Załącznik

Transkrypt

Załącznik
Spis treści
Wprowadzenie���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 9
Część I. Wybrane zagadnienia teoretyczne i metodologiczne������������������������������������������������ 15
Rozdział 1. Zdrowie w procesach ekonomicznych���������������������������������������������������������������������� 17
1.1. Zdrowie jako element kapitału ludzkiego��������������������������������������������������������������������������������� 17
1.2. Potencjalne kanały wpływu zdrowia na efekty ekonomiczne – rozważania teoretyczne��������� 20
1.3. Makro- i mikroekonomiczne koszty złego stanu zdrowia�������������������������������������������������������� 22
1.3.1. Stan zdrowia osób pracujących i jego konsekwencje ekonomiczne������������������������������� 23
1.3.2. Obciążenie budżetów gospodarstw domowych wydatkami na ochronę zdrowia����������� 27
1.4. Rola sektora ochrony zdrowia w gospodarce��������������������������������������������������������������������������� 28
1.5. Wybrane problemy analiz empirycznych nad znaczeniem zdrowia dla rozwoju
ekonomicznego������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 29
1.5.1. Pomiar stanu zdrowia na potrzeby badań empirycznych������������������������������������������������ 30
1.5.1.1. Obiektywne mierniki stanu zdrowia����������������������������������������������������������������� 31
1.5.1.2. Subiektywne oceny stanu zdrowia�������������������������������������������������������������������� 35
1.5.1.3. Indeksy stanu zdrowia��������������������������������������������������������������������������������������� 36
1.5.2. Złożoność relacji pomiędzy stanem zdrowia a rozwojem ekonomicznym��������������������� 37
1.6. Wpływ stanu zdrowia na rozwój ekonomiczny – przegląd badań światowych������������������������ 37
1.6.1. Analizy makroekonomiczne�������������������������������������������������������������������������������������������� 38
1.6.1.1. Stan zdrowia w modelach wzrostu gospodarczego������������������������������������������� 38
1.6.1.2. Stan zdrowia w modelach łącznej produktywności czynników produkcji������� 46
1.7. Znaczenie zdrowia dla gospodarek regionalnych��������������������������������������������������������������������� 47
1.8. Zdrowie a efekty ekonomiczne w badaniach mikroekonomicznych���������������������������������������� 48
1.8.1. Zdrowie a osiągane dochody z pracy������������������������������������������������������������������������������ 49
1.8.2. Zdrowie a podaż pracy���������������������������������������������������������������������������������������������������� 51
1.8.3. Absencja chorobowa������������������������������������������������������������������������������������������������������� 52
1.9. Stan badań w Polsce������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 52
1.10. Przyczyny polaryzacji wyników badań���������������������������������������������������������������������������������� 53
1.11. Podsumowanie������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 55
Rozdział 2. Teoretyczne i metodologiczne aspekty badań nad determinantami stanu
zdrowia�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 57
2.1. Uwagi wprowadzające�������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 57
2.2. Dynamiczna funkcja produkcji zdrowia����������������������������������������������������������������������������������� 58
2.3. Dane panelowe w empirycznych aplikacjach funkcji produkcji zdrowia�������������������������������� 60
6
2.3.1. Dynamiczne modele panelowe. Wybrane zagadnienia��������������������������������������������������� 62
2.3.1.1. GMM pierwszych różnic Arellano-Bonda�������������������������������������������������������� 63
2.3.1.2. Systemowy estymator Blundella-Bonda (GMM-SYS)������������������������������������� 65
2.3.2. Weryfikacja statystyczna dynamicznych modeli panelowych���������������������������������������� 67
2.3.2.1. Test Arellano-Bonda i test Sargana������������������������������������������������������������������� 67
2.3.2.2. Testy pierwiastka jednostkowego dla danych panelowych������������������������������� 68
2.4. Funkcja produkcji zdrowia z uwzględnieniem zależności przestrzennych – modele
regresji przestrzennej���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 68
2.5. Modele zmiennych jakościowych w analizach indywidualnego stanu zdrowia����������������������� 71
2.6. Pozostałe koncepcje modelowania stanu zdrowia�������������������������������������������������������������������� 73
2.7. Makroekonomiczne determinanty i uwarunkowania stanu zdrowia���������������������������������������� 74
2.7.1. Rola systemu ochrony zdrowia w kształtowaniu stanu zdrowia społeczeństwa������������ 76
2.7.2. Wpływ dostępności usług zdrowotnych na stan zdrowia����������������������������������������������� 77
2.7.3. Wybrane metody pomiaru dostępności usług zdrowotnych������������������������������������������� 80
2.7.3.1. Klasyczne miary dostępności���������������������������������������������������������������������������� 80
2.7.3.2. Modele grawitacji���������������������������������������������������������������������������������������������� 80
2.8. Mikroekonomiczne determinanty stanu zdrowia���������������������������������������������������������������������� 82
2.9. Podsumowanie�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 83
Rozdział 3. Istota i problem pomiaru nierówności w zdrowiu�������������������������������������������������� 85
3.1. Wprowadzenie�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 85
3.2. Nierówności w zdrowiu jako element nierówności społecznych��������������������������������������������� 86
3.3. Pomiar nierówności������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 89
3.3.1. Metodologia pomiaru nierówności��������������������������������������������������������������������������������� 90
3.3.1.1. Krzywa Lorenza i miary wywodzące się od niej���������������������������������������������� 92
3.3.1.2. Pomiar społeczno-ekonomicznych nierówności w zdrowiu����������������������������� 93
3.3.1.2.1. Krzywe koncentracji�������������������������������������������������������������������������� 94
3.3.1.2.2. Indeksy koncentracji�������������������������������������������������������������������������� 95
3.4. Nierówność nie do uniknięcia i nierówność, której można uniknąć. Standaryzacja
demograficzna indeksu koncentracji����������������������������������������������������������������������������������������� 99
3.5. Dekompozycja indeksu koncentracji�������������������������������������������������������������������������������������� 101
3.5.1. Dekompozycja zmian w indeksie koncentracji������������������������������������������������������������� 102
3.5.2. Dekompozycja indeksu koncentracji dla nieliniowych modeli stanu zdrowia������������� 103
3.6. Indeksy koncentracji dla danych panelowych������������������������������������������������������������������������ 104
3.7. Z badań światowych nad nierównościami w zdrowiu������������������������������������������������������������ 104
3.8. Nierówności w wykorzystaniu świadczeń zdrowotnych i ich pomiar������������������������������������ 109
3.9. Z badań nad społeczno-ekonomicznymi nierównościami w wykorzystaniu świadczeń
zdrowotnych���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 113
3.10. Podsumowanie���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 117
Część II. Wyniki analiz empirycznych dla Polski������������������������������������������������������������������� 119
Rozdział 4. Mikroekonomiczne determinanty stanu i nierówności zdrowia w Polsce.
Rezultaty analiz empirycznych��������������������������������������������������������������������������������������������������� 121
4.1. Wprowadzenie������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 121
4.2. Metodologia badań i materiał statystyczny����������������������������������������������������������������������������� 122
7
4.3. Wpływ pozycji ekonomicznej na indywidualne oceny stanu zdrowia – wyniki regresji
logistycznej����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 127
4.4. Związek stanu zdrowia z dochodami w wybranych subpopulacjach������������������������������������� 135
4.5. Ocena skali związanych z dochodami nierówności w zdrowiu z wykorzystaniem
indeksów i krzywych koncentracji������������������������������������������������������������������������������������������ 137
4.6. Dekompozycja indeksu koncentracji stanu zdrowia��������������������������������������������������������������� 141
4.7. Nierówności a wiek����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 143
4.8. Regionalne zróżnicowanie związanych z dochodami nierówności w zdrowiu���������������������� 145
4.9. Związane z dochodami nierówności w wykorzystaniu świadczeń zdrowotnych������������������� 147
4.10. Skala nierówności w Polsce na tle nierówności w innych krajach��������������������������������������� 154
4.11. Rola polityki społecznej w niwelowaniu nierówności w zdrowiu���������������������������������������� 154
4.12. Podsumowanie���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 157
Rozdział 5. Stan zdrowia w ujęciu przestrzennym – nierówności, uwarunkowania������������� 159
5.1. Wprowadzenie������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 159
5.2. Przestrzenne zróżnicowanie stanu zdrowia w Polsce w latach 1999–2008���������������������������� 160
5.2.1. Stan zdrowia populacji w wieku produkcyjnym����������������������������������������������������������� 161
5.2.2. Syntetyczny miernik stanu zdrowia HSI����������������������������������������������������������������������� 162
5.3. Przestrzenne nierówności w zdrowiu w okresie 1999–2008�������������������������������������������������� 164
5.4. Determinanty regionalnego zróżnicowania stanu zdrowia – weryfikacja empiryczna
z zastosowaniem dynamicznej funkcji produkcji zdrowia����������������������������������������������������� 166
5.4.1. Metodologia bada������������������������������������������������������������������������������������������������������ 166
5.4.2. Dostępność świadczeń zdrowotnych i jej zróżnicowanie regionalne��������������������������� 168
5.4.3. Pozostałe ekonomiczne i społeczne determinanty stanu zdrowia��������������������������������� 172
5.4.4. Rezultaty analizy empirycznej�������������������������������������������������������������������������������������� 172
5.5. Wpływ dostępności świadczeń na przestrzenne nierówności stanu zdrowia������������������������� 177
5.6. Wpływ poprawy dostępności świadczeń zdrowotnych na stan zdrowia osób w wieku
produkcyjnym – analiza scenariuszowa���������������������������������������������������������������������������������� 180
5.7. Podsumowanie������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 184
Rozdział 6. Ekonomiczne implikacje stanu zdrowia – rezultaty analiz empirycznych dla
Polski��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 185
6.1. Wprowadzenie������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 185
6.2. Mikroekonomiczne implikacje stanu zdrowia������������������������������������������������������������������������ 187
6.2.1. Zdrowie a osiągane dochody – oszacowania poszerzonego modelu Mincera�������������� 187
6.2.2. Stan zdrowia a aktywność zawodowa osób w wieku produkcyjnym��������������������������� 193
6.3. Zdrowie jako potencjalny czynnik rozwoju regionalnego – wyniki regresji wzrostu
z wykorzystaniem dynamicznych modeli panelowych����������������������������������������������������������� 196
6.4. Podsumowanie������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 205
Zakończenie���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 207
Bibliografia����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 211
Spis tabel��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 225
Spis rysunków������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 227
Spis wykresów������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 229
Od Redakcji���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 231