porównaniu do struktury przedsiębiorstw w całej gospodarce1, w Działaniu 2.5 ZPORR
występuje nadreprezentacja osób z przedziału wiekowego 26 - 35 lat oraz osób z wykształceniem
wyższym. Beneficjenci preferowali w procesach rekrutacji osoby, które prawdopodobnie
poradziłyby sobie na rynku samodzielnie.
•
Wśród badanych firm zauważalny jest większy niż dla całej gospodarki udział firm tworzących
wysokiej jakości nowe miejsca pracy w usługach (informatyka, media i reklama, edukacja) oraz
stosunkowo mniejszy niż dla gospodarki ogółem udział handlu oraz przemysłu.
•
Firmy wsparte w ramach 2.5 ZPORR od początku swego istnienia częściej decydowały się
na działalność na szerszym rynku niż przeciętna nowo zakładana firma.
Grupy docelowe projektów
Projekty były zazwyczaj skierowane do wszystkich zainteresowanych otworzeniem swojej firmy i posiadających
pomysł na biznes, z uwzględnieniem wpisanych do Uzupełnienia ZPORR grup priorytetowych, tj. osób
odchodzących z rolnictwa, osób zagrożonych utratą zatrudnienia oraz młodzieży do 25 r. życia. Ważnym
ograniczeniem systemowym możliwości skorzystania ze wsparcia oferowanego w Działaniu 2.5 ZPORR
było adresowanie Działania do osób aktywnych zawodowo, niezarejestrowanych jako bezrobotne.2
W niektórych przypadkach zasięg projektu ograniczony był do osób mieszkających na danym obszarze,
np. w konkretnym powiecie lub mieście. Przykładowo, projekt Fundacji Rozwoju Nauki i Przedsiębiorczości
pt. „Dobra idea kluczem do sukcesu” skierowany był jedynie do osób zamieszkałych na terenach wiejskich.
W związku z tym ograniczeniem Beneficjent natrafił na problemy w rekrutacji, o których piszemy dalej.
1
Badanie pt. „Warunki powstania i działania oraz perspektywy rozwojowe polskich przedsiębiorstw powstałych w latach 2003 – 2007”,
GUS, Warszawa 2009.
2
Do osób zarejestrowanych w Urzędzie Pracy, chcących uzyskać wsparcie inwestycyjne na rozpoczęcie własnej działalności
gospodarczej, skierowane są projekty finansowane z Funduszu Pracy.
12
RAPORT_druk.indd 12
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
W kilku projektach wprowadzono ograniczenie wiekowe. Przykładowo, do projektu Ochotniczych Hufców
Pracy Wielkopolskiej Wojewódzkiej Komendy pt. „Mój mały biznes – to marzenie można spełnić. Promocja
przedsiębiorczości wśród młodzieży” mogły aplikować jedynie osoby do 30 r. życia, a projekt Wielkopolskiej
Izby Przemysłowo-Handlowej w Poznaniu pt. „Promocja przedsiębiorczości wśród młodzieży akademickiej
studiującej w uczelniach wyższych Wielkopolski” koncentrował się na studentach Akademii Ekonomicznej
w Poznaniu, Wydziału Informatyki i Zarządzania Politechniki Poznańskiej oraz Państwowej Wyższej Szkoły
Zawodowej w Pile. Według przedstawiciela Beneficjenta adresowanie projektu do studentów szkół wyższych
wpłynęło na wysoką jakość składanych przez nich biznes planów. Z drugiej strony jednak negatywnym
następstwem tego rozwiązania była niska motywacja Beneficjentów Ostatecznych do uczestnictwa w projekcie
utrudniająca realizację przyjętych wskaźników. Beneficjenci Ostateczni mieli problemy z dotrzymywaniem
terminów składania wymaganych dokumentów, dlatego wiele podań o przyznanie dotacji inwestycyjnej
i wsparcia pomostowego zostało odrzuconych. W rezultacie udzielono 90% zakładanych dotacji oraz jedynie
52% wsparć pomostowych.
Wśród badanych projektów znalazły się też takie, które koncentrowały się na określonej branży lub
preferowały zakładanie przedsiębiorstw o konkretnym profilu. Jeden z badanych projektów pt. „Licencja
na pracę”, realizowany przez Górnośląską Agencję Rozwoju Regionalnego, skierowany był do osób, które
chciały podjąć pracę agenta ubezpieczeniowego. Specyfika projektu wpłynęła na tematykę szkoleń.
Przeprowadzono 200 godzin specjalistycznego szkolenia dla agentów ubezpieczeniowych, kończącego
się przyznaniem licencji agenta ubezpieczeniowego, zaś pozostałe 50 godzin poświęcono podstawom
prowadzenia działalności gospodarczej. Pomimo wąskiego określenia grupy docelowej projekt cieszył się
dużym zainteresowaniem i Beneficjent nie miał żadnych problemów z realizacja przyjętych wskaźników.
Projekt Szczecińskiego Parku Naukowo-Technologicznego Sp. z o.o. pt. „Wsparcie rozwoju działalności
gospodarczej realizowanej poprzez Internet” adresowany był do osób zamierzających otworzyć firmę
w branży IT.
Innym przykładem jest Eurocentrum Innowacji i Przedsiębiorczości w Ostrowie Wielkopolskim, które
wybierało projekty m. in. na podstawie stopnia innowacyjności planowanego przedsięwzięcia oraz profilu
przyszłej firmy, preferując firmy produkcyjne. Zainteresowanie projektem było bardzo duże – liczba
kandydatów była niemal dwukrotnie wyższa od liczby uczestników. Dzięki temu przyjęte wskaźniki produktu
oraz rezultatu zostały osiągnięte na poziomie min. 100%. Beneficjent miał jedynie trudności z dotarciem do
poszczególnych grup priorytetowych, w tym przede wszystkim osób odchodzących z rolnictwa, jak również
osób zagrożonych utratą pracy.
W projekcie Agencji Rozwoju Północnej Wielkopolski pt. „Pomagamy przedsiębiorczym w północnej
Wielkopolsce” preferencyjnie traktowane były osoby chcące otworzyć firmę w branży turystycznej lub
w zakresie usług innowacyjnych. Projekt ten wyróżnia się na tle innych wysokim stopniem realizacji
wskaźnika dotyczącego liczby nowych przedsiębiorstw, który wyniósł 159%.
W badanej populacji 43 projektów nie było ani jednego projektu, który kierowałby swoją ofertę wyłącznie
do pracowników przemysłów i sektorów podlegających procesowi restrukturyzacji i innych osób zagrożonych
utratą zatrudnienia z powodu procesów restrukturyzacyjnych.
Rekrutacja uczestników
Uczestnicy projektu wybierani byli na podstawie złożonego formularza zgłoszeniowego, a w wielu
przypadkach również po rozmowie kwalifikacyjnej. Rozmowa ta często prowadzona była przez doradcę
zawodowego, który miał ocenić nie tylko jakość pomysłu na biznes, ale też predyspozycje potencjalnego
Beneficjenta Ostatecznego do prowadzenia firmy. W projekcie filii WUP w Płocku pt. „Akademia
płockiej przedsiębiorczości” kandydaci wypełniali test, który miał sprawdzić, czy dana osoba nadaje się
na przedsiębiorcę.
13
RAPORT_druk.indd 13
09-12-19 11:02
Beneficjenci zgodnie twierdzili, że firmy zakładane przez uczestników projektów były adekwatne do
zapotrzebowania rynku na ich produkty lub usługi. Najlepiej świadczy o tym fakt, że większość nadal
funkcjonuje, podsumował jeden z pytanych. Zdaniem Beneficjentów większość pomysłów była przemyślana,
szczególnie wtedy, gdy uczestnik projektu już wcześniej funkcjonował na danym rynku, czy w danej branży,
jako pracownik. To nie byli ludzie, którzy dysponowali tylko wykształceniem, lecz również doświadczeniem
zawodowym, dodaje jeden z respondentów. Inny zauważa: Nie zdarzały się osoby, które nagle wpadły na jakiś
pomysł, a wcześniej nie miały nic wspólnego z daną dziedziną. Wyjątek stanowili absolwenci niedysponujący
doświadczeniem zawodowym.
W większości projektów do udziału zgłosiło się więcej chętnych niż można było przyjąć. Do kilku projektów
zakwalifikowano wszystkie osoby, które wyraziły chęć uczestnictwa. Największą popularnością cieszyły się
następujące projekty (powyżej 200 zgłoszeń):
1. „Wsparcie merytoryczne i finansowe dla osób podejmujących działalność gospodarczą” Fundacji
Rozwoju Lubelszczyzny – oddziału Lublin (294 zgłoszenia/60 przyjętych uczestników).
2. „Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości” Fundacji Puławskie Centrum Przedsiębiorczości
(261 zgłoszeń/91 przyjętych uczestników).
3. „Aktywne wspieranie rozwoju przedsiębiorczości lokalnej – Szczecin” Zachodniopomorskiego
Stowarzyszenia Rozwoju Gospodarczego-Szczecińskie Centrum Przedsiębiorczości (240 zgłoszeń/120 przyjętych uczestników).
4. „Teraz MY – nowe mikroprzedsiębiorstwa południowej Wielkopolski” Eurocentrum Innowacji
i Przedsiębiorczości w Ostrowie Wielkopolskim (220 zgłoszeń/125 przyjętych uczestników).
W projektach skierowanych do osób młodych, w tym studentów, zainteresowanie było bardzo duże.
Do projektu Ochotniczych Hufców Pracy Wielkopolskiej Wojewódzkiej Komendy pt. „Mój mały biznes
– to marzenie można spełnić. Promocja przedsiębiorczości wśród młodzieży”, do którego mogły aplikować
jedynie osoby do 30 r. życia, zgłosiło się 175 zainteresowanych, z których wybrano 121 osób. W projekcie
Fundacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza pt. „Pomysł na biznes - promocja przedsiębiorczości
akademickiej w Wielkopolsce” było 180 chętnych, z których przyjęto do projektu 150 osób.
W projekcie „Licencja na pracę”, realizowanym przez Górnośląską Agencję Rozwoju Regionalnego, w którym
wsparcie adresowane było jedynie do osób chcących podjąć pracę agenta ubezpieczeniowego, ze względu na
istotne zawężenie grupy docelowej założono niewysoki poziom wskaźników, a do projektu zgłosiło się ponad
2-krotnie więcej chętnych niż planowano przyjąć (z 50 zgłoszeń wybrano 20 chętnych).
Koncentracja na osobach młodych gwarantowała bardzo duże zainteresowanie ze strony potencjalnych
uczestników. Strategia specjalizacji na konkretnej grupie docelowej nie przyniosła jednak oczekiwanych
rezultatów w przypadku projektu Fundacji Rozwoju Nauki i Przedsiębiorczości pt. „Dobra idea kluczem do
sukcesu” skierowanego jedynie do osób zamieszkałych na terenach wiejskich. Ze względu na to ograniczenie
Beneficjentowi nie udało się zebrać zakładanej liczby osób, tj. 125 uczestników. Z powodu niskiego
zainteresowania projektem przyjęto wszystkich kandydatów, tj. 95 osób, natomiast szkolenia ukończyło
40 osób. Trudności z rekrutacją przełożyły się na względnie niski poziom realizacji wskaźników dotyczących
szkoleń i doradztwa. Mimo że wskaźniki dotyczące liczby Beneficjentów wsparcia inwestycyjnego
i pomostowego oraz liczby nowych przedsiębiorstw zostały osiągnięte w stopniu całkowitym, zdaniem
przedstawicielki Fundacji zawężenie grupy docelowej do osób z terenów wiejskich bardzo utrudniało realizację
projektu.
Pod względem liczebności uczestników projekty były bardzo zróżnicowane. Uczestniczyło w nich od
18 do 150 osób. Prawie połowa projektów liczyła do 50 Beneficjentów Ostatecznych. W przeszło 1/5
projektów brało udział ponad 100 uczestników.
14
RAPORT_druk.indd 14
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
W strategiach rekrutacyjnych da się zatem wyróżnić 2 typy:
1. Liczba uczestników bliska liczbie planowanych dotacji;
2. Liczba uczestników dużo większa niż liczba dotacji.
Beneficjenci stosujący pierwszą strategię osiągali w większości 90-100% wskaźnika rezultatu dotyczącego
liczby powstałych w ramach projektu firm. W kilku przypadkach wskaźnik ten przekroczono, a w jednym
nie osiągnięto w pełni (70%). Natomiast Beneficjenci stosujący drugą strategię często przekraczali założoną
w projekcie liczbę powstałych firm.
Spójrzmy na trudności, jakie napotykali Beneficjenci na etapie rekrutacji. Trudności w realizacji projektów
zaczynały się już na etapie rekrutacji. W województwie mazowieckim do projektów warszawskich było bardzo
dużo chętnych i odrzuceni kandydaci mieli często pretensje i pisali skargi do IW, wspomina przedstawiciel MJWPU.
Z innymi problemami zmagali się Beneficjenci z województwa zachodniopomorskiego: Część kandydatów
nie kwalifikowała się do udziału w projekcie lub wycofywała się w ostatniej chwili, mówi przedstawiciel ZARR
S.A. Natomiast na Podlasiu trudnością było zachęcenie do udziału w projekcie wystarczającej liczby osób.
Przedstawiciel GARR S.A. wspomina też o problemie, jakim dla Beneficjentów była rezygnacja uczestników
z udziału w projekcie bez poinformowania o tym instytucji: W ten sposób zabierali miejsce osobom z listy
rezerwowej, które mogłyby wziąć udział w projekcie.
W projekcie Fundacji Rozwoju Nauki i Przedsiębiorczości „Dobra idea kluczem do sukcesu” podstawowym
problemem było niskie zainteresowanie projektem. W projekcie Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej pt.
„Twój pomysł - Twoja praca – wsparcie osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą w powiecie
kościańskim” natrafiono na trudności z osiągnięciem podwskaźników dotyczących osób odchodzących
z rolnictwa i osób zagrożonych utratą pracy. Do tych grup nie udało się dotrzeć w takim stopniu, jaki
zakładano, wyjaśnia przedstawiciel Beneficjenta. Na barierę w rekrutacji uczestników projektu natrafiła też
Agencja Rozwoju Północnej Wielkopolski, realizując projekt „Pomagamy przedsiębiorczym w północnej
Wielkopolsce”. Beneficjent opowiada: Wśród 164 osób, które zgłosiły uczestnictwo w projekcie poprzez złożenie
formularza rekrutacyjnego 52 osoby nie przystąpiły do projektu. Swoją rezygnację osoby te argumentowały tym,
iż starają się o pożyczkę w PUP lub nie odpowiada im termin szkoleń. Niektóre podjęły pracę, miały trudności
z dojazdem na szkolenie, nie miały czasu uczestniczyć w 5-dniowych szkoleniach bądź obawiały się, że w przypadku
otrzymania dotacji nie będą posiadały środków na wkład własny. Składając formularz rekrutacyjny osoby te
do końca nie były przekonane, czy chcą prowadzić własną firmę i podjąć ryzyko finansowe, traktowały szkolenia
jako stratę czasu w drodze do uzyskania dotacji, nie wierzyły, że akurat to one otrzymają dotację, często też
ze względu na wykształcenie obawiały się tworzenia biznes planu. Część osób nie przybyła na podpisanie umowy
o udzielenie wsparcia szkoleniowo-doradczego. Kilka osób nie kwalifikowało się do udziału w projekcie, ponieważ
zarejestrowały działalność gospodarczą, brały udział w szkoleniach organizowanych przez PUP lub nie chciały
utracić statusu osoby bezrobotnej. 112 osób podpisało umowy szkoleniowo – doradcze, z czego 9 zrezygnowało
z udziału w trakcie korzystania z usług.
Płeć
Mężczyźni dominowali wśród osób, które założyły firmę w ramach Działania 2.5 ZPORR
(60% przedsiębiorców w 2.5 ZPORR to mężczyźni). Największą dysproporcję liczby przedsiębiorców
pod względem płci zaobserwowano w województwie podlaskim, gdzie 76% właścicieli firm to mężczyźni.
Jedynie w województwach śląskim i zachodniopomorskim udział kobiet był zbliżony do udziału mężczyzn
(51% w województwie śląskim i 47,5% w zachodniopomorskim to kobiety).
15
RAPORT_druk.indd 15
09-12-19 11:02
W porównaniu do respondentów przeprowadzonego przez GUS badania, którym objęta została próba
nowo powstałych firm reprezentująca całą gospodarkę narodową, w firmach utworzonych w ramach
Działania 2.5 ZPORR udział kobiet był nieznacznie większy (36,5% w badaniu GUS, 40,09% w badaniu
2.5 ZPORR).
W Uzupełnieniu ZPORR wskaźnik rezultatu dla Działania 2.5 dotyczący liczby nowych
mikroprzedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety został założony na poziomie 20%. Wyniki
niniejszego badania wskazują, że wskaźnik ten został dwukrotnie przekroczony.
Wiek
Ponad 60% uczestników Działania 2.5 ZPORR, którzy założyli firmę, to osoby należące do grupy wiekowej
26-35 lat. Kolejną pod względem wielkości grupą byli przedsiębiorcy pomiędzy 36 a 44 rokiem życia (ok.
17%). Osoby pomiędzy 45 a 59 rokiem życia stanowiły ok. 10% właścicieli firm. Jedynie 8,5% przedsiębiorców
to osoby w wieku 18-25 lat, a najmniejszy był udział właścicieli firm powyżej 60 r. życia (0,46%).
Na podstawie powyższych danych można zauważyć, że nie udało się zrealizować w pełni wskaźnika rezultatu
dotyczącego liczby mikroprzedsiębiorstw utworzonych w wyniku realizacji projektów prowadzonych
przez młodzież do 25 roku życia, którego wartość w Uzupełnieniu ZPORR zaplanowano na 15%.
Przedsiębiorstwa powstałe w ramach 2.5 ZPORR różnią się od nowo powstałych firm z całej gospodarki
również pod względem rozkładu wieku ich właścicieli. Wśród Beneficjentów Ostatecznych 2.5 ZPORR
większą grupę niż w populacji przedsiębiorstw całej gospodarki narodowej stanowią osoby młode.
W badaniu na próbie wylosowanej z całej populacji gospodarki narodowej obserwujemy natomiast większy
udział przedsiębiorców powyżej 45 r. życia (21% w badaniu GUS, ok. 10,5% w badaniu 2.5 ZPORR).
Wykres 1. Wiek osób zakładających firmę w ramach
Działania 2.5 ZPORR
Wykres 2. Wiek osób zakładających firmę
w gospodarce narodowej ( Badanie GUS)
16
RAPORT_druk.indd 16
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Wykształcenie
Przedsiębiorcy uczestniczący w projektach z Działania 2.5 ZPORR są znacznie lepiej wykształceni
w porównaniu do ogółu właścicieli nowo utworzonych przedsiębiorstw.
Większość przedsiębiorców, którzy założyli firmy w ramach Działania 2.5 ZPORR, legitymuje się wyższym
wykształceniem (65%). Średnie wykształcenie posiada prawie 26% właścicieli firm, a policealne ok. 6%.
Jedynie niecałe 3% przedsiębiorców to absolwenci zasadniczych szkół zawodowych, a 0,23% to osoby, które
zakończyły edukację na szczeblu podstawowym.
Respondenci niniejszego badania częściej legitymowali się wykształceniem co najmniej pomaturalnym lub
wyższym (ponad 71% w badaniu 2.5 ZPORR, prawie 39% w badaniu GUS) i o wiele rzadziej wykształceniem
zasadniczym zawodowym (prawie 3% dla badania 2.5 ZPORR, prawie 21% w badaniu GUS).
Wykres 3. Porównanie poziomu wykształcenia przedsiębiorców firm powstałych w ramach Działania 2.5
ZPORR oraz ogółem dla całej gospodarki
Branże
Najwięcej wśród przedsiębiorstw utworzonych w ramach Działania 2.5 ZPORR jest firm handlowych
(ok. 16%), następnie firm działających w takich branżach jak media, reklama poligrafia (ok. 10%), branża
budowlana, instalacyjna (ok. 9%), doradztwo, ubezpieczenia (ok. 9%), informatyka i komunikacja (ok. 9%).
Porównując strukturę nowo powstałych firm z niniejszego badania i badania GUS można zauważyć ponad
dwukrotnie większy udział firm handlowych w gospodarce narodowej (ok. 33% w badaniu GUS) oraz
dwukrotnie większy udział firm z kategorii „inne” wśród przedsiębiorstw utworzonych w ramach Działania
2.5 ZPORR (ok. 59% w badaniu 2.5 ZPORR). Kategoria „inne” obejmowała m.in. następujące branże:
reklama i poligrafia, informatyka, budownictwo, uroda3, geodezja i architektura, ubezpieczenia i finanse.
Zwraca uwagę także duża różnica w udziale przedsiębiorstw zajmujących się obsługą nieruchomości i firm,
w której działa jedynie 3% firm z Działania 2.5 ZPORR i prawie 19% z badania GUS.
3
Do branży „uroda” należą m.in. salony fryzjerskie, salony kosmetyczne, solaria itp.
17
RAPORT_druk.indd 17
09-12-19 11:02
Wykres 4. Firmy wg branż – badanie Działania 2.5
ZPORR
Wykres 5. Firmy wg branż – badanie GUS
Część branż ma istotnie bardziej sfeminizowany charakter – w bardzo dużym stopniu uroda, geodezja
i architektura, w nieco mniejszym doradztwo, ubezpieczenia i finanse oraz edukacja i ochrona zdrowia,
a część jest silnie zmaskulinizowanych – szczególnie informatyka i telekomunikacja, przemysł oraz branża
budowlana, instalacyjna, stolarska.
Tabela 4. Branże sfeminizowane
Lokalizacja
Rozkład firm pod względem siedziby przedsiębiorstwa jest dość wyrównany, z nieznaczną przewagą firm
działających na terenie miast między 50 a 200 tys. mieszkańców (ok. 31%). Firm z siedzibą na wsi, w miastach
do 50 tys. mieszkańców i w miastach powyżej 200 tys. mieszkańców jest po ok. 23%. Warto zwrócić uwagę
na niski udział wśród firm powstałych w ramach Działania 2.5 ZPORR przedsiębiorstw zlokalizowanych
na wsi, w stosunku do odsetka populacji Polski zamieszkałej na terenach wiejskich (38,93%).
18
RAPORT_druk.indd 18
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Pomimo zakładanego na poziomie Uszczegółowienia ZPORR priorytetowego traktowania osób
odchodzących z rolnictwa nie udało się tej grupy w oczekiwany sposób zaktywizować. Można z powyższych
danych wnioskować, że nie udało się zrealizować zakładanego w Uzupełnieniu ZPORR wskaźnika
rezultatu dotyczącego liczby nowych mikroprzedsiębiorstw utworzonych w wyniku realizacji projektów
prowadzonych przez osoby odchodzące z rolnictwa, zakładanego na poziomie 50%.
Mając na uwadze mniejszy udział kobiet wśród ogółu przedsiębiorców z Działania 2.5 ZPORR (40%
przedsiębiorców to kobiety), warto zwrócić uwagę na nieco wyższy udział kobiet zakładających firmę
w miastach (ok. 45%) oraz na o wiele niższy odsetek kobiet-przedsiębiorców na wsiach (24%). Zróżnicowanie
to jest istotne statystycznie.
Skala działania
Ze względu na skalę działania największą grupę stanowią firmy działające na rynkach lokalnych (40%),
natomiast ok. 28% przedsiębiorstw działa na rynkach regionalnych, niewiele mniej bo 26,5% na rynku
krajowym, a niecałe 5% na rynkach międzynarodowych.
W porównaniu do badania GUS, którym objęte zostały nowo utworzone firmy w ramach całej gospodarki
narodowej, prawie dwukrotnie więcej przedsiębiorstw z badania 2.5 ZPORR działa na skalę regionalną,
natomiast o 9 punktów procentowych mniej na skalę lokalną, o 3 punkty procentowe mniej na skalę krajową
i 0,64 punktu procentowego mniej na skalę międzynarodową.
Wykres 6. Skala działania w badaniu 2.5 ZPORR i badaniu GUS
Skala działania jest istotnie zależna od płci właściciela – im szersza skala działania, tym mniejszy udział
kobiet przedsiębiorców wśród właścicieli firm. Na rynkach lokalnych udział kobiet i mężczyzn jest równy
dla obu płci, a już na rynku regionalnym udział kobiet właścicieli firm zmniejsza się do 38,33%, na rynku
krajowym wynosi 32,17%, unijnym – 20%, a na globalnym jedynie 10%. Zróżnicowanie to jest istotne
statystycznie.
Nowe miejsca pracy
W nowo powstałych firmach w ramach projektów z Działania 2.5 ZPORR utworzono średnio
1,84 miejsca pracy, uwzględniając miejsce pracy właściciela firmy lub 0,84 nie licząc Beneficjentów
Ostatecznych, a jedynie zatrudniane przez nich osoby. W Uzupełnieniu ZPORR zaplanowano wskaźnik
19
RAPORT_druk.indd 19
09-12-19 11:02
liczby nowych mikroprzedsiębiorstw na poziomie 4000, a wskaźnik liczby miejsc pracy we wspartych
przedsiębiorstwach na poziomie 6000, co daje średnio 1,5 nowego miejsca pracy. Jednakże, wskaźnik liczby
miejsc pracy wpisany do Uszczegółowienia jest nieprecyzyjny, gdyż nie wiadomo, czy dotyczy liczby miejsca
pracy uwzględniając BO, czy też ich pomijając. W przypadku wliczania właścicieli firm – wskaźnik ten został
osiągnięty, natomiast w razie nie uwzględniania osoby właściciela – wskaźnik nie został zrealizowany.
|2.2
Formy wsparcia w ramach Działania 2.5 ZPORR
W skrócie
•
Doradztwo dotyczyło głównie biznes planu, a w dalszej kolejności kwestii księgowych
i procedur zakładania firmy. Mały udział szkoleń w obszarach istotnych dla dalszego rozwoju
firmy.
•
Bardzo małe zróżnicowanie projektów pod względem zawartości merytorycznej instrumentów
wsparcia w zależności od indywidualnych potrzeb uczestników.
•
Bardzo niewielkie zróżnicowanie rodzaju i zakresu wsparcia między firmami zlikwidowanymi
a tymi, które odniosły sukces.
W ramach projektów z Działania 2.5 ZPORR Beneficjenci Ostateczni mogli skorzystać z 4 form wsparcia:
–
–
–
–
szkolenia;
doradztwo;
dotacja inwestycyjna;
wsparcie pomostowe ( podstawowe lub przedłużone).
Niemal wszyscy Beneficjenci Ostateczni uczestniczyli w szkoleniach (ponad 99%), ale już z doradztwa
skorzystało ok. 86% przedsiębiorców – prawie tyle samo spośród firm istniejących, co zlikwidowanych.
Zauważalnie więcej firm nadal istniejących skorzystało z dotacji inwestycyjnej (ok. 94%) niż firm już
zlikwidowanych (ok. 84%). Natomiast po wsparcie pomostowe sięgnęło tyle samo firm istniejących co
zlikwidowanych (po ok. 84%).
Wykres 7. Formy wsparcia, z których korzystały
firmy istniejące
Wykres 8. Formy wsparcia, z których korzystały firmy
zlikwidowane
20
RAPORT_druk.indd 20
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Szkolenia były obligatoryjne dla wszystkich, którzy chcieli otrzymać dalszą pomoc przy zakładaniu firmy.
Usługi doradcze świadczone były indywidualnie lub grupowo i nie w każdym projekcie udział w nich był
obowiązkowy.
Jednorazowa dotacja inwestycyjna była przyznawana uczestnikowi projektu w wysokości 75% wydatków
wskazanych w biznes planie, natomiast 25% wydatków musiał wnieść sam uczestnik jako wkład własny.
Początkowo dotacja inwestycyjna wynosiła maksymalnie 5 tys. EUR co odpowiadało kwocie 24 tys. PLN,
która została zmniejszona w trakcie realizacji Programu do wysokości 20 tys. PLN. Wsparcie inwestycyjne
przyznawane było na podstawie biznes planu, ocenianego w pierwszej kolejności przez Beneficjenta, a potem
przez Komisję Oceny Projektów powołaną przez Instytucję Wdrażającą Działanie 2.5 ZPORR. Dotacja
inwestycyjna miała na celu pokryć pierwsze wydatki inwestycyjne, w tym również na zakup składników
majątku obrotowego, nowo utworzonego przedsiębiorstwa, lecz nie mogła być przeznaczona na sfinansowanie
bieżącej działalności firmy (reklama, ubezpieczenia, czynsz).
Wsparcie pomostowe to pomoc finansowa (700 PLN/miesiąc) wspomagająca przetrwanie
mikroprzedsiębiorstw do momentu uzyskania przez nie płynności finansowej. Kwota ta ułatwia
początkującemu przedsiębiorcy uiszczanie obligatoryjnych opłat, w szczególności składek na ubezpieczenia
społeczne, ubezpieczenia zdrowotnego oraz funduszy pozaubezpieczeniowych. Podstawowe wsparcie
pomostowe udzielane było przez 6 miesięcy od zarejestrowania działalności gospodarczej na podstawie
decyzji wydanej przez Beneficjenta. O przyznaniu uczestnikowi projektu wsparcia pomostowego
przedłużonego (do 12 miesięcy od zarejestrowania działalności) decydowała ostatecznie Komisja Oceny
Projektów powołana przez Instytucję Wdrażającą 2.5 ZPORR.
Szkolenia
Wiedzę na temat potrzeb szkoleniowych Projektodawcy czerpali w większości przypadków z ankiet, które
przeprowadzono wśród osób zakwalifikowanych do projektu. Częściowo wykorzystano także wcześniejsze
doświadczenia w realizacji projektów skierowanych do osób zamierzających założyć własną działalność
gospodarczą.
Szkolenia z nielicznymi wyjątkami dotyczyły podstaw prowadzenia własnej firmy, w tym m.in. następujących
zagadnień:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
procedury rejestracyjne,
elementy prawa (cywilnego, pracy i gospodarczego),
biznes plan,
zarządzanie firmą,
marketing, reklama i promocja,
relacje z klientem,
zasady ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych,
podstawy księgowości i rachunkowości,
zobowiązania podatkowe,
podstawy obsługi komputera lub korzystania z konkretnych programów,
negocjacje w biznesie,
zewnętrzne źródła finansowania.
Jedynym przypadkiem szkoleń, których temat wykraczał poza ogólną wiedzę o prowadzeniu firmy były
szkolenia organizowane w ramach projektu Górnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, skierowanego
do osób, które chcą otworzyć działalność gospodarczą jako agenci ubezpieczeniowi. Beneficjenci Ostateczni
brali udział w specjalistycznym szkoleniu dla przyszłych agentów ubezpieczeniowych (PSO), po którym
mogli otrzymać licencję agenta ubezpieczeń.
21
RAPORT_druk.indd 21
09-12-19 11:02
Szkolenia miały część zarówno teoretyczną – wykładową, jak i praktyczną – warsztatową.
Liczba godzin szkoleniowych była bardzo zróżnicowana. Dominowały projekty z liczbą godzin szkoleniowych
w przedziale 20-100 godzin, ale zdarzały się też projekty ok. 200-godzinne. Największa liczba godzin (tj. 250)
cechowała projekt dla agentów ubezpieczeniowych i wynikła ze specyfiki szkolenia dla tej grupy zawodowej.
Każdy uczestnik miał obowiązek wziąć udział w min. 80% założonych godzin szkoleniowych.
Uczestnicy w większości projektów brali udział w zestandaryzowanych modułach szkoleniowych. Tylko
nieliczne projekty zakładały możliwość wyboru przez Beneficjenta Ostatecznego tematyki zajęć np. projekt
„Złote wrota dla rozwoju mysłowickiej przedsiębiorczości” Agencji Rozwoju Lokalnego Jaworzno. Natomiast
projekt Fundacji Puławskie Centrum Przedsiębiorczości pt. „Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości” oprócz
szkoleń podstawowych, oferował też nieobligatoryjne szkolenie specjalistyczne z wykorzystania komputera
w firmie.
Najczęściej trenerami szkoleniowymi były osoby niebędące pracownikami Beneficjenta. W głównej mierze
wywodzili się oni z instytucji, z którymi Beneficjenci współpracowali już wcześniej przy innych projektach
o podobnej tematyce. Ok. 20% Projektodawców zatrudniało trenerów z własnej instytucji. Z powyżej analizy
wynika, że w Działaniu 2.5 ZPORR szkolenia dotyczące przedsiębiorczości stanowiły często standardową
ofertę Beneficjentów. W rzadkich przypadkach realizacja projektów pociągnęła za sobą konieczność szukania
nowych trenerów, skutkując również nawiązywaniem nowych kontaktów
W większości projektów udało się zrealizować założoną we wskaźnikach liczbę osób uczestniczących
w szkoleniach w ponad 90%, a w kilku przypadkach przekroczono ten wskaźnik. Średnio w badanych
projektach stopień realizacji wskaźnika wyniósł 98%.
W badaniu uwzględniliśmy liczbę dni szkoleniowych, w których brali udział Beneficjenci Ostateczni.
Aż ¼ przedsiębiorców nie umiała określić ile dni trwały szkolenia w ramach projektu. Ok. 51% właścicieli
firm utworzonych w ramach Działania 2.5 ZPORR uczestniczyło w ponad 11 dniach szkoleniowych, przy
czym odpowiedź tę wybierali częściej właściciele firm istniejących (52,2%) niż zlikwidowanych (46,2%).
Ok. 20% BO wskazało na 6-10 dni szkoleniowych, w tym więcej przedsiębiorców nadal prowadzących firmy
(20,53%) niż tych, którzy swoje zamknęli (18,28%). Natomiast przedsiębiorcy, którzy uczestniczyli jedynie
w 1-5 dniach szkoleniowych, częściej należeli do grupy właścicieli firm już nieistniejących (11,83%) niż
istniejących (7,62%).
Doradztwo
Doradztwo najczęściej obejmowało 2 tematy, tj. biznes plan i prowadzenie firmy, a jego zakres niejednokrotnie
pokrywał się z zakresem szkoleń. Najczęściej tematyka doradztwa uzależniona była od zapotrzebowania
uczestników. Udział w doradztwie w większości projektów nie był obowiązkowy.
Doradztwo było prowadzone głównie w trybie indywidualnym, jednakże kilku Beneficjentów zorganizowało
również doradztwo grupowe.
W projektach obejmujących zarówno doradztwo indywidualne jak i grupowe, średnia liczba godzin na
1 uczestnika wyniosła 7,5 godziny. W projektach obejmujących wyłącznie doradztwo indywidualne wymiar
czasowy tego wsparcia był dużo większy i Beneficjenci Ostateczni mogli skorzystać średnio z 26 godzin.
Największą liczbę godzin na 1 uczestnika zaplanowano w projekcie „Wsparcie na starcie” Fundacji Rozwoju
Demokracji Lokalnej - Podlaskie Centrum – 130 godzin.
W większości projektów osiągnięto ponad 90% założonego wskaźnika dotyczącego liczby osób
uczestniczących w doradztwie. Średnio w badanych projektach zrealizowano ten wskaźnik w 95%.
22
RAPORT_druk.indd 22
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Beneficjenci Ostateczni Działania 2.5 ZPORR najczęściej uczestniczyli bądź w bardzo małej liczbie usług
doradczych bądź w dużej. Aż 29% przedsiębiorców podało, że brało udział w 5 i więcej odrębnych usługach
doradczych (niemal tyle samo właścicieli firm istniejących co zlikwidowanych), a niewiele mniej bo 26%,
że uczestniczyło tylko w 1 usłudze doradczej (nieco mniej firm zlikwidowanych – ok. 22% niż istniejących
– ponad 26%). Ok. 22% właścicieli firm powstałych dzięki wsparciu z Działania 2.5 ZPORR wskazało
2 usługi doradcze, a już mniej 3 – 14% i 4 – 9%.
Wykres 9. Liczba odrębnych usług doradczych, w których brali udział respondenci
Zdecydowana większość Beneficjentów Ostatecznych Działania 2.5 ZPORR skorzystała z doradztwa
indywidualnego (82% respondentów), a o wiele mniej z grupowego (31% badanych). Podczas gdy doradztwo
indywidualne zapewnione było w każdym projekcie, to tylko w kilku projektach uczestnicy mieli możliwość
wzięcia udziału zarówno w doradztwie grupowym, jak i indywidualnym.
Najczęściej poruszanym tematem podczas doradztwa było przygotowywanie biznes planu – w doradztwie
z tej tematyki uczestniczyło ok. 57% BO. Pozostałe zagadnienia cieszyły się o wiele mniejszą popularnością.
Doradztwo dotyczące biznes planu miało na celu pomoc osobom, niemającym doświadczenia
w przygotowywaniu tego typu dokumentów, w sporządzeniu biznes planu zawierającego zakres informacji
wymagany do ubiegania się o dotację inwestycyjną i wsparcie pomostowe.
Wykres 10. Tematyka doradztwa
23
RAPORT_druk.indd 23
09-12-19 11:02
Dotacja inwestycyjna
W większości projektów od 90 do 100% przedsiębiorców korzystało jednocześnie z dotacji inwestycyjnej
i wsparcia pomostowego. W niewielu przypadkach skorzystano jedynie z dotacji lub tylko ze wsparcia
pomostowego.
Projekty uczestników najczęściej nie uzyskiwały wsparcia z powodu ograniczonych środków finansowych
przeznaczonych na ten cel,ale też przez niespełnienie wymogów formalnych (np.niekompletność dokumentacji,
złożenie wniosku po terminie, złożenie biznes planu na nieodpowiednim druku czy niekwalifikowanie się
do wsparcia). W projekcie Stowarzyszenia Szydłowieckie Forum Gospodarcze pt. „Punkt konsultacyjny
i wdrożeniowy dla mikroprzedsiębiorstw” z powodu przedłużającej się procedury oceny wniosków niektóre
z firm zamknęły działalność przed otrzymaniem dotacji. W projekcie Fundacji Rozwoju Lubelszczyzny
filia w Parczewie pt. „Aktywizacja małej przedsiębiorczości na terenie wschodniej Lubelszczyzny” Komisja
Oceny Projektów zakwestionowała zasadność wydatków zaplanowanych przez 2 firmy.
Beneficjenci zostali zapytani o odsetek firm, które otrzymały wsparcie inwestycyjne i nadal prowadziły
działalność gospodarczą po 18 miesiącach od założenia firmy. Nie wszyscy respondenci umieli podać
dokładne dane.
W przeważającej większości projektów udało się osiągnąć ponad 90% założonego wskaźnika dotyczącego
liczby przyznanych dotacji inwestycyjnych, a w prawie 40% projektów został on przekroczony. Średnio
w badanych projektach zrealizowano ten wskaźnik w 103%. W przypadku projektu, w którym zrealizowano
jedynie 67% zakładanej wartości wskaźnika, przyczyna leżała w przyjęciu do projektu takiej samej liczby
osób, jak założono, bez stworzenia listy rezerwowej.
Wśród podmiotów założonych w ramach wsparcia z Działania 2.5 ZPORR aż 94% firm istniejących i 84%
firm zlikwidowanych skorzystało z dotacji inwestycyjnej. Przedsiębiorcy uzyskali średnio 17 144,54 PLN
dotacji inwestycyjnej. Ok. 53% Beneficjentów Ostatecznych dysponowało dotacją w kwocie przekraczającej
20 tys. PLN - częściej firmy nadal istniejące niż zlikwidowane. Prawie 33% firm otrzymało wsparcie pomiędzy
15 000 a 19 999 PLN (31% firm istniejących i 39% zlikwidowanych).
Jedynie niespełna co dziesiąte przedsiębiorstwo uzyskało pomoc inwestycyjną w kwocie między 10 000
a 14 999 PLN (11% firm istniejących i 5% zlikwidowanych). Najmniej, bo tylko niecałe 2% BO miało
do dyspozycji mniej niż 9 999 PLN (2% spośród firm istniejących i 5% zlikwidowanych).
Wykres 11. Dotacja inwestycyjna – firmy istniejące i zlikwidowane
24
RAPORT_druk.indd 24
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Projekty firm, które przetrwały były bardziej kompleksowe od projektów firm, które zostały zlikwidowane.
Firmy istniejące dokonały średnio dwóch różnych rodzajów zakupów, natomiast dla firm zlikwidowanych
średnia ta była niższa. Do najczęstszych zakupów uczestników projektów z Działania 2.5 ZPORR należał
sprzęt zgrupowany w kategorii maszyny/sprzęt specjalistyczny/narzędzia specjalistyczne, wskazany
przez 47% badanych. Kolejną dużą grupę wydatków stanowił sprzęt komputerowy, który zakupiło 45%
respondentów. Do względnie często dokonywanych zakupów należały również urządzenia biurowe, meble
oraz oprogramowanie komputerowe. Ww. zakupy częściej dokonywane były przez firmy istniejące. Tylko
w przypadku 2 rodzajów wydatków firmy zlikwidowane dominują nad firmami istniejącymi: samochodów
i towarów/materiałów do produkcji.
Wykres 12. Zakupy z dotacji inwestycyjnej
Wsparcie pomostowe
Po wsparcie pomostowe sięgnęło ok. 84% firm w Działaniu 2.5 ZPORR – tyle samo firm istniejących co
zlikwidowanych.
Powody nieprzyznania wsparcia pomostowego były takie same jak w przypadku dotacji inwestycyjnej.
Najczęściej decydujące były ograniczenia finansowe, a wsparcie dostawały najlepsze projekty, które znalazły
się na szczycie listy rankingowej. Część biznes planów została złożona po terminie lub zawierała istotne
uchybienia formalne.
W większości projektów osiągnięto ponad 90% założonego wskaźnika dotyczącego liczby osób korzystających
ze wsparcia pomostowego. W 1 z projektów zrealizowano jedynie 52% tego wskaźnika, czego przyczyny
leżały po stronie uczestników projektu, którzy nie dotrzymywali terminów składania wniosków, jak wyjaśnił
Beneficjent. Średnio w badanych projektach zrealizowano ten wskaźnik w 96%.
Ok. 84% firm istniejących i 83% firm zlikwidowanych korzystało ze wsparcia pomostowego. Firmy
zlikwidowane nieco częściej niż firmy istniejące otrzymywały przedłużone wsparcie pomostowe (36% firm
zlikwidowanych w porównaniu do 32% firm istniejących).
25
RAPORT_druk.indd 25
09-12-19 11:02
Wykres 13. Wsparcie pomostowe – firmy istniejące
Wykres 14. Wsparcie pomostowe – firmy zlikwidowane
|2.3. Ocena wsparcia uzyskanego w ramach Działania 2.5 ZPORR
W skrócie
•
Znacząca (istotna statystycznie) przewaga instrumentów twardych nad miękkimi pod
względem oceny przydatności wsparcia.
•
Korzystanie z poszczególnych form wsparcia nie miało dużego wpływu na tempo rozwoju
firmy.
•
•
Niedopasowanie wielkości wsparcia do zróżnicowania wg branży.
Bardzo duże odchylenie standardowe w ocenach wskazuje na nierówną jakość zarówno szkoleń,
jak i doradztwa.
•
Brak dopasowania ścieżki szkoleń do indywidualnych potrzeb skutkował tym, że zadowoleni
byli przede wszystkim uczestnicy o niskim poziomie wiedzy co skutkowało tzw. „równaniem
do dołu”.
•
Uczestnicy szkoleń, które uwzględniały specyfikę grupy docelowej i jej potrzeby lepiej oceniają
otrzymane wsparcie szkoleniowe.
•
Te same tematy szkoleniowe były oceniane jako najbardziej i najmniej przydatne. Nie można
więc przesądzać, który temat jest najbardziej/najmniej przydatny, ponieważ to zależy
od indywidualnych potrzeb uczestnika projektu oraz jakości szkolenia (a ta była bardzo
zróżnicowana).
•
Należy zauważyć stosunkowo bardzo dobrą ocenę otrzymanego wsparcia przez firmy
zlikwidowane i wolniej rozwijające się. Można po tym wnioskować, że to właśnie one przede
wszystkim potrzebują wsparcia.
•
Przyczyny likwidacji firmy w dużym stopniu były niezależne od instytucji wspierającej
i oferowanych instrumentów wsparcia, a wynikały z jakości pomysłów na biznes, sytuacji
rynkowej i motywacji uczestników.
26
RAPORT_druk.indd 26
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
•
Wsparcie w dużym stopniu zwiększyło skłonność do założenia firmy, jednak nie zastąpiło
motywacji i jakości pomysłu na biznes.
•
Maksymalna kwota dotacji w wysokości 5 tys. EUR/20 tys. PLN okazała się zbyt mała
dla ponad połowy firm, które przetrwały. Dotyczy to przede wszystkim firm działających
w branży przetwórstwa przemysłowego.
Badani oceniali wykorzystywane instrumenty wsparcia pod względem ich przydatności w skali
od 1 – bardzo mało przydatne, do 10 – bardzo przydatne. Najwyżej oceniono ex aequo wsparcie
inwestycyjne i pomostowe (średnia punktacji dla obu to 9,20). Wyraźnie niższą ocenę otrzymały natomiast
miękkie instrumenty wsparcia – szkolenia (6,91) i doradztwo (6,81), którego przydatność oceniana była
najniżej. Zarówno wsparcie miękkie jak i twarde oceniane są niżej pod względem przydatności przez
firmy istniejące niż firmy zlikwidowane oraz przez firmy rozwijające się szybciej niż firmy rozwijające się
wolniej (z jednym wyjątkiem – firmy rozwijające się szybciej wyżej oceniają dotację inwestycyjną niż firmy
rozwijające się wolniej).
Wykres 15. Średnie oceny przydatności w skali 1-10
Szkolenia
Ok. 90% badanych oceniło szkolenia jako przydatne. Jedynie niecałe 10% respondentów uznało szkolenia za
w żadnym stopniu nieprzydatne. Zdecydowanie więcej krytycznie wyrażających się o przydatności szkoleń
było wśród przedsiębiorców firm istniejących (11,21% badanych firm istniejących) niż zlikwidowanych
(4,30% badanych firm zlikwidowanych).
Wśród badanych osób przeważał sąd, że liczba szkoleń była odpowiednio dobrana (61,34% wszystkich
respondentów). Nieco więcej badanych wyraziło opinię, że szkoleń było zbyt dużo (14,12%) niż przeciwną
– że szkoleń było zbyt mało (12,27%). Z liczby szkoleń w większym stopniu zadowoleni byli przedsiębiorcy
firm zlikwidowanych (70%) niż nadal istniejących (59%). Właściciele firm istniejących częściej twierdzili, że
szkoleń było zbyt dużo (13,86%) niż zbyt mało (11,50%). Natomiast taki sam odsetek wśród właścicieli firm
zlikwidowanych uważał liczbę szkoleń za niedoszacowaną, jak i przeszacowaną.
27
RAPORT_druk.indd 27
09-12-19 11:02
Wykres 16. Przydatność wiedzy zdobytej podczas szkoleń
Respondenci wypowiadali się również w kwestii zakresu tematycznego szkoleń. Zdecydowana większość
uznała zakres tematyczny szkoleń, w których brała udział, za odpowiednio dobrany. Jedynie nieco ponad 2/5
pytanych było niezadowolonych – 12,04% badanych oceniła tematykę za zbyt rozbudowaną, a 9,26% za zbyt
wąską. Więcej usatysfakcjonowanych zakresem szkoleń było właścicieli firm zlikwidowanych - 72,04% osób,
które zamknęły działalność w stosunku do 55,75% przedsiębiorców firm nadal istniejących. Stosunkowo
więcej było też wśród osób, które zlikwidowały firmy głosów o nieodpowiednim zakresie tematycznym
szkoleń.
Respondenci wymieniali najbardziej przydatne i najmniej przydatne tematy szkoleń, zaprezentowane
w poniższej tabeli:
Tabela 5.
Przydatność szkoleń
Najbardziej przydatne tematy szkoleń
– Podatki (28,46% badanych)
– Księgowość/finanse (23,56%)
– Rozpoczęcie działalności gospodarczej
(20,48%)
– Biznes plan (16,67%)
Najmniej przydatne tematy szkoleń
– Marketing (32,79%)
– Prawo (13,11%)
Przedsiębiorcy zostali zapytani również o stopień, w jakim wzrosła ich wiedza po udziale w szkoleniach.
Prawie 43% badanych odpowiedziało, że poziom ich wiedzy wzrósł w bardzo dużym i dużym stopniu.
Ok. 37% uznało przyrost wiedzy za przeciętny, a 16,44% za niewielki. Jedynie 3,70% badanych oceniło, że
niczego się na szkoleniach nie dowiedziało. Wzrost wiedzy po szkoleniach lepiej oceniany był przez osoby,
które zlikwidowały firmy niż przez przedsiębiorców, którzy nadal je prowadzą.
28
RAPORT_druk.indd 28
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Wykres 17. Ocena wzrostu wiedzy po udziale w szkoleniach
Firmy rozwijające się wolniej wyżej oceniały zarówno przydatność zdobytej wiedzy jak i jakość szkoleń
pod względem merytorycznym niż firmy rozwijające się szybko.
Wykres 18. Ocena przydatności wiedzy zdobytej
podczas szkoleń (w skali od -2 do 2)4
Wykres 19. Ocena jakości szkoleń pod względem
merytorycznym (w skali od 0 do 10)
Zdaniem większości Beneficjentów dobrze przygotowany projekt skierowany do osób, które chcą rozpocząć
działalność gospodarczą, powinien być maksymalnie dopasowany do potrzeb uczestników. Szkolenia
i doradztwo należy dobrać indywidualnie dla każdego Beneficjenta Ostatecznego: Dobrym pomysłem jest,
żeby z grupy tematów szkoleniowych każdy uczestnik mógł sobie kilka wybrać takich, które będzie uważać za
najbardziej przydatne dla siebie. Doradztwo indywidualne też powinno być dopasowane do potrzeb konkretnego
przedsiębiorcy.
Również BO lepiej oceniali szkolenia zaplanowane bardziej elastycznie, a przez to lepiej dopasowane do
indywidualnego zapotrzebowania uczestników projektu. W kilku projektach oprócz szkoleń obowiązkowych
dla wszystkich przewidziano również szkolenia dodatkowe, w zależności od potrzeb BO. Agencja Rozwoju
4
Przydatność wiedzy uzyskanej podczas szkoleń BO oceniali w następującej skali: Zdecydowanie przydatna (2), Przydatna (1), Przeciętnie
przydatna (0), Nieprzydatna (-1), Zdecydowanie nieprzydatna (-2)
29
RAPORT_druk.indd 29
09-12-19 11:02
Lokalnego Jaworzno dała uczestnikom projektu pt. „Złote wrota dla rozwoju mysłowickiej przedsiębiorczości”
możliwość wyboru interesujących ich szkoleń, obligatoryjne były jedynie zajęcia z pisania biznes planu. Dzięki
temu rozwiązaniu wsparcie szkoleniowe było bardziej adekwatne z punktu widzenia potrzeb BO, czego
dowodzi wyższa ocena jego przydatności – 7,78 pkt. przy średniej 6,91 pkt. W projekcie Fundacji Puławskie
Centrum Przedsiębiorczości pt. „Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości” oprócz szkoleń podstawowych,
Beneficjenci Ostateczni mogli też wziąć udział w nieobligatoryjnym szkoleniu specjalistycznym
z wykorzystania komputera w firmie. W tym przypadku ocena przydatności szkoleń również była wyższa od
średniej i wyniosła 7,61 pkt.
Podsumowując, z powyższych analiz wynika, że ze szkoleń były zadowolone przede wszystkim osoby
rzeczywiście ich potrzebujące, czyli właściciele firm wolniej rozwijających się, którzy radzą sobie nieco
gorzej niż właściciele firm szybko rozwijających się. Jest to kolejny argument za tym, że instrumenty wsparcia
powinny być w większym niż dotychczas stopniu „szyte na miarę”, w zależności od rzeczywistych potrzeb
poszczególnych osób. Dla przedsiębiorców, którzy radzą sobie lepiej w prowadzeniu swojej firmy, szkolenia
okazały się stosunkowo mniej przydatne, a jednocześnie poruszana tematyka nie odzwierciedlała ich
oczekiwań. Prawdopodobnie oczekiwali oni nieco wyższego poziomu zaawansowania poruszanych tematów.
Doradztwo
Ponad połowa badanych uznała liczbę oferowanych w projektach tematów doradztwa za wystarczającą
(57,47%). Nieco ponad 1/5 pytanych uznała liczbę tematów doradztwa za niesatysfakcjonującą, ok. 18%
respondentów uznało liczbę tematów za zbyt małą, a 4,55% - za zbyt obszerną. Wśród osób, które zlikwidowały
firmy jest więcej badanych zadowolonych z liczby tematów doradztwa, ale też uważających, że oferta doradcza
była zbyt wąska. Jednocześnie, ok. 60% pytanych przyznało, że miało możliwość skorzystania z doradztwa
dotyczącego tematu, których ich interesował. Prawie 13% natomiast uznało, że zostało pozbawione takiej
szansy, przy czym częściej byli to przedsiębiorcy z firm nadal istniejących. W grupie przedsiębiorców firm
istniejących aż 1/5 pytanych nie umiała ocenić liczby tematów doradczych.
Ponad 60% korzystających z doradztwa uznało, że było ono zdecydowanie przydatne lub przydatne.
Nieznacznie więcej właścicieli firm zlikwidowanych uznało wiedzę doradczą za przydatną w prowadzeniu
firmy (89,55% firm zlikwidowanych w porównaniu do 87,12% firm istniejących).
Wykres 20. Przydatność wiedzy zdobytej podczas doradztwa
30
RAPORT_druk.indd 30
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Respondenci oceniali również wzrost poziomu wiedzy po uczestnictwie w doradztwie. Niemal połowa
badanych stwierdziła, że ich wiedza wzrosła w stopniu bardzo dużym lub dużym. Jedynie nieco ponad
4% pytanych nie dostrzegło pogłębienia swojej wiedzy po doradztwie.
Wykres 21. Ocena wzrostu wiedzy po doradztwie
Firmy rozwijające się wolniej wyżej oceniały zarówno przydatność zdobytej wiedzy jak i jakość doradztwa
pod względem merytorycznym niż firmy rozwijające się szybko.
Wykres 22. Ocena przydatności wiedzy zdobytej
podczas doradztwa (w skali od -2 do 2)5
Wykres 23. Ocena jakości doradztwa pod
względem merytorycznym (w skali od 0 do 10)
Kilku Beneficjentów położyło nacisk na umożliwienie uczestnikom projektu skorzystania z doradztwa już po
założeniu działalności. Szczególnie przydatne mogło być dla BO doradztwo z zakresu prawnych aspektów
funkcjonowania firmy, rachunkowości, marketingu i badań rynku.
5
Przydatność wiedzy uzyskanej podczas doradztwa BO oceniali w następującej skali: Zdecydowanie przydatna (2), Przydatna (1), Przeciętnie przydatna (0), Nieprzydatna (-1), Zdecydowanie nieprzydatna (-2)
31
RAPORT_druk.indd 31
09-12-19 11:02
Jeden z Beneficjentów proponuje, by projekt adresowany do osób zainteresowanych otworzeniem własnej
firmy poza standardowym wsparciem miękkim i inwestycyjnym zawierał także pomoc w pierwszym roku
prowadzenia firmy w postaci:
– wsparcia informacyjnego/doradczego w zakresie administracyjno-prawnych aspektów prowadzenia
działalności, możliwości finansowania zewnętrznego poprzez przydzielenie BO opiekuna;
– pomocy w wyszukiwaniu potencjalnych odbiorców usług, partnerów BO w celu ich kojarzenia
i rozwinięcia działalności gospodarczej (np. organizacja targów, wyjazdów do innych regionów w celu
nawiązania nowych kontaktów biznesowych);
– pomocy w promowaniu powstałych firm.
O przedłużonym wsparciu doradczym wspominają także inni Beneficjenci. Dobry projekt powinien
zapewniać uczestnikom pomoc ze strony doradców już po założeniu działalności, kiedy zaczynają się pojawiać
problemy praktyczne. Beneficjent sugeruje, że Projektodawcy powinni także wspierać przedsiębiorców
w zdobyciu dalszych dotacji na rozwój firmy.
Oceniając wielkość otrzymanej dotacji inwestycyjnej, prawie tyle samo osób odpowiedziało, że dotacja była
wystarczająca, co za mała – z nieznaczną przewagą odpowiedzi „zbyt mała”. Najwięcej nieusatysfakcjonowanych
z wielkości wsparcia było wśród przedsiębiorców wciąż prowadzących działalność gospodarczą - ok. 58%
właścicieli firm nadal istniejących oceniło dotację jako zbyt niską, podczas gdy wśród firm zlikwidowanych
odsetek ten wyniósł ok. 34%. Biorąc pod uwagę powyższe wyniki można stwierdzić, że zbyt mała dotacja
nie była przyczyną likwidacji, niemniej, większa kwota przyczyniłaby się prawdopodobnie do szybszego
wzrostu tych firm, które przetrwały.
Wykres 24. Ocena wielkości otrzymanej dotacji inwestycyjnej
Najrzadziej zastrzeżenia co do wielkości dotacji mieli przedsiębiorcy z takich branż jak obsługa nieruchomości
i firm, informatyka i telekomunikacja, geodezja i architektura. Natomiast przedsiębiorcy posiadający firmy
przemysłowe, zajmujące się turystyką czy gastronomią najczęściej oceniali uzyskane wsparcie jako zbyt małe.
32
RAPORT_druk.indd 32
09-12-19 11:02
Tabela 6.
Raport
końcowy
Ocena wielkości otrzymanej dotacji
Czy wielkość otrzymanej dotacji była Pana/i zdaniem
odpowiednia?
Branża
Średnia ocena
(skali od -1 do 1)
Odchylenie standardowe
przemysł
-0,83
0,38
turystyka i gastronomia
-0,73
0,46
inne
-0,69
0,47
handel
-0,64
0,48
media, reklama, poligrafia
-0,64
0,49
ochrona zdrowia
-0,63
0,50
edukacja
-0,58
0,51
budowlana, instalacyjna, stolarska
-0,55
0,50
uroda
-0,54
0,51
doradztwo, ubezpieczenia i finanse
-0,47
0,51
geodezja, architektura, projektowanie
-0,35
0,49
informatyka, telekomunikacja
-0,32
0,47
obsługa nieruchomości i firm
-0,15
0,38
Ponad 72% pytanych odpowiedziało, że bez zakupionego sprzętu rozpoczęcie działalności byłoby zupełnie
niemożliwe. Odsetek ten był nieznacznie wyższy w przypadku firm zlikwidowanych. 1/5 respondentów
uznała, że mogłaby rozpocząć działalność gospodarczą bez tego sprzętu, ale musiałaby go dokupić później,
przy czym częściej tę odpowiedź wybierali przedsiębiorcy, których firmy nadal funkcjonują. Jednocześnie
warto dodać, że w 92,54% firm nadal istniejących zakupiony za dotację inwestycyjną sprzęt jest nadal
wykorzystywany.
Wykres 25. Ocena zakupionego sprzętu
33
RAPORT_druk.indd 33
09-12-19 11:02
Wsparcie pomostowe
Okres wypłacania wsparcia pomostowego niemal 70% respondentów uznało za „nieco” lub „o wiele” za
krótki. Tylko 30% badanych oceniło go jako adekwatny do potrzeb. Właściciele firm istniejących częściej
zadowoleni byli z długości okresu otrzymywania wsparcia pomostowego niż właściciele firm zlikwidowanych.
Jak zostanie pokazane w kolejnych rozdziale, wydłużenie wsparcia pomostowego prawdopodobnie nie
uchroniło by zlikwidowanych firm przed zamknięciem działalności, ponieważ analiza przyczyn zamknięcia
przedsiębiorstw wskazuje na częstsze występowanie pozafinansowych powodów ich likwidacji.
Wykres 26. Ocena okresu wypłacania wsparcia
pomostowego – firmy istniejące
Wykres 27. Ocena okresu wypłacania wsparcia
pomostowego – firmy zlikwidowane
Również wielkość wsparcia pomostowego częściej pozytywnie oceniana była przez firmy istniejące niż firmy
zlikwidowane. W skali od 1 – zupełnie niewystarczające, do 4 – całkowicie wystarczające, średnia ocen dla
wielkości otrzymanego wsparcia pomostowego wyniosła:
– dla firm istniejących: 1,82
– dla firm zlikwidowanych: 1,73.
|2.4. Przetrwanie i rozwój firm
W skrócie
•
Wsparcie w ramach 2.5 ZPORR znacząco poprawiło wskaźnik przeżycia wspartych firm
w stosunku do średniej dla całej gospodarki.
•
•
Największa siła pozytywnego wpływu wystąpiła w pierwszym roku od założenia firmy.
•
Geograficzna skala działania (lub duży rynek lokalny) i poziom innowacyjności były
czynnikami wpływającym na przeżywalność i rozwój firmy.
•
Zapewnienie pierwszego klienta nie jest kluczowym czynnikiem determinującym przetrwanie
i rozwój firmy. Ważniejsze są motywacja i jakość biznes planu. Kobiety były bardziej
zapobiegliwe i częściej niż mężczyźni miały zapewnionego klienta jeszcze przed rejestracją
firmy.
Wiek i wykształcenie właścicieli oraz lokalizacja firmy istotnie wpływały na wskaźniki
przetrwania oraz tempo rozwoju.
34
RAPORT_druk.indd 34
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
•
Przemysł, obsługa nieruchomości i firm oraz informatyka to branże o największym wskaźniku
przeżycia.
•
Turystyka i gastronomia, doradztwo, ubezpieczenia i finanse oraz media, reklama i poligrafia
to „najtrudniejsze” branże.
•
Stosunkowo duży udział firm deklaruje kontynuację działalności gospodarczej oraz zwiększenie
zatrudnienia.
•
Firmy powstałe w ramach Działania 2.5 ZPORR deklarują korzystanie w przyszłości
z kolejnych instrumentów wsparcia i usług okołobiznesowych Beneficjentów.
|2.4.1 Wskaźniki przeżycia
Wskaźnik przeżycia w niniejszym badaniu to iloraz liczby firm, które przetrwały do liczby respondentów
ogółem.
Wskaźnik przeżycia firm w badanej populacji wyniósł 78,57%6.
Należy więc uznać, że osiągnięty został wskaźnik oddziaływania zaplanowany w Uzupełnieniu ZPORR
dotyczący przeżywalności firm powstałych w ramach Działania 2.5 ZPORR. Wskaźnik ten przewidywał,
że udział nowo utworzonych przedsiębiorstw, które działają na rynku 18 miesięcy po ich utworzeniu
w liczbie nowo utworzonych przedsiębiorstw ogółem wyniesie 75%.
Krzywa na wykresie obrazującym przeżywalność firm założonych w 2005 r. w ramach projektów z Działania
2.5 ZPORR w porównaniu do krzywej z badania GUS dla wszystkich nowo utworzonych firm w gospodarce
narodowej, charakteryzuje się łagodniejszym spadkiem. Różnica w nachyleniu obu krzywych widoczna
jest przede wszystkim w pierwszych 2 latach od momentu założenia firmy. Można z tego wnioskować,
że wpływ uzyskanego wsparcia na wzrost wskaźnika przeżywalności firm jest największy w początkowym,
najtrudniejszym okresie działalności firmy.
Wykres 28. Porównanie przeżywalności firm w badaniach Działania 2.5 ZPORR i GUS
6
Wskaźnik ten może być nieco zawyżony ze względu na większą łatwość dotarcia do firm nadal istniejących, pomimo dużego wysiłku
włożonego przez ankieterów w skontaktowanie się również z firmami zlikwidowanymi.
35
RAPORT_druk.indd 35
09-12-19 11:02
Najwyższą, ponad 80% przeżywalnością, charakteryzują się firmy z następujących sektorów:
–
–
–
–
–
–
Przemysł;
Obsługa nieruchomości i firm;
Informatyka;
Budownictwo, instalacje, stolarstwo;
Edukacja;
Ochrona zdrowia.
W żadnej z branż przeżywalność nie była niższa niż 70%.
Wykres 29. Wskaźnik przeżycia wg branży
W stosunku do firm ogółem (badanie GUS), w Działaniu 2.5 ZPORR pozytywnie wyróżniają się firmy
z następujących sektorów: budownictwo i edukacja, natomiast negatywnie turystyka i gastronomia oraz
ochrona zdrowia.
Znacznie powyżej średniej pod względem przeżywalności sytuują się firmy z województwa podlaskiego
(85,45%), wielkopolskiego (83,95%) i lubelskiego (80,17%). Nieco poniżej średniej znajdują się natomiast
w kolejności zmniejszającej się przeżywalności województwa: zachodniopomorskie (77,5%), śląskie (73,08%)
i mazowieckie (70,31%).
Zależność pomiędzy wskaźnikiem przeżycia a lokalizacją firmy okazała się istotna statystycznie: im większa
miejscowość, w której znajduje się siedziba firmy, tym wyższy wskaźnik przeżywalności firm w ramach
Działania 2.5 ZPORR. Wskaźnik przeżycia dla firm działających na terenach wiejskich wyniósł 71%,
dla firm w miastach do 50 tys. mieszkańców – 78%, dla przedsiębiorstw w miastach między
50 a 200 tys. mieszkańców – ok. 80%, natomiast dla firm w miastach powyżej 200 tys. mieszkańców – 85%.
36
RAPORT_druk.indd 36
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Wykres 30. Wskaźnik przeżycia wg siedziby
Wysoki poziom istotności statystycznej charakteryzuje zależność między wskaźnikiem przeżycia a skalą
działania firmy. Im szerszy rynek, na którym działają firmy, tym wyższy wskaźnik przeżycia. Najniższy
poziom tego wskaźnika występuje dla firm ograniczających się do rynków lokalnych (67,82%), o ponad
13 punktów procentowych wyższy – dla firm działających na skalę regionalną (82,67%), o kolejnych
5 punktów procentowych wyższy dla firm funkcjonujących na rynku krajowym (86,96%), by przy firmach
o zasięgu międzynarodowym (unijnym i światowym) osiągnąć 100%.
Wykres 31. Wskaźnik przeżycia wg skali działania
Zbadaliśmy również zależność między wskaźnikiem przeżycia a innowacyjnością oferty usługowej lub
produktowej firmy. Innowacyjność w przypadku tego badania rozumiana jest jako wyróżnianie się oferty/
procesów. Firma nie jest innowacyjna na danym terenie, jeśli na tym terenie są już konkurenci posiadający
podobną ofertę i stosujący podobne technologie. Zależność między innowacyjnością a wskaźnikiem
przeżycia okazała się istotna statystycznie. Najniższy wskaźnik przeżycia cechuje firmy odznaczające się
innowacyjnością na poziomie gminy (ok. 70%). Dla firm innowacyjnych na poziomie powiatu jest on nieco
wyższy (prawie 74%), by dotrzeć do swojego najwyższego punktu przy poziomie regionu (89,04%).
Warto również podkreślić, że stosunkowo wysoki wskaźnik przeżywalności, bliski średniej dla całej populacji,
wykazały firmy, które nie są innowacyjne nawet na poziomie gminy. Oznacza to, że innowacyjność należy
rozpatrywać również w kategoriach źródeł ryzyka, jakie niosą dla przedsiębiorstwa.
37
RAPORT_druk.indd 37
09-12-19 11:02
Wykres 32. Wskaźnik przeżycia wg poziomu innowacyjności produktu/usługi
Kobiet było stosunkowo mniej wśród badanych właścicieli firm i ich działalności osiągały nieco gorszą
przeżywalność (74,71%) niż firmy prowadzone przez mężczyzn (81,15%). Jednak zależność między płcią
przedsiębiorcy a przeżywalnością firmy nie jest istotna statystycznie.
Największą przeżywalnością charakteryzują się firmy założone przez osoby w wieku 26-35 lat (80,8%)7, nieco
niższą firmy osób pomiędzy 36 a 44 r. życia (78,67%), jeszcze niższą przedsiębiorstwa, których właścicielami
są osoby w wieku 45-60 lat, a najniższą – firmy najmłodszych przedsiębiorców w wieku 18-25 lat (67,57%).
Większe szanse na przeżycie miały firmy założone przez osoby posiadające wyższe wykształcenie.
Aż 80,21% firm przedsiębiorców z Działania 2.5 ZPORR, legitymujących się dyplomem studiów wyższych,
nadal istnieje, w porównaniu do 75,5% firm osób bez wykształcenia wyższego.
Istotną statystycznie jest zależność pomiędzy wskaźnikiem przeżywalności a przychodami firmy w ostatnim
roku jej działalności. Im wyższe przychody, tym wyższy wskaźnik przeżywalności. Najniższą wartość
notuje on dla firm, których przychody zamykają się w granicach 50 tys. PLN – 68,46%, by potem rosnąć
poprzez przychody między 51 do 150 tys. PLN – 95,45% i dla firm dysponującymi przychodami od 151 tys.
PLN w górę – 100%.
Wykres 33. Wskaźnik przeżycia wg przychodów firmy w ostatnim roku działalności firmy
Ok. 53% wszystkich badanych firm miało zapewnionego „pierwszego klienta” przed rozpoczęciem działalności
gospodarczej. Kobiety są nieznacznie bardziej zapobiegliwe niż mężczyźni i częściej zakładały firmy mając
już „pierwszego klienta” (ok. 57% kobiet i prawie 51% mężczyzn otwierając działalność gospodarczą miało
zapewnionego „pierwszego klienta”).
7
Pomijając 100%-ową przeżywalność firm kierowanych przez osoby powyżej 60 r. życia ze względu na ich niską liczebność
w badaniu (2 firmy).
38
RAPORT_druk.indd 38
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Również zależność między wskaźnikiem przeżywalności a zapewnieniem sobie przed uruchomieniem
firmy pierwszych klientów jest istotna statystycznie. Wbrew intuicyjnemu osądowi okazało się, że firmy
zlikwidowane częściej niż firmy nadal funkcjonujące miały na starcie pierwszego klienta – 63,44% firm
zlikwidowanych w porównaniu do 50,44% firm istniejących. Zapewnienie pierwszego klienta jest tylko
doraźną pomocą przy starcie firmy, nie determinuje natomiast jej przetrwania.
Wśród powodów zaprzestania działalności gospodarczej, najczęściej wymienianą przyczyną - przez
ponad 1/3 badanych – były niedostateczne środki finansowe, którymi dysponował przedsiębiorca.
Ok. 30% respondentów wskazało natomiast zbyt dużą konkurencję ze strony innych firm, a ¼ uczestniczących
w badaniu - zbyt wysokie koszty produkcji/świadczenia usług. Jedynie co dziesiąty pytany jako powód
zlikwidowania firmy podał brak wykwalifikowanej siły roboczej, a jeszcze mniej, bo tylko 6,45% niemożliwe
do rozwiązania problemy organizacyjno-prawne. Natomiast w kategorii „inne” pojawiły się takie powody
podawane przez samych respondentów jak np. kryzys gospodarczy, zmiana sytuacji rodzinnej (narodziny
dziecka), problemy zdrowotne, inna praca, przejście na emeryturę itp.
Wykres 34. Powody zaprzestania działalności
Efekt deadweight8
Na uwagę zasługuje rozkład odpowiedzi, których respondenci udzielili na pytanie o możliwość podjęcia
działalności gospodarczej bez wsparcia z Działania 2.5 ZPORR. Wśród właścicieli firm nadal funkcjonujących
na rynku 43% stwierdziło, że otworzyłoby własną firmę nawet bez udziału w projekcie, natomiast 34% z tej
grupy wykluczyło taką możliwość.
Natomiast osoby, które zdecydowały się na likwidację swojej firmy, częściej wskazywały odpowiedź negatywną
na to pytanie (60%), a tylko 22% odpowiedziało, że bez względu na wsparcie z Działania 2.5 ZPORR
rozpoczęłoby działalność gospodarczą.
8
Efekt deadweight to zjawisko polegające na tym, że zamierzone efekty realizowanego programu / projektu osiągnięto by
nawet wówczas, gdyby na danym obszarze nie był realizowany program / projekt (wg słownika zamieszczonego na stronie
PARP pod adresem http://archiwum.parp.gov.pl/slownik/slownik_ang_e.htm)
39
RAPORT_druk.indd 39
09-12-19 11:02
Wykres 35. Czy podjąłby Pan/podjęłaby Pani działalność
bez wsparcia z Działania 2.5 ZPORR? –
firmy istniejące
Wykres 36. Czy podjąłby Pan/podjęłaby
Pani działalność bez wsparcia
z Działania 2.5 ZPORR? – firmy zlikwidowane
Czynniki mające wpływ na przeżywalność firm wg Beneficjentów
– Dzięki obowiązkowi zainwestowania własnych środków obok środków z dotacji przedsiębiorcy
bardziej dbali o utrzymanie swojej firmy.
– Dużą wagę należy przykładać do dostosowania oferty firmy do zapotrzebowania na rynku. Trafienie
z pomysłem w niszę rynkową jest najważniejsze, uważa jeden z Projektodawców.
– Liczą się także cechy osobowościowe przyszłego przedsiębiorcy: Czynnikiem, który ma największy
wpływ na przeżywalność firmy, jest determinacja człowieka - właściciela firmy. Jeśli komuś bardzo zależy
na prowadzeniu działalności, to nawet w czasie kryzysu poradzi sobie i przetrwa na rynku. A jeśli ktoś nie
jest odpowiednio zdeterminowany, to przy najmniejszych problemach finansowych rezygnuje i zawiesza
działalność.
– Jeden z Beneficjentów zwraca także uwagę na kluczowe znaczenie dostępu do środków zewnętrznych:
Zamknięte zostały firmy, które miały problem ze znalezieniem odbiorców oraz nie miały możliwości
zdobycia dofinansowania. Inny Projektodawca wskazuje na trudności z otrzymaniem kredytu przez
mikro firmy i podkreśla znaczenie ułatwienia takim podmiotom dostępu do „tanich” zewnętrznych
źródeł finansowania.
– Wśród czynników decydujących o przeżywalności firm Beneficjenci wymieniali też doświadczenie
i wykształcenie przedsiębiorców, profil oraz miejsce prowadzenia działalności.
– Równie często co wsparcie inwestycyjne, Beneficjenci wymieniali również wsparcie miękkie jako
istotne dla przeżycia i rozwoju nowo utworzonego przedsiębiorstwa. Bez pomocy finansowej wiele
z tych firm nie mogłoby nawet rozpocząć działalności gospodarczej. Wsparcie szkoleniowo-doradcze
uczuliło przyszłych przedsiębiorców np. na konieczność śledzenia ciągle zmieniających się przepisów,
których nieznajomość może skutkować koniecznością zamknięcia firmy, podkreśla Beneficjent. Ponadto,
doradztwo było użyteczne, gdyż w pewnym stopniu wskazało przedsiębiorcom kierunki rozwoju
działalności, a wsparcie pomostowe równolegle pozwoliło ją sfinansować w początkowej fazie istnienia
na rynku.
40
RAPORT_druk.indd 40
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
|2.4.2 Tempo rozwoju
Na potrzeby tego badania wśród firm istniejących wyróżniliśmy przedsiębiorstwa rozwijające się szybko i wolno.
– Firma rozwijająca się szybko to firma, która „przeskoczyła” próg przychodów9 między pierwszym
rokiem działania a rokiem 2008 (lub ostatnimi 12 miesiącami działania).
– Firma rozwijająca się wolno to firma, której przychody w 2008 roku (lub w ostatnich 12 miesiącach
działania) pozostały w tym samym przedziale co w roku powstania.
Zbadaliśmy zależność między tempem rozwoju firmy a wiekiem przedsiębiorców, co wykazało, że młody
wiek i doświadczenie zwiększają szanse firmy na sukces i rozwój. Najwięcej firm szybko rozwijających się
jest wśród działalności prowadzonych przez osoby między 18 a 25 (36,11% firm szybko rozwijających się)
oraz między 36 a 44 r. życia (31,08%), a następnie w grupie pośredniej – między 26 a 35 r. życia (27,01%).
Najwięcej firm wolno rozwijających się jest wśród osób starszych – między 45 a 60 r. życia (86,05% firm
wolno rozwijających się).10
Wykres 37. Tempo rozwoju firmy a wiek uczestników
Udział firm szybko rozwijających się rośnie wraz z rozszerzaniem się skali działania. Najwięcej firm
szybko rozwijających się jest wśród przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku unijnym (60%), a najmniej
na rynkach lokalnych (19,30%).
Wykres 38. Tempo rozwoju firmy a skala działania
9
Ankieta uwzględniała następujące progi przychodów: do 50 tys. PLN, od 51 do 100 tys. PLN, od 101 do 150 tys. PLN, od 151 do 200
tys. PLN, powyżej 201 tys. PLN.
10
Pomijając firmy założone przez osoby w wieku 60+, których populacja liczyła jedynie 2 firmy.
41
RAPORT_druk.indd 41
09-12-19 11:02
Stwierdzono istotną statystycznie zależność pomiędzy poziomem innowacyjności przedsiębiorstwa
a tempem jego rozwoju. Najwięcej firm szybko rozwijających się zaobserwowano wśród tych, którzy
deklarowali unijny poziom innowacyjności (45%). Stosunkowo dużo firm szybko rozwijających się jest
również wśród firm innowacyjnych na skalę regionu (38,89%) i kraju (35,21%). Najmniej firm szybko
rozwijających się występuje wśród firm wykazujących brak innowacyjności (17,36%), niewiele więcej wśród
firm innowacyjnych na poziomie gminy (22,03%) i powiatu (23,26%).
Wykres 39. Tempo rozwoju firmy a poziom innowacyjności
|2.4.3. Plany rozwojowe
Większość respondentów, tj. 68% badanych korzystała, korzysta lub zamierza skorzystać z usług instytucji,
które udzieliły im wsparcia z Działania 2.5 ZPORR, w tym ok. 15% badanych kontynuuje współpracę
z Beneficjentem, 25% korzystało z usług tych instytucji w przeszłości, a 28% zamierza rozpocząć taką
współpracę. Natomiast 32% badanych deklaruje, że nie korzystała, nie korzysta i nie zamierza korzystać
z usług Beneficjenta 2.5 ZPORR.
Jedynie 15% respondentów korzysta obecnie ze wsparcia Beneficjentów 2.5 ZPORR. Pomoc ta obejmuje
przede wszystkim usługi informacyjno-doradcze (39%), a także szkoleniowe (18%). Ponadto ok. 9% osób
korzysta z usług dla innowacyjnych przedsiębiorstw, podobny odsetek dotyczy także pożyczek i poręczeń.
Wykres 40. Kontynuacja współpracy przedsiębiorców z Projektodawcami
42
RAPORT_druk.indd 42
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Przeważająca większość Beneficjentów przyznaje, że nadal utrzymuje kontakt przynajmniej z częścią
uczestników projektów, którzy założyli firmy.
W ramach części instytucji, które były Beneficjentami Działania 2.5 ZPORR, funkcjonują Punkty
Konsultacyjne, należące do Krajowego Systemu Usług. Punkty Konsultacyjne świadczą bezpłatne usługi
informacyjne dla przedsiębiorców oraz osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą z zakresu szeroko
rozumianego rozwoju przedsiębiorczości oraz dostępnych form wsparcia dla przedsiębiorców.11 Niektórzy
uczestnicy projektów nadal korzystają z usług PK, najczęściej zasięgając informacji o dotacjach na rozwój
działalności. Jeśli dany Beneficjent prowadzi szkolenia dla przedsiębiorców, zaprasza na nie właścicieli
firm założonych w projekcie. Uczestnicy projektów realizowanych przez Beneficjentów prowadzących
fundusz pożyczkowy, korzystają z jego usług na preferencyjnych warunkach. Kilku Projektodawców stara
się także wspierać wzajemne powiązania między przedsiębiorcami, zapraszając ich na różne imprezy
typu targi, konferencje oraz organizując spotkania networkingowe. Przykładem może być Eurocentrum
Innowacji i Przedsiębiorczości w Ostrowie Wielkopolskim: W wyniku realizacji projektu „Teraz MY – nowe
mikroprzedsiębiorstwa południowej Wielkopolski” oraz innych projektów powstał klub mikroprzedsiębiorców.
W ramach klubu Eurocentrum organizuje kwartalne spotkania, na których przedsiębiorcy mogą zdobyć informacje na
temat aktualnych programów pomocy oraz wymieniać się doświadczeniami. WUP filia w Ciechanowie zaprasza
przedsiębiorców na kolejne edycje współfinansowanych ze środków unijnych projektów wspierających
przedsiębiorczość, by mogli się podzielić doświadczeniem z innymi osobami zamierzającymi rozpocząć
działalność gospodarczą. W 2 przypadkach przy Beneficjentach działają inkubatory technologiczne. Kilka
firm powstałych w ramach badanych projektów osiedliło się w tych inkubatorach i korzystało z ich oferty.
Wśród przedsiębiorców przeważają osoby, które nie ubiegały się jeszcze o kolejne środki z funduszy unijnych
(85%), natomiast ponad połowa respondentów, tj. 52%, zamierza aplikować o dofinansowanie planowanych
przedsięwzięć. Wśród 41 firm (14%), które starały się o wsparcie z funduszy unijnych, 18 firmom udało się
uzyskać dotację, a projekty 16 przedsiębiorstw zostały ocenione negatywnie.
Ok. 67% wszystkich przedsiębiorców z Działania 2.5 ZPORR obecnie, w przeszłości lub w przyszłości chce
korzystać ze środków unijnych.
Istnieje statystycznie istotna zależność między tempem rozwoju firmy a ubieganiem się o środki unijne.
Firmy rozwijające się szybciej częściej aplikowały lub deklarują ubieganie się o kolejne dotacje niż firmy
rozwijające się wolniej. Ok. 83% przedsiębiorstw o szybszym tempie rozwoju i ok. 70% firm wolniej się
rozwijających ubiegało się lub zamierza się ubiegać o dofinansowanie unijne na swoje projekty.
Wykres 41. Aktywność respondentów w aplikowaniu o kolejne środki z funduszy unijnych
11
Informacja ze strony Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości: http://www.parp.gov.pl/index/index/268
43
RAPORT_druk.indd 43
09-12-19 11:02
Przedsiębiorcy, którzy starali się pozyskać środki unijne lub są zainteresowani ich pozyskaniem, najczęściej
poszukują dofinansowania inwestycji związanych z rozszerzeniem produkcji, rozbudową firmy lub zakupem
wyposażenia. Cel ten wskazało ok. 88% badanych. Pozostałe wydatki, na które respondenci przeznaczyli
lub planują przeznaczyć wsparcie, to szkolenia (ok. 12%), marketing gospodarczy, w tym udział w targach,
misjach gospodarczych czy wizytach studyjnych (ok. 7,5%), badania i rozwój (ok. 5,5%), doradztwo
(ok. 3,5%), a także inne wydatki takie jak zakup nieruchomości, utworzenie nowych miejsc pracy, rozszerzenie
profilu działalności, reklama, itd.
Istnieje statystycznie istotna zależność między tempem rozwoju firmy a ubieganiem się o środki na
inwestycje związane z rozszerzeniem produkcji, rozbudową firmy i zakupem wyposażenia niezbędnego
do prowadzenia firmy. Przedsiębiorstwa rozwijające się szybciej, częściej niż firmy rozwijające się wolniej
ubiegają się o środki na ww. cele. Ok. 74% firm rozwijających się szybciej i 62% firm rozwijających się wolniej
starało się pozyskać lub w przyszłości będzie aplikować o środki na tego typu inwestycje.
Zdecydowana większość Beneficjentów Ostatecznych, tj. 90%, zamierza kontynuować działalność przez
następny rok. Likwidację firmy planuje 7 osób, tj. 2%. Pozostałe 8% badanych nie podjęło jeszcze decyzji
w kwestii dalszej działalności.
Stwierdzono statystycznie istotną zależność między tempem rozwoju firmy a deklaracją kontynuacji
prowadzenia działalności gospodarczej przez następny rok. Właściciele firm szybciej rozwijających się
o wiele częściej niż firm wolniej rozwijających się chcą utrzymać działalność – 99% firm szybciej i 86% firm
wolniej rozwijających się chce prowadzić dalej działalność gospodarczą. Co dziesiąty przedsiębiorca z firm
wolniej rozwijających się nie jest pewny, czy firma będzie nadal istnieć czy zostanie zamknięta w przeciągu
kolejnych 12 miesięcy.
Wykres 42. Deklaracja kontynuacji prowadzenia firmy przez kolejne 12 miesięcy
Ponad połowa przedsiębiorców (ok. 53%) planuje wprowadzić nowe produkty lub usługi, podobny odsetek
(ok. 52%) przewiduje nowe inwestycje w sprzęt lub w maszyny. Stosunkowo duży odsetek badanych (37%)
zamierza zwiększyć zatrudnienie, zaś 15% planuje otworzenie nowej filii lub zakładu. Sprecyzowanych
planów rozwojowych nie ma jak dotąd 14% respondentów.
Istotnie częściej firmy szybciej niż wolniej rozwijające się posiadają plany rozwojowe na kolejne
12 miesięcy – ok. 93% firm szybciej i 82% firm wolniej rozwijających ma plany rozwojowe na następny
rok. Odnotowano statystycznie istotną zależność między tempem rozwoju a rodzajem planów rozwojowych
firmy. Firmy szybciej rozwijające się częściej niż firmy wolniej rozwijające się planują w ciągu następnego
roku zwiększenie zatrudnienia, wprowadzenie nowych usług lub produktów, oraz otworzenie nowej filii lub
zakładu.
44
RAPORT_druk.indd 44
09-12-19 11:02
|2.5
Raport
końcowy
Ocena realizacji Działania 2.5 ZPORR – perspektywa IW
Zainteresowanie realizacją projektów
Przedstawiciele Instytucji Wdrażających Działanie 2.5 ZPORR w poszczególnych województwach oceniają
zainteresowanie realizacją projektów w ramach tego Działania jako duże, z wyjątkiem województwa
lubelskiego. Na Lubelszczyźnie sytuacja wyglądała odmiennie niż w innych województwach, co według
przedstawiciela Lubelskiej Fundacji Rozwoju (LFR) może wynikać z małego doświadczenia instytucji
działających na terenie województwa w ubieganiu się o środki unijne: O ile działalność FRL jest dobrze
widoczna na rynku, o tyle pozostałe instytucje są mało aktywne, dlatego uzyskały mniej punktów i nie zostały
zakwalifikowane do realizacji projektów. (…) Większość wniosków odpadła w ocenie merytorycznej, gdzie
podstawowym kryterium było doświadczenie.
W województwie lubelskim w związku z niewielkim zainteresowaniem potencjalnych Projektodawców
aplikowaniem o środki z 2.5 ZPORR większość projektów - łącznie 13 na 18 realizowanych – prowadzona
była przez filie 2 instytucji: Fundacji Rozwoju Lubelszczyzny (7 projektów) i Lubelskiej Fundacji Rozwoju
(6 projektów). W województwie mazowieckim projekty w ramach Działania realizowało o wiele więcej
instytucji, ale aż 11 projektów zrealizowały filie Wojewódzkiego Urzędu Pracy. W pozostałych województwach
żadna instytucja nie zdominowała listy Beneficjentów Działania.
Przedstawiciel Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych (MJWPU) zaznacza, że na
początku wdrażania Działania nie było tak wielu chętnych do realizacji Projektów, jak w 2006 r., kiedy
Beneficjenci zorientowali się, że jest zapotrzebowanie na takie projekty, i część z nich miała pewne doświadczenia
w aplikowaniu o środki unijne.
Projektodawcami w ramach Działania 2.5 ZPORR były przede wszystkim: stowarzyszenia i fundacje,
szkoły wyższe, agencje rozwoju regionalnego i lokalnego, cech i izby, filie WUP (tylko w województwie
mazowieckim), a także instytucje/osoby fizyczne prowadzące działalność szkoleniową.
Tabela 7.
Liczba projektów złożonych do oceny i przyjętych do realizacji
Liczba projektów złożonych
w odpowiedzi na konkursy
Liczba projektów przyjętych do
realizacji
34
18
67 przeszło ocenę formalną
47
podlaskie
46
12
śląskie
84
33
wielkopolskie
40
18
zachodniopomorskie
42
23
Województwo
lubelskie
mazowieckie
Kryteria dodatkowe
Instytucje Wdrażające miały możliwość określenia kryteriów dodatkowych na poziomie Ramowego Planu
Realizacji Działania, co powodowało priorytetowe traktowanie wniosków spełniających te kryteria. Nie
wszystkie województwa zdecydowały się jednak na sformułowanie dodatkowych kryteriów wyboru projektów.
W województwie śląskim, charakteryzującym się największą liczbą złożonych do oceny projektów,
nie wprowadzono takich kryteriów, aby nie ograniczać Beneficjentom Ostatecznym dostępu do projektu,
45
RAPORT_druk.indd 45
09-12-19 11:02
jak wyjaśnia przedstawiciel Górnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. (GARR S.A.) Podobnie
Zachodniopomorska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. (ZARR S.A.) nie chciała osłabiać zainteresowania
potencjalnych Beneficjentów udziałem w Działaniu.
W województwie wielkopolskim wprowadzono 2 dodatkowe kryteria: zasięgu działania i okresu realizacji.
Jak wyjaśnia przedstawiciel Agencji Rozwoju Regionalnego w Koninie (ARR S.A. w Koninie), kryterium
zasięgu działania w praktyce nie w pełni było przestrzegane przez Beneficjentów: Przykładowo, projekty
z Poznania skupiały się na odbiorcach lokalnych, choć zakładały zasięg wojewódzki. Kryterium okresu realizacji
ograniczało czas trwania projektu do 2 lat i wprowadzono je po to, by Beneficjenci nie rozciągali niepotrzebnie
projektów w czasie: Na zadania związane z zarządzaniem projektem oraz blokiem szkoleniowo-doradczym można
było otrzymać 100 000 PLN na rok, czyli łącznie 200 000, więc Projektodawcy, którzy przedłużali okres realizacji,
nie mieli już środków na pokrycie kosztów obsługi. Przyczyny przedłużeń leżały po stronie zarówno Beneficjentów,
jak i BO. Projektodawcy nie byli dobrze przygotowani do realizacji projektów, nie potrafili narzucić uczestnikom
terminu zarejestrowania działalności, stąd wskaźniki dotyczące wypłaty pomostówki były najgorzej zrealizowane.
Czynniki sukcesu Beneficjentów
Sukces w realizacji projektów i osiąganiu założonych wskaźników zależał zdaniem przedstawiciela ZARR
S.A. od tego, czy wcześniej przeprowadzono analizę potrzeb, ustalono cel i sprecyzowano grupę docelową. Ważne
było też doświadczenie i sprawny zespół zarządzający projektem. Instytucje, które np. realizowały projekty
przedakcesyjne lub same pisały wnioski na zlecenie, poradziły sobie lepiej. Na doświadczenie w realizacji projektów
oraz dobrze przygotowaną kadrę zwraca też uwagę przedstawiciel Urzędu Marszałkowskiego województwa
podlaskiego, dodając, że równie istotne było realistyczne oszacowanie wskaźników, odpowiednia selekcja
uczestników, dobre zarządzanie i indywidualne podejście do Beneficjentów Ostatecznych. Natomiast
reprezentant MJWPU wskazuje na powiązaną z doświadczeniem umiejętność przewidywania problemów,
a co za tym idzie radzenia sobie z nimi. Podobne zdanie wyraża przedstawiciel GARR: Lepsze rezultaty
osiągnięto, jeśli projekty były monitorowane przez osoby mające doświadczenie w funduszach, które pilnowały
terminów w harmonogramie i wiedziały, jak zareagować na ewentualne trudności. Akcentuje on ponadto rolę
wielkości projektu i wyboru grupy docelowej: Im większa była grupa docelowa i zakres projektu, tym trudniej
było dopilnować realizację wskaźników. W mniejszych projektach, przeznaczonych dla ściśle określonej grupy osób,
stopień realizacji wskaźników sięgał 100%. Z drugiej strony projekty adresowane do wąskiej grupy docelowej
mogą też skazać Projektodawcę na kłopoty z rekrutacją, jak miało to miejsce w przypadku wielkopolskich
projektów skierowanych do rolników.
Beneficjenci, którzy mieli doświadczenie w realizacji projektów unijnych i orientowali się w procedurach związanych
z prowadzeniem i rozliczaniem projektów współfinansowanych ze środków UE, najlepiej sobie radzili we wdrażaniu
projektów z Działania 2.5 ZPORR, twierdzi przedstawiciel ARR S.A. w Koninie. Podobną opinię wyraża
reprezentant MJWPU, podkreślający obok doświadczenia i kompetencji kadry również znaczenie znajomości
przepisów prawnych i finansowych. Najsprawniejszą realizacją wykazały się instytucje państwowe, którym
procedury administracyjne nie są obce, zaznacza respondent. Odmiennego zdania była osoba reprezentująca
GARR S.A., według której to determinacja Beneficjenta prowadziła do sukcesu, a doświadczenie miało
o wiele mniejsze znaczenie, czego przykładem był dobrze radzący sobie NSZZ Solidarność: W razie
problemów Beneficjenci mogli korzystać z pomocy GARR, więc liczyła się raczej determinacja wnioskodawcy.
Realizacja wskaźników
Wskaźnik rezultatu dotyczący liczby nowo powstałych mikroprzedsiębiorstw został zrealizowany
na poziomie średnio 110%. W 16 projektach wartość osiągniętego wskaźnika przekraczała założoną wartość.
W pełni nie zrealizowano go tylko w 7 projektach, przy czym w 1 na poziomie 70%, a w pozostałych 6 na
poziomie 90% i więcej.
46
RAPORT_druk.indd 46
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Przedstawiciele Instytucji Wdrażających Działanie 2.5 ZPORR w badanych województwach stwierdzają
zgodnie, że zarówno wskaźniki produktu jak i rezultatu były realizowane w zadowalającym stopniu. Nie
zawsze Beneficjentom udawało się zrealizować wskaźnik na poziomie 100%, jednak mimo to stopień
realizacji wahał się najczęściej w granicach 90%. Część Beneficjentów osiągnęła wskaźniki na poziomie
wyższym niż zakładano w projekcie (ponad 100%). Największe trudności Beneficjenci mieli z realizacją
wskaźników dotyczących usług szkoleniowo-doradczych, co związane było z rezygnacją BO z uczestnictwa
czy niską frekwencją podczas doradztwa.
Przekroczenie wskaźników dotyczących wsparcia twardego wynikało częściowo z tego, że niektórzy BO
nie aplikowali o pełną kwotę dotacji inwestycyjnej. Zdarzały się też takie sytuacje jak w województwie
wielkopolskim, gdzie, dzięki oszczędnościom udzielono więcej dotacji i wsparć pomostowych. W 2006 r.
rozdysponowano dodatkowe środki (oszczędności aneksowane) pomiędzy Beneficjentów najlepiej realizujących
projekty.
W województwie zachodniopomorskim, wskaźniki zostały osiągnięte zgodnie z podpisanymi umowami
i aneksami: Były one bardzo często zmieniane – np. zmieniano nazwy wskaźników, jednostki miary. Wynikało
to z tego, że na początku wdrażania Programu zostały źle sformułowane. Była duża dowolność we wpisywaniu
wskaźników do generatora wniosków, nie zdefiniowano wskaźników obligatoryjnych.
W województwie lubelskim mimo, że żadna z instytucji nie miała problemów z osiągnięciem wskaźników,
nie udało się wykorzystać kwoty alokacji przeznaczonej na Działanie.
Kluczowe problemy we wdrażaniu Działania 2.5 ZPORR
Przedstawiciele Instytucji Wdrażających Działanie 2.5 ZPORR w badanych województwach wskazali
następujące problemy we wdrażaniu Działania w regionie:
Opóźnienia w przepływie środków finansowych z Ministerstwa do Instytucji Wdrażającej
Opóźnienia te były najczęściej wymienianym problemem. Zdaniem większości rozmówców były one
spowodowane przed wszystkim zmianami legislacyjnym. Jak mówi przedstawiciel GARR, bezpośrednią
przyczyną opóźnień było wygaśnięcie Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 3 grudnia 2004 r. w
sprawie udzielania pomocy de minimis na promocję przedsiębiorczości. Rozporządzenie wygasło 31 grudnia 2006
r., co wstrzymało wypłaty dotacji do czasu wydania nowego rozporządzenia.
Słaba komunikacja z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego
W województwie lubelskim, śląskim i zachodniopomorskim zwrócono uwagę na trudności związane
z uzyskaniem szybkiej pomocy z Ministerstwa w najbardziej problematycznych kwestiach. Jak mówi jeden
z przedstawicieli IW, na pismo z interpretacjami zdarzało się czekać 3 miesiące, co uniemożliwiało szybkie
podejmowanie decyzji. Chociaż organizowane były spotkania w grupach roboczych, ich ustalenia nie miały żadnej
mocy. Na poziomie regionu brakowało wsparcia merytorycznego.
Trudności z interpretacją wytycznych
W województwie mazowieckim zauważono, że niektóre zapisy były nieprecyzyjne, trzeba było zwracać się do
MRR z prośbą o interpretację, a to wydłużało okres oczekiwania Beneficjentów na odpowiedź.
Brak lub częste zmiany podręczników wdrażania
Zdaniem przedstawicieli Instytucji Wdrażających problemem dla Instytucji Wdrażających był brak
podręczników wdrażania: Każda instytucja musiała samodzielnie opracowywać podręczniki. Problematyczna
była też ciągła zmiana ich wersji.
47
RAPORT_druk.indd 47
09-12-19 11:02
Problemy z Beneficjentami
Rozmówcy z województwa mazowieckiego i zachodniopomorskiego zwrócili uwagę na nieterminowość
w składaniu dokumentów przez Beneficjentów. Zdaniem przedstawiciela ZARR wina za te opóźnienia
leżała często po stronie nie Projektodawców, a Beneficjentów Ostatecznych, którzy czasem rezygnowali
z udziału nikogo o tym nie zawiadamiając.
O innym problemie z Beneficjentami opowiada przedstawiciel MJWPU: Jeden z Beneficjentów nie przekazał
całości wsparcia pomostowego BO, dlatego rozwiązano z nim dwie umowy, a jego projekty decyzją Zarządu
Województwa zostały dokończone przez WUP. Inny nie wykorzystał w całości środków do końca roku i musiał je zwrócić.
Przedstawiciele IW zwracają uwagę również na niewłaściwie przygotowane wnioski o płatność: We wnioskach
o płatność było bardzo dużo błędów, poza tym obejmowały one długie okresy.
Przedłużająca się realizacja projektów
Według rozmówcy z województwa lubelskiego Działanie 2.5 było wdrażane w sposób niekonsekwentny:
W całym Działaniu widoczny był brak konsekwencji. BO nie wyrabiali się z realizacją planowanych inwestycji,
dlatego instytucje musiały przesuwać terminy zakończenia projektów. Powodem opóźnień były też nierealistyczne
ramy czasowe założone w projektach. Nie przewidziano, że pewne procesy mogły trwać dłużej.
Zbyt niski poziom zatrudnienia w Instytucji Wdrażającej
Jak mówi przedstawiciel ARR S.A. Konin, liczba osób zaangażowanych we wdrażanie Działania 2.5 była
stanowczo zbyt niska, dlatego było ono dużym obciążeniem dla pracowników instytucji.
|2.6. Ocena realizacji Działania 2.5 ZPORR – perspektywa Beneficjentów
Trudności Beneficjentów w realizacji projektów
Większość Beneficjentów nie miała trudności w realizacji projektu ani osiągnięciu wskaźników. Powtarzającym
się problemem była konieczność motywowania uczestników, ponieważ nie zamierzali oni brać zbyt aktywnego
udziału w projekcie, mówi Beneficjent. Jeden z koordynatorów uważa, że regulamin uczestnictwa w projekcie
właśnie z tego powodu powinien być sztywniejszy.
Wskaźniki
Beneficjenci mający trudności z osiągnięciem wskaźników wyjaśniali je również niedotrzymywaniem przez
uczestników projektów terminów składania wniosków o wsparcie, oraz przyjęciem do projektu zbyt małej
liczby osób bez zabezpieczenia realizacji wskaźników przez stworzenie listy rezerwowej.
Koszty obsługi administracyjnej
Przedstawiciel LFR kładzie nacisk na zbyt niskie limity kosztów obsługi administracyjnej w projektach,
stanowiącej duże obciążenie dla Beneficjentów: Koszty obsługi administracyjnej były zdecydowanie za niskie,
były one ograniczone w wytycznych. Pracownicy instytucji realizujących projekty byli obciążeni dodatkową pracą
nad poprawianiem uchybień formalnych biznes planów. Nie przewidziano pomocy doradczej w przygotowaniu
wniosku rozliczającego, więc Beneficjenci mieli przy tym również dużo pracy.
Opóźnienia w wypłacie środków
Wszystkich Beneficjentów dotknął również problem opóźnień w wypłacie środków. W Wielkopolsce
opóźnienia w płatnościach i procedurach osłabiły kondycję finansową Beneficjentów, z których kilku
48
RAPORT_druk.indd 48
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
miało problemy z utrzymaniem płynności finansowej. Trudności z wypłatą na czas środków wynikały
głównie z opóźnień w procesie weryfikacji wniosków o płatność, co wiązało się m.in. z niewystarczającą
liczbą pracowników odpowiedzialnych za płatności w ZPORR, zbyt sformalizowanym i rygorystycznym
systemem weryfikacji wniosków o płatność, czy zmianami instrukcji do wniosku o płatność.12 Idea wsparcia
pomostowego została zatracona, ponieważ wsparcie pomostowe było wypłacane jednorazowo, mówi Beneficjent.
Opóźnienia w realizacji projektów
Beneficjenci zmagali się także z opóźnieniami w realizacji projektów wynikającymi z opóźnieniami
w zakładaniu działalności gospodarczej przez BO oraz w składaniu wniosków o przyznanie dotacji
inwestycyjnej i wsparcia pomostowego.
Sugestie Beneficjentów w kwestii usprawnień realizacji projektów
Zapytani o to, w jaki sposób można usprawnić realizację projektu i poprawić stopień osiągania wskaźników,
Beneficjenci zaproponowali następujące rozwiązania:
– Do osiągnięcia zakładanych poziomów wskaźników bardzo ważna jest lista rezerwowa uczestników,
ponadto w projekcie powinno uczestniczyć więcej osób niż planowana liczba nowo powstałych firm.
– Aby poprawić wskaźniki warto zwrócić uwagę na odpowiednią selekcję uczestników już na etapie rekrutacji.
Ponadto należy mieć realistyczne oczekiwania względem zakładanych rezultatów, zauważa jeden
z Beneficjentów.
– Znaczenie odpowiednio przeprowadzonej rekrutacji podkreśla też inny Beneficjent: Warto byłoby
także zwrócić uwagę na predyspozycje przyszłego przedsiębiorcy do prowadzenia własnej działalności.
Dobrym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie rozmów kwalifikacyjnych obok stosowanych formularzy
rekrutacyjnych. W czasie takiej rozmowy kandydat musiałby udowodnić, że rzeczywiście zbadał rynek
i będzie umiał utrzymać na nim własną firmę.
– Pomysły na ulepszenie projektu dotyczyły również tematyki szkoleń: Oprócz wiedzy na temat
prowadzenia działalności, blok szkoleniowy powinien zawierać dodatkowy moduł poświęcony motywacji.
Kolejny Beneficjent podnosi następujący problem: Jedną z podstawowym bolączek w tym projekcie
było to, że zanim osoba mogła ubiegać się o wsparcie inwestycyjne, musiała założyć działalność gospodarczą
i ponieść w związku z tym koszty bez gwarancji, że uzyska wsparcie. Część osób nie dostała tego wsparcia
i miała do nas żal z tego powodu. Wiele osób nie mając tych środków nie chciało założyć działalności.
– Kilku respondentów zwraca uwagę na skomplikowanie biznes planu, co odstraszało bądź
demotywowało uczestników projektu: Biznes plan powinien być prostszy dla takich osób zakładających
firmę. W 2.5 ZPORR wzór biznes planu był narzucony z góry na poziomie województwa.
– Jeden z pytanych ograniczyłby możliwość przeznaczania dotacji inwestycyjnej do środków trwałych,
a środki obrotowe jego zdaniem powinny być finansowane z innych źródeł.
– Zapisy w umowie i obowiązki BO projektu powinny zawierać pewne obostrzenia. Po pierwsze:
W takich projektach jest zagrożenie, że osoby, które ubiegają się o wsparcie chcą wyłudzić te środki. Powinien
być zatem zapis, że uczestnicy mają obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej przez 12 miesięcy.
Po drugie: Brakuje zapisu w umowie, kiedy należy przedłożyć wniosek o płatność. Niektórzy BO mimo
dokonania zakupów dopiero po naszych przypomnieniach składali wniosek o płatność. Powinien być podany
termin: miesiąc/dwa miesiące.
– Kolejny pomysł dotyczy wsparcia pomostowego: Wsparcie pomostowe powinni dostawać wszyscy - bez
względu na jakość wniosku. Powinno się dać równe szanse przedsiębiorcom. Trudno stwierdzić, komu to
wsparcie pomostowe jest najbardziej przydatne. Zarówno wsparcie podstawowe jak i przedłużone powinno
być przyznawane wszystkim. To wsparcie pomostowe jest wielką pomocą dla nowo otwartych firm.
12
Raport z wdrażania Działania 2.5 ZPORR – Promocja przedsiębiorczości i Działania 3.4 ZPORR – Mikroprzedsiębiorstw dostępny na stronie internetowej: http://www.arrkonin.org.pl/images/ZPORR/raport_wdrazania.pdf
49
RAPORT_druk.indd 49
09-12-19 11:02
Efektywność projektów
Projektodawcy oceniali efektywność projektu na dwóch poziomach:
1. stosunek kosztów obsługi administracyjnej projektu w stosunku do nakładów ogółem;
2. stosunek kosztów ogółem do rezultatów projektu.
Zdecydowana większość badanych twierdziła, że nakłady związane z administracyjną obsługą projektu były
za niskie w stosunku do włożonej pracy, czasu i obciążenia pracowników. Jak się okazało w trakcie realizacji
projektu, zakres prac przewyższał możliwości zaangażowanego personelu tj. koordynatora, asystenta koordynatora
oraz księgowej, zauważa Beneficjent. W trakcie realizacji projektu okazało się, że jest w nim znacznie więcej
pracy niż pierwotnie zakładano, opowiada kolejny respondent. Według wytycznych w projekcie na administrację
przeznaczyć można było 1 etat, a u nas pracowały 2 osoby, każda prawie na cały etat. Poza tym rozliczenie projektu
trwało jeszcze długo po zamknięciu projektu. Czaso- i pracochłonne okazało się wypełnienie wszystkich
biurokratycznych obowiązków Beneficjenta. Przedstawiciele filii WUP podkreślają, że jednostki te mogły
ograniczyć wydatki administracyjne do minimum ze względu na zaangażowanie do projektu pracowników
WUP.
Projektodawcy wysoko oceniali efektywność projektu na poziomie stosunku nakładów ogółem do rezultatów
projektu. Niejednokrotnie pojawiały się w projekcie oszczędności, dzięki temu, że uczestnicy co do złotówki
określili swoje potrzeby i ich nie zawyżali – chwali BO Projektodawca. Oszczędności pozwalały na przyznanie
większej liczby dotacji niż pierwotnie zakładano.
Analiza kosztów jednostkowych w Działaniu pozwala zgodzić się z przedstawicielami Beneficjentów
o wysokiej efektywności Działania 2.5 ZPORR. Średni koszt realizacji Działania 2.5 ZPORR w przeliczeniu
na 1 utworzone przedsiębiorstwo w projekcie trwającym 2 lata wynosi 28 742,93 PLN, w tym z 6 682,26
PLN średnich kosztów ogólnych zarządzania projektem, szkoleń i doradztwa, 4 916,13 PLN średniej
wsparcia pomostowego oraz 17 144,54 PLN średniej dotacji inwestycyjnej. Kwotę tę należy uznać za
satysfakcjonującą.
Ocena wpływu efektów Działania 2.5 ZPORR na rozwój regionu
Beneficjenci Działania 2.5 ZPORR bardzo wysoko oceniają jego skuteczność w zmniejszaniu bezrobocia
i rozwoju kapitału ludzkiego w regionie. Realizacja projektów w ramach Działania przyczyniła się do
aktywizacji zawodowej mieszkańców regionu oraz promocji postaw przedsiębiorczych, zaznacza pytany
przedstawiciel Beneficjenta. Ponadto, założone firmy są znane i widoczne na rynku lokalnym, dzięki czemu stały
się pozytywnym wzorcem dla innych osób. Dowodzi tego wyraźny wzrost zainteresowania kolejnymi projektami
realizowanymi w ramach Działania 6.2 PO KL. Inny respondent opowiedział nam, jak rosło zainteresowanie
udziałem w projektach: Projekt wzbudził zainteresowanie możliwością pozyskania dofinansowania na rozpoczęcie
działalności gospodarczej. Pocztą pantoflową rozniosła się informacja na ten temat i z każdym rokiem coraz więcej
chętnych zgłaszało się do udziału w projektach. Co najistotniejsze, powstałe w ramach projektów firmy dały
pozytywny sygnał, że można pozyskać środki unijne na rozpoczęcie działalności gospodarczej i że dzięki nim może
się udać założyć własną firmę. Beneficjent, który zrealizował kilka projektów wspierających przedsiębiorczość,
zaznacza, że dużo osób nie otworzyłoby tej działalności, gdyby nie uzyskało pomocy z naszych projektów. Wsparcie
finansowe jest bardzo ważne, ale wsparcie szkoleniowo-doradcze też było dla tych osób bardzo istotne, co same
deklarowały. Dużo osób chciało oprócz zastrzyku finansowego zdobyć również wiedzę. W przypadku projektu
Wielkopolskiej Izby Przemysłowo-Handlowej, skierowanego do młodzieży studiującej na wielkopolskich
uczelniach wyższych, Działanie miało również pozytywny wpływ na wzrost przedsiębiorczości akademickiej.
50
RAPORT_druk.indd 50
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
|3. Studia przypadków
|3.1. Mahmann
Firma
Właściciel
Rok powstania
Profil działalności
Siedziba firmy
Liczba pracowników
Zasięg działania
Projekt, w wyniku którego
powstała firma
Beneficjent projektu
1.
Mahmann
Jarosław Janiszewski
2005
Produkcja i montaż mebli
Katowice
Działalność jednoosobowa
Krajowy
„Przedsiębiorca na starcie”
Fundacja Edukacja Bez Granic
Charakterystyka projektu
Projekt „Przedsiębiorca na starcie” realizowany był przez Fundację Edukacja Bez Granic w ramach Priorytetu
II „Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach” Działania 2.5 ZPORR. Okres realizacji trwał od
sierpnia 2005 r. do kwietnia 2008 r.
Projekt był skierowany do mieszkańców powiatu bytomskiego i siemianowickiego – osób fizycznych
niezarejestrowanych jako bezrobotne, które nie prowadziły działalności gospodarczej po 1 stycznia 2004 r.,
ale zamierzały ją rozpocząć. Priorytetowo traktowano osoby zagrożone utratą zatrudnienia oraz młodzież
do 25 roku życia.
Celem projektu było aktywne wspieranie zatrudnienia poprzez udzielenie 20 Beneficjentom Ostatecznym
pomocy merytorycznej oraz finansowej koniecznej do założenia własnej działalności gospodarczej.
W ramach projektu z usług doradczych i szkoleniowych skorzystało 30 osób, dotację inwestycyjną otrzymało
19 osób, natomiast wsparcie pomostowe przyznano 13 uczestnikom. Powstało 20 firm, które dały zatrudnienie
27 osobom. Po 18 miesiącach od założenia działalności istniało nadal 17 przedsiębiorstw.
2.
Charakterystyka regionu
Województwo śląskie zajmuje obszar 12,3 tys. km2 i jest zamieszkane przez 4,65 mln mieszkańców.
Jest to najbardziej zaludniony region kraju. Stolicą województwa są Katowice, główny ośrodek Górnośląskiego
Okręgu Przemysłowego.
Województwo śląskie należy do najlepiej rozwiniętych gospodarczo regionów kraju. W 2007 r. wartość
wytworzonego tu PKB wyniosła 152 741 mln PLN (2. miejsce w Polsce), a wartość PKB per capita była równa
32 761 PLN (3. miejsce w Polsce). Województwo wyróżnia najwyższy w kraju stopień uprzemysłowienia,
a także wysoka wartość ogólnej wartości dodanej przemysłu. W strukturze gospodarki dominuje branża
węglowa i hutnicza, jak również przemysł elektromaszynowy, metalowy, chemiczny oraz spożywczy.
Po koniec 2008 r. w województwie śląskim zarejestrowanych było 428,9 tys. podmiotów, z czego 96% to
sektor prywatny. Sektor ten jest niemal całkowicie zdominowany przez małe i średnie przedsiębiorstwa,
które stanowią 99% wszystkich podmiotów gospodarczych w regionie. Wśród zarejestrowanych podmiotów
przeważają osoby fizyczne (75%).
Rozwój sektora MŚP ma strategiczne znaczenie w procesie przebudowy śląskiej gospodarki. Małe i średnie
przedsiębiorstwa dają zatrudnienie pracownikom restrukturyzowanych firm, a także przyczyniają się
do zmian struktury gospodarki i wzrostu jej konkurencyjności. Potencjał sektora ogranicza jednak niska
51
RAPORT_druk.indd 51
09-12-19 11:02
przeżywalność oraz niska innowacyjność firm, a także silne powiązania z restrukturyzowanymi gałęziami
przemysłu. Działania związane z pobudzaniem aktywności sektora MŚP stały się jednym z celów „Strategii
Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020”, zaktualizowanej w 2005 r. Przewidując udzielenie
wsparcia dla nowo powstałych mikroprzedsiębiorstw, projekt „Przedsiębiorca na starcie” wpisał się w zakres
działań założonych w Strategii. Ponadto działania promujące przedsiębiorczość i samozatrudnienie nawiązały
do priorytetu strategicznego „Edukacja, kultura, mobilność i aktywizacja zasobów ludzkich”.
3.
Opis Beneficjenta
Firma Mahmann została założona w 2005 r. Przedsiębiorstwo zajmuje się produkcją oraz montażem mebli,
w tym kuchennych, biurowych, łazienkowych, szaf, zabudów, drzwi przesuwnych, składanych i uchylnych,
a także ruchomych ścianek działowych. Jest to firma jednoosobowa. Pan Jarosław Janiszewski – właściciel
firmy – wykonuje większość prac samodzielnie. Dodatkowo zatrudnia na podstawie umowy o dzieło dwóch
pracowników do pomocy w transporcie i montażu, a także księgową.
Firma obsługuje przede wszystkim klientów z województwa śląskiego, dolnośląskiego, opolskiego
i małopolskiego, realizuje także zamówienia z innych regionów kraju. Siedziba firmy mieści się w Katowicach.
3.1.
Rozpoczęcie działalności gospodarczej
Pan Jarosław Janiszewski ma wieloletnie doświadczenie w produkcji i montażu mebli. O założeniu własnej
działalności myślał już po ukończeniu szkoły – pierwszą firmę (tj. zakład stolarski) zarejestrował w wieku 17 lat.
Przed przystąpieniem do projektu Pan Janiszewski pracował w fabryce elementów drewnianych i materiałów
do produkcji mebli. W chwilach wolnych od pracy przedsiębiorca zajmował się montażem mebli dla
znajomych i sąsiadów, jednak na dłuższą metę łączenie pracy w dotychczasowym zakładzie z dorywczymi
zleceniami nie było możliwe. Pan Jarosław zdecydował się zatem założyć własną firmę.
Początkowo firma Mahmann realizowała jedynie drobne zlecenia. Pierwszymi odbiorcami były osoby, które
znały Pana Janiszewskiego bądź otrzymały pozytywne rekomendacje na jego temat od swoich znajomych.
Z czasem pojawiły się większe zamówienia i firma zaczęła obsługiwać biura i restauracje, w tym nawet
klientów z zagranicy.
Jak mówi Pan Janiszewski, praca na swoim jest znacznie bardziej opłacalna od zatrudnienia w czyjejś firmie:
- Jako stolarz zarabiałem na etacie ok. 1500 PLN, teraz mogę zarobić o wiele więcej.
Oczywiście, jak podkreśla przedsiębiorca, samozatrudnienie ma też swoje minusy. Zdarzają się miesiące gorsze,
ale taki jest urok biznesu. Poza tym nie pracuję już 8 godzin, ale kilkanaście dziennie, przyznaje. Pomimo tych
niedogodności Pan Janiszewski jest bardzo zadowolony ze swojej decyzji, gdyż może realizować swoją pasję:
- Nie robię niczego z przymusu – i dodaje – chociaż czasem trzeba się natrudzić, aby zrealizować zamówienie,
najbardziej cieszy mnie widok zadowolonego klienta.
4.
Opis otrzymanego wsparcia
Pan Janiszewski korzystał ze wszystkich instrumentów wsparcia przewidzianych w projekcie „Przedsiębiorca
na starcie”, tj. ze szkoleń, doradztwa, dotacji inwestycyjnej oraz wsparcia pomostowego podstawowego.
4.1.
Szkolenia
Szkolenia zorganizowane w ramach projektu składały się z dwóch części. Pierwsza część pt. „Vademecum
przedsiębiorcy” trwała 64 godziny i poruszała zagadnienia takie jak: kreowanie pomysłów biznesowych,
aspekty prawne prowadzenia własnej działalności, kwestie podatkowe w firmie, zasady pisania biznes planu
oraz zewnętrzne źródła finansowania. Druga część pt. „Kompendium przedsiębiorcy” trwała 32 godziny
i obejmowała tematy takie jak elementy marketingu, sposoby realizacji oferty sprzedaży, negocjacje w biznesie
i zarządzanie zespołem.
Pan Janiszewski wziął udział we wszystkich szkoleniach, ale – jak mówi – wiedza przekazana na zajęciach
była przeciętnie przydatna z punktu widzenia jego potrzeb. Przedsiębiorca miał konkretną wizję swojej
52
RAPORT_druk.indd 52
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
działalności, dlatego kurs kreatywności wydał mu się raczej abstrakcyjnym tematem. Ponadto dzięki
swojemu doświadczeniu Pan Jarosław dobrze wiedział, jak budować relacje z klientem, więc znajomość
podstaw teoretycznych marketingu nie była mu już potrzebna. Przedsiębiorca nie był także zainteresowany
kursem księgowości, gdyż sprawy rozliczeń od początku planował powierzyć księgowej. Jedynym naprawdę
przydatnym tematem szkoleniowym były dla Pana Janiszewskiego zasady pisania biznes planu.
4.2.
Doradztwo
Wsparcie doradcze przewidziane w projekcie objęło kilka godzin indywidualnych konsultacji w zakresie
pisania biznes planu. Pan Janiszewski bardzo dobrze ocenia ten rodzaj wsparcia. Według niego dobrze
przygotowany biznes plan ma kluczowe znaczenie nie tylko w ubieganiu się o dofinansowanie działalności,
ale i w planowaniu jej rozwoju. Jak zauważa przedsiębiorca, dzięki pomocy w opracowaniu biznes planu
udało mu się dość realistycznie przewidzieć wydatki i przychody firmy, co przyczyniło się do jej sukcesu.
4.3.
Pan Janiszewski otrzymał dotację inwestycyjną w wysokości 17 250 PLN. Kwotę tę przeznaczył na zakup
piły, wiertarki, odkurzacza, laptopa oraz programu do projektowania.
Zdaniem przedsiębiorcy wysokość otrzymanej dotacji była odpowiednia. Środki te nie zaspokoiły wszystkich
jego potrzeb inwestycyjnych, ale sfinansowały zakup drogiego, profesjonalnego sprzętu. Pan Jarosław zwracał
szczególną uwagę na jakość sprzętu, gdyż narzędzia, których używa w domu klienta, świadczą o solidności
jego usług i budują renomę firmy.
Jednym z ważniejszych wydatków w początkowym okresie działalności firmy był zakup samochodu
dostawczego. Pan Janiszewski nie mógł przeznaczyć na tę inwestycję dotacji, dlatego zmuszony był
wynajmować kierowcę. Po roku udało mu się kupić samochód ze środków własnych.
4.4.
Wsparcie pomostowe
Wsparcie pomostowe dla Beneficjentów Ostatecznych projektu było równe 700 PLN. Zdaniem Pana
Janiszewskiego jest to wystarczająca kwota na pokrycie opłat takich jak składki na ubezpieczenia społeczne
i ubezpieczenie zdrowotne. Środki te są odpowiednie, jeśli chce się je zainwestować i pomnożyć. Jeśli ktoś ubiega się
o wsparcie tylko po to, by je za chwilę wydać, nie ma to większego sensu, mówi przedsiębiorca.
4.5.
Ogólna ocena udziału w projekcie
Pan Janiszewski jest zadowolony z udziału w projekcie „Przedsiębiorca na stracie”. Mimo że wsparcie
szkoleniowe nie okazało się adekwatne z punktu widzenia jego potrzeb, bardzo pomocne były dla niego
konsultacje z doradcami dotyczące przygotowania biznes planu. Dla przedsiębiorcy duże znaczenie miało też
wsparcie finansowe. Chociaż możliwość zdobycia dofinansowania nie miała wpływu na decyzję o założeniu
własnej firmy, otrzymane środki pozwoliły na zakup profesjonalnego sprzętu, a część środków własnych
mogła być odłożona na inne wydatki, jak np. reklamę.
Pan Janiszewski dobrze ocenia współpracę z Fundacją Edukacja Bez Granic. Przedsiębiorca ma nadal
kontakt z tą instytucją.
4.6.
Dalszy rozwój firmy
Według Pana Janiszewskiego kondycja finansowa firmy jest bardzo dobra, co wynika między innymi
z faktu, że przedsiębiorstwo nie ponosi kosztów stałych, ale zatrudnia pracowników na zasadzie umów
cywilnoprawnych. Pozwala to na lepsze zarządzanie kosztami.
Największą inwestycją planowaną przez Pana Janiszewskiego w najbliższym czasie jest otworzenie salonu
meblowego w Katowicach. Przedsiębiorca czeka na poprawę sytuacji na rynku, gdyż – jak mówi – przed
kupnem lokalu powstrzymują go zbyt wysokie ceny. Pan Jarosław nie zamierza otwierać salonów w innych
miastach, ponieważ zależy mu na szybkim kontakcie z klientem, a większość odbiorców pochodzi właśnie
w województwa śląskiego. Poza tym jego zdaniem taka inwestycja byłaby zbyt kosztowna.
53
RAPORT_druk.indd 53
09-12-19 11:02
|3.2. Szkoła Językowa BE SUCCESSFUL
Firma
Szkoła Językowa Be Successful
Właściciel
Rok powstania
Siedziba firmy
Liczba pracowników
Zasięg działania
Małgorzata Tyburcy
2006
Szkoła językowa
Piastów
5
Lokalny
Projekt, w wyniku którego „Aktywny student”
powstała firma
1.
Uniwersytecki Ośrodek Transferu Technologii Uniwersytetu Warszawskiego
W obecnych czasach rozwój przedsiębiorczości jest niezbędny dla rozwoju technologicznego kraju,
a w konsekwencji także rozwoju społecznego. Ważną misją szkół wyższych jest motywowanie studentów
do aktywnego i przedsiębiorczego wykorzystywania zdobytej wiedzy w ich życiu zawodowym. Właśnie
w tym celu wyspecjalizowana jednostka Uniwersytetu Warszawskiego - Uniwersytecki Ośrodek Transferu
Technologii w ramach Działania 2.5 ZPORR – wdrażała w latach 2005-2006 projekt „Aktywny student”.
Projekt obejmował pomoc doradczą, szkolenia oraz wsparcie finansowe dla osób zamierzających założyć
własną firmę. Skierowany był do studentów i absolwentów mazowieckich uczelni wyższych, którzy
ukończyli studia nie wcześniej niż rok przed przystąpieniem do udziału w projekcie. Zostały nim objęte
osoby zameldowane w województwie mazowieckim, które nie były zarejestrowane jako bezrobotne oraz
nie prowadziły działalności gospodarczej po 1 stycznia 2005 roku. W ramach projektu utworzony został
punkt doradczy dla osób uczestniczących w Działaniu, gdzie można było uzyskać poradę na temat
formy prowadzenia działalności gospodarczej, sposobu przygotowania umów czy przepisów regulujących
poszczególne sektory gospodarki.
Szkolenia odbywały się w 24-godzinnych modułach i obejmowały kwestie związane z zakładaniem własnej
działalności gospodarczej, między innymi starały się odpowiedzieć na pytania: jaką formę działalności oraz
formę rozliczeń podatkowych należy przyjąć, w jaki sposób przygotować dobry biznes plan oraz jak pozyskiwać
środki na rozwój firmy. Uczestnicy mieli możliwość ubiegania się o wsparcie pomostowe w wysokości
700 PLN miesięcznie, wypłacane przez okres 6 miesięcy (z możliwością przedłużenia do 12 miesięcy).
Natomiast dotacja inwestycyjna mogła sięgnąć 75% kosztów inwestycji, nie więcej jednak niż 5 tys. euro.
W ramach projektu przeszkolono 120 uczestników i założonych zostało 40 firm.
Projekt „Aktywny student” uznany został przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego
za najlepszy w konkursie na realizację projektów przygotowanych w ramach Zintegrowanego Programu
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, Działania 2.5 „Promocja Przedsiębiorczości”.
2.
Od kilkunastu lat Mazowsze jest najszybciej rozwijającym się regionem kraju. Zajmuje około 11% terytorium
Polski i zamieszkiwane jest przez ponad 5 mln osób. Województwo mazowieckie to region o najmniejszym
w kraju bezrobociu i największej liczbie zatrudnionych (ponad 2,5 mln osób). Szybki rozwój aglomeracji
warszawskiej sprzyja osiedlaniu się w tym rejonie młodych i wysoko wykwalifikowanych pracowników.
Województwo mazowieckie często uznawane jest za centrum naukowo-oświatowe, gdyż skupia największą
liczbę studentów w Polsce. W roku akademickim 2006/2007 w 75 warszawskich uczelniach kształciło się
ponad 280 tys. studentów, co stanowi około 14% wszystkich studentów w Polsce.
54
RAPORT_druk.indd 54
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Studenci to grupa uznawana za niezwykle przedsiębiorczą. Dynamiczny rozwój sektora szkolnictwa wyższego
na Mazowszu w dużej mierze przyczynia się do wykształcenia wysoko wykwalifikowanych i zarabiających
więcej niż w innych częściach kraju pracowników. Szeroką wiedzę, odpowiednie umiejętności i wysokie
kwalifikacje można zdobyć już w trakcie studiów. Połączenie nauki z możliwością prowadzenia działalności
gospodarczej, które zostało umożliwione w ramach projektu „Aktywny student”, jest niezwykle istotne
w nowoczesnych systemach gospodarczych. Dobrze wykształcony i doświadczony potencjał ludzki Mazowsza
wpływa na szybszy rozwój gospodarczy województwa.
3.
Opis Beneficjenta
Szkoła językowa Be Successful powstała w lutym 2006 roku. Przez pierwsze półtora roku właścicielka szkoły
– Pani Małgorzata Tyburcy – prowadziła zajęcia we własnym mieszkaniu. Dopiero od września 2007 roku
firma zaczęła działać w nowym lokalu, w którym mieści się do dzisiaj.
Działalność firmy skupia się głównie na osobach zamieszkujących gminę Piastów. Uczniami szkoły są dzieci
od 3 roku życia, jest też sporo 7-latków. Najmniejszą grupę klientów szkoły stanowią osoby dorosłe. Jak
twierdzi Pani Małgorzata: - Dorośli bardzo szybko się zniechęcają, chcieliby nauczyć się języka w miesiąc, a to jest
przecież niemożliwe. Dlatego też szkoła jest bardzo dobrze przystosowana do nauczania dzieci.
Szkoła językowa oferuje szeroki zakres kursów z języka angielskiego, niemieckiego, francuskiego, rosyjskiego
i hiszpańskiego. Na początku działalności szkoła oferowała również nauczanie języka włoskiego. Język
angielski jest jednak językiem wiodącym, podkreśla Pani Małgorzata.
Aktualnie większość zajęć to lekcje indywidualne. Zajęć w grupach jest niewiele, co związane jest z pewnymi
trudnościami, wynikającymi głównie z lokalnego charakteru działalności szkoły. Jak twierdzi właścicielka
szkoły: - Niezwykle trudno jest znaleźć osoby w tym samym wieku, na tym samym etapie nauki języka, by stworzyć
odpowiednie grupy. Natomiast nauczanie języka w firmach, tzw. kursy businessowe, według Pani Małgorzaty
stają się usługą luksusową. Wiele firm prowadzi politykę cięcia kosztów, z czego wynika znacznie mniejsza
liczba zajęć prowadzonych w firmach przez właścicielkę i jej pracowników.
Od września 2007 roku właścicielka zaczęła zatrudniać dodatkowych lektorów do nauki języków. Aktualnie
zatrudnionych jest 3 lektorów języka angielskiego, 1 osoba do nauczania języka rosyjskiego oraz 1 osoba
do nauczania języka niemieckiego. Ponadto Pani Małgorzata Tyburcy osobiście prowadzi zajęcia z języka
angielskiego i niemieckiego. Sytuacja finansowa szkoły nie jest najlepsza, co wiązało się z koniecznością
zmniejszenia liczby lektorów z 12 zatrudnionych w poprzednim roku do 5 zatrudnionych obecnie. Widoczny
jest ogromny spadek zainteresowania w porównaniu z rokiem poprzednim, dodaje Pani Małgorzata.
Szkoła językowa Be Successful na tle innych szkół wyróżnia się wysokim poziomem świadczonych usług
oraz szerokim zakresem oferowanych kursów. W Piastowie istnieje jeszcze jedna szkoła językowa, nie
stanowi ona jednak dużej konkurencji dla szkoły Pani Małgorzaty. Organizowane są także kursy językowe
w Miejskim Ośrodku Kultury. Dawniej Pani Małgorzata uczestniczyła w takich kursach, ale nie spełniły
one jej oczekiwań. Właścicielka szkoły stwierdza, że duży wpływ na jakość prowadzonych zajęć ma ilość
zainwestowanych środków i kwalifikacje lektorów.
3.1.
Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej właścicielka szkoły językowej pracowała jako lektor oraz
udzielała korepetycji z języka angielskiego i niemieckiego.
O możliwości wzięcia udziału w projekcie właścicielka firmy dowiedziała się podczas studiów doktoranckich
na Akademii Wychowania Fizycznego. Zdążyła zgłosić się w ostatnim tygodniu rekrutacji. Wtedy myślałam
już o założeniu firmy, a możliwość uczestnictwa w projekcie zmotywowała mnie do szybszego podjęcia decyzji,
dodaje.
W momencie zakładania firmy Pani Małgorzata uważała, że to dobry pomysł, ale dzisiaj trochę inaczej ocenia
swoją decyzję: - Na chwilę obecną mam wątpliwości, istnieje wiele szkół językowych. Twierdzi, że dużo łatwiej
55
RAPORT_druk.indd 55
09-12-19 11:02
byłoby działać na terenie Warszawy, bo jest tam więcej potencjalnych klientów, niż w Piastowie. Obecnie
szkoła językowa ma duże problemy finansowe, wynikające z wysokich kosztów prowadzenia działalności,
zmniejszenia popytu na świadczone usługi na rynku lokalnym oraz ograniczenia zamówień ze strony firm.
Właścicielka podkreśla, że nauczanie języków jest działalnością sezonową. Od czerwca do połowy września
w szkole językowej nic się praktycznie nie dzieje, uczniowie nie mają zajęć, w firmach lekcje z języków są zawieszone
z powodu urlopów. W takiej sytuacji przetrwanie okresu wakacyjnego może okazać się trudne, dodaje.
4.
4.1.
Szkolenia
Otrzymane wsparcie w postaci szkoleń okazało się bardzo przydatne. Pani Małgorzata stwierdza, że
wszystkie szkolenia były dobre z wyjątkiem tego, które dotyczyło biznes planu: - Było ono prowadzone przez
osobę, która pojawiła się na zastępstwo i nie miała pojęcia o tym, co mówi. Dla uczestników projektu kwestie
związane z biznes planem miały być kluczowymi, (…) każdy z nas na to liczył i niestety, zawiedliśmy się, dodaje
właścicielka.
Pani Małgorzata stwierdza, iż była w bardziej komfortowej sytuacji niż inni uczestnicy projektu, gdyż miała
dostęp do wielu materiałów dotyczących przedsiębiorczości. Na studiach miała także zajęcia związane
z pisaniem biznes planów oraz przedmioty dotyczące marketingu, dlatego też poszło jej dużo łatwiej. Dodaje:
- Wcześniej też uczestniczyłam w szkoleniach unijnych, podczas których udzielano wskazówek dotyczących pisania
biznes planów, co okazało się bardzo pomocne.
W opinii właścicielki na szkoleniach w ramach projektu „Aktywny student” zabrakło rzeczowych informacji
związanych z biznes planem oraz prezentacji biznes planów w praktyce. Konkretne przykłady są zawsze
większym ułatwieniem niż czysta teoria, dodaje.
Według właścicielki szkoły językowej niektóre szkolenia byłe lepsze, inne gorsze, ale zostały na nich
przekazane pewne ważne informacje, które później można było wykorzystać. Jednym z najbardziej
przydatnych okazało się szkolenie prowadzone przez bardzo doświadczoną osobę, która prowadzi własną
działalność gospodarczą. To na pewno było dla uczestników wielkim ułatwieniem, ocenia właścicielka. Podczas
tego spotkania udzielono nam wielu porad, które później mogliśmy wykorzystać podczas prowadzenia własnych
firm, stwierdza Pani Małgorzata.
4.2.
Doradztwo
Oferowane w ramach projektu doradztwo miało formę indywidualną. Pani Małgorzata kilka razy
kontaktowała się z doradcą, by zasięgnąć informacji. Ponadto po każdych zajęciach można było porozmawiać
z osobą kompetentną, w celu rozwiania jakichkolwiek wątpliwości. W opinii właścicielki oferowana ilość
godzin doradczych okazała się wystarczająca.
4.3.
Na rozpoczęcie działalności gospodarczej właścicielka szkoły językowej otrzymała dotację inwestycyjną
w wysokości kilkunastu tysięcy złotych, nie była to jednak maksymalna kwota, o którą można się było ubiegać.
Za otrzymane środki zakupiony został sprzęt biurowy i dydaktyczny, m.in. komputer, urządzenie
wielofunkcyjne, meble, tablice i książki. Nabyty sprzęt jest cały czas wykorzystywany. Jednak, właścicielka
zwraca uwagę, iż wypłata pieniędzy nastąpiła z półrocznym opóźnieniem. Środki miały być wypłacone na
przełomie lutego i marca, a pojawiły się dopiero pod koniec września 2006 roku. W takiej sytuacji otrzymane
środki musiały zostać wydane w ciągu kliku dni (co wynikało z zawartego wcześniej zobowiązania, aby
rozliczyć koszty do określonego z góry terminu). UOTT (Uniwersytecki Ośrodek Transferu Technologii),
wdrażający projekt „Aktywny student”, również nie otrzymał środków na czas i stąd wynikało opóźnienie.
Przez tę sytuację szkoła musiała zacząć działalność dużo później niż planowano.
56
RAPORT_druk.indd 56
09-12-19 11:02
4.4.
Raport
końcowy
Wsparcie pomostowe
Właścicielka Be Successful ubiegała się o wsparcie pomostowe, jednak nie otrzymała go. Skomplikowane
procedury zniechęciły właścicielkę do śledzenia losów złożonych do oceny dokumentów. Pani Tyburcy
stwierdza: - Możliwe, że dokumenty zostały odrzucone ze względów formalnych, a później miałam egzaminy i nie
miałam już do tego głowy. No i na tym się zakończyło.
5.
Współpracę z Uniwersyteckim Ośrodkiem Transferu Technologii właścicielka szkoły ocenia dobrze. Byli
bardzo pomocni, jedynym mankamentem było opóźnienie wypłaty środków, przez co szkoła do nowego lokalu
została przeniesiona o rok później niż planowałam, dodaje.
Pani Małgorzata Tyburcy stwierdza, że bez wsparcia w ramach projektu także założyłaby szkołę językową.
Możliwe, że nastąpiłoby to później, ale wreszcie bym się zdecydowała, mówi. Po chwili dodaje: - Za czasów
studenckich bardziej optymistycznie podchodziłam do życia, wszystko było dla mnie realne, wszystko było możliwe.
Obecnie właścicielka szkoły nabrała już doświadczenia w prowadzeniu własnej działalności gospodarczej,
które pomaga jej redukować koszty i dążyć do zwiększenia efektywności oraz maksymalizować korzyści
finansowe.
Właścicielka szkoły językowej twierdzi: - Udział w projekcie był dla mnie nowym doświadczeniem, które
dostarczyło mi wiele radości i satysfakcji. Jednak Pani Małgorzata patrząc z perspektywy czasu, uważa, że teraz
nie miałaby wystarczających chęci, by przystąpić do takiego projektu. Udział w projekcie wiąże się z dużą
ilością formalności i pochłania wiele czasu, dodaje.
Za najważniejszy element projektu właścicielka uznała szkolenia skorelowane z dotacją inwestycyjną. Dzięki
temu, że uczestniczyłam w projekcie, zaczęłam się sama interesować dotacjami unijnymi, dowiedziałam się wielu
nowych i przydatnych rzeczy. Zdarzało się, że gdy inni uczestnicy czegoś nie wiedzieli, dla mnie nie stanowiło to
problemu, podkreśla.
Właścicielka szkoły uważa, że projekty takie jak ten są idealnym instrumentem motywującym osoby młode,
studentów i bezrobotnych do rozpoczęcia działalności na własny rachunek.
6.
Aktualnie ciężko jest właścicielce mówić o dalszym rozwoju firmy, co wynika z trudnej sytuacji finansowej
szkoły. W związku z zainwestowaniem w remont lokalu kilkudziesięciu tysięcy złotych, Pani Małgorzata
Tyburcy ma ogromny dylemat dotyczący dalszej działalności firmy i dodaje: - Wiem, że mogę dużo stracić
i przez to mam większą motywację do walki i pracy. Twierdzi, ze gdyby nie pożyczki zaciągnięte w Mazowieckim
Regionalnym Funduszu Pożyczkowym, to w obecnej sytuacji pewnie zamknęłaby działalność. Z jednej strony
chcę to robić, a z drugiej są to ogromne koszty, tłumaczy.
Pomimo braku wizji rozwojowych, pani Małgorzata wzięła udział w konferencji dotyczącej Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki, przeznaczonej między innymi dla właścicieli szkół językowych. Uznała
jednak, że profity z uczestnictwa w projekcie są niewielkie w porównaniu do nakładu pracy i kosztów, jakie
trzeba ponieść. Duża ilość biurokracji i skomplikowane procedury sprawiają, że w przypadku małych szkół
językowych ubieganie się o dofinansowanie na realizację szkoleń językowych obarczone jest sporym ryzykiem.
Właścicielka szkoły stwierdza, że sprawne funkcjonowanie szkoły byłoby dużą motywacją do dokonania
pewnych inwestycji. W tym momencie jednak Pani Małgorzata zastanawia się nad przeniesieniem szkoły
do swojego mieszkania, tak jak to było na początku działalności. Wszystko pozostanie bez zmian, a koszty będą
mniejsze, stwierdza.
57
RAPORT_druk.indd 57
09-12-19 11:02
|3.3. Fotto
Firma
Właściciel
Rok powstania
Siedziba firmy
Liczba pracowników
Zasięg działania
powstała firma
1.
Fotto
Kinga Popko
2006
Drukarnia cyfrowa
Białystok
4
Krajowy
„Moja firma”
Forum Inicjatyw Rozwojowych
Projekt „Moja firma” realizowany był przez Forum Inicjatyw Rozwojowych w ramach Priorytetu II
„Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach” Działania 2.5 ZPORR. Okres realizacji trwał od
15 sierpnia 2005 r. do 30 kwietnia 2007 r.
Zasięg terytorialny projektu objął całe województwo podlaskie. Projekt skierowany był do osób zamierzających
założyć działalność gospodarczą, które nie były zarejestrowane jako bezrobotne i nie prowadziły działalności
po 1 stycznia 2004 r. Priorytetowo traktowano osoby odchodzące z rolnictwa, osoby zagrożone utratą pracy
oraz młodzież do 25 roku życia.
Głównym założeniem projektu było udzielenie 20 Beneficjentom Ostatecznym wsparcia szkoleniowodoradczego i finansowego na założenie i rozwój firmy. Realizacja tego celu miała przyczynić się do osiągnięcia
celu ogólnego, tj. promocji postaw kreatywnych, służących rozwojowi przedsiębiorczości i samozatrudnienia,
oraz inicjatyw prowadzących do tworzenia nowych miejsc pracy.
Do udziału w projekcie zakwalifikowano 20 uczestników. Wszystkie osoby dostały dotację inwestycyjną
i wsparcie pomostowe, w wyniku czego powstało 20 firm.
Dzięki otrzymanemu wsparciu powstały przede wszystkim firmy z branży usługowej, oferujące m.in. usługi
kosmetyczne, fotograficzne, informatyczne, prawne czy finansowo-księgowe, a także przedsiębiorstwa
z branży handlowej oraz budowlanej. Firmy działają na obszarze miejskim i wiejskim. Po 18 miesiącach
od założenia działalności istniało nadal 18 z nich.
2.
Województwo podlaskie zajmuje obszar 20,2 tys. km2 i jest zamieszkane przez 1,224 mln mieszkańców.
Stopień urbanizacji regionu jest niski – mieszkańcy miast stanowią 57,3% populacji. Największym miastem
i jednocześnie stolicą regionu jest Białystok (283 tys. mieszkańców).
Podlaskie jest jednym z najsłabiej rozwiniętych gospodarczo regionów Polski. W 2007 roku wartość
wytworzonego PKB wynosiła 27 351 mln PLN (15. miejsce w kraju), natomiast wartość PKB na osobę była
równa 22 896 PLN (14. miejsce).
Województwo charakteryzuje wysoki udział osób pracujących w rolnictwie, a także niska liczba zatrudnionych
w usługach rynkowych oraz przemyśle i budownictwie. Od 1999 r. w regionie utrzymywał się stosunkowo
niski poziom bezrobocia. W końcu grudnia 2008 r. stopa bezrobocia po raz pierwszy przewyższyła
średnią krajową i wyniosła 9,8%. Najliczniejszą grupę wśród bezrobotnych stanowią osoby w wieku do
24 lat oraz pomiędzy 25 a 34 rokiem życia, natomiast pod względem wykształcenia przeważają bezrobotni
z wykształceniem zasadniczym zawodowym i podstawowym.
Okres transformacji zapoczątkował stały wzrost sektora prywatnego. Pod koniec 2008 r. w województwie
zarejestrowanych było 90,2 tys. firm, z czego 96,6% stanowiły podmioty sektora prywatnego. Wśród
zarejestrowanych podmiotów przeważają osoby fizyczne (80%).
58
RAPORT_druk.indd 58
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Barierą dla rozwoju regionu jest jego niski potencjał inwestycyjny, który ma swoje podłoże przede wszystkim
w słabo rozwiniętej infrastrukturze technicznej oraz niewystarczających instrumentach i instytucjach
otoczenia biznesu. Inne problemy to zjawisko ukrytego bezrobocia oraz wolne tempo przeobrażeń związanych
z restrukturyzacją i modernizacją rolnictwa hamujące powstawanie małych i średnich przedsiębiorstw na tych
obszarach, jak również brak wykwalifikowanych kadr dla powstawania tego typu przedsięwzięć. Eliminacja
tych negatywnych zjawisk stała się głównym założeniem „Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do
roku 2010”, opracowanej przez Zarząd Województwa w 2003 r. Realizacja projektu „Moja firma” wpisała
się w zakres działań przewidzianych w Strategii. Założone przez Forum Inicjatyw Rozwojowych cele takie
jak promocja przedsiębiorczości i wsparcie sektora MŚP bezpośrednio nawiązały do celu strategicznego
„Restrukturyzacja i dywersyfikacja bazy ekonomicznej województwa podlaskiego”. Ponadto przewidziane
w projekcie szkolenia i doradztwo dla osób zagrożonych bezrobociem przyczyniły się do realizacji celu
strategicznego „Rozwój jakości wykorzystania zasobów ludzkich województwa poprzez przeciwdziałanie
bezrobociu, marginalizacji grup społecznych i podniesienie kwalifikacji zawodowych społeczeństwa”.
3.
Opis Beneficjenta
Drukarnia cyfrowa Fotto działa od 2006 r. Firma zatrudnia 4 pracowników stałych oraz kilka osób na
podstawie umów cywilnoprawnych. W ofercie znajdują się spersonalizowane produkty fotograficzne –
fotoksiążki oraz fotokalendarze, a także materiały reklamowe. Firma działa na rynku krajowym. Siedziba
firmy mieści się w Białymstoku.
3.1.
O możliwości uczestnictwa w projekcie „Moja firma” Pani Kinga Popko – właścicielka firmy – dowiedziała
się od znajomych. Następnym krokiem był bezpośredni kontakt z Forum Inicjatyw Rozwojowych w celu
zdobycia szczegółowych informacji. Własna firma stała się pierwszym miejscem pracy świeżo upieczonej
absolwentki studiów ekonomicznych.
Impulsem do założenia działalności gospodarczej w branży druku cyfrowego była obserwacja trendów
na rynku europejskim. Jak wspomina Pani Popko, w 2005 r. na Zachodzie dało się zauważyć rosnące
zainteresowanie usługami cyfrowymi, natomiast w Polsce dopiero pojawiały się drukarnie cyfrowe, ale nie
było jeszcze firm zajmujących się produkcją fotoksiążek. Pomyśleliśmy, że i do nas dotrze w końcu ta moda,
opowiada właścicielka.
W rozwijaniu działalności przedsiębiorstwa pomagała rodzina właścicielki, przede wszystkim jej mąż.
Początkowo firma zajmowała się wyłącznie drukiem atramentowym, natomiast druk cyfrowy zlecano
podwykonawcom. Obecnie firma świadczy usługi zarówno w zakresie druku atramentowego, jak i cyfrowego.
4.
Pani Popko korzystała ze wszystkich form wsparcia oferowanych w ramach projektu „Moja firma”, tj. ze
szkoleń, doradztwa, dotacji inwestycyjnej oraz wsparcia pomostowego podstawowego.
4.1.
Szkolenia
Szkolenia, w których brała udział Pani Popko, obejmowały 42 godziny i poświęcone były zagadnieniom
takim jak prawne aspekty prowadzenia działalności gospodarczej, podstawy rachunkowości i księgowości,
źródła finansowania mikroprzedsiębiorstw oraz tworzenie biznes planu.
Pani Popko ocenia wymiar czasowy szkoleń jako wystarczający, natomiast zakres tematyczny zajęć mógł jej
zdaniem być lepiej dobrany. Było trochę za dużo teorii i informacji książkowych, a za mało praktyki, mówi Pani
Popko, dodając: – Szkolenia powinny być bardziej warsztatowe, a nie „uczelniane”, powinni je prowadzić praktycy,
osoby, które mają doświadczenie w prowadzeniu działalności gospodarczej i mogą się nim podzielić. Według Pani
Popko tematy takie jak „Zasady funkcjonowania spółek z o.o.” czy „Definicja małego przedsiębiorcy” były
59
RAPORT_druk.indd 59
09-12-19 11:02
zbędne i mało przydatne z punktu widzenia potrzeb uczestników, zabrakło natomiast bardziej przyziemnych
kwestii, jak szczegółowego omówienia kwestii podatkowych, kadrowych czy finansowych.
4.2.
Doradztwo
Pani Popko uczestniczyła w 12 indywidualnych spotkaniach doradczych, które odbywały się raz w miesiącu.
Zajęcia prowadzili specjaliści z różnych dziedzin, zaś zakres tematyczny obejmował zagadnienia związane
z marketingiem, księgowością, kadrami oraz formami dofinansowania działalności.
Zdaniem Pani Popko forma indywidualnych konsultacji sprawdza się znacznie lepiej niż doradztwo grupowe.
Uczestnicy mieli możliwość wybrania najbardziej interesujących ich tematów, a przekazana przez fachowców
wiedza była przydatna w rozwiązywaniu praktycznych problemów związanych z prowadzeniem działalności
gospodarczej.
4.3.
Kwota dotacji inwestycyjnej wyniosła 12 000 PLN i została przeznaczona na zakup drukarki atramentowej.
Pozostałe wydatki w postaci komputera, oprogramowania oraz mebli biurowych zostały sfinansowane ze
środków własnych. Wszystkie sprzęty są nadal wykorzystywane.
Jak mówi Pani Popko, kwota dotacji nie zaspokoiła wszystkich potrzeb inwestycyjnych, ale bez dofinansowania
nie miałaby środków na rozpoczęcie działalności.
4.4
Wsparcie pomostowe
Pani Popko korzystała ze wsparcia pomostowego podstawowego w wysokości 700 PLN przez okres
6 miesięcy. Zdaniem właścicielki firmy okres ten był za krótki i potrzeby nowo powstałego przedsiębiorstwa
lepiej zaspokoiłoby wsparcie przedłużone wypłacane przez następne 6 miesięcy.
Według Pani Popko zasady przyznawania tego rodzaju wsparcia nie były jasne. Nie wiadomo było, kto ma
większe szanse na otrzymanie wsparcia przedłużonego – prężnie rozwijające się firmy, które dobrze ulokowały się
na rynku, czy firmy, które słabo sobie radziły i którym trzeba było pomóc, mówi.
5.
Jedynym problemem związanym z udziałem w projekcie były opóźnienia w wypłacie dotacji. Firma Fotto
została założona w styczniu, natomiast środki wypłacono dopiero w maju. Opóźnienia te wstrzymały rozwój
przedsiębiorstwa i utrudniły pokrycie bieżących wydatków takich jak czynsz za wynajmowany lokal, jak
również przesunęły termin zakupu sprzętu. Jak zauważa Pani Popko, problem ten dotknął wszystkich
Beneficjentów Ostatecznych i nie wynikał z przyczyn leżących po stronie Forum Inicjatyw Rozwojowych.
Zdaniem właścicielki firmy współpraca z tą instytucją układała się dość pomyślnie.
Podsumowując, Pani Popko jest zadowolona z udziału w projekcie „Moja firma”. Chociaż jakość oferowanych
szkoleń nie spełniła jej oczekiwań, inne instrumenty wsparcia okazały się niezbędne z punktu widzenia
potrzeb osoby zakładającej własną firmę. Pani Popko wysoko ceni sobie możliwość skorzystania z fachowej
pomocy doradców. Wreszcie, jak stwierdza właścicielka firmy, bez otrzymanego wsparcia sfinansowanie
inwestycji ze środków własnych nie było by możliwe w tak szybkim tempie.
6.
Pani Popko nie myślała jeszcze o ubieganiu się o kolejne środki z funduszy unijnych, gdyż nie jest zorientowana
w dostępnych formach dofinansowania, ale nie wyklucza skorzystania z tego rodzaju wsparcia w przyszłości.
Państwo Popko zamierzają kontynuować i rozwijać swoją działalność. Firma ma już stałych klientów i realizuje
zamówienia z całej Polski. W planach rozwojowych przewidziane są przede wszystkim inwestycje w sprzęt.
60
RAPORT_druk.indd 60
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
|3.4. Biuro Projektowe Nela Karpińska
Firma
Właściciel
Rok powstania
Siedziba firmy
Liczba pracowników
Zasięg działania
powstała firma
1.
Biuro Projektowe Nela Karpińska
Nela Karpińska
2007
• Kompleksowa realizacja projektów architektonicznych
obiektów kubaturowych
• Projektowanie wnętrz
• Adaptacja lokali użytkowych
Szczecin
Regionalny – województwo szczecińskie
„Aktywne wspieranie rozwoju przedsiębiorczości lokalnej – Szczecin”
Zachodniopomorskie Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego –
Szczecińskie Centrum Przedsiębiorczości
Projekt pt. „Aktywne wspieranie rozwoju przedsiębiorczości lokalnej – Szczecin” był realizowany od września
2005 r. do marca 2008 r. przez Zachodniopomorskie Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego – Szczecińskie
Centrum Przedsiębiorczości (ZSRG-SCP). Projekt finansowany był ze środków Działania 2.5 ZPORR,
a jego całkowita wartość wyniosła ok. 1,2 mln PLN. Przedsięwzięcie stanowiło element szerszej inicjatywy
przeprowadzonej przez ZSRG - SCP na terenie województwa zachodniopomorskiego. Bliźniacze projekty
realizowane były na terenie Pyrzyc, Stargardu Szczecińskiego i Polic. Wzięło w nich udział łącznie 314 osób
zainteresowanych uruchomieniem własnej firmy. Spośród nich 250 uczestników skorzystało z doradztwa
przy pisaniu biznes planów. Udzielono 206 dotacji w formie wsparcia pomostowego i dotacji inwestycyjnych.
Projekt skierowany był do osób zamieszkałych na terenie miasta Szczecina. Priorytetowo traktowano m.in.
osoby zagrożone utratą zatrudnienia i młodzież do 25 roku życia. Do udziału zakwalifikowano 120 osób,
z czego 40 uczestnikom przyznano dotację inwestycyjną, a 42 wsparcie pomostowe. W wyniku realizacji
projektu powstało 76 mikroprzedsiębiorstw.
2.
Województwo zachodniopomorskie zajmuje powierzchnię 22,9 tys. km² i zamieszkuje je 1,69 mln osób.
Poziom urbanizacji regionu przewyższa średnią krajową i wynosi ok. 70%. Stolicą województwa jest Szczecin
– centrum administracyjne, gospodarcze i transportowo-dystrybucyjne północno-zachodniej Polski.
W 2007 r. wartość wytworzonego w województwie zachodniopomorskim PKB była równa 46 904 mln PLN
(9. miejsce w kraju), natomiast wartość PKB per capita wyniosła 27 708 PLN (7. miejsce). Do głównych
gałęzi gospodarki regionu należą przemysł stoczniowy, energetyczny, chemiczny, papierniczy i drzewny,
a także produkcja rolno-spożywcza, w tym przemysł browarniczy i rybołówstwo. Gospodarka województwa
cechuje się dużym zróżnicowaniem przestrzennym i funkcjonalnym. Potencjał gospodarczy koncentruje
się na dwóch obszarach – w aglomeracji szczecińskiej i w koszalińskim obszarze węzłowym. Struktura
zatrudnienia jest korzystna – stosunkowo niski odsetek zatrudnionych przypada na rolnictwo, zaś wysoki na
sektor usług.
Województwo zachodniopomorskie należy do regionów o najwyższej stopie bezrobocia w kraju. Na początku
2009 r. wskaźnik ten wyniósł 14,6%, natomiast wyższą wartość odnotowano jedynie w województwie
warmińsko-mazurskim.
61
RAPORT_druk.indd 61
09-12-19 11:02
Region zajmuje pierwsze miejsce w kraju pod względem liczby podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności
(1183), cechuje się także największym udziałem małych i średnich firm w ogólnej liczbie przedsiębiorstw
(ponad 99,5%). Przedsiębiorstwa te wytwarzają ok. 78% wartości produkcji sprzedanej w województwie,
ich słabą stroną jest natomiast znaczne rozdrobnienie, niski stopień innowacyjności oraz niewielkie nakłady
inwestycyjne, jak również niskie wykształcenie kadr zarządzających i słabe związki z nauką i sektorem B+R.
Wyraźna jest koncentracja MŚP w Szczecinie i Koszalinie. Poza tymi dwoma miastami zlokalizowanych jest
zaledwie 22% firm z sektora MŚP, co przy braku rozwiniętych instytucji otoczenia biznesu istotnie ogranicza
potencjał rozwojowy tych przedsiębiorstw.
3.
Opis Beneficjenta
Biuro Projektowe Nela Karpińska powstało w 2007 roku. Firma zajmuje się kompleksową realizacją
projektów architektonicznych obiektów kubaturowych, projektowaniem wnętrz oraz adaptacją lokali
użytkowych. Klientami firmy są przede wszystkim osoby prywatne, planujące budowę domu jednorodzinnego
lub większej rezydencji, oraz małe przedsiębiorstwa działające w sektorze usług. Zdarzają się również więksi
klienci. Przykładowo, w 2009 roku Biuro Projektowe odpowiadało za opracowanie dokumentacji na potrzeby
remontu i modernizacji budynków Zakładów Chemicznych w Policach.
Obecnie firma nie zatrudnia na stałe pracowników, jednak Pani Karpińska planuje zatrudnienie asystenta.
Biuro Projektowe posiada natomiast licznych współpracowników zewnętrznych – m.in. dwóch konstruktorów,
trzech instalatorów sanitarnych, projektantów-elektryków, kosztorysantów i specjalistów od inwentaryzacji,
a także projektanta dróg. Większość z nich ma zarejestrowaną działalność gospodarczą, natomiast część
zatrudniana jest na umowę o dzieło w związku z realizacją konkretnego projektu.
Firma skupia swoją działalność na rynku regionalnym, realizując zlecenia klientów ze Szczecina i okolicznych
miejscowości, takich jak Kołobrzeg, Koszalin, Police, Dźwirzyno czy Dobra.
3.1.
Przed przystąpieniem do projektu Pani Nela Karpińska przez kilka lat pracowała jako architekt
w szczecińskich biurach projektowych. W okresie tym cały czas była zatrudniona na umowę o dzieło, bez
możliwości korzystania z ubezpieczenia. W 2006 roku postanowiła zmienić tę sytuację i zdecydowała się
poprosić o zatrudnienie na etacie. Jej przełożony nie zgodził się na tę zmianę: - Usłyszałam, że kobiet się
nie zatrudnia na umowę o pracę, bo wtedy „złośliwie” zachodzą w ciążę, wspomina Pani Karpińska. Nie muszę
dodawać, że mój szef bez problemów zatrudniał na umowę o pracę mężczyzn, także tych z krótszym stażem.
W takiej sytuacji nie pozostało mi nic innego jak zrezygnować - dodaje.
Jak mówi Pani Karpińska, odejście z pracy zmusiło ją do głębszego zastanowienia się nad swoją przyszłością
zawodową. Początkowo rozważała znalezienie nowego pracodawcy, jednak coraz częściej powracała do niej
myśli o założeniu własnego biura projektowego. Mój młodszy brat ma firmę, która rozwinęła się dzięki wsparciu
ze środków unijnych, opowiada Pani architekt, dodając: - Zaczynał praktycznie od zera, ale po jakimś czasie
firma zaczęła przynosić całkiem pokaźne dochody. Pomyślałam, że skoro jemu się udało, to ja również powinnam
spróbować.
To właśnie od brata Pani Karpińska dowiedziała się o możliwości uzyskania wsparcia na rozpoczęcie
działalności gospodarczej w ramach Działania 2.5 ZPORR. Zgłosiła się do udziału w projekcie
realizowanym przez Zachodniopomorskie Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego – Szczecińskie
Centrum Przedsiębiorczości. Pierwszym krokiem było wzięcie udziału w spotkaniu informacyjnym, na którym
dowiedzieliśmy się o projekcie oraz o zasadach ubiegania się o wsparcie, opowiada Pani Karpińska – Następnie
należało złożyć wnioski przedstawiające pomysły na biznes oraz prezentujące nasz potencjał do ich zrealizowania.
Oprócz mnie zgłosiło się ponad 60 chętnych. Przyjęta została ok. ⅓ aplikujących.
62
RAPORT_druk.indd 62
09-12-19 11:02
4.
Raport
końcowy
Uczestnicząc w projekcie, przyszła bizneswoman skorzystała ze wszystkich instrumentów wsparcia, jakie były
oferowane, a więc ze szkoleń, doradztwa, jednorazowej dotacji inwestycyjnej oraz wsparcia pomostowego.
4.1.
Szkolenia
Pierwszy etap projektu stanowiło pięciodniowe szkolenie poświęcone podstawowym aspektom zakładania
własnej firmy. Ich tematyka dotyczyła m.in. wyboru rodzaju działalności, działań związanych z rejestracją oraz
zagadnień księgowych i podatkowych. Szkolenia zawierały również moduł poświęcony przygotowaniu biznes
planu. Był on dla uczestników okazją, by zweryfikować swoje pomysły na działalność gospodarczą. Bardzo
ważne były w mojej opinii moduły szkoleniowe, na których mieliśmy skalkulować opłacalność naszych pomysłów,
podkreśla Pani Nela - Dla wielu z nas był to prawdziwy zimny prysznic, bo zazwyczaj przyjmowaliśmy zbyt
optymistyczne założenia.
Właścicielka biura projektowego wylicza również inne korzyści, jakie wyniosła z nauki tworzenia biznes
planu - Szkolenie pokazało mi, jak ważne jest uchwycenie wielu różnych, często sprzecznych myśli i pomysłów
na temat własnej firmy i przelanie ich na papier. Dzięki niemu nauczyłam się precyzyjnie i bardzo konkretnie
planować różne płaszczyzny działania firmy, zaczynając od kwestii organizacyjnych, poprzez marketing, kończąc
na sprawach finansowych.
Mniej efektywne były natomiast szkolenia z zakresu finansów i podatków. Jakkolwiek wydaje mi się,
że szkolenia były prowadzone jasno, to jednak po jakimś czasie nie byłam w stanie połapać się w tych sprawach,
wspomina Pani Karpińska. – Na szczęście mogłam liczyć na pomoc mamy, która jest księgową. Obecnie zlecam
całą księgowość zewnętrznej firmie.
Oceniając przydatność szkoleń Pani Karpińska zwróciła uwagę na ich niewielki zakres. Jej zdaniem pięć dni
to zdecydowanie za mało, żeby przekazać nawet podstawową wiedzę związaną z prowadzeniem biznesu.
Zabrakło przede wszystkim modułów dotyczących marketingu, pozyskiwania klienta, negocjacji czy też
autoprezentacji. Szkolenia i warsztaty tego typu są dla mnie niezwykle ważne. W mojej branży, żeby utrzymać się
na rynku trzeba umieć docierać do nowych klientów, uważa Pani architekt - Od jednego klienta rzadko otrzymuje
się więcej niż jedno zlecenie w ciągu wielu lat. Zazwyczaj po wybudowaniu domu klient już do mnie nie wraca, bo
nie ma takich potrzeb.
Brak satysfakcjonującej oferty szkoleniowej dostępnej w ramach projektu skłonił Panią Karpińską do
poszukiwania nowych możliwości wzbogacenia swojej wiedzy w obszarze przedsiębiorczości. Jeszcze
w trakcie uczestnictwa w projekcie zapisała się na szkolenia organizowane przez Polską Fundację
Przedsiębiorczości w Szczecinie. Ich tematyka dotyczyła m.in. przepływów finansowych, motywowania
pracowników, autoprezentacji oraz zarządzania personelem. Zapisała się też na roczne studium podyplomowe
pt. „Negocjacje i sztuka dyplomacji” w Wyższej Szkole Nauk Humanistycznych i Komunikacji. Szkolenia
i studium okazały się bardzo przydatne, ponieważ w mojej działalności często musiałam „walczyć” z klientami,
którzy chcieli mnie naciągnąć na robienie projektów wykraczających poza zakres obowiązków ustalony w umowie.
Czasami klienci ociągają się z płaceniem, stąd też musiałam nauczyć się zdecydowanie z nimi o tym rozmawiać.
Osoba, która nie posiada wiedzy o tym, jak postępować w takich sytuacjach, jest praktycznie bezbronna, mówi Pani
Karpińska.
4.2.
Doradztwo
Kolejny etap projektu rozpoczynał się po zarejestrowaniu działalności gospodarczej przez uczestników i
dotyczył przygotowania biznes planu, na podstawie którego miała być później podjęta decyzja o przyznaniu dotacji. Na tym etapie Beneficjenci Ostateczni mogli korzystać z indywidualnego doradztwa związanego z tematyką szkoleń. Pani Nela Karpińska wykorzystała 5 godzin doradztwa w obszarze przygotowania prognoz finansowych oraz kwestii podatkowo-księgowych. Jak wspomina, to właśnie ten obszar stanowił dla niej największe wyzwanie:
63
RAPORT_druk.indd 63
09-12-19 11:02
- Miałam trochę problemów z wyliczeniami matematycznymi związanymi z częścią finansową biznes planu, tzn.
z wyliczaniem przychodów, kosztów, podatków. Inne obszary nie stanowiły dla mnie problemu. Dobrze znam swoją branżę, pracowałam w niej przecież wiele lat przed założeniem własnej działalności. Umiałam więc wyznaczyć
cele, przeprowadzić analizę rynku, klientów i konkurencji.
Uczestniczka projektu wysoko ocenia jakość obsługi Beneficjentów Ostatecznych: - Byłam obsługiwana
z najwyższą dbałością, a konsultanci byli cały czas dostępni w siedzibie Stowarzyszenia. Mogłam też umawiać się
na dogodną dla mnie godzinę. Poza wsparciem merytorycznym, podnosili mnie również na duchu. Gdy przychodziły
trudne momenty często słyszałam wtedy słowa otuchy: „Pani Nelu proszę działać, proszę nie rezygnować, da Pani
radę”. To pomagało.
4.3.
Zaangażowanie, jakie Pani Nela Karpińska włożyła w przygotowanie biznes planu, zostało wynagrodzone
otrzymaniem jednorazowej dotacji inwestycyjnej wysokości 20 tys. PLN. Pytana o czynniki sukcesu,
Pani Karpińska odpowiada zdecydowanie: - Myślę, że kluczowe było moje wykształcenie oraz doświadczenie
zawodowe, odpowiadające profilowi działalności firmy, którą chciałam założyć. Ważne było też to, że bardzo
dobrze wiedziałam, co chcę robić. Wiele osób, które uczestniczyły w projekcie, chciało pozyskać dotację na działalność
w branży, o której nie miały pojęcia. Zapewne właśnie dlatego tak niewiele było dobrych biznes planów. Myślę, że
mój biznes plan został zaakceptowany, ponieważ działalność w tej branży rokuje duże zyski.
Za otrzymaną dotację Nela Karpińska zakupiła oprogramowanie do projektowania AutoCAD i ArchiCAD,
kserokopiarkę oraz ploter. Zwłaszcza dwa pierwsze zakupy były niezbędne do rozpoczęcia samodzielnej
działalności. Bez plotera i skanera, mogłabym się jeszcze obyć, ale nie byłabym w stanie pracować bez specjalistycznego
oprogramowania. Stosowanie programów ArchiCAD i AutoCAD to absolutna konieczność w tej branży. To właśnie
brak wystarczających środków na ich nabycie zniechęcał mnie do założenia własnej firmy. Dzięki dotacji ta bariera
została przełamana, podkreśla uczestniczka projektu.
Pewien problem stanowiła dla niej niemożność objęcia dotacją zakupu samochodu: - W mojej pracy bardzo
często jestem w ciągłym ruchu. Muszę odwiedzać klientów, przyjeżdżać na place budowy oraz załatwiać sprawy
w urzędach. Dlatego też samochód jest dla mnie podstawowym narzędziem pracy. Na szczęście jakiś czas temu
mogłam go kupić z własnych środków.
4.4.
Wsparcie pomostowe
W ramach projektu Pani Karpińska przez okres 6 miesięcy otrzymywała wsparcie pomostowe w wysokości
700 PLN. Wsparcie to było bardzo istotne w pierwszych miesiącach działalności, gdyż pozwoliło pokryć
podstawowe koszty prowadzenia firmy. Jak podkreśla Pani Karpińska, ze względu na długość całego procesu
inwestycyjnego w budownictwie okres od wzięcia zlecenia do otrzymania zapłaty może wynieść nawet 1 rok.
Opóźnienia są na porządku dziennym – często wynikają one z konieczności oczekiwania na załatwienie pozwoleń
oraz innych pism z odpowiednich urzędów, wyjaśnia.
5.
Pani Karpińska jest bardzo zadowolona z udziału w projekcie. Jedyną trudność stanowił długi czas
oczekiwania na dotację oraz duża liczba dokumentów, które trzeba było wypełniać zarówno na etapie
przygotowania biznes planu, jak i rozliczania dotacji: Konieczność wypełniania tych wszystkich dokumentów,
druczków i oświadczeń była czasami bardzo demotywująca - wspomina - na szczęście w siedzibie ZSRG-SCP
stale dyżurowała osoba, która pomagała w kwestiach formalnych.
6.
Obecnie Pani Nela Karpińska nie zamierza ubiegać się o kolejne dotacje. Sprzęt i oprogramowanie, które
posiadam w pełni zaspokaja moje potrzeby. W mojej pracy najcenniejszym aktywem jest wiedza i doświadczenie,
a to już mam, mówi. W przyszłości Pani Karpińska chciałaby skoncentrować się na projektowaniu obiektów
64
RAPORT_druk.indd 64
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
rezydencjonalnych pensjonatów, hoteli i innych obiektów turystycznych. Chciałabym również robić więcej
projektów wnętrz, dodaje.
Zapytana o najbliższe plany inwestycyjne, właścicielka biura odpowiada: - Nie planuję nowych inwestycji,
chcę natomiast rozwijać swoją firmę poprzez realizację coraz bardziej ambitnych zleceń oraz udział w szkoleniach,
przede wszystkim w obszarze promocji i marketingu oraz miękkich kompetencji takich jak negocjacje, kontakt
z klientem, itp. Pani Karpińska podkreśla, że gdyby ZSRG prowadziło takie szkolenia bardzo chętnie wzięłaby
w nich udział. Zwraca również uwagę, że Stowarzyszenie mogłoby zorganizować spotkania osób, które
uczestniczyły w projektach z cyklu „Aktywne wspieranie przedsiębiorczości lokalnej”: Bardzo chciałabym
się spotkać z innymi przedsiębiorcami, którzy zaczynali tak jak ja. I to nie tylko ze Szczecina, ale również ze
Stargardu Szczecińskiego, Polic czy Pyrzyc. Moglibyśmy wymienić się doświadczeniami z prowadzenia
własnej firmy. Kto wie, czy nie pojawiłaby się szansa na nawiązanie bliższej współpracy biznesowej. Jeden
z uczestników edycji, w której brałam udział zajmuje się wykonywaniem struktur ściennych. Nawiązałam z nim
współpracę przy realizacji swoich projektów.
Biuro Projektowe Nela Karpińska ma już za sobą pierwsze doświadczenia udziału w przetargach publicznych.
Jego właścicielka nie ukrywa jednak, że woli skoncentrować się na klientach prywatnych: - W przetargach
praktycznie najważniejszym kryterium jest cena, więc firmy w nich uczestniczące starają się maksymalnie obniżać
swoje koszty, aby móc zaproponować najatrakcyjniejszą ofertę. Często cierpi na tym jakość. Tymczasem ja wolałabym
być postrzegana jako architekt przede wszystkim dobry, a nie tani.
65
RAPORT_druk.indd 65
09-12-19 11:02
|3.5. Topgreen
Firma
Topgreen
Właściciel
Adam Śmietanko
Rok powstania
2007
Produkcja choinek, wieńców i podkładów wiankowych
Siedziba firmy
Kurów
Liczba pracowników
5
Zasięg działania
Międzynarodowy
„Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości”
powstała firma
Fundacja Puławskie Centrum Przedsiębiorczości
1.
Projekt „Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości” realizowany był przez Fundację Puławskie Centrum
Przedsiębiorczości w ramach Priorytetu II „Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach” Działania
2.5 ZPORR. Okres realizacji trwał od 1 stycznia 2006 r. do 20 maja 2008 r.
Zasięg terytorialny projektu objął województwo lubelskie. Projekt skierowany był do osób zamierzających
założyć działalność gospodarczą, które nie były zarejestrowane jako bezrobotne i nie prowadziły działalności
po 1 stycznia 2004 r. Priorytetowo traktowano osoby odchodzące z rolnictwa, osoby zagrożone utratą pracy
oraz młodzież do 25 roku życia.
Bezpośrednim celem projektu było aktywne wspieranie zatrudnienia poprzez stymulowanie powstawania
nowych mikroprzedsiębiorstw oraz zapewnienie nowo zarejestrowanym mikroprzedsiębiorcom instrumentów
wsparcia.
Do udziału w projekcie zakwalifikowano 91 uczestników. 41 osób otrzymało jednorazową dotację
inwestycyjną, a 44 osobom przyznano wsparcie pomostowe podstawowe. Dodatkowo 15 osób skorzystało ze
wsparcia przedłużonego. W wyniku realizacji projektu powstały 44 mikroprzedsiębiorstwa. Po 18 miesiącach
od założenia działalności istniało nadal 38 firm, tj. 86%.
2.
Województwo lubelskie zajmuje obszar 25,1 tys. km² i zamieszkuje je 2,163 mln osób, z czego 46,6% to
mieszkańcy miast. Stolicą, a także głównym ośrodkiem gospodarczym, naukowym i kulturalnym regionu
jest Lublin.
W 2008 roku wartość PKB wytworzonego w regionie lubelskim osiągnęła poziom 45 361 mln PLN,
co stanowiło 3,9% PKB kraju (10. miejsce w kraju), natomiast wartość PKB na 1 mieszkańca wyniosła
20 913 PLN (15. miejsce).
Struktura tworzenia wartości dodanej brutto według sektorów ekonomicznych jest niekorzystna – cechuje
ją niższy niż w kraju udział usług rynkowych i przemysłu, natomiast wyższy jest udział sektora rolnictwa.
Region wyróżnia także wysoki udział osób zatrudnionych w rolnictwie. Słabą stroną województwa jest
niska konkurencyjność przemysłu, w którym dominują gałęzie tradycyjne o wysokiej pracochłonności
i surowcochłonności oraz mały udział przedsiębiorstw innowacyjnych i przedsiębiorstw wysokich technologii.
Bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy w województwie na koniec 2008 r. stanowili 11,3% ludności
aktywnej zawodowo, a zatem wojewódzki wskaźnik natężenia bezrobocia był wyższy od wskaźnika krajowego
(9,5%). Osoby długotrwale bezrobotne to przede wszystkim osoby z niskimi kwalifikacjami zawodowymi,
a w szczególności kobiety i osoby mieszkające na wsi.
66
RAPORT_druk.indd 66
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Wśród firm działających na terenie regionu dominuje sektor prywatny (96,6%), zaś 77,7% zarejestrowanych
podmiotów gospodarczych to osoby fizyczne. Zdecydowaną większość stanowią przedsiębiorstwa
najmniejsze, zatrudniające do 9 pracowników (ponad 95%). Rozwój przedsiębiorczości w województwie
lubelskim charakteryzuje się niskim tempem wzrostu. Co ciekawe, Lubelszczyznę wyróżnia wysoki wskaźnik
zakładania firm (11,6%), co świadczy o dużej przedsiębiorczości mieszkańców, a także wysoki wskaźnik
upadania przedsiębiorstw (8%), co wskazuje na trudne warunki utrzymania działalności gospodarczej
w regionie.
Wzrost konkurencyjności regionu poprzez zmianę niekorzystnej struktury zatrudnienia, unowocześnienie
bazy produkcyjnej przedsiębiorstw oraz promocję przedsiębiorczości i samozatrudnienia stał się jednym
z głównych priorytetów „Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006-2020”, opracowanej przez
Zarząd Województwa Lubelskiego w 2005 r. Realizacja projektu „Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości”
wpisała się w zakres działań przewidzianych w tym dokumencie. Założone przez Fundację Puławskie
Centrum Przedsiębiorczości cele takie jak aktywizacja osób zagrożonych bezrobociem oraz udzielenie
wsparcia dla sektora MŚP bezpośrednio nawiązały do priorytetów Strategii.
3.
Opis Beneficjenta
Firma Topgreen powstała 1 lutego 2007 r. Przedsiębiorstwo zatrudnia 5 pracowników stałych oraz
ok. 10 osób na podstawie umów zlecenia. W ofercie znajdują się choinki, wieńce, wiązanki oraz podkłady
wiankowe. Firma działa na rynku krajowym, ma także 2 odbiorców z Rosji. Siedziba firmy mieści się
w Kurowie.
3.1.
O możliwości uczestnictwa w projekcie „Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości” Pan Adam Śmietanko –
właściciel firmy – dowiedział się przez przypadek. Początkowo przedsiębiorca planował założyć działalność
gospodarczą przy wsparciu z Funduszu Pracy, jednak w Urzędzie Pracy okazało się, że wszystkie środki zostały
już wydane. Zamiast spodziewanej pomocy Pan Śmietanko otrzymał informację o innej formie wsparcia,
tj. o projekcie realizowanym przez Fundację Puławskie Centrum Przedsiębiorczości w ramach Działania 2.5
ZPORR. Następnym krokiem był bezpośredni kontakt z Fundacją. Przedsiębiorcy udało się zgłosić swój
udział w projekcie tuż przed zakończeniem rekrutacji. W związku z dużym zainteresowaniem konkursem
Pan Śmietanko trafił na listę rezerwową, ale po jakimś czasie znalazł się na liście głównej Beneficjentów
Ostatecznych.
Przed przystąpieniem do projektu Pan Adam, absolwent zarządzania i marketingu na Politechnice
Lubelskiej, pracował na stanowisku kierownika stacji benzynowej. Jak przyznaje, praca w czyjejś firmie jest
łatwiejsza od samozatrudnienia, ale własna działalność jest dużo bardziej satysfakcjonująca. Aby zdobyć
podstawowe środki na założenie firmy, Pan Śmietanko zrezygnował z posady kierownika i wyjechał do
Stanów Zjednoczonych.
Impulsem do podjęcia produkcji choinek i wieńców były doświadczenia znajomego Pana Adama, któremu
udało się odnieść sukces w tej branży. Ponadto matka przedsiębiorcy prowadziła kwiaciarnię, więc miał on
okazję bezpośrednio poznać rynek tego typu produktów i zapotrzebowanie na nie.
W zakładaniu oraz rozwijaniu działalności firmy Topgreen pomagała przede wszystkim żona, a także inni
członkowie rodziny przedsiębiorcy. Małym firmom ciężko jest konkurować na rynku, dlatego liczy się tu każda
pomoc, mówi Pan Śmietanko.
Pierwszą inwestycją był zakup podstawowych maszyn do produkcji choinek i podkładów pod wieńce
pogrzebowe. Uzyskane wsparcie pozwoliło przedsiębiorcy sfinansować zakup bardziej zaawansowanego
sprzętu, dzięki któremu mógł rozwinąć i zdywersyfikować produkcję. W 2009 r. ofertę wzbogacono o wieńce
i wiązanki z kwiatów, liści i innych dodatków. Według Pana Adama dywersyfikacja to jedyny sposób na
utrzymanie płynności finansowej w sytuacji, gdy sprzedaż jest sezonowa i w zasadzie przypada na jeden
kwartał w roku.
67
RAPORT_druk.indd 67
09-12-19 11:02
Na uwagę zasługuje tempo rozwoju firmy – w ciągu pierwszego roku działalności obroty przedsiębiorstwa
uległy podwojeniu. Tak prężny rozwój był efektem przyjętej przez Pana Śmietanko strategii. Już na etapie
planowania działalności przedsiębiorca wiedział, że Topgreen nie będzie obsługiwać detalistów, a skupi się
na budowaniu kontaktów z dużymi klientami hurtowymi. Elementem tej taktyki było podpisanie umowy
z krajową siecią hipermarketów, a także dwóch kontraktów na eksport do Rosji.
Źródłem przewagi konkurencyjnej firmy jest również sposób dystrybucji towarów. Pan Śmietanko postawił
na dystrybucję bezpośrednią, gdyż – jak twierdzi – towar najlepiej się sprzedaje, gdy dostarczy się go prosto
do rąk odbiorcy. Ponadto produkty firmy Topgreen wyróżniają się na rynku dzięki starannie opracowanym
działaniom promocyjnym. Przedsiębiorca doskonale zdaje sobie sprawę ze znaczenia promocji w handlu
i z powodzeniem wykorzystuje tu wiedzę z podstaw marketingu zdobytą podczas studiów.
4.
Pan Śmietanko korzystał ze wszystkich form wsparcia oferowanych w ramach projektu „Wspieranie
rozwoju przedsiębiorczości”, tj. ze szkoleń, doradztwa, dotacji inwestycyjnej oraz wsparcia pomostowego
podstawowego i przedłużonego.
4.1.
Szkolenia
Szkolenia, w których brał udział Pan Śmietanko, podzielone były na 2 części. Przed złożeniem biznes
planów dla wszystkich BO zorganizowano szkolenie dotyczące rozpoczęcia i prowadzenia działalności
gospodarczej, obejmujące podstawy prawne, podstawy ewidencji podatkowo-rachunkowej oraz praktyczne
zajęcia z prowadzenia książki przychodów i rozchodów. W zakres szkoleń wchodziły ponadto zajęcia
z języka angielskiego. Blok ten trwał 60 godzin. Drugie szkolenie skierowane było do założonych w projekcie
firm i dotyczyło zastosowania komputera w firmie. Ta część szkoleń trwała 22 godziny.
Pan Śmietanko dobrze ocenia zakres tematyczny szkoleń oraz przygotowanie prowadzących. Mimo że
niektóre tematy, jak np. sprawy podatkowo-rozliczeniowe, były już dla niego znajome, większość zajęć była
bardzo przydatna z punktu widzenia potrzeb przyszłych przedsiębiorców. Znajomość podstaw zakładania
firmy, terminów płatności czy zasad opłacania składek ZUS jest niezbędna, aby uchronić się przed ryzykiem
popełnienia przestępstw gospodarczych, mówi Pan Adam. Wszystko było tłumaczone na przykładach, dzięki temu
każdy uczestnik mógł się odnieść do poszczególnych kwestii, wspomina.
Pozytywnym zaskoczeniem okazało się szkolenie z zastosowania komputera w firmie. Chociaż program zajęć
w dużej mierze składał się z podstaw obsługi komputera, przedsiębiorca miał okazję odświeżyć swoją wiedzę
i zdobyć wiele przydatnych informacji, które wykorzystał do stworzenia własnego programu do rozliczeń.
Najmniej przydatne były szkolenia z języka angielskiego, gdyż Pan Śmietanko dobrze znał ten język dzięki
pobytowi w Stanach Zjednoczonych.
4.2.
Doradztwo
W ramach projektu przewidziano doradztwo przed i po założeniu działalności gospodarczej. Obejmowało
ono tematy takie jak zagadnienia związane z rejestracją firmy, przygotowanie wniosku i biznes planu,
rozliczenia z ZUSem i Urzędem Skarbowym, BHP i prawo pracy oraz zarządzanie i marketing.
Pan Śmietanko skorzystał z ok. 10 godzin indywidualnych konsultacji. Jego zdaniem doradcy byli bardzo
dobrze przygotowani, co gwarantowało profesjonalną pomoc w przygotowaniu wniosków o przyznanie
jednorazowej dotacji inwestycyjnej oraz wsparcia pomostowego. Bez tej pomocy na pewno narobiłbym we
wniosku wiele błędów, mówi. Przedsiębiorca wysoko ocenia również jakość udostępnianych materiałów
takich jak programy komputerowe czy wzory pism.
68
RAPORT_druk.indd 68
09-12-19 11:02
4.3.
Raport
końcowy
Kwota dotacji inwestycyjnej wyniosła 20 000 PLN i została przeznaczona na zakup części maszyn oraz
materiałów do produkcji choinek. Maszyny te są wykorzystywane nadal. Zgodnie z zasadami udzielania
pomocy finansowej w ramach projektu, środki z dotacji mogły pokryć maksymalnie 75% kosztów
kwalifikowanych inwestycji.
Jak mówi Pan Śmietanko, z perspektywy czasu są to bardzo małe środki i dopiero kwota rzędu 40 – 50 tys. PLN
pozwoliłaby na rozwój firmy na większą skalę, ale w momencie rozpoczęcia działalności był to znaczący
bodziec finansowy. Mimo że przedsiębiorca zgromadził część środków własnych i był zdecydowany założyć
firmę nawet bez dotacji, fakt otrzymania wsparcia znacznie ułatwił mu pierwsze kroki w biznesie. Bez tego
wsparcia wszelka działalność inwestycyjna uzależniona byłaby od możliwości uzyskania pożyczki.
4.4
Wsparcie pomostowe
Pan Śmietanko korzystał ze wsparcia pomostowego podstawowego w wysokości 700 PLN przez okres
6 miesięcy. Ponadto udało mu się uzyskać wparcie przedłużone na następne 6 miesięcy.
Zdaniem przedsiębiorcy, dla nowo powstałej firmy jest to istotna pomoc. Ma ona ogromne znaczenie właśnie
dlatego, że jest udzielana w pierwszych miesiącach, czyli najtrudniejszym okresie dla każdego przedsiębiorcy,
kiedy działalność nie przynosi żadnych przychodów i wielu decyduje się na likwidację firmy.
5.
Podsumowując swój udział w projekcie, Pan Śmietanko bardzo dobrze ocenia dostępne instrumenty
wsparcia. Przedsiębiorca jest zadowolony przede wszystkim z jakości szkoleń oraz doradztwa, jak również
ze współpracy z osobami prowadzącymi zajęcia. Jedynym problemem, jaki pojawił się podczas realizacji
projektu, były opóźnienia w wypłacaniu wsparcia. Według Pana Adama przed przystąpieniem do projektu
finansowanego z funduszy unijnych należy mieć pewien zapas środków własnych na wypadek tego rodzaju
opóźnień.
Współpraca z Fundacją Puławskie Centrum Przedsiębiorczości układała się pomyślnie. Po zakończeniu
projektu Pan Śmietanko kilkakrotnie kontaktował się z instytucją, m.in. w celu uzyskania poręczenia pożyczki
z Lubelskiej Fundacji Rozwoju. Pan Adam był także zainteresowany szkoleniami dla swoich pracowników,
ale Fundacja nie organizowała tego typu zajęć.
6.
Pan Śmietanko ma skonkretyzowane plany rozwojowe firmy. W styczniu przedsiębiorca planuje rozpocząć
sprzedaż na Lubelskiej Giełdzie Ogrodniczo-Rolniczej w Elizówce koło Lublina. Dzięki temu powiększy
się krąg odbiorców firmy, a klienci będą mogli po raz pierwszy obejrzeć wszystkie produkty Topgreen
w jednym miejscu.
Wejście na giełdę w Elizówce będzie wymagało zatrudnienia dodatkowych pracowników, a także opracowania
systemu informatycznego zarządzającego łańcuchem dostaw, który zoptymalizuje procesy sprzedaży
i usprawni kontrolę działalności operacyjnej. W ramach tego systemu zostaną wprowadzone kasy fiskalne.
Topgreen ma już podpisaną umowę na leasing sprzętu informatycznego.
Środki na planowane inwestycje będą pochodzić przede wszystkim z kredytu. Ponadto Pan Adam
zamierza ubiegać się o dotację z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata
2007-2013.
69
RAPORT_druk.indd 69
09-12-19 11:02
|3.6. TEL-KOM
Firma
TEL-KOM
Właściciel
Dariusz Kaszkowiak
Rok powstania
2007
Kompleksowa obsługa informatyczno – reklamowa:
•
iQhome Inteligentne Budynki
•
Agencja Reklamowa Vii
Siedziba firmy
Wronki (województwo wielkopolskie)
Liczba pracowników
Zasięg działania
Regionalny
Projekt, w wyniku którego „Promocja przedsiębiorczości wśród osób odchodzących z rolnictwa
w kierunku podejmowania własnej działalności gospodarczej w Wielkopolsce”
powstała firma
Wielkopolska Izba Rolnicza (WIR)
1.
Projekt „Promocja przedsiębiorczości wśród osób odchodzących z rolnictwa w kierunku podejmowania
własnej działalności gospodarczej w Wielkopolsce” wdrażany był przez Wielkopolską Izbę Rolniczą (WIR)
w okresie od lipca 2006 roku do czerwca 2008 roku. Wartość projektu, zgodnie z umową dofinansowania,
wynosiła 1 399 400 PLN.
Projektem zostali objęci mieszkańcy województwa wielkopolskiego. Ze względu na trudności związane
z pozyskaniem pierwotnie określonych grup priorytetowych, zakładany okres rekrutacji przypadający na
III i IV kwartał 2006 roku został przedłużony do końca kwietnia 2007 roku. Oprócz osób odchodzących
z rolnictwa priorytetowo potraktowani zostali bezrobotni, kobiety, osoby do 25 roku życia oraz zagrożone
utratą pracy.
Głównym celem realizowanego projektu było wspieranie osób planujących rozpocząć działalność
gospodarczą. Kompleksowe wsparcie w formie praktycznych szkoleń grupowych, doradztwa indywidualnego,
dotacji inwestycyjnej oraz wsparcia pomostowego miało doprowadzić do wzrostu aktywności zawodowej
uczestników, a tym samym do powstania nowych miejsc pracy oraz zmniejszenia bezrobocia w regionie.
Do projektu przyjęto 84 uczestników, 36 z nich otrzymało wsparcie pomostowe podstawowe, natomiast ze
wsparcia pomostowego przedłużonego skorzystały 24 osoby. Ponadto w ramach projektu 41 uczestników
otrzymało dotację inwestycyjną, w wyniku czego powstało 41 firm. Dzięki otrzymanemu wsparciu powstały
firmy doradcze, remontowo-budowlane, handlowo-usługowe, gabinety kosmetyczne, biura podróży, warsztaty
samochodowe, przedszkole i szwalnia. Większość powstałych przedsiębiorstw to firmy jednoosobowe.
Jedynie szwalnia w momencie rozpoczęcia działalności, zatrudniała dodatkowo 5 osób. Powstałe firmy
działają na wsiach, jak i w mniejszych miejscowościach.
2.
Wielkopolska jest jednym z największych regionów Polski. Pod względem powierzchni zajmuje drugie
miejsce w kraju, a trzecie pod względem liczby mieszkańców.
Szybki rozwój gospodarczy powoduje, że województwo wielkopolskie zaliczane jest do grupy trzech regionów
o najwyższej atrakcyjności inwestowania w skali kraju. Wpływają na to takie czynniki jak dobre położenie
komunikacyjne, chłonny rynek czy wysoki poziom rozwoju przemysłu.
70
RAPORT_druk.indd 70
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Wielkopolska znajduje się na drugim miejscu wśród województw o najniższym wskaźniku bezrobocia.
Obecnie na terenie Wielkopolski zarejestrowanych jest 122 tys. osób bezrobotnych, a stopa bezrobocia
wynosi 8,4%. Liczną i silną grupę stanowią tu młodzi ludzie, co decyduje o możliwościach szybkiego rozwoju
regionu. Takie osoby potrafią szybko się przystosować do zmieniających się warunków na rynku pracy,
co pozwala na rozwój i powstawanie nowych firm.
Wielkopolska jest liderem w produkcji żywności w Polsce. Region charakteryzuje się bardzo wysoką
wydajnością produkcji rolnej – jedną z najwyższych w kraju. Sektor przetwórstwa rolno-spożywczego
należy do najważniejszych działów gospodarki regionu. Jego potencjał tkwi w dużym zróżnicowaniu oraz
coraz większym dostosowaniu do wymogów Jednolitego Rynku. Słabością sektora jest natomiast znacznie
rozdrobnienie, obniżające jego konkurencyjność, a także niski poziom infrastruktury wpływający na
atrakcyjność obszarów wiejskich jako miejsca inwestowania, zamieszkania bądź prowadzenia działalności.
Bolączką terenów wiejskich są negatywne zjawiska społeczne takie jak bezrobocie ukryte. Rozwiązanie tych
problemów to jedno z największych wyzwań regionu.
3.
Opis Beneficjenta
TEL-KOM to firma o dwóch profilach działalności, specjalizująca się w wysoko zaawansowanych systemach
zarządzania budynkiem oraz świadcząca usługi w zakresie kompleksowej obsługi informatyczno-reklamowej.
Firma działa od kwietnia 2007 roku. Jej siedziba znajduje się we Wronkach, mieście oddalonym o 60 km od
Poznania.
3.1.
O możliwości uczestnictwa w projekcie „Promocja przedsiębiorczości wśród osób odchodzących z rolnictwa
w kierunku podejmowania własnej działalności gospodarczej w Wielkopolsce” Pan Dariusz Kaszkowiak
– właściciel firmy – dowiedział się w jednej z firm konsultingowych. Dzięki uzyskanym informacjom
ostatniego dnia rekrutacji zdołał zgłosić się do udziału w projekcie. Profil rozpoczętej działalności w dużej
mierze wynikał z elektrotechnicznego wykształcenia Pana Dariusza.
Firma TEL-KOM świadczy usługi w dwóch obszarach. Pierwszym z nich jest branża reklamowa.
Przedsiębiorstwo zajmuje się obsługą reklamową, począwszy od różnego rodzaju projektów graficznych,
stron internetowych, a skończywszy na identyfikacji wizualnej. Agencja reklamowa z roku na rok rozwija
się coraz szybciej. Ma już kilkunastu stałych klientów, głównie z Wielkopolski, pozyskanych dzięki różnego
typu akcjom marketingowym, reklamie w prasie, stronie internetowej oraz znajomym. Ponadto w branży
reklamowej firma TEL-KOM dysponuje własnym, napisanym od podstaw systemem zarządzania treścią.
Pan Kaszkowiak zaznacza, że w tej branży specyfika zlecenia bezpośrednio wpływa na liczbę osób biorących
udział w jego realizacji. Do utworzenia jednej strony potrzebna jest współpraca z jednym grafikiem, dwoma
programistami, a w zależności od tego, czy są inne wersje językowe, zatrudniani są także tłumacze, wyjaśnia
właściciel.
iQhome Inteligentne Budynki to drugi obszar działalności firmy.
Są to różnego typu rozwiązania, prowadzące do stworzenia wysoko zaawansowanego technicznie budynku.
iQhome polega na zintegrowaniu wszystkich instalacji budynku w jedną całość, umożliwiającą sterowanie
oświetleniem, ogrzewaniem, klimatyzacją, wentylacją, urządzeniami AGD i RTV, bramami wjazdowymi,
dopływem wody i gazu czy też nawadnianiem ogrodu. iQhome potrafi również współdziałać z systemem
alarmowym czy zarządzać poborem energii elektrycznej, dodaje przedsiębiorca. Oprócz inteligentnych
budynków firma wykonuje także instalacje elektryczne, systemy kontroli dostępu i czasu pracy, systemy
alarmowe i wszelkiego rodzaju instalacje teletechniczne. Pierwsza taka realizacja została wykonana rok temu
71
RAPORT_druk.indd 71
09-12-19 11:02
w Złotnikach pod Poznaniem. Obecnie działalność ma charakter lokalny, ale docelowo będzie to rynek krajowy,
gdyż system ten jest stale rozwijany, dodaje właściciel.
Firma TEL-KOM na tle innych firm wyróżnia się przede wszystkim polityką cenową. Systemy i wszelkie
rozwiązania teletechniczne tworzone są samodzielnie i nie pośredniczą w nich dodatkowo firmy zewnętrzne,
co pozwala wykonywać zlecenia niższym kosztem, niż ma to miejsce w przypadku konkurencji. Ponadto
niezwykle istotna jest przyjazność dla użytkownika i nieograniczone, dedykowane indywidualnemu klientowi
funkcjonalności. Przedsiębiorca stwierdza: - Większość firm, które wdrażają inteligentne budynki to firmy
bazujące na gotowych, najczęściej zagranicznych rozwiązaniach, my natomiast dostosowujemy się indywidualnie
do każdego klienta.
W początkowym okresie funkcjonowania, Pan Dariusz Kaszkowiak zajmował się również serwisem GSM.
Natomiast w momencie, gdy wzrosła konkurencyjność ofert innych firm, tego typu działalność stała się
nieopłacalna i została zamknięta. Przedsiębiorca skupił się natomiast na rozwoju usług reklamowych oraz
iQhome.
Głównym powodem założenia działalności gospodarczej była potrzeba niezależności i samodzielności, jak
mówi Pan Dariusz: chęć bycia szefem samemu sobie. Według niego niezwykle trudne byłoby dostosowanie
swoich priorytetów działania do priorytetów szefa oraz zaakceptowanie narzucanych z góry wymagań. Nie
lubię jak ktoś narzuca mi swoje zdanie, preferuję samodzielność, dodaje Pan Kaszkowiak.
4.
Przedsiębiorca w ramach opisanego projektu brał udział w szkoleniach, usługach doradczych,
a także otrzymał wsparcie pomostowe podstawowe i przedłużone oraz dotację inwestycyjną. Zapytany
o możliwość zwiększenia skuteczności udzielanego wsparcia, odpowiada: - Ciekawym rozwiązaniem dla firm
rozpoczynających działalność mogłaby być pomoc w zebraniu wkładu własnego, np. poprzez wsparcie ze strony
jakiegoś banku.
4.1.
Szkolenia
Pan Dariusz Kaszkowiak uczestniczył w 150 godzinach szkoleń, które ocenia ogólnie bardzo dobrze.
Stwierdza, że ze względu na znajomość pewnych dziedzin działalności i stałe ich monitorowanie, niektóre
tematy, jak np. księgowość czy sprawy podatkowe, czasami okazywały się dla niego mało ciekawe. Poza
tym szkolenia były naprawdę interesujące i warte poświęconego na udział w nich czasu. Właściciel firmy
TEL-KOM dodaje: - Co jakiś czas zdarza mi się przypomnieć pewne kwestie, poruszane na szkoleniach. Porady
szkoleniowców okazały się przydatne w codziennej pracy, wiele z nich wyniosłem i obecnie to wykorzystuję.
Za najbardziej interesujące tematy Pan Dariusz uznał psychologię biznesu oraz dobrze zorganizowany,
zarówno pod względem merytorycznym, jak i praktycznym, marketing.
4.2.
Doradztwo
W przypadku Pana Dariusza Kaszkowiaka usługi doradcze nie należały do najbardziej udanych. W ramach
projektu zostały mu zaoferowane 2 spotkania doradcze – jedno grupowe i jedno indywidualne. Doradztwo
grupowe było zbyt ogólne i nieprzydatne, stwierdza właściciel, natomiast do spotkania indywidualnego nie
doszło. Miałem przygotowane pewne pytania, umawiałem się z doradcą kilka razy, ale niestety zaplanowane
spotkania były stale odwoływane, dodaje Pan Dariusz. W tej sytuacji usługi doradcze okazały się całkowicie
zbędne.
W przekonaniu właściciela firmy doradztwo miałoby sens, gdyby tylko było dobrze przeprowadzone.
Według Pana Dariusza pierwsze spotkanie powinno omawiać kwestie ogólne, natomiast po upływie
pewnego okresu, w czasie którego można byłoby poprawić wiele błędów, powinno zostać zorganizowane
doradztwo indywidualne, zwracające uwagę na poszczególne problemy każdego młodego przedsiębiorcy.
Z mojego punktu widzenia doradztwo prawne przydałoby się bardzo już w trakcie prowadzenia działalności
gospodarczej, dodaje.
72
RAPORT_druk.indd 72
09-12-19 11:02
4.3.
Raport
końcowy
Kwota inwestycji wynosiła około 25 000 PLN (z czego wkład własny to 25%, a 75% to dotacja) i została
przeznaczona na:
➤ specjalistyczny sprzęt serwisowy w dziedzinie GSM,
➤ przyrządy kontrolno - pomiarowe (multimetry, testery okablowania) w branży iQhome,
➤ oprogramowanie specjalistyczne, jak np. Photoshop, laptop, projektor oraz profesjonalny aparat
cyfrowy dla agencji reklamowej.
Właściciel firmy twierdzi, że w tamtym czasie była to dla niego idealna kwota na pokrycie wydatków. Dodaje
jednak: - Wówczas nie znałem jeszcze dobrze potrzeb branży, możliwe, że dzisiaj potrzebna byłaby większa kwota.
4.4.
Wsparcie pomostowe
Pan Dariusz korzystał ze wsparcia pomostowego podstawowego i przedłużonego, łącznie przez okres
12 miesięcy. Była to kwota w wysokości 700 PLN miesięcznie. Przedsiębiorca twierdzi, iż wsparcie pomostowe
nieco zawiodło, nie było pieniędzy na czas, a cały okres wypłacania wsparcia był opóźniony. Jednak wielkość
wsparcia pomostowego była dobra, gdyby oczywiście była regularnie wypłacana, dodaje.
5.
Właściciel firmy współpracę z WIR ocenia różnie, w zależności od tego, z kim w danym czasie współpracował,
jednak (…) ogólnie współpraca układała się dobrze.
Niemniej, Pan Dariusz Kaszkowiak jest zadowolony z udziału w projekcie, w ramach którego otrzymał
wsparcie pozwalające mu na założenie i rozwój działalności gospodarczej. Pomimo że usługi doradcze nie
spełniły oczekiwań przedsiębiorcy, inne formy wsparcia okazały się bardzo przydatne. Dzięki sprzętowi
sfinansowanemu z dotacji możliwe było usprawnienie i zwiększenie efektywności wykonywanej pracy.
Pan Dariusz dodaje: - W dziedzinie iQhome bez sprzętu, który kupiłem nie mógłbym sobie poradzić. Żadna firma
w pobliżu nie miałaby do wypożyczenia takiego specjalistycznego sprzętu, nie byłoby to również dla mnie opłacalne.
Przedsiębiorca stwierdza, że bez wsparcia podjęcie działalności gospodarczej byłoby trudne. Potrzebowałem
pewnego impulsu, żeby rozpocząć działalność i dzięki wsparciu w ramach projektu udało mi podjąć słuszną decyzję,
dodaje.
6.
Firma jest obecnie zarejestrowana w mieszkaniu właściciela. W tym momencie wynajęcie lokalu na osobne biuro
jest zbędne i generowałoby zbyt wysokie koszty, twierdzi Pan Dariusz. Jego działalność oparta jest na osobistym
odwiedzaniu potencjalnych klientów. Zamierza on ubiegać się o kolejne środki z funduszy unijnych, ale
raczej jest to długoterminowa perspektywa, z uwagi na to, iż cała procedura jest bardzo czasochłonna.
Pan Dariusz Kaszkowiak zamierza kontynuować i stale rozwijać swoją działalność gospodarczą. Twierdzi:
- Cały czas rozwijam system zarządzania treścią i planuję, by stał się jednym z najlepszych, a przy tym dodaje: Większość konkurencji nie ma rozwiązań, na które my wpadliśmy i które wdrażamy dla naszych klientów. Drugim,
równie ważnym planem właściciela firmy jest rozwój produktu iQhome Inteligentne Budynki oraz wejście
na nowe rynki w branży reklamowej. Ale jak zaznacza Pan Dariusz: - Tego to już nie zdradzam, bo jest to
tajemnica handlowa.
Przedsiębiorca rozpatruje różne scenariusze rozwoju, jednak na chwilę obecną z pewnością wolałby zachować
samodzielność. Na razie wolę działać sam, nie chcę wchodzić w żadne spółki, zobaczymy jak to będzie później i jaki
będę miał do tego stosunek, wyjaśnia.
73
RAPORT_druk.indd 73
09-12-19 11:02
WNIOSKI:
– O sukcesie Beneficjentów Ostatecznych w dużej mierze decydowały takie czynniki jak:
• Wiedza i doświadczenie w branży, w której działa zakładana firmy.
• Nawiązanie kontaktów biznesowych (klienci, partnerzy) jeszcze przed rozpoczęciem działalności
gospodarczej.
• Samodzielność i wewnętrzna motywacja do założenia firmy.
• Wsparcie ze strony rodziny lub bliskich.
– Beneficjenci Ostateczni deklarowali wysoką przydatność szkoleń z tematyki biznes planu, marketingu,
promocji oraz miękkich kompetencji. Wskazywali na konieczność dopasowania szkoleń do potrzeb oraz
położenia nacisku na praktyczny wymiar przekazywanej wiedzy.
– Większość BO kwestionowała przydatność szkoleń w zakresie podatków i rachunkowości. Wszystkie
opisane w studiach przypadków firmy korzystają z usług biur rachunkowych.
– Opóźnienia w przekazaniu dotacji inwestycyjnej oraz wsparcia pomostowego utrudniały nowo powstałym
firmom prowadzenie działalności i przyczyniały się do generowania przez nie strat.
– Beneficjenci Ostateczni wskazują, że udział w projekcie dodatkowo zmobilizował ich do założenia
działalności gospodarczej.
– W większości przypadków Beneficjenci Ostateczni wysoko oceniali poziom obsługi ze strony instytucji,
od których otrzymywali wsparcie.
– Większość z przedstawionych firm nie posiada skonkretyzowanych planów rozwoju działalności.
74
RAPORT_druk.indd 74
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
Kwestie horyzontalne
Obszar
|4. Podsumowanie - wnioski i rekomendacje
Wnioski
Rekomendacje
• Wśród badanych firm zauważal- 1. Udział w projekcie nie mógł skutkować tym, że osoba,
która nie miała predyspozycji do prowadzenia działalny jest większy niż dla całej gosponości gospodarczej, nagle stała się przedsiębiorcą oddarki udział firm tworzących wynoszącym sukcesy. Niemniej wsparcie pozwoliło zwięksokiej jakości nowe miejsca pracy
szyć wskaźnik przeżycia wśród firm tych osób, które
w usługach (informatyka, media
mają predyspozycje do prowadzenia działalności gospoi reklama, edukacja) oraz stosunkodarczej. Dzięki dotacji inwestycyjnej Beneficjenci Ostawo mniejszy niż dla gospodarki ogóteczni mogli uniknąć problemów finansowych, na któłem udział handlu oraz przemysłu.
re natrafiają nowo tworzone przedsiębiorstwa. Jest to
• Bardzo niewielkie zróżnicowanie
argument za traktowaniem Działania 2.5 ZPORR (oraz
rodzaju i zakresu wsparcia między
analogicznie 6.2 PO KL), nie jako instrumentu rynku
firmami zlikwidowanymi a tymi,
pracy, który wspiera najsłabszych, ale instrumentu wspoktóre odniosły sukces.
magającego powstawanie konkurencyjnych i innowacyj• Należy zauważyć stosunkowo barnych mikrofirm (w porównaniu do ogółu mikrofirm).
dzo dobrą ocenę otrzymanego
Takie podejście pozwoliło by uniknąć nakładania się
wsparcia przez firmy zlikwidowatakich Działań jak 2.5 ZPORR czy 6.2 PO KL z instrune i wolniej rozwijające się. Możmentami wsparcia oferowanymi przez Powiatowe Urzęna więc wnioskować, że to właśnie
dy Pracy.
one przede wszystkim potrzebują
2. Instrumenty wsparcia powinny być w większym stopwsparcia.
niu dopasowane do potrzeb Beneficjentów Ostatecz• Wsparcie z 2.5 ZPORR nie wpłynych. Np. osoby z wykształceniem ekonomiczno-finannęło na zmniejszenie różnic w aksowym, posiadające doświadczenie w zarządzaniu firmą,
tywności gospodarczej między konie powinny być zobowiązane do udziału w szkoleniach
bietami i mężczyznami. Wystąpiło
dla osób początkujących w prowadzeniu własnej firmy.
znaczące zróżnicowanie udziału ko-
•
•
•
•
biet i mężczyzn w podziale na bran- 3. Większą rolę powinno odgrywać wsparcie realizoważe i skalę działania.
ne po założeniu firmy przez Beneficjenta Ostatecznego, skoncentrowane na rozwiązywaniu problemów,
Wsparcie w dużym stopniu zwiększyktóre pojawiały się już trakcie prowadzenia działalności
ło skłonność do założenia firmy, jedgospodarczej.
nak nie zastąpiło motywacji właściciela
firmy i jakości jego pomysłu na biznes.
4. Finansowanie inwestycji odtworzeniowych dla infraStosunkowo duży udział firm deklastruktury powstałej w przeszłości ze środków Działaruje kontynuację działalności gosponia 2.5 ZPORR powinno być poddane głębszej analidarczej oraz zwiększenie zatrudniezie i badaniom. Firmy wsparte w ramach Działania 2.5
nia.
ZPORR są świadome istniejących możliwości pozyskania wsparcia i deklarują, że świadomość tę wykorzystaNajwiększa siła pozytywnego wpłyją w praktyce. Z perspektywy efektywności wydatkowawu wsparcia wystąpiła w pierwszym
nia środków należy zadbać o to, aby źródła finansowania
roku działalności firmy.
o charakterze publicznym nie były jedynymi źródłami
Firmy powstałe w ramach Działania
finansowania inwestycji wspartych przedsiębiorstw.
2.5 ZPORR deklarują korzystanie
w przyszłości z kolejnych instrumentów wsparcia i usług okołobiznesowych Beneficjentów.
75
RAPORT_druk.indd 75
09-12-19 11:02
Grupa docelowa i proces rekrutacji
• W porównaniu do struktury przed- 5. Należy wprowadzić mechanizmy zwiększające dla
siębiorstw w całej gospodarce, Beneficjenta atrakcyjność grup docelowych, które powinny być traktowane priorytetowo. Może to nastąpić
w Działaniu 2.5 ZPORR występupoprzez zróżnicowanie dopuszczalnych kosztów zarząje nadreprezentacja osób z przedziadzania i realizacji poszczególnych zadań, minimalnych
łu wiekowego 26-35 lat oraz osób
wartości wskaźników rezultatu w przeliczeniu na koszt
z wykształceniem wyższym. Beprojektu i inne.
neficjenci preferowali w procesach
rekrutacji osoby, które prawdopo6. W większym stopniu preferować należy projekty skierodobnie poradziłyby sobie na rynku
wane do precyzyjnie zdefiniowanych grup docelowych
samodzielnie.
i uwzględniające ich specyfikę w zaplanowanych instrumentach wsparcia.
• Koncentracja na konkretnej grupie
docelowej często skutkowała problemami w rekrutacji. Dotyczyło to przede wszystkim tych Beneficjentów, którzy kierowali projekty
do grup traktowanych priorytetowo
(np. rolników).
• Koncentracja na precyzyjnie zdefiniowanej grupie docelowej pozwała
dopasować projekt do potrzeb BO.
• Za wyjątkiem osób poniżej 25 roku
życia, nie udało się zaktywizować
innych grup, które miały być traktowane priorytetowo. W praktyce,
Beneficjenci dążyli do rekrutacji
osób, które swoim doświadczeniem,
potencjałem i jakością pomysłu będą
gwarantowały sukces.
• Firmy wsparte w ramach 2.5
ZPORR od początku swego istnienia decydowały się na działalność na
szerszym rynku częściej niż przeciętna nowo zakładana firma.
• Tylko nieliczni Beneficjenci koncentrowali się na konkretnej grupie docelowej. Głównym parametrem ograniczającym grupę docelową było kryterium geograficzne.
76
RAPORT_druk.indd 76
09-12-19 11:02
Czynniki sukcesu wspartych firm
Raport
końcowy
• Wskaźnik przeżycia wspartych 7. Sukces mierzony wskaźnikiem przeżycia firm w dużym
stopniu zależy od umiejętności, doświadczenia i motyw ramach 2.5 ZPORR firm jest
wyższy niż dla gospodarki ogółem. wacji Beneficjentów Ostatecznych. Zasady rozliczania
projektów Beneficjentów powinny uwzględniać ten fakt.
Jednak w większym stopniu wynika
W przypadku uczestników pochodzących z grup
to z faktu, że wsparcie zostało udzieo mniejszym prawdopodobieństwie przetrwania firmy
lone tym Beneficjentom Ostatecz(firmy zakładane na terenach wiejskich, osoby nie ponym, którzy prawdopodobnie rówsiadające wykształcenia pomaturalnego, osoby, które
nież bez wsparcia osiągnęliby lepukończyły 45 r. życia), należy akceptować niższe poziosze wskaźniki przeżycia/rozwoju niż
my wskaźników rezultatów czy też wyższe koszty jedśrednia dla całej gospodarki.
nostkowe osiąganych rezultatów niż w przypadku grup,
które charakteryzują się wysokim wskaźnikiem prawdo• Wiek i wykształcenie oraz lokalipodobieństwa przetrwania (osoby młode, wykształcone,
zacja firmy istotnie wpływały na
wcześniej aktywne zawodowo).
wskaźniki przetrwania oraz tempo
8. Nie jest możliwe, aby wszystkie wsparte firmy przetrwarozwoju.
ły w długim okresie. Specyfika Beneficjentów Ostatecznych, ryzyko wynikające z czynników zewnętrznych,
• Geograficzna skala działania (lub
w tym tych o charakterze losowym sprawia, że wskaźduży rynek lokalny) i poziom innonik przetrwania nie może osiągać w długim okresie powacyjności były czynnikami wpłyziomu 100%. W porównaniu do gospodarki ogółem,
wającymi na przeżywalność i rozpoziom 70-75% należy uznać za duży sukces. Dlatego,
wój firmy.
odpowiedzialnością za likwidację wspartej firmy, nawet
jeśli nastąpi to w okresie krótszym niż 1 rok od momen• Zapewnienie pierwszego klientu jej powstania, nie należy obarczać Beneficjenta.
ta nie jest kluczowym czynnikiem
determinującym przetrwanie i roz- 9. W nawiązaniu do wcześniejszej rekomendacji, należy rozważyć całkowite wyłączenie Beneficjentów z procesu decywój firmy. Ważniejsze są motywazyjnego dotyczącego przyznania i rozliczania wsparcia ficja i jakość biznes planu. Kobiety
nansowego. Rolą Beneficjenta powinno być przygotowanie
były bardziej zapobiegliwe i częściej
uczestnika do założenia firmy, wsparcie go na etapie konniż mężczyźni miały zapewnioneceptualnym oraz wdrożeniowym już po założeniu firmy.
go klienta jeszcze przed rejestracją
10. Środki finansowe przekazywane Beneficjentowi nie
firmy.
powinny mieć charakteru zwrotu poniesionych kosztów.
• Przemysł, obsługa nieruchomości
Wynagrodzenie Beneficjenta powinno mieć charakter
zapłaty za przygotowanie Beneficjenta Ostatecznego do
i firm oraz informatyka to branże
uruchomienia
firmy, a wskaźnikiem materialnym podo największym wskaźniku przeżycia.
Turystyka i gastronomia, doradztwo, jętych działań powinna być dokumentacja Beneficjenta
ubezpieczenia i finanse oraz media, Ostatecznego związana z planowaną przez niego działalnością gospodarczą. Beneficjent powinien otrzymyreklama i poligrafia to „najtrudniejwać wynagrodzenie w momencie, kiedy IZ/IP pozysze” pod tym względem branże.
tywnie oceni tę dokumentację i przyzna Beneficjentowi Ostatecznemu dotację inwestycyjną. Wynagrodzenie
• Przyczyny likwidacji firmy w dużym
to powinno uwzględniać specyfikę Beneficjentów Ostastopniu były niezależne od instytucji
tecznych
– wyższa kwota w przypadku grup defaworywspierającej i oferowanych instruzowanych, traktowanych priorytetowo, a niższa w przymentów wsparcia,a wynikały z jakości
padku tych Beneficjentów Ostatecznych, którzy wypomysłów na biznes, sytuacji rynkomagają mniejszego wysiłku (osoby dobrze wykształcowej i motywacji uczestników.
ne, z dużych miast, posiadające doświadczenie zawodowe itd.). Instytucja Zarządzająca powinna na podstawie
• Wsparcie w ramach 2.5 ZPORR
dotychczasowych doświadczeń opracować algorytm do
znacząco poprawiło wskaźnik przewyliczenia kwoty wynagrodzenia dla Beneficjenta w zażycia wspartych firm w stosunku do
leżności od cech Beneficjenta Ostatecznego, któremu
średniej dla całej gospodarki.
świadczył usługi szkoleniowo-doradcze zmierzające do
uruchomienia firmy i ubiegania się o wsparcie inwestycyjne i pomostowe w ramach 6.2 PO KL.
77
RAPORT_druk.indd 77
09-12-19 11:02
Szkolenia i doradztwo
• Znacząca (istotna statystycznie) 11. Należy zwiększyć elastyczność oferty szkoleniowo-doradczej dla Beneficjentów Ostatecznych projektów poprzewaga wysokich ocen przydatprzez wprowadzanie modułów szkoleniowych i doności instrumentów twardych nad
radczych do wyboru przez uczestników. Wdrożenie
miękkimi.
rekomendacji prawdopodobnie wymagało by zwiększe• Szkolenia i doradztwo dotyczynia średniej liczby uczestników projektu do minimum
ło głównie biznes planu, a w dalszej
80-100 osób tak, aby zapewnić optymalną liczbę uczestkolejności kwestii księgowych i proników dla pojedynczego tematu szkolenia oraz wystarcedur zakładania firmy. Mały udział
czającej liczby godzin doradztwa dla jednego doradcy,
szkoleń w obszarach istotnych dla
która pozwoliłaby uzyskać korzyści skali w korzystaniu
dalszego rozwoju firmy.
z usług konkretnego doradcy.
• Bardzo małe zróżnicowanie projek12. Należy zwiększyć rolę wsparcia szkoleniowo-doradczetów pod względem zawartości mego realizowanego po założeniu firmy przez Beneficjenrytorycznej instrumentów wsparta Ostatecznego.
cia w zależności od indywidualnych
potrzeb uczestników - tematy szkoleń/doradztwa w danym projekcie
były wspólne dla wszystkich jego
uczestników, a uczestnictwo w szkoleniach było obowiązkowe. Wszyscy uczestnicy danego projektu, którzy charakteryzowali się bardzo dużym zróżnicowaniem posiadanych
umiejętności i doświadczenia, musieli „przejść” przez ten sam program szkolenia oraz często korzystali z usług tych samych doradców.
• Bardzo duże odchylenie standardowe
w ocenach wskazuje na nierówną jakość zarówno szkoleń, jak i doradztwa, a także niedopasowanie szkoleń
i doradztwa do zróżnicowanych potrzeb uczestników szkolenia.
• Brak dopasowania ścieżki szkoleń
do indywidualnych potrzeb skutkował tym, że zadowoleni byli przede
wszystkim uczestnicy o niskim poziomie wiedzy, co skutkowało tzw.
„równaniem do dołu”.
• Te same tematy szkoleniowe były
oceniane jako najbardziej i najmniej
przydatne. Nie można więc przesądzać, który temat jest najbardziej/
najmniej przydatny, ponieważ zależy to od indywidualnych potrzeb
uczestnika projektu oraz jakości
szkolenia (a ta była bardzo zróżnicowana).
78
RAPORT_druk.indd 78
09-12-19 11:02
Wsparcie inwestycyjne
Raport
końcowy
• Znacząca (istotna statystycznie) 13. Rekomendujemy zwiększenie maksymalnej kwoty dotacji. Maksymalna kwota wsparcia powinna odzwiercieprzewaga wysokich ocen przydatdlać skalę wsparcia oferowanego istniejącym przedsięności instrumentów twardych nad
biorstwom w przeliczeniu na liczbę tworzonych przez
miękkimi.
nie miejsc pracy w innych programach operacyjnych.
• Bardzo małe zróżnicowanie projekWarto rozpatrzeć zróżnicowanie maksymalnej kwotów pod względem zawartości mety dotacji w zależności od skali działania nowo tworytorycznej instrumentów wsparrzonej firmy. W przypadku samozatrudnienia, makcia w zależności od indywidualnych
symalna kwota wsparcia może oscylować w granicach
potrzeb uczestników - kwota dota40 tys. PLN. Jeśli firma planuje utworzenie dodatkocji nie uwzględnia zróżnicowanego
wego miejsca pracy dla osoby innej niż właściciel firmy,
zapotrzebowania na kapitał w zależmaksymalna kwota wsparcia powinna być zwiększona o
ności od specyfiki branż.
kolejne 40 tys. PLN. Beneficjent Ostateczny powinien
• Maksymalna kwota dotacji w wysomieć możliwość wystąpienia o dodatkowe wsparcie
kości 5 tys. EUR/20 tys. PLN okaw ramach projektu w ciągu 12 miesięcy od uruchomiezała się zbyt mała dla ponad połonia działalności gospodarczej.
wy firm, które przetrwały. Dotyczy
14. Dotacja inwestycyjna powinna być wypłacana w znaczto przede wszystkim firm działająnej części w formie zaliczki i rozliczana po zrealizowacych w branży przetwórstwa przeniu zakupów.
mysłowego.
15. Maksymalna kwota wsparcia powinna uwzględniać
• Opóźnienia w przekazaniu dotacji
zróżnicowanie według branż. Jej wartość w działalnoinwestycyjnej utrudniały nowo
ści należącej do sekcji „przetwórstwo przemysłowe”
powstałym firmom prowadzenie
powinna być większa w porównaniu do pozostałych
działalności i przyczyniały się do
rodzajów działalności.
generowania przez nie strat.
79
RAPORT_druk.indd 79
09-12-19 11:02
• Bardzo małe zróżnicowanie projek- 16. Wsparcie pomostowe powinno być udzielane wyłącznie tym firmom, które mają przejściowe kłopoty
tów pod względem zawartości mez utrzymaniem płynności, a zasilenie kapitałowe
rytorycznej instrumentów wsparpozwala zakładać, że firma w długim okresie przetrwa
cia w zależności od indywidualnych
i będzie się rozwijać.
potrzeb uczestników - wsparcie pomostowe było udzielane najlepszym
17. Wsparcie pomostowe powinno być udzielane tym
projektom, co nie było spójne z ideą
firmom, które ze względu na swoją specyfikę potrzebuwsparcia pomostowego.
ją znaczącego kapitału obrotowego. Przykładem może
być sektor usług budowlanych, gdzie zapotrzebowanie
• Opóźnienia w przekazaniu wsparna kapitał obrotowy wynika z faktu, że wpływy z tytułu
cia pomostowego utrudniały nowo
realizacji usługi pojawiają się dopiero po jej wykonaniu,
powstałym firmom prowadzenie
a czas realizacji usługi często jest dość długi.
działalności i przyczyniały się do
Wsparcie pomostowe
generowania przez nie strat.
18. Procedura wypłaty wsparcia pomostowego powinna
być uproszczona tak, aby było ono wypłacane adekwat• Brak jasnych kryteriów udzielania
nie do potrzeb Beneficjenta Ostatecznego.
wsparcia pomostowego. Najczęściej
było ono udzielane najlepszym pro- 19. Należy również rozważyć zmianę formy udzielania
wsparcia pomostowego na np. instrument finansowajektom, zgodnie z kryteriami stosonia zwrotnego - krótkoterminowej, nieoprocentowanej
wanymi dla dotacji inwestycyjnej.
pożyczki o charakterze celowym (pod konkretne zobowiązania), przyznawanej w sytuacji braku środków na
rachunku bankowym Beneficjenta Ostatecznego.
80
RAPORT_druk.indd 80
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
|5. Załączniki
|5.1. Instytucje Wdrażające biorące udział w badaniu IDI
L.p
Województwo
Instytucja Wdrażająca
1
lubelskie
Lubelska Fundacja Rozwoju
2
mazowieckie
Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych
5
podlaskie
Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego
6
śląskie
Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
3
wielkopolskie
Agencja Rozwoju Regionalnego w Koninie
4
zachodniopomorskie
Zachodniopomorska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
|5.2. Beneficjenci i projekty biorące udział w badaniu ITI
L.p
Województwo
Beneficjent
Tytuł projektu
1
lubelskie
Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny oddział Lublin
Wsparcie merytoryczne i finansowe dla osób
podejmujących działalność gospodarczą
2
lubelskie
Fundacja Puławskie Centrum
Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości
3
lubelskie
Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny – filia
Biała Podlaska
Rozwój samozatrudnienia na terenie
północnej Lubelszczyzny
4
lubelskie
Lubelska Fundacja Rozwoju –
oddział Krasnystaw
Start w przedsiębiorczość powiaty
krasnostawski, zamojski i tomaszowski
5
lubelskie
Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny –
filia Łuków
Wsparcie merytoryczne i finansowe
dla nowo powstających firm w powiatach
łukowskim, radzyńskim i bialskim
6
lubelskie
filia Parczew
Aktywizacja małej przedsiębiorczości
na terenie wschodniej Lubelszczyzny
7
lubelskie
filia Zamość
Moja Firma-mój sukces
8
lubelskie
filia Hrubieszów
na terenie powiatu hrubieszowskiego
i tomaszowskiego poprzez wsparcie
merytoryczne i finansowe
9
lubelskie
Lubelska Fundacja Rozwoju –
oddział Janów Lubelski
Start w przedsiębiorczość powiaty janowski,
kraśnicki, opolski
10
mazowieckie
Stowarzyszenie Szydłowieckie Forum
Gospodarcze
Punkt konsultacyjny i wdrożeniowy
dla mikroprzedsiębiorstw
81
RAPORT_druk.indd 81
09-12-19 11:02
11
mazowieckie
Ostrołęcki Ruch Wspierania
Moja firma
12
mazowieckie
WUP filia w Płocku
Płocka szkoła przedsiębiorczości
13
mazowieckie
WUP filia w Ciechanowie
Akademia Przedsiębiorczości
14
mazowieckie
WUP filia w Siedlcach
Postaw na przedsiębiorczość
15
mazowieckie
WUP filia w Radomiu
Radomska szkoła przedsiębiorczości
16
mazowieckie
WUP filia w Ostrołęce
Szansa dla przedsiębiorczych
17
mazowieckie
Stowarzyszenie „Radomskie Centrum
Przedsiębiorczości”
Mój biznes- moją szansą
18
podlaskie
Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej - Wsparcie na starcie
Podlaskie Centrum
19
podlaskie
Park Naukowo - Technologiczny Polska - Droga do sukcesu - własna firma pod opieką
Wschód Sp. z o.o. w Suwałkach
Parku Naukowo - Technologicznego Polska Wschód
20
podlaskie
Forum Inicjatyw Rozwojowych
Moja firma
21
podlaskie
Agencja Rozwoju Regionalnego ARES
OPEN GATE – Wejście w obszar
przedsiębiorczości na terenie województwa
podlaskiego
22
śląskie
Okręgowa Izba Przemysłowo-Handlowa
w Tychach
Aktywizacja postaw przedsiębiorczych
poprzez samozatrudnienie
23
śląskie
Stowarzyszenie Pokolenie
Moja firma - moja kariera
24
śląskie
Fundacja Edukacja Bez Granic
Przedsiębiorca na starcie
Z/2.24/II/2.5/037/05
25
śląskie
Centrum Przedsiębiorczości S.A.
Z/2.24/II/2.5/025/05
26
śląskie
Agencja Rozwoju Lokalnego Jaworzno
Złote wrota dla rozwoju mysłowickiej
przedsiębiorczości
27
śląskie
Górnośląska Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A.
Licencja na firmę
28
śląskie
Rudzka Agencja Rozwoju Inwestor
Wsparcie inicjatyw gospodarczych w regionie.
82
RAPORT_druk.indd 82
09-12-19 11:02
Raport
końcowy
29
wielkopolskie
Fundacja Uniwersytetu im. Adama
Mickiewicza
Pomysł na biznes - promocja przedsiębiorczości akademickiej w Wielkopolsce
30
wielkopolskie
Agencja Rozwoju Północnej Wielkopolski Pomagamy przedsiębiorczym w północnej
Wielkopolsce
31
wielkopolskie
Eurocentrum Innowacji
i Przedsiębiorczości w Ostrowie
Wielkopolskim
Teraz MY – nowe mikroprzedsiębiorstwa
południowej Wielkopolski
32
wielkopolskie
Gnieźnieńska Agencja Rozwoju
Gospodarczego Sp. z o.o.
Rozwój przedsiębiorczości poprzez
kompleksowe doradztwo i szkolenia oraz
wsparcie finansowe
33
wielkopolskie
Fundacja Rozwoju Nauki i
Przedsiębiorczości (FWPR)
Dobra idea kluczem do sukcesu
34
wielkopolskie
Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej
Twój pomysł - Twoja praca – wsparcie
osób zamierzających rozpocząć działalność
gospodarczą w powiecie kościańskim
35
wielkopolskie
Ochotnicze Hufce Pracy Wielkopolska
Wojewódzka Komenda
Mój mały biznes – to marzenie można spełnić.
Promocja przedsiębiorczości wśród młodzieży
36
wielkopolskie
Wielkopolska Izba Rolnicza
Promocja przedsiębiorczości wśród osób
odchodzących z rolnictwa w kierunku
podejmowania własnej działalności
gospodarczej w Wielkopolsce
37
wielkopolskie
Wielkopolska Izba PrzemysłowoHandlowa w Poznaniu
Promocja przedsiębiorczości wśród młodzieży
akademickiej studiującej w uczelniach
wyższych Wielkopolski
38
zachodniopomor- Szczecińska Fundacja Talent - Promocja skie
Postęp
Zainwestuj w siebie - wspieranie
przedsiębiorczości
39
zachodniopomor- Koszalińska Agencja Rozwoju
skie
Regionalnego S.A.
Moja firma
40
zachodniopomor- Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju
skie
Powiatu Sławieńskiego
Moje małe przedsiębiorstwo
41
zachodniopomor- Zachodniopomorskie Stowarzyszenie
skie
Rozwoju Gospodarczego-Szczecińskie
Centrum Przedsiębiorczości
Aktywne wspieranie rozwoju
przedsiębiorczości lokalnej - Szczecin
42
zachodniopomor- Zachodniopomorska Szkoła Biznesu
skie
Mój biznes
43
zachodniopomor- Szczeciński Park Naukowoskie
Technologiczny Sp. z o.o.
Wsparcie rozwoju działalności gospodarczej
realizowanej poprzez Internet
83
RAPORT_druk.indd 83
09-12-19 11:02
RAPORT_druk.indd 84
09-12-19 11:02

Raport końcowy

Transkrypt

Podobne dokumenty

Przewidywane terminy i miejsca przeprowadzenia warsztatów: 23

PRZEWODNIK DO ĆWICZEŃ

Sezptatne s¿kotenia Dta zainteresurongrci z

Ciekawe pomysły, wielkie inwestycje, ogromne