ZARZĄD POWIATU w Grodzisku Mazowieckim PROJEKT

Transkrypt

ZARZĄD POWIATU w Grodzisku Mazowieckim
PROJEKT AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY
ŚRODOWISKA
DLA POWIATU GRODZISKIEGO
NA LATA 2008 – 2011 Z PERSPEKTYWĄ DO 2015 ROKU
Autorzy opracowania:
Zespół pod kierownictwem Naczelnika
Wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Gospodarki
Wodnej Starostwa Powiatu Grodziskiego
Pana mgr inŜ. Tomasza Zycha
Konsultacje:
dr. Zbigniew Karaczun
Grodzisk Mazowiecki 2008
Spis treści:
STRESZCZENIE – SYNTEZA
4
1. WPROWADZENIE
7
1.1 Przesłanki ogólne
1.2 Podstawy prawne
1.3 Cele i zakres Programu
1.4 Funkcje Programu
7
8
8
10
2. ZAŁOśENIA I DANE PODSTAWOWE
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
11
PołoŜenie geograficzne powiatu
Granice i gminy powiatu. Powiązania z terenami sąsiadującymi
Warunki przyrodnicze i klimatyczne
2.3.1 Klimat
2.3.2 Warunki przyrodnicze w powiecie grodziskim
Ludność, gospodarstwa domowe
Infrastruktura, sieć komunikacyjna
Działalność gospodarcza na terenie powiatu
Planowane kierunki rozwoju i ochrony środowiska gmin powiatu
grodziskiego
3. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE I JEGO OCHRONA. ANALIZA STANU
ISTNIEJĄCEGO. GŁÓWNE PROBLEMY I ZAGROśENIA
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8
3.9
3.10
Polityka i zarządzanie ochroną środowiska
Gospodarka odpadami
Jakość powietrza atmosferycznego
Gospodarka wodno – ściekowa
Powierzchnia ziemi. Gleby
Hałas
Ochrona przyrody
Nadzwyczajne zagroŜenia środowiska. Awarie
Surowce i zasoby mineralne
Udział społeczeństwa w ochronie środowiska. Edukacja ekologiczna
11
11
14
14
14
14
15
16
17
21
21
26
26
31
41
42
43
46
47
48
4. UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
48
4.1. Uwarunkowania wewnętrzne
48
4.1.1 Wnioski z diagnozy - podstawowe problemy ochrony środowiska
powiatu grodziskiego
48
4.1.2 Prognozowane zmiany
49
4.2 Uwarunkowania zewnętrzne
51
5. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU
GRODZISKIEGO
2
57
5.1. Stała poprawa stanu środowiska.
57
5.1.1. Poprawa jakości wód
58
5.1.2 Poprawa jakości powietrza atmosferycznego
58
5.1.3. Działania związane z ochroną powierzchni ziemi
59
5.1.4 Działania związane z ochroną środowiska przed odpadami
59
5.1.5 Poprawa klimatu akustycznego
59
5.1.6 Zapewnienie ładu przestrzennego
60
5.2. Wspieranie działań na rzecz zrównowaŜonego wykorzystania energii i zasobów
naturalnych.
60
5.3. Wspieranie działań mających na celu ochronę przyrody
61
5.4. Poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców powiatu
61
5.5. Zwiększenie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu oraz osób
prowadzących działalność gospodarczą na jego terenie.
62
6. WDRAśANIE CELÓW PROGRAMU
63
7. MONITORING REALIZACJI „PROGRAMU...”
66
8. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PROGRAMU OCHRONY
ŚRODOWISKA DLA POWIATU GRODZISKIEGO NA LATA 2008 – 2011
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2015 NA ŚRODOWISKO
68
3
STRESZCZENIE.
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska oraz ustawą O odpadach, rady powiatów
mają obowiązek co 4 lata przygotować dokument określający kierunki lokalnej polityki
ekologicznej.
Realizując ten obowiązek Rada Powiatu Grodziskiego, w maju 2004 roku przyjęła w
drodze uchwały dokument „Program ochrony środowiska dla
powiatu grodziskiego”.
Dokument ten obejmował cele i priorytety na lata 2003 – 2007 z perspektywą do roku 2011.
Ze względu na zmiany jakie zaszły w ostatnich latach (uzyskanie przez Polskę
członkostwa w Unii Europejskiej) istnieje konieczność dokonania nowelizacji programu
ochrony środowiska dla
powiatu grodziskiego. Niniejszy dokument jest efektem prac
podjętych w tym celu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami odnosi się on do następujących
zagadnień:
•
cele i priorytety ekologiczne,
•
rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
•
środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawne, ekonomiczne i
społeczne.
Punktem wyjścia dla wykonania aktualizacji programu ochrony środowiska w powiecie
grodziskim była zarówno ocena stanu poszczególnych elementów środowiska dokonana na
podstawie uzyskiwanych wyników monitoringu prowadzonego przez róŜne słuŜby, a
zwłaszcza przez Wojewódzką Inspekcję Ochrony Środowiska jak i sprawozdania z realizacji
działań wyznaczonych przez politykę ekologiczną powiatu i wchodzących w jego skład gmin.
W gminach wchodzących w skład powiatu przeprowadzono w maju 2008 roku ankietę, której
celem było zarówno rozpoznanie głównych problemów ekologicznych jak i określenie
planowanych działań dla ich rozwiązywania. Materiałami pomocniczymi były opracowania
przygotowane
na
potrzeby
strategii
rozwoju
powiatu/gmin,
wieloletnich
planów
inwestycyjnych, programów zrównowaŜonego rozwoju itp.
W trakcie przygotowania aktualizacji niniejszego Programu ochrony środowiska dla
powiatu grodziskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą do 2015 roku duŜą uwagę zwracano
na szeroko rozumiane konsultacje społeczne. Do prac nad Programem... zaproszono
organizacje pozarządowe działające na terenie powiatu, wstępna wersja dokumentu była
udostępniona dla konsultacji społecznych zainteresowanych mieszkańców powiatu i
działających na jego terenie organizacji.
4
Integralną część niniejszego Programu ochrony środowiska dla powiatu grodziskiego
stanowi aktualizacja Planu gospodarki odpadami dla powiatu grodziskiego na lata 2008 –
2011 z perspektywą do roku 2015.
Program ochrony środowiska dla powiatu grodziskiego na lata 2008 – 2011 z
perspektywą do 2015 roku omawia szczegółowo zadania na lata 2008 – 2015. Podejście takie
jest zgodne z przepisami Prawa ochrony środowiska, określającego w art. 14 ust.2, iŜ politykę
ekologiczną przyjmuje się na cztery lata, z tym Ŝe przewidziane w niej działania w
perspektywie obejmują kolejne cztery lata.
Nadrzędnym celem działań w zakresie ochrony środowiska na terenie powiatu
grodziskiego, zgodnie z niniejszym Programem... jest: zrównowaŜony rozwój powiatu i stała
poprawa warunków Ŝycia jego mieszkańców
Będzie to osiągane przez:
•
Wspieranie rozwoju gospodarczego, tworzenie nowych miejsc pracy i popieranie
aktywności zawodowej mieszkańców powiatu. W sposób szczególny wspierane będzie
lokowanie na terenie powiatu przedsięwzięć nie wpływających negatywnie na stan
środowiska.
•
Wspieranie rozwoju infrastruktury zapewniającej właściwy standard Ŝycia mieszkańców
powiatu (wodociągi i kanalizacja, zorganizowany system usuwania odpadów,
komunikacja zbiorowa, właściwy stan dróg, telefony i internet).
•
Zwiększanie aktywności obywatelskiej i podnoszenie stanu świadomości ekologicznej
społeczeństwa. Będzie to osiągane m.in. poprzez wspieranie edukacji formalnej w tej
dziedzinie oraz wspomaganie działalności organizacji ekologicznych.
•
Stałe ograniczanie emisji substancji i energii. Będzie to osiągane poprzez wzmacnianie
nadzoru nad podmiotami wprowadzającymi zanieczyszczenia do środowiska, ścisłe
egzekwowanie decyzji administracyjnych, wspieranie przedsiębiorców w działaniach
proekologicznych.
•
Bierną i czynną ochronę zasobów środowiska przyrodniczego i krajobrazu, poprzez
tworzenie nowych obiektów chronionych oraz wzmacnianie nadzoru nad terenami i
obiektami chronionymi.
5
Ustalono takŜe cele główne Programu ochrony środowiska dla powiatu grodziskiego na lata
2008 – 2011 z perspektywą do roku 2015 :
1.
Stała poprawa stanu środowiska i związanej z nim jakości Ŝycia mieszkańców powiatu
poprzez kontynuowanie rozpoczętych na terenie powiatu działań związanych z ochroną
środowiska oraz prowadzenie tych prac w zakresie ochrony środowiska, których nie
udało się zrealizować w latach 2004 – 2008.
2.
Wspieranie działań na rzecz zrównowaŜonego wykorzystania energii i zasobów
naturalnych.
3.
Wzmacnianie nadzoru nad obszarami objętymi róŜnymi formami ochrony przyrody i
terenami o duŜych walorach przyrodniczych oraz wspieranie działań mających na celu
ochronę przyrody, (podejmowanych przez róŜne instytucje rządowe, samorządowe,
organizacje pozarządowe, osoby fizyczne i podmioty gospodarcze).
4.
Poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców powiatu, ze szczególnym
uwzględnieniem nadzoru nad transportem substancji niebezpiecznych przez teren
powiatu, stworzenie procedur postępowania na wypadek awarii i katastrof.
5.
Zwiększanie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu oraz osób
PowyŜsze cele realizowane będą, poprzez cele szczegółowe oraz zadania wdraŜane w dwóch
horyzontach czasowych:
-
krótkookresowym (lata 2008 – 2011) i
-
średnioterminowym (do roku 2015).
6
1. WPROWADZENIE
1.1 Przesłanki ogólne
Lata 2004 – 2008 to okres dynamicznych przekształceń i rozwoju społeczno –
gospodarczego Polski co spowodowane było przede wszystkim uzyskaniem członkostwa w
Unii Europejskiej i uzyskaniem dostępu do funduszy rozwojowych i kohezyjnych Wspólnoty.
Obok jednak pozytywnych skutków tych zjawisk pojawiły się takŜe problemy, w tym takŜe
dotyczące ochrony środowiska. Spowodowało to m.in. pojawienie się nowych zagroŜeń dla
jakości środowiska, konieczność poniesienia znaczących nakładów finansowych na wdraŜania
przepisów UE w zakresie ochrony środowiska, dokonanie zmian w procedurach ochrony
środowiska, tak aby dostosować je do wymagań unijnych. Skutki tych zmian widoczne są
zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym oraz lokalnym. MoŜna je dostrzec takŜe
na terenie powiatu grodziskiego.
Antycypacja takich zmian była jednym z powodów wprowadzenia obowiązku tworzenia
na róŜnych poziomach zarządzania polityką ekologiczną. Jej podstawą powinna być
konstytucyjna zasada zrównowaŜonego rozwoju, zawarta w art. 5 ustawy zasadniczej:
„Rzeczpospolita Polska strzeŜe niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium,
zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeŜe
dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą
zrównowaŜonego rozwoju”.
Przyjęcie tej zasady oznacza, Ŝe wsparcie dla rozwoju gospodarczego i społecznego
odbywać się będzie z poszanowaniem wymagań ochrony środowiska, tak aby pozostawić
moŜliwość korzystania z zasobów przyrodniczych przyszłym pokoleniom. Ustawa zasadnicza
wskazuje takŜe, Ŝe ochrona środowiska jest obowiązkiem zarówno obywateli jak i władz
publicznych, które poprzez swoją politykę, powinny zapewnić nie tylko bezpieczeństwo
ekologiczne, ale i dostęp do zasobów przyrodniczych zarówno współczesnemu jak i
przyszłym pokoleniom.
Takimi władzami są m.in. samorządy powiatowe. Ustawa o samorządzie powiatowym
stanowi, Ŝe powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze
ponadgminnym, w tym między innymi zadania z zakresu ochrony przyrody i środowiska,
leśnictwa, gospodarki wodnej, rybactwa śródlądowego, zapobiegania nadzwyczajnym
zagroŜeniom środowiska.
Dlatego
teŜ
władze
powiatu,
akceptując
zasady
zrównowaŜonego rozwoju, powinny szukać takich kierunków rozwoju, które doprowadzą do
ograniczania emisji, zmniejszania energo-, wodo- i materiałochłonności, poprawy jakości
środowiska przyrodniczego, wzmacniania struktur ekologicznych, rozwijania aktywności
obywatelskiej, poprawy jakości Ŝycia mieszkańców. Wskazując na te obowiązki władz
powiatowych nie moŜna jednak zapominać, Ŝe administracja tego szczebla dysponuje
ograniczonymi moŜliwościami samodzielnego realizowania inwestycji sozologicznych i
bardzo nielicznymi instrumentami wymuszania działań proekologicznych. Stąd funkcją
powiatu jest raczej wspieranie działań podejmowanych przez samorządy gminne i tworzenie
płaszczyzny dla podejmowania przez nie wspólnych działań mających na celu rozwiązywanie
problemów ekologicznych o znaczeniu ponadlokalnym.
7
1.2 Podstawy prawne
Prawny obowiązek tworzenia powiatowych programów ochrony środowiska
(powiatowej polityki ekologicznej) wprowadziła norma prawna zawarta w ustawie z dnia 27
kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 roku Nr 25 poz. 150). Norma
ta, zawarta w art. 17.1 stwierdza, Ŝe: „ ... organ wykonawczy (...) powiatu, w celu realizacji
polityki ekologicznej państwa, sporządza (...) powiatowe programy ochrony środowiska ...”.
Zakres tych dokumentów uszczegóławiają przepisy zawarte w art. 14 cytowanego aktu
prawnego. Zgodnie z nim polityka ekologiczna powiatu powinna określać między innymi:
• cele ekologiczne
• priorytety ekologiczne
• rodzaj i harmonogram działań proekologicznych
• środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno – ekonomiczne i
środki finansowe.
Zgodnie z brzmieniem art. 14. ust. 2 politykę ekologiczną przyjmuje się na okres
czterech lat z perspektywą obejmującą kolejne 4 lata.
Częścią niniejszego Programu... jest Plan gospodarki odpadami dla powiatu
grodziskiego. Zgodnie bowiem z normą zawartą w art. 14.3 ustawy O odpadach z dnia 27
kwietnia 2001 roku (Dz.U. z 2007 r. Nr 39 poz. 251) na szczeblu powiatowym powinien
zostać przygotowany taki plan, który będzie podlegał aktualizacji nie rzadziej niŜ co 4 lata. .
Artykuł 14 ustęp 2 ustawy o odpadach szczegółowo określa zakres informacji jakie
powinny zostać przedstawione w planie gospodarki odpadami, m.in.:
• aktualny stan gospodarki odpadami w powiecie oraz ich charakterystykę jakościową i
ilościową,
• istniejące instalacje odzysku i unieszkodliwiania odpadów, schemat przepływu odpadów,
koszty gospodarowania odpadami,
• prognozowane zmiany w zakresie gospodarowania odpadami,
• cele i działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami,
• instrumenty finansowe słuŜące realizacji zamierzonych celów,
• system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami zarówno powiatowy program ochrony
środowiska jak i plan gospodarki odpadami powinny zostać zaopiniowane przez organ
wykonawczy województwa, na terenie którego znajduje się powiat.
Ustawodawca nakazał takŜe organom wykonawczym powiatów składanie co 2 lata
sprawozdań radom powiatu z realizacji programów i planów.
1.3 Cele i zakres Programu
Głównym celem niniejszego dokumentu jest aktualizacja polityki ekologicznej
powiatu grodziskiego. Dokonano jej w taki sposób, aby była ona zgodna z kierunkami
polityki ekologicznej państwa, wyznaczonymi w 2006 roku1 oraz znowelizowanym
programem ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego. Tym niemniej, chociaŜ
jest to tylko aktualizacja przyjętej w 2004 roku polityki ekologicznej powiatu, to niniejszy
dokument opracowano w taki sposób, Ŝeby stanowił pełną, zamkniętą całość. Dlatego teŜ
1
MŚ, 2006: Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 2014. Projekt dokumentu zatwierdzony przez Radę Ministrów w grudniu 2006 roku. Ministerstwo Środowiska.
Warszawa.
8
powtórzono w nim część informacji zawartych w Programie... z roku 2004, w szczególności
dotyczących zagadnień ogólnych.
Program uwzględnia uwarunkowania wynikające z przygotowania i przyjęcia następujących
dokumentów:
• Strategia Rozwoju Kraju
• II Polityka ekologiczna państwa,
• Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002 – 2010,
• Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2011 – 2014,
• Krajowy plan gospodarki odpadami ( M.P. z 2006 r. Nr 90, poz. 946),
• Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych.
• projektu Regionalnego programu operacyjnego dla województwa mazowieckiego na
lata 2004 – 2006,
• projektu Programu ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego,
• projektu Planu gospodarki odpadami dla województwa mazowieckiego.
W Programie.... uwzględniono takŜe te międzynarodowe zobowiązania prawne Polski (w tym
takŜe te, które wynikają z Traktatu Akcesyjnego), których wdroŜenie wymaga zaangaŜowania
samorządów lokalnych szczebla powiatowego i gminnego.
Podstawą Programu ochrony środowiska dla powiatu grodziskiego… jest konstytucyjna
zasada zrównowaŜonego rozwoju, która oznacza w praktyce, Ŝe w procesach rozwoju
społeczno – gospodarczego kryteria ochrony środowiska traktowane są równowaŜnie z
kryteriami społecznymi i gospodarczymi. Innymi zasadami, do których odwołuje się
Program... są zasady ogólne, leŜące u podstaw polityki ochrony środowiska UE i Polski takie
jak:
• zasada przezorności ,
• zasada prewencji,
• zasada „zanieczyszczający” płaci,
• zasada równego dostępu do środowiska postrzegana w kategoriach:
- sprawiedliwości międzypokoleniowej,
- sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej,
- równowaŜenia szans między człowiekiem i przyrodą,
• zasada uspołecznienia
• zasada subsydiarności,
• zasada efektywności ekologicznej i ekonomicznej.
Zakres Programu ochrony środowiska dla powiatu grodziskiego… odnosi się do całokształtu
zagadnień sozologicznych i ekologicznych występujących na obszarze powiatu. W
szczególności zawiera on informacje na temat:
• aktualnej sytuacji ekologicznej w powiecie,
• ekologicznych, przestrzennych, społecznych i ekonomicznych uwarunkowań rozwoju
powiatu,
• priorytetowych działań na rzecz utrzymania środowiska przyrodniczego we właściwym
stanie i nie dopuszczenia do jego degradacji, w podziale na przedsięwzięcia
krótkoterminowe (lata 2008 – 2012) i długoterminowe (do roku 2014),
9
•
harmonogramu konkretnych zadań w zakresie ograniczenia emisji, ochrony zasobów
przyrody, racjonalnego gospodarowania środowiskiem, prośrodowiskowej aktywizacji
społeczeństwa i wzrostu świadomości ekologicznej z podziałem na:
- zadania powiatu,
- zadania innych organów administracji publicznej oraz instytucji, przedsiębiorstw
i organizacji społecznych,
- zalecenia dla gminnych programów ochrony środowiska,
- uwarunkowania realizacyjne Programu…, jego wdroŜenie i monitoring.
Program… dotyczy obszaru powiatu grodziskiego, tym niemniej bierze on pod uwagę
róŜnego rodzaju powiązania, w tym ekologiczne z powiatami sąsiednimi.
Program… opracowany jest z uwzględnieniem ustrojowej pozycji samorządu powiatu
i jego kompetencji wynikających z przepisów prawa ochrony środowiska, a więc
ograniczonych własnych moŜliwości realizacyjnych i finansowych.
Program… przygotowany został z udziałem społeczeństwa, do którego adresowano
ankiety, zapraszano do udziału w pracach Zespołu Sterującego i zgłaszania swoich uwag do
projektu Programu…. ZałoŜenia do programu, materiały i wnioski przedstawiano w mediach i
w internecie. Zainteresowani mogli śledzić przebieg prac nad Programem…. Konsultowano
jego projekt z róŜnymi grupami społecznymi i zawodowymi: nauczycielami,
przedsiębiorcami, przedstawicielami nauki, reprezentantami gmin.
1.4 Funkcje Programu
Niniejszy „Program ochrony środowiska…" wraz z "Planem gospodarki odpadami…"
dla powiatu grodziskiego do 2014r.” ma stać się podstawowym dokumentem koordynującym
działania na rzecz ochrony środowiska w powiecie. W szczególności:
• przekazuje społeczeństwu, przedsiębiorcom, samorządom informacje na temat
zasobów środowiska przyrodniczego oraz stanu poszczególnych jego komponentów,
• omawia najwaŜniejsze problemy, w tym zagroŜenia ekologiczne, proponując sposoby
ich rozwiązania w określonym czasie,
• jest gwarantem wdraŜania zrównowaŜonego rozwoju powiatu,
• określa sposoby współpracy administracji publicznej wszystkich szczebli oraz
instytucji i pozarządowych organizacji ekologicznych na rzecz ochrony środowiska w
powiecie,
• ułatwia, a niekiedy formalnie umoŜliwia występowanie o środki finansowe potrzebne
do realizacji przedsięwzięć,
•
ułatwia opiniowanie gminnych programów ochrony środowiska, wydawanie decyzji
określających sposób i zakres korzystania ze środowiska,
•
obiektywizuje wydawanie decyzji określających sposób i zakres korzystania ze
środowiska,
•
organizuje system informacji o stanie środowiska i działaniach zmierzających do jego
poprawy.
Program… omawia szczegółowo zadania na lata 2008 – 2014. Taki horyzont czasowy
przyjęto w odniesieniu do podstawowego dokumentu wyznaczającego kierunki polskiej
polityki ochrony środowiska tj. „Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z
uwzględnieniem perspektyw na lata 2011 – 2014”. Podejście takie jest takŜe zgodne z
przepisami Prawa ochrony środowiska, określającego w art. 14 ust. 2, iŜ politykę ekologiczną
10
przyjmuje się na cztery lata, z tym Ŝe przewidziane w niej działania w perspektywie obejmują
kolejne cztery lata.
2. DANE PODSTAWOWE
2.1 PołoŜenie geograficzne powiatu
Analizowany teren powiatu grodziskiego połoŜony jest na Nizinnie
Środkowomazowieckiej w mezoregionie Równiny Łowicko – Błońskiej.
Nizina Środkowomazowiecka stanowi wielkie kotlinowate obniŜenie na załoŜeniu
trzeciorzędowej niecki tektonicznej charakteryzujące się zbiegiem dolin Wisły, Narwi, Bugu,
Pilicy i Bzury. Rzeźba Niziny jest mało zróŜnicowana, dominująca formą są tu płaskie
równiny denudacyjne lub tarasy rzeczne. Krajobraz urozmaicają występujące wydmy.
Wysokość bezwzględna tego terenu wynosi od 60 do 150 m npm. Występują tu przede
wszystkim gleby pseudobielicowe, a w dolinach rzecznych – mady.
Równina Łowicko - Błońska to mezoregion charakteryzujący się nieco lepszymi glebami –
dominują tu czarne ziemi wykształcone na peryglacjalnych utworach pylastych. Równina
rozciąga się na obszarze około 3060 km2, na południe od doliny Wisły i Bzury. Jest to płaski
poziom denudacyjny, poprzecinany niewielkimi dopływami Bzury
2.2 Granice i gminy powiatu. Powiązania z terenami sąsiadującymi
`
Powiat grodziski połoŜony jest na zachód od Warszawy i graniczy:
od wschodu
– z powiatem pruszkowskim
od północnego wschodu
– z powiatem warszawskim – zachodnim
od północnego zachodu
– z powiatem sochaczewskim
od zachodu
– z powiatem Ŝyrardowskim
od południa
– z powiatem grójeckim.
W jego skład wchodzi 6 gmin: Grodzisk Mazowiecki, Milanówek, Podkowa Leśna, Baranów,
Jaktorów i śabia Wola (rys. 1).
11
Rys. 1 Gminy powiatu grodziskiego
Gmina Grodzisk Mazowiecki zajmuje obszar 107 km2, zamieszkana jest przez 38 468 osób
(stan na 31.12.2007), w ciągu ostatnich czterech lat liczba mieszkańców wzrosła o 3 tys. osób.
Średnia gęstość zaludnienia wynosi 330 osób/km2. Jest to gmina o charakterze miejskowiejskim. Grodzisk Mazowiecki jest ponad 25-tysięcznym miastem, połoŜonym w odległości
35 kilometrów na zachód od centrum Warszawy.
Gmina Milanówek jest gminą miejską. Zajmuje ona powierzchnię 1352 ha i liczy 15 838
mieszkańców. Miasto Milanówek zostało załoŜone na początku XX wieku w oparciu o
koncepcję miasta – ogrodu i do dziś zachowało swój leśno – parkowy charakter, znaczna
liczba posesji połoŜona jest na zadrzewionych działkach, na których występują 200 letnie
okazy dębów.
RównieŜ gmina Podkowa Leśna jest gminą miejską o charakterze leśno – parkowym. Mieszka
w niej 3 822 osoby, a jej obszar liczy 1010 ha. Prawie cały teren gminy – w tym takŜe
zabudowane nieruchomości – porośnięty jest lasem, a od wschodu gmina graniczy z
kompleksem lasów nadarzyńskich.
Gmina Baranów jest typową gminą rolniczą. Zajmuje ona powierzchnię 7537 ha, z czego
92% (6936 ha) to uŜytki rolne. W uprawach dominuje produkcja zbóŜ, kukurydzy,
ziemniaków, buraków cukrowych i warzyw. Rolnictwo dominuje tu ze względu na dobre
gleby – przewaŜają uŜytki III i II klasy bonitacyjnej wykształcone z glin zwałowych. Gmina
Baranów praktycznie pozbawiona jest terenów leśnych, zajmują one jedynie 28 ha (0,4%
powierzchni). Obszar gminy zamieszkuje 4 899 osób w 23 wsiach podzielonych na 21
sołectw.
Obszar gminy Jaktorów wynosi 5524 ha, z czego 4290 ha stanowią uŜytki rolne (78%
powierzchni gminy). Lasy i grunty leśne zajmują 485 ha (8%), z czego 357 ha to lasy
prywatne. Pozostałe tereny zajmują obszar 749 ha (14%). Obszar ten zamieszkuje 10 321
osób w 17 wsiach podzielonych na 14 sołectw. W ostatnich latach rolnictwo przestaje być
wiodącą funkcją gminy, jest ona coraz częściej traktowana jako zaplecze mieszkalno –
rekreacyjne dla mieszkańców okolicznych miast. Tylko niewielka część gospodarstw rolnych
produkuje na rynek, dominuje produkcja mieszana, z niewielką przewagą produkcji roślinnej.
Gmina śabia Wola posiada charakter rolniczy. Zajmuje ona obszar 10561 ha, z czego 7411 ha
(70%) to uŜytki rolne. Grunty leśne i lasy zajmują teren 2369 ha (23 %), pozostałe obszary to
781 ha (7%). Obszar ten zamieszkuje 6 581 osób w 41 wsiach podzielonych na 32 sołectwa.
12
Z terenami sąsiadującymi powiat skomunikowany jest zarówno siecią dróg jak i za
pomocą linii kolejowych. Głównym połączeniem tego terenu ze stolicą jest droga
wojewódzka 719 Warszawa – śyrardów. Jest to droga jednojezdniowa, o duŜym natęŜeniu
ruchu. Największe zatłoczenie występuje w godzinach rannych (w kierunku do Warszawy)
oraz późnym popołudniem i wieczorem (ruch od strony stolicy). Czas dojazdu do centrum
Warszawy z Grodziska Mazowieckiego wynosi wówczas około 1,5 godziny i na przestrzeni
ostatnich 4 lat uległ wydłuŜeniu o około 30 minut.
Komunikację z Warszawą zapewnia takŜe linia kolejowa Warszawa – Skierniewice
(stanowiąca fragment Centralnej Magistrali Kolejowej). Stacje znajdują się w Milanówku,
Grodzisku Mazowieckim, Jaktorowie i Międzyborowie. Czas dojazdu do centrum Warszawy
(z Grodziska Maz.) wynosi około 40 minut. W BoŜej Woli (gmina Baranów) znajduje się
stacja kolejowa na linii Warszawa – Łowicz (Poznań) skąd czas dojazdu do W-wy równieŜ
wynosi ok. 40 minut.
Omawiany obszar połączony jest z Warszawą takŜe poprzez linię wąskotorowej
Warszawskiej Kolei Dojazdowej. Stacje znajdują się m.in. w Podkowie Leśnej, Milanówku i
Grodzisku Mazowieckim. Czas dojazdu do centrum Warszawy wynosi około 1 godziny.
Ponadto południową część powiatu przecina droga krajowa E67 (fragment drogi
międzynarodowej A8), zaś od północy powiat graniczy z drogą krajową E30 (fragment drogi
międzynarodowej A2). Z południa na północ powiat przecina droga wojewódzka nr 579,
łącząca Radziejowice z Błoniem i Nowym Dworem Mazowieckim (rysunek 2).
Rysunek 2. Powiat grodziski- układ komunikacyjny
13
2.3 Warunki przyrodnicze i klimatyczne
2.3.1 Klimat
Warunki klimatyczne na terenie powiatu kształtują się w przewaŜającej mierze pod
wpływem zachodniej cyrkulacji atmosferycznej i dominujących w ciągu roku mas powietrza
polarnomorskiego. Klimat tego regionu jest nieco cieplejszy niŜ sąsiednich makroregionów,
bowiem średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7,5 – 8,0°C. Temperatury maksymalne
mieszczą się w granicach – 28o do + 36o C. Najzimniejsze miesiące to styczeń (– 3,5°C) i
luty (– 2,5°C), najcieplejsze sierpień (+18,50C) i lipiec (+ 18OC).
Średnia roczna suma opadów w powiecie (w oparciu o pomiary wieloletnie) wynosi ok. 530
mm. W tej sumie opadów rocznych większy udział mają opady półrocza ciepłego,
maksymalne dobowe sumy opadów występują w okresie od kwietnia do października.
Liczba dni z pokrywą śnieŜną wynosi od 50 do 70, a liczba dni pochmurnych waha się od 120
do 140.
2.3.2 Warunki przyrodnicze w powiecie grodziskim
W powiecie grodziskim przewaŜającym typem krajobrazu jest krajobraz rolniczy, udział
uŜytków rolnych wynosi 73,5% ogólnej powierzchni powiatu. Jest to o około 5% więcej niŜ
średnia dla województwa mazowieckiego. Znacznie niŜsza od średniej – zarówno
wojewódzkiej (o niemal 9%) jak i ogólnopolskiej (o ok. 15%) jest lesistość powiatu, wynosi
ona jedynie 13,7%.
Roślinność potencjalna tego terenu to subkontynentalne grądy w odmianie
mazowieckiej – postać uboga, a w północnej części powiatu świetlista dąbrowa. Szata
roślinna na tym terenie została jednak silnie przekształcona w wyniku działalności człowieka
i powyŜsze zbiorowiska na omawianym terenie praktycznie juŜ nie występują.
2.4 Ludność, gospodarstwa domowe
W powiecie grodziskim mieszka 79 929 osób, największą gminą jest Grodzisk
Mazowiecki w którym mieszka 38 468 osób. Populacja pozostałych gmin wynosi (wg stanu
na dzień 31.12.2007):
Gmina Milanówek
- 15 838 osób
Gmina Podkowa Leśna
- 3 822 osób
Gmina Baranów
- 4 899 osób
Gmina Jaktorów
- 10 321 osób
Gmina śabia Wola
- 6 422 osób
Większość osób na terenie powiatu mieszka w domach jednorodzinnych (w tym w
gospodarstwach rolnych). Zwarta zabudowa wielorodzinna (typu osiedlowego) występuje w
zasadzie jedynie na terenie miast: Grodzisk Mazowiecki i Milanówek. Bardziej szczegółowe
dane na temat gospodarstw domowych na terenie województwa przedstawiono w tabeli 2.4.1
14
Tabela 2.4.1 Gospodarstwa domowe powiatu grodziskiego (2007 rok) –NOWE DANE
Ilość
mieszkańców
gospodarstw domowych
W tym w budynkach
- jednorodzinnych
- wielorodzinnych
Grodzisk
Mazowiecki
Milanówek
Podkowa
Leśna
Baranów
Jaktorów
śabia Wola
38 055
-
15 838
3844
4 847
10 321
6 422
3 719
1 340
1 673
3 048
2 000
-
2 500
1 219
1277
69
1 653
20
3 048
-
1969
31
2.5 Infrastruktura
Stan infrastruktury na terenie powiatu jest zróŜnicowany. Zdecydowanie lepiej jest ona
rozwinięta ma terenach miejskich – zwłaszcza Grodziska Mazowieckiego i Milanówka,
niedostatki w tym zakresie występują na terenach wiejskich.
Pod względem komunikacyjnym teren powiatu obsługiwany jest zarówno przez Spółkę
Koleje Mazowieckie, spółkę obsługującą Warszawską Kolej Dojazdową, jak i przez
komunikację autobusową – PKS Grodzisk Mazowiecki, PKS śyrardów oraz przewoźników
prywatnych.
Sieć dróg na omawianym terenie jest stosunkowo dobrze rozwinięta, choć znaczna jej
część- to drogi bez utwardzonej nawierzchni. Stan dróg o nawierzchni bitumicznej, głównie
gminnych, ale takŜe pozostałych kategorii jest zazwyczaj niezadowalający lub wręcz zły, ze
względu na występujące przełomy i koleiny (np. w gminie śabia Wola ponad 25% dróg
wojewódzkich i powiatowych jest w bardzo złym stanie). Szacunki wykonane przez gminy
wskazują, Ŝe szybkiej modernizacji wymaga około 70% dróg powiatowych oraz znaczna
część dróg gminnych. Bardziej szczegółową informację o infrastrukturze drogowej
przedstawiono w tabeli 2.4.2
Tabela 2.4.2 Długość dróg poszczególnych klas w powiecie grodziskim (w km)
Drogi
Grodzisk
Milanówek
Mazowiecki
krajowe
wojewódzkie i powiatowe
81,8
14
- w tym utwardzone
70,9
12,8
Gminne
201,3
97
- w tym utwardzone
60,07
w
tym
drogi
dojazdowe do gospodarstw
Podkowa
Leśna
4,3
4,3
42,5
10,6
-
Baranów
Jaktorów
śabia Wola
47
41,5
131
30
100
45,5
24
100
12
75
10
50
46
37
20
-*
* – długość dróg dojazdowych (wewnętrznych) – 170 km
Stosunkowo dobrze rozwinięta jest sieć gazowa oraz wodociągowa, przy czym w
odniesieniu do tej ostatniej nadal są znaczne potrzeby inwestycyjne. Znacznie większe
potrzeby istnieją jednak w odniesieniu do rozbudowy sieci kanalizacyjnej w powiecie.
Gminy: Baranów i śabia Wola nie posiadają oczyszczalni ścieków ani sieci kanalizacyjnej
obsługującej istniejącą zabudowę mieszkaniową na terenach wiejskich. Ścieki z gospodarstw
rolnych oraz zabudowy indywidualnej na tym terenie odprowadzane są do szamb
przydomowych, a następnie wywoŜone do oczyszczalni ścieków w Błoniu, Grodzisku
Mazowieckim, Mszczonowie, Pruszkowie, Grójcu lub śyrardowie. Na tym terenie jedynie
nieliczne domy jednorodzinne korzystają z przydomowych oczyszczalni ścieków. Brak jest
15
szczegółowej informacji na temat szczelności szamb. Budowę nowych odcinków sieci
kanalizacyjnej planuje się we wszystkich gminach powiatu.
Powiat posiada stosunkowo dobrze rozwiniętą sieć placówek oświatowych
(przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja i licea), na jego terenie funkcjonują zarówno
przedszkola i szkoły publiczne jak i liczne ośrodki społeczne i prywatne. Gminne Domy i
Centra Kultury prowadzą kursy i koła zainteresowań, organizują liczne imprezy kulturalne dla
mieszkańców.
2.6 Działalność gospodarcza na terenie powiatu
Pomimo znacznego udziału gruntów rolnych w strukturze przestrzennej powiatu
znaczenie rolnictwa w ostatnich latach zmniejsza się. Jest to spowodowane zarówno ogólną,
trudną sytuacją w rolnictwie jak i bliskością aglomeracji warszawskiej i wykupywaniem
działek rolnych przez mieszkańców tego miasta z przeznaczeniem ich na tereny zabudowy
jednorodzinnej. Trudna sytuacja w rolnictwie powoduje, Ŝe coraz więcej osób, zwłaszcza
młodych, odchodzi z tego sektora gospodarki starając się znaleźć pracę w pobliskich
miastach, przede wszystkim w Warszawie, ale takŜe w Grodzisku Mazowieckim, Milanówku
i innych ośrodkach powiatowych.
W tabeli 2.6.2 przedstawiono informacje o liczbie i rodzaju podmiotów gospodarczych
działających na terenie powiatu. Pod koniec 2007 roku na terenie powiatu działało 9583
podmioty gospodarcze, z tego 9421 to przedsiębiorstwa i firmy prywatne.
PowyŜsze dane świadczą o dynamicznym wzroście aktywności gospodarczej mieszkańców
powiatu – w ciągu 5 lat liczba podmiotów gospodarczych wzrosła o ponad 2 500 ! Dominują
tu małe i średnie przedsiębiorstwa, zatrudniające poniŜej 50 pracowników. Tylko 9
podmiotów zatrudnia ponad 250 osób, z tego tylko 3 powyŜej 1000 osób.
W działalności gospodarczej dominują jednostki zajmujące się handlem, stosunkowo
duŜa liczba podmiotów prowadzi działalność w zakresie przetwórstwa przemysłowego i
budownictwa (po ok. 1000 podmiotów), obsługą nieruchomości i firm (ok. 900), transportu i
gospodarki magazynowej (ok. 700). Mniej popularna jest działalność w zakresie obsługi
ruchu turystycznego i gastronomii czy pośrednictwa finansowego i pośrednictwa
nieruchomościami. Na terenie powiatu obok publicznych zakładów opieki zdrowotnej działa
kilkanaście prywatnych ośrodków świadczących usługi w tym zakresie.
Tabela 1.2. Podmioty gospodarcze na terenie powiatu grodziskiego. (na dzień 31.12.2007 r.)
Ogółem
ogółem
9 583
Sektor publiczny
podmioty gospodarki narodowej ogółem
państwowe i samorządowe jednostki prawa budŜetowego
ogółem
przedsiębiorstwa państwowe
spółki handlowe
spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego
125
1
4
0
państwowe i samorządowe jednostki prawa budŜetowego,
gospodarstwa pomocnicze
1
16
162
Sektor prywatny
podmioty gospodarki narodowej ogółem
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
spółki handlowe
spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego
spółdzielnie
fundacje
stowarzyszenia i organizacje społeczne
9 421
7 766
572
128
23
23
126
Podmioty wg klas wielkości
ogółem
0-9
10 - 49
50 - 249
250 - 999
1000 i więcej
9 583
9 151
358
65
6
3
Źródło: Baza danych regionalnych GUS
2.7 Planowane kierunki rozwoju i ochrony środowiska gmin powiatu grodziskiego
Nie wszystkie gminy powiatu grodziskiego posiadają przyjęte przez władze
samorządowe strategie rozwoju. Dlatego teŜ zarówno w planowaniu kierunków rozwoju jak i
zadań z zakresu ochrony środowiska, Starostwo Powiatu Grodziskiego musi oprzeć się na
własnych materiałach oraz istniejących zamierzeniach gmin.
PoniŜej zostaną opisane najwaŜniejsze dokumenty strategiczne przygotowane przez
poszczególne gminy powiatu grodziskiego.
Grodzisk Mazowiecki
Gmina Grodzisk Mazowiecki posiada opracowaną w 2000 roku „Strategię rozwoju Gminy
Grodzisk Mazowiecki do 2013 roku”. W dokumencie tym sformułowano misję i wizję gminy,
a takŜe 7 celów strategicznych, których realizacja powinna przyczynić się do realizacji
stworzonej wizji. Te cele to:
• wzrost poziomu Ŝycia mieszkańców Grodziska Mazowieckiego wraz z kontrolowanym
rozwojem osadnictwa
• rozwój przestrzeni architektoniczno – przyrodniczej połączonej z restrukturyzacją
rolnictwa
• poprawa atrakcyjności gminy w obszarze rekreacji, turystyki i ofert dla młodzieŜy,
• podtrzymanie i rozwój kondycji przedsiębiorczości w gminie,
• przyśpieszenie działań modernizacyjnych gminy w zakresie infrastruktury technicznej i
społecznej,
• rozwój społeczeństwa obywatelskiego wraz z kształtowaniem dumy z bycia
grodziszczaninem.
Cele te zostały obudowane listą programów operacyjnych, wraz ze wskazaniem
harmonogramu ich realizacji, instytucjami odpowiedzialnymi oraz źródłami finansowania
niezbędnych prac.
Uchwałą nr 382/2005 z dnia 09.02.2005 roku Rada Gminy Grodzisk Mazowiecki przyjęła
Plan Rozwoju Lokalnego. Plan ten wyznacza szereg działań, w tym takŜe te, których
17
realizacja przyczyni się do ograniczenia presji na środowisko przyrodnicze i poprawy jego
stanu. Są to inwestycje w zakresie rozbudowy sieci kanalizacyjnej, budowy ścieŜek
rowerowych, termomodernizacja budynków czy rozbudowa sieci kanalizacyjnej.
Zaplanowane działania zostały w większości wykonane lub są na róŜnych etapach realizacji.
Z punktu widzenia ochrony środowiska najwaŜniejszym dokumentem gminy jest przyjęty w
2004 roku Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami Gminy
Grodzisk Mazowiecki. Przedstawia on szczegółowe kierunki działań, zadania jakie w ich
ramach będą wykonane, harmonogram (termin wykonania), oraz ich szacunkowy koszt. Plan
Gospodarki Odpadami dla Gminy Grodzisk Maz. zawiera harmonogram rzeczowo –
finansowy zadań w zakresie gospodarki odpadami, które powinny zostać zrealizowane w
latach 2006 – 2013. W marcu 2007 z realizacji Planu ... zostało przedstawione sprawozdanie.
Wynika z niego, Ŝe większość z zaplanowanych działań została zrealizowana, lub znajduje się
na róŜnych etapach wdraŜania.
Milanówek
Pierwszym dokumentem wyznaczającym kierunki działań na rzecz ochrony środowiska w
gminie Milanówek był ”Program działań miasta Milanówek w zakresie ochrony i
kształtowania środowiska na lata 1995 – 2010”. W lutym 1997 roku Zarząd Miasta
przygotował dokument „Studium Uwarunkowań i Kierunków Przestrzennego
Zagospodarowania Miasta”. Zgodnie z nim za wartość nadrzędną w planie zagospodarowania
przestrzennego uznano „wyjątkowe walory środowiska przyrodniczego i kulturowego
Milanówka, którym podporządkowano inne funkcje wynikające ze stanu istniejącego bądź z
uznania ich za właściwe w dalszym rozwoju miasta”. Wcześniejsze doświadczenia w
realizacji priorytetów lokalnej polityki ekologicznej zostały wykorzystane przy
przygotowaniu w 2004 roku Programu ochrony środowiska wraz z planem gospodarki
odpadami Gminy Milanówek. Dokument ten bardzo szczegółowo definiuje zadania, które
powinny być w Milanówku zrealizowane dla zapewnienia właściwego stanu zasobów
przyrodniczych wraz z harmonogramem ich wdraŜania. W 2007 roku z realizacji planu
gospodarki odpadami zostało przygotowane sprawozdanie2.
Podkowa Leśna
W dniu 24.02.2005 Rada Miasta Podkowa Leśna podjęła uchwałę Nr 134/XXXII/2005
przyjmując Strategię ZrównowaŜonego Rozwoju Miasta Ogrodu Podkowa Leśna na lata 2005
- 2014. Jej nadrzędnym celem jest realizacja koncepcji miasta ogrodu w XXI wieku, zgodnie
z zasadą zrównowaŜonego rozwoju. Cel ten będzie realizowany poprzez cztery cele
strategiczne:
- nowoczesna infrastruktura komunalna (z zastosowaniem technologii pro-ekologicznych);
- ochrona środowiska naturalnego i układu urbanistycznego miasta-ogrodu;
- wszechstronny rozwój społeczny mieszkańców miasta-ogrodu;
- rozwój przedsiębiorczości post-przemysłowej.
W Strategii... przedstawiono cele jakie gmina zamierza osiągnąć w zakresie ochrony
środowiska do 2014 roku.
Podkowa Leśna nie ma natomiast do chwili obecnej przyjętego Programu Ochrony
Środowiska dla Gminy/Miasta Podkowa Leśna (w 2004 roku został przygotowany projekt
takiego dokumentu) oraz Planu Gospodarki Odpadami (równieŜ przygotowano projekt).
2
Wnioski stąd wynikające wykorzystano w dalszych częściach niniejszej aktualizacji.
18
Natomiast uchwałą Nr 84/XIX/2008 Rady Miasta Podkowy Leśnej z dnia 26 czerwca 2008
roku został uchwalony Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Miasta-Ogrodu
Podkowa Leśna
Baranów
Gmina Baranów posiada opracowany w 2000 roku dokument „Strategia rozwoju Gminy
Baranów”. Zgodnie z tym dokumentem celem nadrzędnym rozwoju gminy jest:
„zrównowaŜony rozwój rolnictwa, budownictwa mieszkaniowego, usług i działalności
produkcyjno – gospodarczej”. Priorytet ten jest uzupełniony przez sześć celów strategicznych:
• dostosowanie rolnictwa do gospodarki rynkowej,
• rozwój działalności okołorolniczej,
• rozwój przedsiębiorczości pozarolniczej,
• rozwój infrastruktury społecznej i technicznej,
•
podniesienie poziomu i standardu Ŝycia mieszkańców
• stworzenie zintegrowanego programu promocji gminy i stałego monitoringu programu
strategii i rozwoju gminy.
Cele te uzupełnione są o zadania, omawiany dokument nie zawiera jednak szczegółowego
planu działań i inwestycji oraz harmonogramu osiągania zaplanowanych celów. Jak się teŜ
wydaje jego treść jest juŜ zdezaktualizowana w odniesieniu do zmian jakie zaszły na terenie
gminy i w jej otoczeniu.
Gmina Baranów w lutym 2008 r. uchwaliła Plan Gospodarki Odpadami, natomiast do tej
pory nie uchwalono Programu Ochrony Środowiska.
Jaktorów
W maju 2001 roku Zarząd Gminy Jaktorów przygotował dokument „Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego z elementami strategii rozwoju gminy
Jaktorów”. Zgodnie z tym dokumentem celem nadrzędnym rozwoju gminy jest:
„zrównowaŜony rozwój budownictwa mieszkaniowego, rekreacji, usług, usług produkcyjnych,
drobnej wytwórczości oraz rozwój specjalistycznych gospodarstw ogrodniczych”. Priorytet
ten jest uzupełniony przez dziewięć celów strategicznych:
• rozwój infrastruktury technicznej i dróg,
• rozwój usług i drobnego przemysłu,
• rozwój infrastruktury społecznej,
• rozwój agroturystyki,
• rozwój rolnictwa i dostosowanie do gospodarki rynkowej,
• utrzymanie gospodarstwa SGGW i jego rozwój,
• pozyskanie środków finansowych na inwestycje,
• ochrona Wydm Międzyborowskich i doliny rzeki Pisi Tucznej,
• wzmocnienie regionalnych więzi kulturowo – społecznych (region Mazowsza – „Moją
Małą Ojczyzną”).
Cele te zostały obudowane szeregiem konkretnych zadań, które powinny zostać przez gminę
zrealizowane aby osiągnąć zamierzone priorytety. Niestety „Studium ....” nie zawiera
harmonogramu rzeczowo – finansowego planowanych zadań. Jak się wydaje równieŜ w
przypadku tego programu jego cele i priorytety są zdezaktualizowane wobec zmian jakie
zaszły w gminie i jej otoczeniu.
Gmina Jaktorów ma przyjęty Program Ochrony Środowiska oraz Plan Gospodarki
Odpadami.
19
śabia Wola
Dla gminy śabia Wola w kwietniu 1999 roku został przygotowany dokument „Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego z elementami strategii rozwoju
gminy śabia Wola”. Organem sporządzającym opracowanie był Zarząd Gminy. W „Studium
...” stwierdzono, Ŝe celem nadrzędnym rozwoju gminy jest: „harmonijny rozwój gospodarczy,
rozwój mieszkalnictwa, rekreacji i ochrony rolnictwa z zachowaniem elementów naturalnych
środowiska przyrodniczego”. Priorytet ten jest uzupełniony przez pięć celów strategicznych:
• stałe podnoszenie poziomu edukacji mieszkańców,
• rozwój infrastruktury technicznej,
• rozwój przedsiębiorczości,
• podnoszenie poziomu i standardu Ŝycia mieszkańców,
• stworzenie zintegrowanego programu promocji i monitoringu gminy.
Cele te zostały obudowane szeregiem konkretnych zadań, które powinny zostać przez gminę
zrealizowane aby osiągnąć zamierzone priorytety. RównieŜ w tym przypadku „Studium ....”
nie zawiera harmonogramu rzeczowo – finansowego planowanych zadań. W 2004 roku został
opracowany i przyjęty Plan Rozwoju Lokalnego Gminy śabia Wola na lata 2004 – 2013
zawierający program działań jakie będą realizowane w gminie w tym okresie. RównieŜ w
2004 roku gmina opracowała i przyjęła Program Ochrony Środowiska oraz Plan Gospodarki
Odpadami. Dokumenty te wyznaczają podstawowe kierunki działań jakie będą podejmowane
w gminie dla zapewnienia wysokiego poziomu ochrony środowiska na jej terenie.
Jak wynika z przeprowadzonej analizy istnieją znaczne róŜnice w sposobie podejścia i
zaawansowaniu prac planistycznych dotyczących kierunków rozwoju i ochrony środowiska w
gminach powiatu grodziskiego. Część z tych jednostek posiada przyjęte strategie rozwoju
(opierające się na koncepcji rozwoju zrównowaŜonego). Dodatkowo działania w zakresie
ochrony środowiska i gospodarki odpadami opierają się w nich o przyjęte w drodze uchwał
Rad Gmin programy i plany. Jedna gmina posiada strategię rozwoju zrównowaŜonego, ale nie
zostały w niej przyjęte (w drodze uchwały) Program ochrony środowiska i Plan gospodarki
odpadami. Dwie gminy posiadają przygotowane na początku XXI wieku Strategie Rozwoju,
nie opracowały i nie przyjęły natomiast Programów ochrony środowiska i Planów gospodarki
odpadami.
Wnioski i rekomendacje
1. Niezbędne jest zachęcanie i w ramach posiadanych moŜliwości wspieranie gmin w
przygotowywaniu niezbędnych dokumentów planistycznych dotyczących ochrony
środowiska, przede wszystkim Programów ochrony środowiska dla gmin i Planów
gospodarki odpadami (a takŜe ich aktualizacji).
20
3. STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I JEGO OCHRONA
GŁÓWNE PROBLEMY I ZAGROśENIA
3.1 Polityka i zarządzanie ochroną środowiska
System zarządzania ochroną środowiska w powiecie grodziskim opiera się na podziale
obowiązków i kompetencji pomiędzy administrację publiczną szczebla wojewódzkiego,
powiatowego, gminnego i centralnego.
Zgodnie z przepisami prawa organy ochrony środowiska szczebla wojewódzkiego prowadzą
nadzór nad instalacjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska. Koordynują one takŜe
prace w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi, a poprzez Wojewódzką Inspekcję
Ochrony Środowiska kontrolują przestrzeganie prawa ochrony środowiska przez podmioty
działające na terenie powiatu oraz prowadzą pomiary monitoringowe. Urząd Marszałkowski
nadzoruje wnoszenie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i kar za naruszanie
warunków tego korzystania, jest organem odpowiedzialnym za kontrolę wdraŜania wymagań
ustawowych dotyczących opakowań i odpadów z opakowań. Starostwo powiatowe i urzędy
gminne wykonują obowiązki wynikające z przepisów ochrony środowiska na terenie swojego
działania. Zakres obowiązków i kompetencji Starosty, jako organu ochrony środowiska i
gospodarki wodnej to między innymi:
w zakresie prawa ochrony środowiska:
1. prowadzenie postępowania w sprawie oceny przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko:
a. wydawanie opinii o potrzebie sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko i
jego zakresie, gdy obowiązek sporządzania raportu moŜe być wymagany przed
wydaniem decyzji o warunkach zabudowy zagospodarowania terenu,
b. uzgadnianie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu w zakresie ochrony
środowiska,
c. uzgadnianie projektu budowlanego inwestycji (na podstawie przedłoŜonego raportu)
w zakresie ochrony środowiska,
2. prowadzenie publicznie dostępnego wykazu danych o dokumentach zawierających
informacje o środowisku i jego ochronie i jego udostępnianie,
3. prowadzenie rejestru zawierającego informacje o terenach, na których stwierdzono
przekroczenie standardów jakości powietrza, wody, gleby i ziemi,
4. wydawanie pozwoleń zintegrowanych,
5. wydawanie pozwoleń na wytwarzanie odpadów,
6. wydawanie pozwoleń na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
7. wydawanie pozwoleń na emitowania hałasu do środowiska,
8. wydawanie pozwoleń wodnoprawnych na wprowadzanie ścieków do wód i do ziemi,
9. stwierdzanie w drodze decyzji wygaśnięcia, cofnięcia lub ograniczenia wydanych
pozwoleń na wprowadzanie do środowiska substancji i energii,
10. przyjmowanie zgłoszeń instalacji, z których emisja zanieczyszczeń nie wymaga
pozwolenia,
11. przyjmowanie zgłoszeń instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia z uwagi na:
a. wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
b. wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
c. powodowanie hałasu,
12. wydawanie decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu,
21
13. nakładanie w drodze decyzji obowiązków w zakresie ochrony środowiska dla instalacji, z
których emisja nie wymaga pozwolenia,
14. prowadzenie spraw związanych z utworzeniem obszaru ograniczonego uŜytkowania dla
inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których raport moŜe być
wymagany,
15. zobowiązywanie podmiotów prowadzących instalacje do sporządzania przeglądu
ekologicznego w przypadku stwierdzenia okoliczności wskazujących na moŜliwość
negatywnego oddziaływania na środowisko,
16. sprawowanie kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w
zakresie wydawanych decyzji,
17. występowanie do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o podjęcie działań w
stosunku do podmiotów, u których stwierdzono naruszenie przepisów o ochronie
środowiska lub gdy występuje uzasadnione podejrzenie, Ŝe takie naruszenie mogło
wystąpić,
18. prowadzenie spraw związanych z zatwierdzeniem projektów planów przychodów i
wydatków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i
prowadzenie spraw związanych z jego funkcjonowaniem,
19. prowadzenie spraw związanych z przygotowaniem do zatwierdzenia powiatowego
programu ochrony środowiska,
20. sporządzanie co 2 lata raportów z wykonania powiatowych programów ochrony
środowiska,
21. opiniowanie gminnych programów ochrony środowiska,
22. zapewnienie moŜliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu, którego przedmiotem
jest sporządzenie programu ochrony środowiska oraz pozwoleń zintegrowanych,
23. uzgadnianie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko,
24. przenoszenie w drodze decyzji praw i obowiązków wynikających z pozwoleń
dotyczących instalacji na wniosek zainteresowanego nabyciem tytułu prawnego do całej
instalacji dającej rękojmię prawidłowego wykonania tych obowiązków,
w zakresie postępowania z odpadami:
1. wydawanie decyzji zatwierdzających program gospodarki odpadami niebezpiecznymi,
jeśli wytwarzane są odpady niebezpieczne w ilości powyŜej 0,1 Mg rocznie,
2. przyjmowanie informacji o wytwarzanych odpadach i sposobach gospodarowania nimi,
jeśli wytwórca wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie lub powyŜej 5
Mg rocznie odpadów innych niŜ niebezpieczne,
3. wydawanie pozwoleń na wytwarzanie odpadów powstających w związku z eksploatacją
instalacji, jeśli wytwórca wytwarza powyŜej l Mg odpadów niebezpiecznych lub powyŜej
5 tys. Mg odpadów innych niŜ niebezpieczne rocznie,
4. wydawanie zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów, prowadzenia działalności w zakresie zbierania lub transportu
odpadów,
5. prowadzenie rejestru w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania dla
posiadaczy odpadów zwolnionych z uzyskania zezwolenia na prowadzenie w/w
działalności na podstawie właściwych przepisów,
6. przekazywanie Marszałkowi Województwa zestawienia rejestrów w terminie do końca
kwartału kaŜdego roku, za poprzedni rok kalendarzowy,
7. wydawanie decyzji o skreśleniu z rejestru posiadaczy odpadów w przypadku:
a. złoŜenia przez tego posiadacza lub prowadzącego działalność w zakresie transportu
odpadów wniosku o skreślenie z rejestru,
22
b. upływu terminu wstrzymania działalności określonego w decyzji o wstrzymaniu
działalności,
c. śmierci posiadacza odpadów lub prowadzącego działalność w zakresie transportu
odpadów będącego osobą fizyczną albo likwidacji jednostki organizacyjnej, będącej
posiadaczem odpadów lub prowadzącym działalność w zakresie transportu odpadów,
8. wydawanie decyzji zatwierdzających instrukcję uŜytkowania składowiska, z wyłączeniem
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
9. wydawanie zgody na zamknięcie składowiska lub jego części, z wyłączeniem
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
10. opracowywanie projektu powiatowego planu gospodarki odpadami oraz jego aktualizacja
co 4 lata;
11. opiniowanie wojewódzkiego i gminnych projektów planów gospodarki odpadami,
przygotowywanie Zarządowi Powiatu sprawozdania z realizacji powiatowego programu
gospodarki odpadami;
12. przedkładanie do opiniowania Zarządowi Województwa Mazowieckiego i organom
wykonawczym gmin projektu powiatowego planu gospodarki odpadami;
13. przyjmowanie informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania
wytworzonymi odpadami w wyniku powaŜnej awarii lub powaŜnej awarii przemysłowej;
14. określanie w drodze decyzji obowiązków dotyczących gospodarowania odpadami z
wypadków w tym obowiązków przekazania ich właściwym posiadaczom odpadów,
gospodarowanie odpadami z wypadków, jeŜeli nie moŜna wszcząć postępowania
egzekucyjnego dotyczącego obowiązku zagospodarowania odpadów z wypadków albo
egzekucja okazała się bezskuteczna,
15. występowanie z wnioskiem do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska o
pokrycie kosztów gospodarowania odpadami z wypadków w przypadku braku moŜliwości
ustalenia sprawcy lub bezskuteczności egzekucji wobec sprawcy,
w zakresie ochrony przyrody :
1. popularyzowanie ochrony przyrody w społeczeństwie,
2. prowadzenie rejestru roślin i zwierząt lub ich części i produktów pochodnych
podlegających ograniczeniom na podstawie umów międzynarodowych,
3. wydawanie decyzji na usunięcie drzew i krzewów w odniesieniu do nieruchomości
będących własnością gmin;
4. wykonywanie innych zadań wynikających z ustawy o ochronie przyrody,
w zakresie prawa geologicznego i górniczego:
1. prowadzenie spraw związanych z wydawaniem koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie
i wydobywanie kopalin pospolitych na powierzchni nie przekraczającej 2 ha i
przewidywalnym rocznym wydobyciu nie przekraczającym 20 000 m³ oraz stwierdzanie
wygaśnięcia koncesji,
2. zatwierdzanie projektów badań hydrogeologicznych oraz projektów prac geologicznych i
geologiczno-inŜynierskich,
3. zatwierdzanie dokumentacji geologicznych i geologiczno – inŜynierskich,
4. przygotowywanie decyzji nakazujących wykonanie dodatkowych prac geologicznych w
szczególności badań, pomiarów oraz pobieranie dodatkowych próbek,
5. przyjmowanie dokumentacji geologicznej oraz gromadzenie informacji uzyskiwanych w
wyniku prowadzenia prac geologicznych,
6. prowadzenie ewidencji zgromadzonych dokumentów geologicznych,
7. wykonywanie innych zadań wynikających z ustawy prawo geologiczne i górnicze,
23
w zakresie gospodarki wodnej:
1. prowadzenie spraw dotyczących ustalania linii brzegowej dla wód określonych ustawą
prawo wodne,
2. ustanawianie stref ochrony bezpośredniej ujęć wody,
3. wydawanie pozwoleń wodnoprawnych na:
a. szczególne korzystanie z wód,
b. wykonanie urządzeń wodnych słuŜących kształtowaniu zasobów wodnych i
korzystaniu z nich,
c. rolnicze wykorzystanie ścieków,
d. odwodnienie obiektów lub wykopów budowlanych oraz zakładów górniczych,
e. długotrwałe obniŜenie poziomu zwierciadła wody podziemnej,
f. piętrzenie wody podziemnej,
g. wprowadzenie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków zawierających substancje
szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego,
h. wprowadzenie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów,
i. regulację wód oraz zmianę ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód,
mającą wpływ na warunki przepływu wody,
4. stwierdzanie, w drodze decyzji, wygaśnięcia, cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia
wodnoprawnego,
5. prowadzenie spraw związanych z ustaleniem odszkodowania na Ŝądanie poszkodowanego
w związku z wydanym pozwoleniem wodnoprawnym,
6. prowadzenie spraw związanych z ustaleniem wysokości partycypacji w kosztach
utrzymania wód lub urządzeń wodnych przez podmioty, które poprzez wprowadzenie
ścieków przyczyniają się do wzrostu kosztów utrzymania tych wód,
7. dokonywanie, co 4 lata, przeglądu ustaleń i realizacji pozwoleń wodnoprawnych na pobór
wody i odprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi oraz urządzeń kanalizacyjnych,
8. prowadzenie nadzoru i kontroli nad działalnością spółek wodnych,
9. wydawanie decyzji w sprawach tworzenia i likwidacji spółek wodnych,
10. wydawanie decyzji w sprawach wysokości i rodzaju świadczeń na rzecz spółek wodnych
przez osoby, które nie są członkami spółki wodnej, odnoszą korzyści z urządzeń spółki
lub przyczyniają się do zanieczyszczenia wody,
11. wydawanie decyzji na wykonanie konserwacji urządzeń wodno – melioracyjnych przez
właścicieli gruntów, które nie są objęte działalnością spółki wodnej,
12. wydawanie decyzji zatwierdzających statut spółki wodnej,
13. wydawanie decyzji o przeniesieniu prawa własności urządzeń wodnych na własność
właściciela wody,
14. wydawanie decyzji następcy prawnemu zakładu, który uzyskał pozwolenie wodnoprawne
o przejęciu praw i obowiązków wynikających z tego pozwolenia z zastrzeŜeniem, Ŝe
pozwolenie wodnoprawne nie dotyczy eksploatacji instalacji,
15. stwierdzenie w drodze decyzji przejścia gruntów pokrytych powierzchniami wodnymi
płynącymi do zasobu Skarbu Państwa oraz wykreślenie z tego zasobu,
16. współdziałanie z właściwym regionalnym zarządem gospodarki wodnej w zakresie
gospodarowania wodami, korzystania z wód oraz utrzymania urządzeń wodnych,
17. wzywanie zakładów do usunięcia zaniedbań w zakresie gospodarki wodnej, w wyniku
których moŜe powstać stan zagraŜający Ŝyciu lub zdrowiu ludzi albo zwierząt, bądź
środowisku,
18. przygotowywanie decyzji o unieruchomieniu zakładu lub jego części do czasu usunięcia
zaniedbań w gospodarce wodnej,
24
19. ustalenie strefy ochronnej urządzeń pomiarowych słuŜb państwowych;
20. wydawanie decyzji nakazującej usunięcie drzew lub krzewów z wałów
przeciwpowodziowych oraz z ich bezpośredniego sąsiedztwa,
21. nakazywanie przywrócenia do stanu poprzedniego w przypadku stwierdzenia czynności,
które mogą utrudnić ochronę przed powodzią,
22. wykonywanie innych zadań z zakresu gospodarki wodno - ściekowej wynikających z
ustaw - prawo wodne i prawo ochrony środowiska,
Równie szeroki jest zakres zadań własnych, obowiązków i kompetencji samorządów
lokalnych szczebla gminnego w omawianym zakresie.
Liczba osób pracujących w ochronie środowiska w administracji publicznej w powiecie
wynosi 16 osób, w tym:
5 i 1/5 etatu - Wydział Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego
4,5 etatu
- Urząd gminny w Grodzisku Mazowieckim
4 etaty
- Urząd gminny w Milanówku
1 etat
- Urząd gminny w Podkowie Leśnej
1 etat
- Urząd gminny w Baranowie
3 etaty
- Urząd gminny w Jaktorowie
1 etat
- Urząd gminny w śabiej Woli
W świetle wskazanego powyŜej zakresu obowiązków zarówno pracowników administracji
szczebla powiatowego jak i gminnego, naleŜy ocenić, Ŝe stopień przygotowania administracji
do wykonywania zadań z zakresu ochrony środowiska, jest w większości przypadków
niewystarczający. Potwierdza to m.in. fakt nie wywiązania się trzech gmin powiatu z
ustawowego obowiązku przygotowania i uchwalenia lokalnych Programów ochrony
środowiska i Planów gospodarki odpadami.
Nadal za jeden z waŜniejszych problemów systemu zarządzania ochroną środowiska na
terenie powiatu grodziskiego naleŜy uznać niepełne rozpoznanie sytuacji w odniesieniu do
stanu i jakości poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego, źródeł zagroŜenia
dla tego stanu oraz poŜądanych sposobów przeciwdziałania zmianom w środowisku. Sytuacja
w tym zakresie nie uległa poprawie od czterech lat, tj. okresu przygotowywania pierwszego
Programu ochrony środowiska dla powiatu. Brak tych informacji utrudnia ustalenie
priorytetów dla działań w zakresie ochrony środowiska w przyszłości.
Od 2004 roku, tj. momentu przygotowania pierwszego programu ochrony środowiska
dla powiatu nie poprawiła się sytuacja w odniesieniu do opracowania miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego, w tym czasie plan dla całego obszaru gminy uchwaliła
jedynie gmina Podkowa Leśna, śabia Wola miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego dla obszaru całej gminy opracowany od 2000r.
25
1. Wobec szerokiego zakresu obowiązków jakie spoczywają na administracji lokalnej w
zakresie zarządzania ochroną środowiska i gospodarką wodną za poŜądane naleŜy
uznać wzmocnienie administracji ochrony środowiska zarówno na poziomie gminnym
jak i powiatowym.
2. Za szczególnie waŜne naleŜy uznać prace mające na celu przygotowanie miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego dla tych obszarów powiatu, dla których
plany takie nie istnieją.
3. W miarę swoich moŜliwości wszystkie szczeble administracji publicznej na terenie
powiatu grodziskiego powinny starać się gromadzić informacje na temat stanu
środowiska na swoim terenie, źródłach zagroŜenia dla tego stanu oraz moŜliwych i
poŜądanych sposobach przeciwdziałania zagroŜeniom i degradacji środowiska.
Gospodarka odpadami
Problemy gospodarki odpadami przedstawiono kompleksowo w opracowaniu „Plan
gospodarki odpadami dla powiatu grodziskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą do roku
2015”, które stanowi samodzielną część niniejszego „Programu...”. Dlatego teŜ kwestie te nie
będą tu omawiane.
Jakość powietrza atmosferycznego
Pomimo, Ŝe na omawianym terenie brak jest znaczących, jednostkowych źródeł emisji
do powietrza, których oddziaływanie wpływałoby na stan czystości atmosfery na całym
obszarze powiatu, to stan czystości atmosfery nie jest zadowalający. Składają się na to dwie
przyczyny:
1. oddziaływanie zanieczyszczeń z aglomeracji warszawskiej,
2. oddziaływanie źródeł lokalnych.
Wśród lokalnych źródeł zanieczyszczenia, największy wpływ na pogorszenie jakości
powietrza maja:
• transport samochodowy,
• emisja z pieców węglowych w indywidualnych budynkach jednorodzinnych,
• nielegalne spalanie odpadów (w piecach domowych i innych),
• niska emisja z zakładów przemysłowych, ogrodniczych itp.
Szczególnym rodzajem uciąŜliwości jest emisja substancji złowonnych, zwłaszcza
wokół ferm hodowlanych, oczyszczalni ścieków, kompostowni, zakładów przetwórczych itp.
Brak jest szczegółowej inwentaryzacji źródeł zagroŜenia dla jakości powietrza, podstawowa
informacja na ten temat pochodzi z rejestru decyzji o emisji dopuszczalnej do powietrza
(tabela 3.1). MoŜna domniemywać, Ŝe największe zagroŜenia związane są z emisją ze
środków transportu i występują na terenie Milanówka i Grodziska Mazowieckiego, śabiej
Woli i w nieco mniejszym stopniu w Jaktorowie (zwłaszcza w pobliŜu skrzyŜowań z
sygnalizacją świetlną).
Emisje przemysłowe nie stanowią na terenie powiatu istotnego zagroŜenia (patrz niŜej)
tym niemniej lokalnie mogą negatywnie oddziaływać na jakość powietrza atmosferycznego.
Główne punktowe źródła emisji przemysłowej na terenie powiatu przedstawiono w tabeli 3.1
26
Tabela 3.1 Zestawienie podmiotów gospodarczych z terenu powiatu grodziskiego , które
uzyskały decyzję o emisji dopuszczalnej do powietrza
Lp.
Nazwa zakładu
Adres zakładu
1
Danfoss Sp. z .o. o.
ul. Chrzanowska 5, 05-825 26.03.1999r.
Grodzisk Mazowiecki
SPG-AZiOŚ/2/99
2
Grodziska Spółdzielnia
Mieszkaniowa w
Grodzisku Mazowieckim
3
PPH „AUFRO”
Adamowizna 129A, 05825 Grodzisk Mazowiecki
23.04.1999r.
SPG-AZiOŚ/6/99
4
PHU „ARABESCO”s.c.
ul. śyrardowska 31
05-825 Grodzisk
Mazowiecki
27.04.1999r.
SPG-AZiOŚ/7/99
- pozwolenie o dopuszczalnej emisji z
kotłowni przy ul. śyrardowskiej w
Grodzisku Maz.
5
Mieszkaniowa
04.05.1999r.
SPG-AZiOŚ/8/99
kotłowni osiedlowej
ul. Brzozowa 8, Milanówek
6
Trouw Nutrition Polska
Sp. z o.o.
ul. Chrzanowska 21/25,
05-825Grodzisk
Mazowiecki
ul. Sienkiewicza 45
Mieszkaniowa
Grodzisk Mazowiecki
Polskie Koleje Państwowe- ul. Armatnia 14,
Zakład Nieruchomości w
01-246 Warszawa
Warszawie
10.06.1999r.
SPG-AZiOŚ/10/99
kotłowni
20.10.1999r.
SPG-AZiOŚ/27/99
28.10.1999r.
SPG- AZiOŚ/29/99
osiedlowej kotłowni
kotłowni
9
Mieszkaniowa
20.10.1999r.
SPG-AZiOŚ/27/99
10
Polskie Koleje Państwowe- ul. Armatnia 14, Warszawa 28.10.1999r.
Zakład Nieruchomości w
SPG-AZiOŚ/29/99
Warszawie
ul. Montwiłła 69a w Grodzisku
Mazowieckim
Dom WysłuŜonego Kolejarza w
Milanówku, ul. Kościuszki 116
11
AMERPLAST Sp. z o.o.
12
Zakład Gospodarki
Komunalnej i
Mieszkaniowej Gminy
Grodzisk
Przedsiębiorstwo
Państwowej Komunikacji
Samochodowej
7
8
13
data wydania i znak Rodzaj decyzji
decyzji
30.03.1999r.
SPG-AZiOŚ/4/99
ul. Newelska 6
01-447 Warszawa
03.11.1999r.
SPG-AZiOŚ/31/99
13.12.1999r.
SPG-AZiOŚ/38/99
ul. Chełmońskiego 33
Grodzisk Mazowiecki
18.01.2000r.
SPG-AZiOŚ/43/00
27
- pozwolenie o dopuszczalnej emisji
(drukowanie, pakowanie, napełnianie,
malowanie, klejenie, szlifowanie)
ul. Orzeszkowa 8,
05-825 Grodzisk Mazowiecki
- pozwolenie na wprowadzanie pyłów i
gazów do powietrza z w/w zakładu
(produkcja gum)
- pozwolenia o dopuszczalnej emisji dla
zakładu przy ul. Granicznej w
Grodzisku Maz. ( zgrzewanie folii ,
wentylacja)
kotłowni osiedlowej przy ul. Bałtyckiej
18 w Grodzisku Mazowieckim
kotłowni
14
INTERCHEMALL Sp.
zo.o.
15
Gmina Grodzisk
Mazowiecki
16
Piekarnia Szwajcarska
Sp. zo.o.
17
Mieszkaniowa
18
Danfoss Sp. zo.o.
19
Sp. zo.o.
20
Aleje Jerozolimskie 202,
02-486 dla zakładu
Przetwórstwa Pianek,
Janinów 41, Grodzisk
Mazowiecki
07.04.2000r.
SPG-AZiOŚ760/49/00
- pozwolenie o dopuszczalnej emisji dla
Zakładu Przetwórstwa Pianek, Janinów
41 (klejenie)
19.06.2000r.
SPG-AZiOŚ760/53/00
09.07.2001r.
WOŚR i GW760/40/01
28.09.2001r.
WOŚR i GW760/62/01
08.10.2001r.
WOŚR i GW760/65/01
25.10.2001r.
WOŚR i GW760/73/01
- pozwolenie o dopuszczalnej emisji (
pył) dla Kompostowni Odpadów
Komunalnych,
ul. Chrzanowska, 05-825 Grodzisk
Mazowiecki
-pozwolenie o dopuszczalnej emisji
(piece piekarnicze) dla zakładu
Hiestand-Piekarnia Szwajcarska Sp.
zo.o., ul. Zachodnia 10, Grodzisk
Mazowiecki
- pozwolenia o dopuszczalnej emisji dla
kotłowni osiedlowej przy
ul. Królewskiej w Milanówku
zakładu przy ul. Chrzanowskiej w
Grodzisku Maz. (lutowanie, klejenie,
drukowanie, malowanie, szlifowanie)
zakładu przy ul. Chrzanowskiej
(produkcja pasz)
- pozwolenie o emisji dopuszczalnej z
w/w zakładu ( cynkowanie,
odłuszczanie )
- pozwolenie o emisji dopuszczalnej z
w/w zakładu (niklowanie,
miedziowanie)
- pozwolenie o emisji dopuszczalnej (
teren Torpalu - nawęglanie, hartowanie,
odtłuszczanie)
14.04.2003r.
WOŚR i
GW.PB.7644-1/03
- pozwolenie na wprowadzanie gazów i
pyłów z kotłowni ( kocioł) przy
ul. Orzeszkowej 8
ul. Daleka 11
05-825 Grodzisk
Mazowieckim
22.04.2003r.
WOŚR i
GW.PB.7644-2/03
pyłów z kotłowni Szpitala Zachodniego
przy ul. Dalekiej (kocioł) ul. Daleka 11
w Grodzisku Mazowieckim
ul. Plantowa 16
05-825 Grodzisk
Mazowiecki
25.06.2003r.
WOŚR i
GW.PB.7644-3/03
gazów z instalacji przy ul. Plantowej
(wytłaczanie folii)
Dec. nr. 53/04
WOŚ.I.GW. 76444/04 01.07.2004r
Dec. nr. 77/04
WOŚ.I. GW.
7644-5/04
02.08.2004r.
Dec. nr. 138/04
WOŚ. I GW.76446/04, 07.10.2004r.
gazów do powietrza z instalacji przy ul.
Średniej 13 w Milanówku (pył)
- pozwolenia na wprowadzanie pyłów i
gazów z instalacji do produkcji tworzyw
sztucznych
ul. Gen.R. Abrahama 1a,
03-982 Warszawa
04.04.2001r.
WOŚR i GW760/18/01
24.05.2001r.
WOŚR i GW760/24/01
ul. Chrzanowska 33
05-825 Grodzisk
Mazowiecki
ul. Chrzanowska 21/25
05-825 Grodzisk
Mazowiecki
Zakład Galwanotechniczny ul. Brwinowska 5
05-807 Podkowa Leśna
21
Galwanizernia „GALTECH” w Milanówku
ul. Królewska 127
05-822 Milanówek
22.
Nitrex- HTC sp. zo.o.
ul. Armii Krajowej 19c,
Częstochowa
Hartownia Usługowa
Kozerki, Grodzisk
Mazowiecki
23.
Mieszkaniowa
ul. Sienkiewicza 45
Grodzisk Mazowiecki
Samodzielny Zespół
Publicznych Zakładów
Opieki Zdrowotnej ,
Szpital Zachodni w
Grodzisku Mazowieckim
M&A FOLIA Sp. zo.o.
24.
25.
26.
Motor Trade Plastics Sp. z
o. o.
ul. Sadkowska 2
03-021 Warszawa
27.
Zakład Przetwórstwa
Tworzyw Sztucznych,
Remigiusz Chełchowski
ul.Królewska26A,
822 Milanówek
05-
28.
RABUGINO Sp.z o.o.
Wyroby Techniczne z
Tworzyw Sztucznych
ul. Graniczna 49,
825 Grodzisk Maz.
05-
28
-pozwolenie na wprowadzanie pyłów i
gazów do powietrza z zakładu przy ul.
Granicznej ( produkcja prefabrykatów )
29.
Zakład Produkcyjno –
Handlowy s.c. –
Przetwórstwo Mięsne
Z.Pniewski,M.Pniewska,
R.Gut
,,BIM” Przedsiębiorstwa
Produkcyjno–Handlowe,
Sławomir Jeglejewski
Tłuste 14,
05-824 Kłudzienko
Dec. nr. 146/04
WOŚ i GW.76447/04
29.11.2004r
gazów do powietrza z procesów
technologicznych( proces wędzenia)
ul.Szkolna14,
05-090 Raszyn
Dec. nr. 153/04
WOŚ i GW. 76448/04
08.12.2004r
31.
„POLFA Sp. z o. o.’’
Grodziskie Zakłady
Farmaceutyczne
ul. Ks. J. Poniatowskiego
5,
05-825 Grodzisk
Mazowiecki
Dec. nr. 173/05
WOŚ.7644-13/05
25.10.2005r.
32.
Zakład Przetwórstwa
Mięsnego B.B.Butcher
33.
DTA Service Sp. z.o.o.
ul. Skokowskiego 68,
Kolonia Jaktorów,
96-313 Jaktorów.
ul. Bałtycka 50,
05-825 Grodzisk Maz.
Dec. nr. 130/05
WOŚ.7644-12/05
03.10.2005r.
Dec. nr. 67/05
WOŚ.7644-11/05
05.07.2005r.
34.
,,ZEKAR” Sp.z.o.o.
ul. Otrębuska 36,
05-840 Brwinów
Dec. nr. 42/06
WOŚ.7644-1/06
06.02.2006r.
35.
,,MARBA”, Marian
Andrzejczak
ul. Malinowa 6,
05-825 Grodzisk Maz
Dec. nr. 95/06
WOŚ. 7644-2/06
20.03.2006r
36.
,,MIFAM” - Spółka
Akcyjna
ul. Królewska 125,
05-822 Milanówek
Dec. nr. 145/06
WOŚ.7644-3/06
14.04.2006r
37.
Sp.z.o.o.
ul.Chrzanowska 21/25
05-825 Grodzisk Maz.
38
Frito-lay Poland Sp. z o.o.
ul. Zachodnia 1, 05-825
Grodzisk Mazowiecki
Dec. nr. 206/06
WOŚ.7644-7/06
14.07.2006r
WOS.7644-1/07
Nr 1/07
gazów do powietrza z instalacji
zlokalizowanej w Osowcu, przy ul.
Parkowej 2 (proces przetwarzania,
mieszania, konfekcjonowania)
gazów do powietrza ze źródeł
mieszczących się przy ul.
Poniatowskiego 5 w Grodzisku Maz.
(spalanie, oleju, spalanie gazu)
- pozwolenie na wprowadzanie pyłów ni
gazów do powietrza z instalacji w
Kolonii Jaktorów (wędzenie)
- pozwolenie na wprowadzanie pylów i
gazów do powietrza z firmy
zlokalizowanej przy ul. Bałtyckiej w
Grodzisku Maz. ( wyciąg spalin)
mieszczących się w zakładzie w Starych
Budach (proces produkcji środków
myjących )
gazów do powietrza z instalacji przy ul.
Malinowej w Grodzisku Maz.
(piaskowanie, mycie, nakładanie kleju
na elementy metalowe)
zlokalizowanych na terenie fabryki (
proces mycia, montaŜu, obróbka )
pyłów z instancji do produkcji pasz dla
zwierząt
gazów do powietrza z instalacji (5 linii
technologicznych )
39.
Canpol sp. z o. o.
ul. Puławska 430, 02-884
WOŚ.7644-7/07
Warszawa
Nr 27/07
Słubica B, ul. Graniczna 4,
96-321 Zabia Wola
40.
Grainer Packaging
sp. z o .o.
Ul. Plantowa 16,
05-825 Grodzisk
Mazowiecki
WOŚ.7644-9/08 Nr
2/08
41.
Interchemall Sp. z o.o.
Al. Jerozolimskie 202,
Warszawa
WOŚ.7644-10/08
Nr 3/08
30.
29
mieszczących się w zakładzie we wsi
Słubica B, ul. Graniczna 4, 96-321
śabia Wola (nakładanie farb, mycie)
mieszczących się przy ul. Plantowej w
Grodzisku Maz.(wentylacja)
mieszczących się w zakładzie
produkcyjnym zlokalizowanym w
Natolinie, na działce nr 64/8(proces
impregnowania, proces powlekania)
W tabeli 3.2 podano dane dotyczące wielkości emisji zanieczyszczeń do atmosfery z terenu
powiatu grodziskiego, na podstawie danych WIOŚ w Warszawie.
Tabela 3.2 Emisja do powietrza z terenu powiatu grodziskiego w 2006 roku (Mg/rok)
Źródła
Punktowe1
Powierzchniowe2
Liniowe3
Suma
SO2
NOx
CO
27,9
60,5
12,2
100,6
36,2
41
167,1
244,3
58,6
85,8
436,7
581,1
PM10
6,1
262,4
112,2
380,7
Źródło: IOŚ 20073
1
– emisja z zakładów przemysłowych, które uzyskały decyzję o emisji dopuszczalnej do powietrza
2
– emisja z osiedli domów jednorodzinnych
3
- emisja z pojazdów samochodowych poruszających się po drogach
Bardzo istotne jest jednak to, Ŝe wielkość emisji podstawowych zanieczyszczeń do powietrza
w latach 2004 – 2006 uległa znacznemu obniŜeniu (rys. 3.1). Świadczy to o powodzeniu
działań ochrony środowiska podejmowanych na tym terenie.
900
800
Emisja w Mg/rok
700
600
500
2004
400
2006
300
200
100
0
SO2
NOx
CO
PM10
Rys. 3.1 Zmiana wielkości emisji podstawowych zanieczyszczeń do powietrza w powiecie
grodziskim w latach 2004 - 2006
Źródło: Karaczun 2008 na podstawie WIOŚ 2004, 2006
Nadal jednak dla tlenków azotu i tlenku węgla podstawowym źródłem emisji jest transport
samochodowy (udział ok. 70% emisji NOx i ok. 80% CO). Mniejszy jest udział tego źródła w
emisji pyłu PM10 (ok. 30%). W powiecie grodziskim waŜnym źródłem emisji są takŜe
indywidualne piece w domach jednorodzinnych. Emisja ze źródeł przemysłowych jest
stosunkowo niewielka, jej udział waha się od 27% (SO2) do 1,8% (PM10) całkowitej emisji
tych zanieczyszczeń z terenu powiatu.
3
IOŚ 2007: Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2006 roku. WIOŚ. Warszawa
30
Niepokojący jest jednak wzrost emisji drobnego pyłu zawieszonego PM10. Ze względu
na nowe regulacje Unii Europejskiej w odniesieniu do tego zanieczyszczenia naleŜy się
spodziewać rychłego wprowadzenia nowych standardów imisyjnych PM10 w naszym kraju.
Osiągnięcie nowych poziomów dopuszczalnych moŜe być w większości obszarów Polski –
takŜe w powiecie grodziskim - problematyczne. Dlatego teŜ w odniesieniu do tego
zanieczyszczenia naleŜy w najbliŜszych latach podjąć bardziej zdecydowane prace mające na
celu ograniczenie jego emisji. Według badań monitoringowych Wojewódzkiej Inspekcji
Ochrony Środowiska powiat grodziski jest aglomeracją w której jakość powietrza nie
odpowiada normom (strefa C). Prawdopodobnie jest to spowodowane nadmiernym stęŜeniem
drobnego pyłu zawieszonego, którego głównym źródłem jest pylenie wtórne, spalanie węgla
w piecach indywidualnych i znaczny ruch samochodowy (ścieranie opon o nawierzchnię
dróg).
Na terenie powiatu nie są zlokalizowane stacje pomiarowe stanu jakości powietrza
atmosferycznego monitoringu powietrza Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska
(WIOŚ). Stąd brak jest systematycznych danych z pomiarów monitoringowych, które
pozwoliłyby na ocenę stanu zagroŜenia atmosfery na terenie powiatu. Wielkość stęŜenia
dwutlenku siarki i dwutlenku azotu na terenie powiatu badana była wyrywkowo na
stanowisku pomiarowym w Grodzisku Mazowieckim przy ulicy Kościuszki. Przeprowadzone
pomiary wykazały niskie stęŜenie tego zanieczyszczenia: śr. 24h wynosiła 43,3 µg/m3, a
średnie stęŜenie roczne 3,2 µg/m3. Nieco wyŜsze było stęŜenie dwutlenku azotu na tym
stanowisku 26,7 µg/m3, ale nie przekraczało ono dopuszczalnego stęŜenia normatywnego tego
gazu. Są to stęŜenia znacząco niŜsze od dopuszczalnych.
1. Ze względu na słabe rozpoznanie problemu zanieczyszczenia powietrza na terenie
powiatu konieczne jest przeprowadzenie badań w tym zakresie. Powinny one objąć
pomiary stęŜeń podstawowych zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym,
zwłaszcza w centrach zurbanizowanych powiatu.
2. Niezbędne jest stworzenie bazy danych o źródłach zanieczyszczeń powietrza
zlokalizowanych na terenie powiatu oraz o wielkości emisji odprowadzanych przez
nie do powietrza.
3.4 Gospodarka wodno – ściekowa
Woda, zarówno na potrzeby socjalno – bytowe jak i gospodarcze jest pobierana na
terenie powiatu z ujęć podziemnych. Największy pobór występuje w Grodzisku
Mazowieckim. Większość ujęć studziennych na analizowanym obszarze ujmuje wody z
osadów czwartorzędowych, jednak na terenie powiatu zostało wykonanych ok. 35 studni
trzeciorzędowych – większość z nich jest obecnie wyłączona z eksploatacji. Sieć
wodociągowa jest stosunkowo dobrze rozwinięta, istnieje jej dobra dokumentacja w gminach.
Pobrana w studniach głębinowych woda trafia do bytowego lub produkcyjnego
wykorzystania. W efekcie jej uŜytkowania na terenie powiatu grodziskiego wytwarzane jest
ok. 1,7 hm3 ścieków komunalnych i przemysłowych.
31
Rzeka Rokitnica przepływająca przez teren powiatu grodziskiego na całej długości jest
głównym odbiornikiem ścieków bytowo – gospodarczych, technologicznych i deszczowych.
Odbiornikami ścieków są teŜ zasilające ją rzeki Rokicianka i Mrowna oraz część rowów
melioracji podstawowej i szczegółowej.
W ostatnich latach na terenach dotychczas uŜytkowanych rolniczo rozwija się
osadnictwo mieszkaniowe stałe i letniskowe. Obszary te pozbawione są sieci kanalizacyjnej.
Konieczne jest określenie w jakich obszarach uzasadnione ekonomicznie i środowiskowo
będzie rozbudowa takiej sieci, a w jakich naleŜy pozostawić dotychczasowy sposób
gospodarowania zuŜytymi wodami – to jest ich gromadzenie w szczelnych zbiornikach.
Na terenie powiatu grodziskiego funkcjonuje komunalna oczyszczalnia ścieków ujęta w
Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK): w Grodzisku
Mazowieckim (wielkość aglomeracji 176,9 tys RLM). W KPOŚK planuje się budowę drugiej
oczyszczalni na terenie powiatu w śabiej Woli (wielkość aglomeracji 4,05 tys. RLM). Ścieki
z oczyszczalni ścieków w Grodzisku Maz. odprowadzane są do Rokitnicy, a z śabiej Woli
odprowadzane będą do Mrownej.
Kwestie gospodarowania i ochrony wód zostaną bardziej szczegółowo omówione poniŜej.
Wody powiatu grodziskiego i ich jakość
Na obszarze powiatu grodziskiego występują dwie główne zlewnie: rzeki Pisi oraz
Rokitnicy. Ich całkowita powierzchnia wynosi ok. 495,0 km2, z czego w granicach powiatu
znajduje się ok. 315,0 km2. Pozostałe około 52,0 km2 (14 %) powierzchni powiatu naleŜy do
innych zlewni.
Szerokie badania hydrometryczne i jakościowe cieków wodnych powiatu wykonano na
w roku 2000 w ramach prowadzonych wówczas prac w ramach projektu: „Stan gospodarki
wodnej na terenie powiatu Grodzisk Mazowiecki”. Od tego czasu bardziej szczegółowe
badania jakości wód powierzchniowych na terenie powiatu nie były juŜ prowadzone.
Jedynym punktem, w którym prowadzone są przez WIOŚ pomiary monitoringowe
jakości wody powierzchniowej na terenie powiatu, jest punkt zlokalizowany na rzece
Rokitnicy w Natolinie, powyŜej ujścia rzeki Mrowny. W 2006 roku wody te zakwalifikowano
do V (najgorszej) klasy jakości, ze względu na wartość następujących wskaźników:
- Tlen rozpuszczalny,
- Amoniak,
- Azot Kjejdahla,
- Azot ogólny,
- Fosforany,
- Fosfor ogólny,
- Przewodność elektrolityczna,
- Selen,
- Liczba bakterii E. coli (ogólna i fekalnych).
W odniesieniu do pozostałych wskaźników, ich wartości kwalifikowały je do IV klasy
jakości.
32
Zaopatrzenie w wodę
Podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę na terenie powiatu są zasoby wód
podziemnych. Z ujęć takich zaopatrywane są zarówno wodociągi gminne, jak równieŜ
korzystają z nich indywidualni odbiorcy (osoby fizyczne i podmioty gospodarcze)
korzystające z własnych studni. Biorąc pod uwagę sumę rocznego komunalnego poboru wody
przez mieszkańców powiatu grodziskiego (Q = 0,0035 km3/rok) oraz oszacowany
sumaryczny pobór wody (Qeks = 0,0052 km3/rok) otrzymany z metody efektywnego zasilania
infiltracyjnego moŜna stwierdzić, Ŝe orientacyjnie w skali powiatu zapotrzebowanie w wodę z
sieci komunalnej wynosi 50-60 %. Pozostałe 40-50 % zapotrzebowanie w wodę jest
zaspokajane z ujęć indywidualnych.
Ilość wody pobieranej przez mieszkańców powiatu grodziskiego i poszczególnych gmin
przedstawiono w tabeli 3.6, w załączniku 1 przedstawiono informacje na temat podmiotów
posiadających pozwolenia wodnoprawne na pobór wód.
Tabela 3.6 Orientacyjny komunalny pobór wód na ujęciach w powiecie grodziskim w
poszczególnych gminach.
Gmina
Grodzisk Mazowiecki +
Milanówek
Podkowa Leśna (
własne ujęcie+dostawy
wody z Brwinowa)
Baranów
Jaktorów
śabia Wola
Σ
wartość średnia
Roczny pobór
wody
2 715 600
Pobór wody [m3]
Dzienny pobór wody Jednostkowy dzienny pobór
wody na mieszkańca
7 440
0,152
174 002
476,72
0,12
220 000
503 000
392 000
4 004 602
-
600
2 043
1071
11630,72
-
0,124
0,571
0,166
0,2266
Podane eksploatacyjne zasoby wody podziemnej w zestawieniu z całkowitymi odnawialnymi
zasobami wodnymi, pozwalają stwierdzić, Ŝe powiat posiada znaczne rezerwy wody, gdyŜ
rocznie sumaryczny pobór wód nie przekracza 25% zasobów odnawialnych (zasoby
odnawialne – Qzas odn = 0,0268 km3/rok). Cechą wyróŜniającą strukturę poboru wody jest
jednak znaczna nierównomierność w ujęciu przestrzennym. Na obszarach słabiej
zasiedlonych rezerwy te są zdecydowanie większe. Jednak główna aglomeracja powiatu, tj.
rejon Grodziska Mazowieckiego, staje się obszarem deficytowym, co przejawia się w rozwoju
i pogłębianiu lokalnego leja depresji. Najsilniej rozwinięty lej depresji stwierdzono w rejonie
studni BE 5 – w chwili obecnej lokalny lej depresji osiągnął ok. 13 m.
Zarówno w latach ubiegłych, jak i obecnie prowadzone są na terenie poszczególnych gmin
powiatu grodziskiego prace przy rozbudowie sieci wodociągowej. W całym powiecie jest
wiele gospodarstw i obiektów, do których naleŜałoby podłączyć sieci wodociągowe. Jednak
często wykonanie tych inwestycji naleŜy uznać za ekonomicznie nieefektywne, poniewaŜ
posesje, do których trzeba doprowadzić przyłącza wodociągowe znajdują się w znacznych
odległościach od głównych sieci wodociągowych.
PoniŜej w bardziej szczegółowy sposób omówiona zostanie gospodarka wodą w
33
Gmina Grodzisk Mazowiecki i Gmina Milanówek są zaopatrywane w wodę przez następujące
stacje wodociągowe:
1) SUW Cegielniana – wydajność 230,0 m3/h, dla Milanówka Q h max = 75,6 m3/h.
Eksploatowane są cztery studnie głębinowe ( czwartorzędowe ) o nr BE 3, BE 4, BE 5
oraz st. 2. Studnia nr St. 2 eksploatowana jest okresowo i jest ujęciem uzupełniającym.
Studnia nr BE 5 znajduje się na działce w obrębie administracyjnym Milanówka,
pozostałe studnie są na działkach naleŜących administracyjnie do gminy Grodzisk
Mazowiecki.
2) SUW Wólka Grodziska, SUW Dąbrówka, SUW Izdebno Kościelne - obecnie w
modernizacji.
3) SUW ul. Zachodnia w Milanówku – dwie studnie czwartorzędowe o głębokości 45,0
m zlokalizowane na terenie stacji uzdatniania wody o wydajności 45,0 m3/h,
4) SUW ul. Długa w Milanówku ( część południowa miasta ) - ujęcie wody bazuje na 2
studniach oligoceńskich o głębokości 240 m, pracujących przemiennie. Dokumentacja
hydrogeologiczna przewiduje moŜliwość poboru wody w ilości Qe = 42 m³/h.
5) SUW ul. Kościuszki w Milanówku (część północna miasta ) - ujęcie wody stanowią 2
studnie oligoceńskie o głębokości 226 i 182 m, przewidziane do pracy przemiennej.
Wydajność studni wynosi Q = 51 m³/h.
Aktualna wydajność wszystkich stacji wynosi 310,0 m3/h. Natomiast zapotrzebowanie
Grodziska i Milanówka szacuje się na 440,0 m3/h, co wskazuje na występowanie deficytu o
wielkości 130,0 m3/h.
Łączne zapotrzebowanie na terenie miasta i gminy wynosi 0,26 m3/s, a zapotrzebowanie
przez zakłady przemysłowe szacowane jest na 0,035 m3/s.
Łączna długość sieci wodociągowej na terenie gmin Grodzisk Mazowiecki i Milanówka
wynosi 258,43 km, w tym: sieć magistralna – 5,00 km, sieć rozdzielcza – 206,21 km, sieć
przyłączy – 47,22 km. Ilość przyłączy do sieci wodociągowej wynosi 5700 sztuk.
Szczegółowa mapa sieci wodociągowej znajduje się w Urzędzie Gminy oraz w ZWiK w
Grodzisku Mazowieckim..
Gmina Podkowa Leśna korzysta z ujęć wody zlokalizowanych na terenie parku miejskiego.
Pierwsze ujęcie (dwie studnie czwartorzędowe o głębokości 56m kaŜda) zlokalizowane są
przy ul. Kwiatowej, drugie ujęcie (jedna studnia oligoceńska o głębokości 249,5m)
zlokalizowana przy ul. Lilpopa. Stacja uzdatniania wody przy ul. Warszawskiej
(zmodernizowana w 2008r. po podłączeniu studni oligoceńskiej do sieci). Wydajność
eksploatacyjna studni: studnie czwartorzędowe: 100m3/h depresja 10,0m; studnia
oligoceńska: 40m3/h depresja 10,0m.
W gminie Baranów pracują dwie stacje wodociągowe:
1) Cegłów – studnia o głębokości 44,0 m i wydajności Q = 65,0 m3/h oraz Qmax db= 849,0
m3/d,
2) Stanisławów – studnia o głębokości 65,0 m i wydajności Q = 50,0 m3/h oraz Qmax db=
751,0 m3/d.
Długość linii głównej sieci wodociągowej wynosi 118,9 km, długość linii wewnętrznych 52,1
km. Szczegółowa mapa sieci wodociągowej znajduje się w Urzędzie Gminy.
W roku 2007 całkowity pobór wody w gminie wynosił 220 000 m3. W stosunku do
wcześniejszego okresu cała gmina zaopatrywana jest w wodę w wodociągu gminnego Gminy
34
Baranów. Wybudowany został zbiornik retencyjny na czystą wodę w miejscowości Cegłów o
pojemności 267m3. Gmina Baranów została w 100% zwodociągowania.
Gmina Jaktorów zaopatrywana jest przez dwie stacje wodociągowe:
1) Kozery (znajdującej się na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki) – jedna studnia
oligoceńska o wydajności eksploatacyjnej 40,0 m3/h,
2) Bieganów – jedna studnia czwartorzędowa o głębokości 77,5 m i o wydajności
eksploatacyjnej 90,0 m3/h.
Długość istniejącej sieci wodociągowej w gminie wynosi: 71,5 km sieci głównej, 31,3 km
sieci wewnętrznych oraz 909 sztuk przyłączy. Stacje gminne zaopatrują takŜe w wodę 13
gospodarstw znajdujących się poza granicami gminy (w gminie Grodzisk Mazowiecki).
Rzeczywiste pobory wód z obu stacji wodociągowych wynoszą (stan zuŜycia w roku 2000):
Kozery - 22,0 m3/h,
Bieganów – 28,0 m3/h.
Wzrost zapotrzebowania dla całej gminy Jaktorów szacuje się na 3000 m3/d (docelowo do
roku 2020). W 1999 roku wykonano 45,0 km sieci wodociągowej. Do rozbudowy w
najbliŜszej przyszłości przewidziane jest 34,0 km sieci oraz 13 km przyłączy do 498
gospodarstw.
Za cel priorytetowy uwaŜa się wykonanie na obu ujęciach po jeszcze jednej studni
eksploatacyjnej, która spełniałaby rolę studni awaryjnej. Ewentualnym rozwiązaniem
zapobiegającym sytuacjom kryzysowym (tj. awaria jednego z ujęć) jest spięcie obu sieci w
jeden system zaopatrzenia w wodę. W Bieganowie planuje się wykonanie drugiej studni.
Obecnie stacja wodociągowa w Bieganowie posiada pompownię o wydajności 90,0 m3/h, a
filtry mają wydajność 60,0 m3/h, dlatego teŜ naleŜy zwiększyć filtrację o 30,0 m3/h. W
Kozerach naleŜy zmodernizować starą część stacji. W chwili obecnej dobudowana jest nowa
technologia pozwalająca osiągnąć wydajność filtracji 30,0 m3/h.
Szczegółowa mapa sieci wodociągowej znajduje się w Urzędzie Gminy.
Na terenie gminy śabia Wola wybudowane zostały trzy stacje uzdatniania wody w
miejscowościach Muskuły, Bartoszówka, śelechów oraz dwie pompownie strefowe we
wsiach Lasek i Osowiec. Dobowa zdolność produkcyjna wszystkich stacji (całego
wodociągu) wynosi 3750m3/d. Na potrzeby dostarczania wody wybudowane zostało 201km
sieci wodociągowej, oraz 80km przyłączy wodnych. Z wody korzysta około 1750
gospodarstw domowych tj. około 90% mieszkańców. Na 42 wsie tylko 4 nie są zaopatrywane
w wodę z wodociągu. W chwili obecnej Gmina prowadzi inwestycje polegające na budowie
32km sieci wodociągowej. Perspektywistycznie zaspokojenie potrzeb zaopatrzenia w wodę
mieszkańców wsi, inwentarza Ŝywego oraz zakładów uŜyteczności publicznej w gminie śabia
Wola zapewnione zostanie poprzez modernizację i zwiększenie wydajności istniejących stacji
wodociągowych w oparciu o zatwierdzone zasoby eksploatacyjne istniejących i
projektowanych ujęć wody. Wodociągi śelechów i Bartoszówka są połączone awaryjnie w
jeden system przewodów wodociągowych między wsią Kaleń i Ciepłe. W perspektywie w
opracowanej koncepcji zaopatrzenia w wodę Gminy śabia Wola przewidziano awaryjne
połączenie wszystkich wodociągów. Obecnie wydajność poszczególnych Stacji Uzdatniania
Wody jest wystarczająca.
Gmina śabia Wola będzie realizowała projekt inwestycyjny obejmujący budowę oczyszczalni
ścieków w śabiej Woli, w części Józefiny, w ulicy Mazowieckiej oraz części Huty
śabiowolskiej. To zadanie inwestycyjne zawarte jest w projekcie „Racjonalna gospodarka w
aspekcie społeczno-gospodarczego rozwoju Gmin Mazowsza zachodniego” opracowanym w
35
ramach Związku Mazowsza zachodniego. W 2005r. złoŜony został wniosek aplikacyjny do
Funduszu Spójności w Brukseli.
Źródła zanieczyszczenia wód
W powiecie grodziskim nie ma zlokalizowanych duŜych przemysłowych obiektów
odprowadzających znaczące ilości, silnie zanieczyszczonych ścieków przemysłowych.
Źródłem emisji ścieków w większości przypadków są niewielkie podmioty gospodarcze, z
których część gospodaruje wodą bez stosowanej decyzji administracyjnej i w sposób
niezgodny z obowiązującymi przepisami. Niestety brak jest pełnego rozeznania poziomu
zagroŜenia wód powodowanego tym czynnikiem.
Wysoki, stale rosnący poziom urbanizacji obszaru powiatu powoduje, Ŝe głównym
źródłem ładunku zanieczyszczeń odprowadzanego do wód z terenu powiatu jest sektor
komunalny. Poziom skanalizowania gospodarstw domowych w powiecie wynosi około 58%4,
największy udział gospodarstw przyłączonych do sieci kanalizacyjnej występuje w gminach
Grodzisk Mazowiecki, Milanówek i Podkowa Leśna, w pozostałych gminach powiatu jest on
znacząco niŜszy.
Pomimo zmniejszania zakresu działalności rolniczej na terenie powiatu, grunty
uŜytkowane rolniczo nadal zajmują niemal ¾ ogólnej powierzchni. Po przystąpieniu do Unii
Europejskiej w 2004 roku, obserwuje się w Polsce zahamowanie spadkowego trendu
ekstensyfikacji produkcji i powolny wzrost zuŜycia nawozów i środków ochrony roślin.
Proces ten występuje takŜe na terenie województwa mazowieckiego i powiatu grodziskiego.
Dlatego teŜ sektor ten naleŜy do istotnych, obszarowych źródeł zagroŜenia dla wód
powierzchniowych i podziemnych. Tym niemniej jego znaczenie na tym terenie będzie w
nadchodzących latach ulegało ograniczeniu (jest to spowodowane postępującą presją
urbanizacyjną i przekwalifikowaniem coraz większej powierzchni gruntów rolnych na tereny
budowlane).
Teren obsługiwany przez komunalną oczyszczalnie ścieków w Grodzisku Mazowieckim
został ujęty w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych jako aglomeracja o
liczbie mieszkańców równowaŜnych równej 176 869 RLM. Oznacza to, Ŝe ścieki z tego
terenu powinny być oczyszczane w oczyszczalni z podwyŜszonym usuwaniem biogenów.
Zgodnie z danymi WIOŚ jej projektowana przepustowość wynosi 10 500 m3/dobę (tj. ok.
147000 RLM), a rzeczywista 9 369 m3/dobę (127472 RLM). Jak się wydaje dane WIOŚ nie
są aktualne, gdyŜ oczyszczalnia miała pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie do rzeki
Rokitnicy oczyszczonych ścieków w ogólnej ilości do 12500 m3/dobę, przy przepustowości
oczyszczalni do 21000 m3/dobę. W chwili obecnej prowadzona jest modernizacja
oczyszczalni, która ma być zakończona 31.12.2009 r. W związku z modernizacją obiektu –
oczyszczalnia nie ma pozwolenia wodnoprawnego, które będzie wydane po uzyskaniu
wymaganych efektów ekologicznych. W trakcie modernizacji, oczyszczalnia pracuje na
jednym ciągu technologicznym i oczyszcza około 10.500 m³ ścieków na dobę.
W roku 2007 rzeczywista przepustowość oczyszczalni wyniosła średnio 9.651 m³/dobę,
co odpowiadało 106.643 RLM, natomiast za pierwsze półrocze 2008 r. przepustowość
oczyszczalni wzrosła do 9.862 m³/dobę, co odpowiada 116.700 RLM.
Z terenu gminy Grodzisk Mazowiecki kolektorami sanitarnymi dostarczono w 2007 r.
średnio około 5370 m³ ścieków bytowych, przemysłowych i deszczowych na dobę. W chwili
obecnej w ramach realizacji kontraktów z Funduszu Spójności prowadzone są prace
zmierzające do wyeliminowania ścieków deszczowych z kolektorów sanitarnych.
4
GUS 2007: Ochrona środowiska 2007. GUS Warszawa
36
Oczyszczalnia grodziska przyjmuje ścieki z sąsiednich gmin: Milanówek, Podkowa
Leśna i Brwinów. W roku 2007 gminy te odprowadziły ścieki w następujących ilościach:
• Milanówek – 1926 m³/dobę,
• Podkowa Leśna – 385 m³/dobę,
• Brwinów – 655 m³/dobę.
Łącznie w roku 2007 grodziska oczyszczalnia oczyściła średnio 9.651 m³ ścieków na dobę,
w tym ścieki dowoŜone taborem asenizacyjnym stanowiły około 6,4% czyli ok. 612 m³/dobę.
W zestawieniach statystycznych dotyczących gospodarki ściekami w oczyszczalni przyjęto,
Ŝe około 704 m³/dobę to ścieki infiltracyjne, roztopowe czy teŜ przypadkowe ścieki opadowe
docierające na obiekt. Na terenie Grodziska Mazowieckiego tylko jeden zakład przemysłowy
ma podczyszczalnię ścieków – jest to FRITO-LAY, pozostałe zakłady nie podczyszczają
ścieków produkcyjnych.
Ilość wytwarzanych ścieków w Milanówku wynosi około 2210 m3/dobę. Ścieki
odprowadzane są kolektorem do oczyszczalni w Grodzisku Mazowieckim. Łączna długość
sieci kanalizacyjnej wynosi 20 km. Łączna długość kanalizacji deszczowej 1,6 km. Wody
deszczowe odprowadzane są do wód powierzchniowych bez oczyszczania. Ilość
odprowadzanych ścieków z Milanówka do oczyszczalni wynosi: około 2000 m3/dobę.
Znaczna ilość posesji wyposaŜona jest w zbiorniki bezodpływowe, ich liczba wynosi około
2500 szt. Ścieki wywoŜone są taborem asenizacyjnym na oczyszczalnię w Grodzisku
Mazowieckim. W ramach nakładów na gospodarkę wodno-ściekową przewidziano udział w
regulacji rzeki Rokitnicy oraz modernizacji oczyszczalni ścieków w Grodzisku
Mazowieckim.
Ilość wytworzonych ścieków w Podkowie Leśnej wynosi około 550 m3/dobę, z tego
około 390 m3/dobę) odprowadzana jest kolektorami do oczyszczalni w Grodzisku
Mazowieckim. Pozostałe ścieki gromadzone są w bezodpływowych szambach. Ścieki te
wywoŜone są samochodami asenizacyjnymi do grodziskiej oczyszczalni ścieków. Podkowa
Leśna posiada opracowany program skanalizowania całej miejscowości, który sukcesywnie
realizowany pozwoli na wyeliminowanie osadników oraz przyłączenie do kanalizacji
wszystkich mieszkańców miasta. Na terenie tej miejscowości, decyzją Burmistrza,
zabroniono wykonywania i uŜytkowania drenaŜy rozsączających ścieki. W Podkowie Leśnej
brak jest kanalizacji deszczowej.
37
Drugim obszarem ujętym w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych
jest gmina śabia Wola. Wielkość tej aglomeracji określono na 2083 RLM co oznacza, Ŝe
teren gminy powinien zostać skanalizowany, a ścieki odprowadzane do biologicznej
oczyszczalni ścieków. W chwili obecnej ilość wytwarzanych ścieków w gminie śabia Wola
wynosi około 850 m3/dobę. W gminie brak jest kanalizacji sanitarnej i zbiorczej, komunalnej
oczyszczalni ścieków. Przy Szkołach Podstawowych w Skułach i Ojrzanowie oraz przy
Urzędzie Gminy w śabiej Woli i Domu Pracy Twórczej w Grzegorzewicach funkcjonują
indywidualne oczyszczalnie ścieków. Z oczyszczalni BATEX w Skułach ścieki
odprowadzane są do stawu retencyjnego na terenie działki przy szkole. Pozostałe
oczyszczalnie to Biokomaf, Nevexpol, Sotralenz, z których podczyszczane ścieki
odprowadzane są do gruntu poprzez drenaŜ rozsączający. Objętość oczyszczanych ścieków z
terenu gminy wynosi około 30 m3/dobę. Znaczna ilość ścieków gromadzona jest w
zbiornikach bezodpływowych, których liczba wynosi około 1275szt. oraz 19szt. oczyszczalni
przydomowych. Ścieki te wywoŜone są do oczyszczalni w Grodzisku Mazowieckim,
Pruszkowie, Grójcu oraz Mszczonowie. W gminie przygotowano harmonogram rzeczowo –
finansowy rozbudowy kanalizacji sanitarnej i budowy komunalnej oczyszczalni ścieków.
Ilość wytwarzanych ścieków w gminie Baranów wynosi około 675 m3/dobę. Teren
gminy nie jest skanalizowany, brak jest takŜe oczyszczalni ścieków. Ścieki wywoŜone są
samochodami asenizacyjnymi do oczyszczalni ścieków w śyrardowie i Błoniu. Urząd Gminy
w Baranowie planuje wykonać kanalizację sanitarną w trzech miejscowościach Bronisławów,
Cegłów, BoŜa Wola, inwestycja ta będzie realizowana w ramach związku międzygminnego
„Mazowsze Zachodnie” z siedzibą w Mszczonowie i współfinansowane z funduszu
Spójności, rozpoczęcie prac nastąpi prawdopodobnie w II kw. 2009r. Pozostała część Gminy
działa w oparciu o zbiorniki bezodpływowe i przydomowe oczyszczalnie ścieków.
W gminie Jaktorów wytwarzanych jest około 1350 m3 ścieków/dobę. Gmina nie posiada
kanalizacji zbiorczej, w chwili obecnej trwa jej budowa. Obecnie ścieki zbierane są do
zbiorników bezodpływowych, ( których liczba wynosi około 2000 szt.), a następnie
wywoŜone są do oczyszczalni ścieków w Grodzisku Mazowieckim, śyrardowie i
Mszczonowie. Po zakończeniu budowy sieci kanalizacyjnej ścieki odprowadzane będą do
oczyszczalni ścieków w śyrardowie.
W tabeli 3.7 przedstawiono zbiorczą informację o ilości wytwarzanych ścieków na terenie
powiatu grodziskiego.
Tabela 3.7 Orientacyjna ilość produkowanych ścieków w powiecie grodziskim w
Gmina
Grodzisk Mazowiecki
Milanówek
śabia Wola
Jaktorów
Baranów
Podkowa Leśna
Σ
wartość średnia
Roczna produkcja
ścieków
[m3/rok]
3 285 000
806 650
398 000
492 750
246 375
140 300
5 369 075
-
Dzienna produkcja
ścieków
[m3/d]
9000
2210
1087
1350
675
384,38
14 706,38
-
38
Jednostkowa dzienna
produkcja ścieków na
mieszkańca [m3/d]
0,266
0,150
0,169
0,150
0,150
0,1
0,164
Jednym ze źródeł zagroŜenia wód powierzchniowych na terenie powiatu jest gospodarka
wodami deszczowymi. Ścieki deszczowe odprowadzane są w sposób zorganizowany do rzek
Mrowna, Rokicianka, oraz rowów melioracyjnych z terenu Grodziska Mazowieckiego i
Jaktorowa. Z przygotowanych dla powiatu prognoz wynika, Ŝe w nadchodzących latach
nastąpi wzrost ilości odprowadzanych, w sposób zorganizowany, do wód powierzchniowych
ścieków deszczowych. W tym kontekście za bardzo istotny problem naleŜy uznać słabe
wyposaŜenie istniejących podmiotów gospodarczych w urządzenia do podczyszczania
ścieków tego rodzaju. Infrastrukturę tego typu posiada jedynie kilka zakładów na terenie
powiatu (patrz niŜej). Znaczna część terenów zurbanizowanych i dróg na tym terenie nie jest
wyposaŜona w kanalizację deszczową.
Z przedstawionych powyŜej danych wynika, Ŝe roczna produkcja ścieków (z
wyłączeniem wód deszczowych) w powiecie grodziskim jest wyŜsza od wielkości poboru
wody na tym terenie. Jest to spowodowane tym, Ŝe ścieki na oczyszczalnię w Grodzisku
Mazowieckim dostarczane są takŜe z aglomeracji spoza powiatu (np. Brwinów i Otrębusy).
Porównanie poboru wód podziemnych i przerobu oczyszczalni wskazuje natomiast na
istnienie nieszczelności w sieci kanalizacyjnej. Na płaskich terenach rejonu Grodziska
Mazowieckiego, sieci te muszą drenować płytkie wody gruntowe. Warto podkreślić, Ŝe często
udział wód infiltracyjnych w ściekach docierających na oczyszczalnię osiąga nawet 50%. Na
ogół rzeczywiste ścieki stanowią odpowiednio -90% ilości pobieranej wody zimą i 80% tej
ilości latem (a w terenach mocno nawodnionych zdecydowanie mniej).
Poza komunalną oczyszczalnią ścieków w Grodzisku Mazowieckim, punktowymi
źródłami zanieczyszczenia wód na terenie powiatu są takŜe inne oczyszczenie ścieków oraz
miejsca, w których ścieki zrzucane są do wód bez Ŝadnego oczyszczania. Na terenie miasta
Grodzisk Mazowiecki funkcjonują dwie podczyszczalnie zakładowe w postaci osadników do
podczyszczania wód deszczowych z terenu Zakładów RABEN oraz DANFOSS. Planowana
jest budowa trzeciego osadnika do podczyszczania wód deszczowych na terenie Zakładu
TROUW NUTRITION. Będzie on oczyszczał wody zbierane z terenu około 3,5 ha na którym
działają trzy sąsiadujące ze sobą zakłady przemysłowe.
Natomiast na terenie miejscowości KsiąŜenice eksploatowane są dwie oczyszczalnie ścieków:
- oczyszczalnia typu ELJOT - 150.
- oczyszczalnia z JW 1450.
Oczyszczalnia typu ELJOT - 150 eksploatowana jest przez ZWiK Grodzisk Mazowiecki,
problemem jest tu zły stan techniczny kolektorów doprowadzających ścieki oraz infiltrujące
wody gruntowe do oczyszczalni. W miejscowości Tłuste, na terenie gminy Grodzisk
Mazowiecki, na terenie Zakładu Przedsięborstwa Mięsnego s.c. podczyszczane są wody
deszczowe, które następnie zrzucane są do rzeki Rokitnicy. W miejscowości Kłudzienko
ścieki z terenu Zakładu IBMER oczyszczane są na oczyszczalni typu BIOKON, a następnie
odprowadzane do
rzeki Rokitnicy. W miejscowości Kraśnicza Wola znajduje się
składowisko balastu pokompostowego z Kompostowni Odpadów w Grodzisku
Mazowieckim. Odciek spod hałdy balastu jest oczyszczany w oczyszczalni gruntowokorzeniowej systemu KICKUTHA z nasadzeniem trzcinowym.
Brak jest inwentaryzacji miejsc gdzie ścieki zrzucane są (z róŜnych źródeł) do środowiska bez
wcześniejszego oczyszczania.
39
Przeprowadzone analizy pozwoliły na przedstawienie najwaŜniejszych rekomendacji
dotyczących gospodarki wodno-ściekowej na terenie powiatu grodziskiego.
W odniesieniu do gospodarki wodą:
1.
Stopień skanalizowania powiatu jest niewystarczający. Zadawalająca ilość przyłączy
występuje praktycznie jedynie na terenie gmin: Grodzisk Mazowiecki, Podkowa Leśna i
Milanówek. Zarówno jednak w tych jak i przede wszystkim w pozostałych gminach
naleŜących do powiatu konieczne są inwestycje w sieć kanalizacyjną.
2.
Około 65-70 % potrzeb na wodę pokrywane jest poprzez pobór wody z sieci
komunalnej. Pozostałe 30-35 % zapotrzebowanie w wodę jest zaspokajane z
indywidualnych ujęć.
3. Na terenie powiatu występują okresy deficytu wody w sieci wodociągowej. Dotyczy to
m.in. gmin Grodzisk Mazowiecki i Milanówek. Uzupełnienie tego deficytu jest nadal
moŜliwe, gdyŜ w zestawieniu z zasobami wodnymi powiat posiada znaczne rezerwy
wody - rocznie sumaryczny pobór wód nie przekracza 25% zasobów odnawialnych Tym
niemniej cechą wyróŜniającą strukturę poboru wody jest znaczna nierównomierność w
ujęciu przestrzennym. Obszar Grodziska Mazowieckiego staje się obszarem
deficytowym, co przejawia się w rozwoju i pogłębianiu lokalnego leja depresji.
4.
W całym powiecie grodziskim jest wiele posesji, do których naleŜałoby podłączyć sieci
wodociągowe. Jednak ze względu na rozproszony charakter zabudowy terenów
pozbawionych wodociągów koszty wykonania tych przyłączeń będą bardzo wysokie.
5.
W celu zdecydowanej poprawy jakości wód powierzchniowych zaleca się wykonanie
kanalizacji sieciowych i zagrodowych na terenie całego powiatu grodziskiego, a takŜe
małych oczyszczalni ścieków dla potrzeb miejscowości, Jaktorów, śabia Wola,
Baranów, Izdebno Kościelne, Zabłotnia.
6.
Barierą dla rozbudowy sieci kanalizacyjnej, zwłaszcza na terenach wiejskich, moŜe być
bardzo wysoki koszt tych inwestycji. Jest to spowodowane znacznym rozproszeniem
zabudowy na tych terenach. Problem pogłębia rozwój zabudowy mieszkalnej na
obszarach porolnych.
7.
W celu zmniejszenia zagroŜenia z terenów zabudowy jednorodzinnej proponuje się
stosowanie następujących rozwiązań technicznych oczyszczających ścieki z zabudowy
rozproszonej:
- osadniki wielokomorowe (do gromadzenia, podczyszczania i wywoŜenia ścieków do
oczyszczalni zbiorczej),
- przydomowe oczyszczalnie mechaniczno – biologiczne,
- przydomowe trzcinowe lub gruntowo-korzeniowe oczyszczalnie ścieków.
40
3.5 Powierzchnia ziemi. Gleby
Udział poszczególnych form wykorzystania gruntów na terenie powiatu grodziskiego
przedstawiono na rysunku 3.1.
Rys. 3.1 UŜytkowanie gruntów na terenie powiatu
grodziskiego
12,8
13,7
53,5
17,1
2,9
Grunty orne
Sady
Łąki i pastwiska
Lasy
Pozostałe
Powiat grodziski charakteryzuje niska lesistość, niŜsza zarówno od średniej
wojewódzkiej (23,5%) jak i od średniej dla Polski (ok. 29,4%). Pozytywną cechą
wykorzystania gruntów jest natomiast stosunkowo duŜy udział trwałych uŜytków zielonych,
wyŜszy niŜ średnia dla województwa.
Brak jest wystarczającego rozpoznania jakości gleb na terenie powiatu grodziskiego.
Tym niemniej, ze względu na brak lokalnych, przemysłowych źródeł emisji zanieczyszczeń,
naleŜy domniemywać, Ŝe gleby nie naleŜą na tym terenie do szczególnie naraŜonego na
skaŜenie elementu środowiska. Większego stęŜenia zanieczyszczeń – przede wszystkim
metalami cięŜkimi, ale takŜe węglowodorami aromatycznymi - naleŜy oczekiwać jedynie w
sąsiedztwie głównych tras komunikacyjnych.
W ostatnich latach wzrasta natomiast zagroŜenie gleb rolniczych i leśnych ich
przekwalifikowaniem na cele nierolnicze i nieleśne, co związane jest z ogromną presją
urbanizacyjną i wyznaczaniem nowych obszarów pod zabudowę mieszkalną na terenie
powiatu grodziskiego. Na terenach zurbanizowanych proces ten prowadzi do znacznego
uszczuplenia powierzchni biologicznie czynnej, która jest stale zabudowywana.
Stosunkowo dobrze rozpoznana jest jakość gleb pod względem ich przydatności
rolniczej. Badania wskazują, Ŝe gleby na terenie powiatu grodziskiego są stosunkowo mało
zakwaszone, udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych wynosi ok. 20 – 40%, co jest wartością
znacząco niŜszą niŜ dla pozostałego obszaru województwa (na większości obszaru woj.
Mazowieckiego występuje 60 – 100 % gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych). Ok. 9 % gleb
charakteryzuje odczyn bardzo kwaśny (średnia dla woj. mazowieckiego – 30%), 28% to gleby
kwaśne (średnia dla województwa – 31%). Odczyn lekko kwaśny lub obojętny stwierdzono
na obszarze 56% gleb powiatu (w województwie – 35%). Powoduje to, ze potrzeby w
zakresie wapnowania gleb są tu niŜsze niŜ w pozostałych powiatach województwa (występują
na 34% powierzchni gleb, a w województwie 53%). Na omawianym terenie występuje takŜe
mniej, niŜ średnia dla województwa, gleb o zbyt niskiej zawartości fosforu (27% gleb).
41
Natomiast podobnie jak na pozostałym obszarze Mazowsza występuje tu stosunkowo znaczny
odsetek gleb o niskiej zawartości potasu (41 – 60%) i magnezu (21 – 40%).
W ostatnich latach nie nastąpiła znacząca zmiana źródeł zagroŜenia dla gleb na terenie
powiatu. Do najwaŜniejszych z nich naleŜy zaliczyć:
• wpływ zanieczyszczeń z transportu drogowego - śabia Wola, Milanówek, Grodzisk
Mazowiecki, Jaktorów;
• zabudowa terenów czynnych biologicznie, przekształcanie terenów rolniczych i leśnych
w działki budowlane – praktycznie wszystkie gminy;
• nieuporządkowana gospodarka odpadami (nielegalne usuwanie i składowanie odpadów
w miejscach do tego nie przeznaczonych) – praktycznie wszystkie gminy;
• nieuporządkowana gospodarka ściekowa (infiltracja zanieczyszczeń z nieszczelnych
szamb, wywóz odpadów płynnych na pola) - śabia Wola, Podkowa Leśna, Jaktorów.
Wnioski i rekomedacje
• Stan zanieczyszczenia gleb na terenie powiatu grodziskiego jest bardzo słabo poznany.
Dlatego teŜ trudno jest w chwili obecnej określić takie źródła zanieczyszczeń, w
odniesieniu do których naleŜałoby podjąć szybkie i zdecydowane działania.
• Wzrastającym zagroŜeniem dla gleb terenu powiatu jest presja urbanizacyjna, której
skutkiem jest trwałe zabudowanie terenów czynnych biologicznie.
• Konieczne jest przeprowadzenie na terenie powiatu badań mających na celu określenie
stanu jakości występujących tu gleb.
3.6 Hałas
Brak jest szczegółowych danych o zagroŜeniu hałasem poszczególnych obszarów na
terenie powiatu. Tym niemniej jest to ten rodzaj uciąŜliwości środowiskowej, na który
mieszkańcy stosunkowo często zgłaszają skargi. Skargi na nadmierny hałas zgłaszano
praktycznie we wszystkich gminach powiatu.
Do głównych źródeł uciąŜliwości akustycznej na omawianym terenie naleŜą:
• ruch samochodowy (w tym przede wszystkim ruch cięŜkich pojazdów),
• ruch kolejowy.
• źródła punktowe (zarówno związane z działalnością gospodarczą – przemysł i rzemiosło,
jak i rekreacją - dyskoteki, festyny itp.),
Wysoki poziom uciąŜliwości akustycznej związany jest z przebiegiem przez obszar
powiatu dróg krajowych, wojewódzkich i linii kolejowych. Wydaje się, Ŝe źródła liniowe
największą uciąŜliwość akustyczną stanowią dla Milanówka, Grodziska Mazowieckiego,
śabiej Woli i Jaktorowa, gdzie przez obszary zabudowane przebiega zarówno droga
wojewódzka o duŜym natęŜeniu ruchu jak i ( lub) linia kolejowa. Wyrywkowe badania
przeprowadzone na terenie miasta Milanówka wykazały, Ŝe strefami naraŜonymi na
ponadnormatywny hałas są tereny sąsiadujące z drogą wojewódzką nr 719 oraz tereny
przyległe do torów linii kolejowej5. NaleŜy przypuszczać, Ŝe podobny problem występuje
takŜe w innych miastach powiatu. Interpretując wyniki badań poziomu uciąŜliwości hałasu
wykonane na terenie województwa mazowieckiego przez MWIOŚ moŜna uznać, Ŝe na
5
Karolina Rakowska: Zanieczyszczenie hałasem komunikacyjnym na terenie miasta Milanówka. Praca
magisterska. Katedra Ochorny Środowiska SGGW. Warszawa. 18.07.2007
42
terenach sąsiadujących z drogami krajowymi i wojewódzkimi występują stałe przekroczenia
dopuszczalnego poziomu dźwięku.
• Dla terenu powiatu i naleŜących do niego gmin nie wykonano map akustycznych, dlatego
teŜ trudno jest w chwili obecnej określić takie źródła zanieczyszczeń, w odniesieniu do
których naleŜałoby podjąć szybkie i zdecydowane działania.
• Konieczne jest przeprowadzenie badań mających na celu określenie miejsc na których
występuje zagroŜenie klimatu akustycznego
3.7 Ochrona przyrody
Szata roślinna omawianego terenu została silnie przekształcona w wyniku
wielowiekowej aktywności człowieka. Efektem tego jest dominacja w krajobrazie uŜytków
rolnych i bardzo mały udział lasów w strukturze obszarowej powiatu. Tym niemniej na tym
terenie znajdują się stosunkowo liczne obiekty przyrodnicze objęte róŜnorodnymi formami
ochrony. Zarówno ze względu na ich unikatowość, bliskość aglomeracji warszawskiej i
zachodzącą urbanizację wszystkie te obiekty wymagają szczególnej opieki i ochrony.
Tereny chronione
W powiecie grodziskim obszary chronione związane są z terenami: leśnymi, polnoleśnymi, dolinowo-łąkowymi, oraz parkowymi (w Podkowie Leśnej i Milanówku). Obszary
chronione w powiecie grodziskim są powiązane z występowaniem ciągu ekologicznego
wzdłuŜ rzek: Mrowna, Rokicianka, Rokitnica, Pisia Tuczna, Pisia i Karczunek. W załączniku
nr 2 przedstawiono rejestr pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, uŜytków
ekologicznych oraz zespołów przyrodniczo-krajobrazowych na terenie powiatu grodziskiego.
W większości obszary chronione (w tym teŜ projektowane) obejmują tereny leśne, które
stanowią naturalne strefy retencji. Gromadzą one i wiąŜą nadmiar wód powierzchniowych
podczas okresów wezbrań w rzekach, a w czasie suszy powolnie oddają nagromadzone
zapasy wody, co oznacza zdecydowany wzrost retencyjności zlewni.
Obszary chronione związane są równieŜ z dolinami rzecznymi (głównie tereny
dolinowo-łąkowe) i zastoiskami. W powiecie grodziskim doliny rzeczne budują często osady
takie jak torfy, mursze, oraz mady i namuły rzeczne. Osady te charakteryzują się wysokimi
zdolnościami sorpcyjnymi (szczególnie metali cięŜkich), co czyni obszary ich występowania
strefami przechwytującymi zanieczyszczenia i skaŜenia. Obecność tego typu osadów wpływa
na ograniczenie rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w środowisku przyrodniczym i tworzy
naturalny płaszcz ochronny, chroniący wody podziemne przed zanieczyszczeniem. Jednak
takie strefy dolinne muszą być pod stałą obserwacją i ochroną, zwaŜywszy na ich podatność
do kumulacji metali cięŜkich w tych rejonach, gdzie na te strefy mogłyby oddziaływać
zanieczyszczone wody powierzchniowe. Rozbudowane strefy ekologiczne w bezpośrednim
sąsiedztwie koryt rzecznych zawsze powodują wyraźny spadek zawartości składników
biogenicznych w szczególności związków azotu. Są to tzw. strefy ekotonowe mające
ogromny wpływ nie tylko na zawartość samych składników biogenicznych, ale takŜe
stanowiące naturalne siedlisko bytowania wielu gatunków roślin i zwierząt. Stąd teŜ tego typu
strefy dolinne stanowią naturalne ciągi ekologiczne o bardzo duŜych wartościach
przyrodniczych.
Ochrona ciągów ekologicznych zajmuje szczególną pozycję we wstępnym projekcie
utworzenia
w
części
powiatu
grodziskiego
parku
krajobrazowego
im. J. Chełmońskiego. Miałby on stanowić brakujące ogniwo w systemie parków
43
krajobrazowych
(Bolimowskiego,
Chojnowskiego,
Mazowieckiego),
tworzących
równoleŜnikowy ciąg przyrodniczy i korytarz ekologiczny na obszarze Mazowsza,
spełniający rolę alternatywnego w stosunku do doliny wiślanej, przebiegający na południe od
aglomeracji warszawskiej i łączący dolinę Bzury (w rejonie Łęczycy) z doliną Wisły (w
rejonie Góry Kalwarii).
Wykaz obszarów chronionych i opis elementów chronionych.
Na obszarze powiatu grodziskiego znajdują się dwa typy obszarów chronionych:
rezerwaty i obszary chronionego krajobrazu (projektowane). Obecnie jest teŜ rozpatrywany
wstępny projekt utworzenia w części południowej powiatu grodziskiego (głównie gmina
śabia Wola) parku krajobrazowego im. J. Chełmońskiego.
Rezerwat „Parów Sójek” – o powierzchni 3,84 ha ma charakter leśny. Zlokalizowany jest nad
płytkim strumieniem w Podkowie Leśnej. Występują w nim lasy grądowe i łęgowe, z
pomnikowymi okazami dębów i grabów oraz z bogatym runem leśnym, w którego skład
wchodzą bardzo rzadkie gatunki roślin.
Rezerwat im. B. Hryniewieckiego – o powierzchni 24,73 ha ma charakter leśny.
Występują w tym rezerwacie zbiorowiska roślinne borów mieszanych i dąbrów z bogatym
runem leśnym. PrzewaŜa w nim starodrzew z szeroko rozpowszechnionym dębem
szypułkowym, sosną z domieszką lipy, grabu i brzozy. Zlokalizowany jest on na obszarze
gminy Podkowa Leśna.
Rezerwat „Zaborów” im. W. Tyrakowskiego – o powierzchni 11,08 ha ma charakter
faunistyczny. W jego skład wchodzi las liściasty, róŜnowiekowy z dębem, lipą, grabem i
sosną. Rezerwat ten jest miejscem lęgowym dla wielu gatunków ptaków. PołoŜony jest on na
obszarze gminy Podkowa Leśna.
Opisane wyŜej rezerwaty naleŜą do regionalnego ciągu ekologicznego związanego z dolinami
rzek: Mrowna, Zimna Woda i Rokitnica.
Rezerwat „Skulskie Dęby” – o powierzchni 30,07 ha ma charakter leśny. ZłoŜony jest
głównie z naturalnego starodrzewu dębowego, z towarzyszeniem innych zbiorowisk leśnych,
wraz z enklawami roślinności torfowiskowej. Teren tego rezerwatu znajduje się w obrębię
gminy śabia Wola.
Rezerwat „Skulski Las” – o powierzchni 316,92 ha ma charakter leśny.
Na rezerwat ten składają się kompleksy lasów liściastych z licznymi drzewami
pomnikowymi, oraz wyspowym stanowiskiem buka, poza granicami jego zwartego zasięgu.
Obszar tego rezerwatu administracyjnie naleŜy do gminy śabia Wola. Rezerwat ten stanowi
istotną część ciągu ekologicznego doliny rzek Pisia Tuczna i Karczunek.
Obszary chronionego krajobrazu (projektowane) na terenie powiatu grodziskiego zostały
zaklasyfikowane do niŜszej klasy pod względem ich wartości ekologiczno-przyrodniczej. Na
terenie powiatu występują dwa takie obszary:
1. rejon Milanówka i Podkowy Leśnej,
2. południowa część gminy Grodzisk Mazowiecki.
Rejon Milanówka i Podkowy Leśnej to głównie tereny miejskie przewaŜnie parkowe, są
to obszary występowania szczególnie cennej szaty roślinnej. Ponadto w Podkowie Leśnej
występują zdeponowane w plejstocenie trzy granitowe głazy narzutowe pomniki przyrody
nieoŜywionej.
W południowej części gminy Grodzisk Mazowiecki ochronie podlegają: obszary
dolinowo-łąkowe wzdłuŜ rzek Mrowna, Rokicianka, Rokitnica, wraz z okolicznymi
kompleksami leśnymi i terenami polno-leśnymi.
Wstępny projekt utworzenia parku krajobrazowego im. J. Chełmońskiego przewiduje
szczególnie ochronę jak największej części mszczonowskiego węzła wodnego. Do tego węzła
44
naleŜą źródliska Pisi Gągoliny, Pisi Tucznej, Utraty, Mrownej i Rokitnicy (najwaŜniejszych
rzek w powiecie grodziskim).
Utrudnieniem w egzekwowaniu wymagań ochrony przyrody jest takŜe to, Ŝe znaczna
ilość obiektów chronionych (pomniki przyrody, załoŜenia ogrodowe itp.) znajduje się w
rękach prywatnych. Przy braku odpowiednich instrumentów finansowych pozwalających na
skłanianie właścicieli do prowadzenia właściwej gospodarki obiektami chronionymi, a takŜe
ze względu na słabość administracji ochrony środowiska, powoduje to ograniczoną
moŜliwość wpływania administracji publicznej na właścicieli, aby prowadzona przez nich
działalność nie wpływała negatywnie na środowisko przyrodnicze.
Jak się wydaje najwaŜniejsze, wspólne dla całego powiatu źródła zagroŜenia przyrody
oŜywionej na tym terenie to:
• szybki proces urbanizacji tego terenu spowodowany przekształcaniem terenów rolnych i
innych w obszary zabudowy mieszkaniowej, dzieleniem siedlisk i zabudowywanie coraz
mniejszych działek itp. Z rozwojem zabudowy mieszkaniowej wiąŜe się konieczność
rozbudowy infrastruktury technicznej (drogi, wodociągi i kanalizacja, telefony itp., sieć
handlowo - usługowa).
• niski priorytet ochrony przyrody oŜywionej w odniesieniu do innych zadań, wynikający
w znacznej mierze z niskiej świadomości ekologicznej społeczeństwa (np. mieszkańcy
częściej domagają się rozbudowy infrastruktury niŜ zapewnienia właściwej ochrony
obszarów przyrodniczo cennych),
• obawa części mieszkańców i władz przed obejmowaniem ochroną przyrody nowych
obszarów, co ograniczałoby moŜliwość rozwoju gospodarczego na tych terenach.
Za specyficzne dla poszczególnych gmin źródła zagroŜenia dla stanu przyrody naleŜy uznać:
• obniŜenie zwierciadła wód gruntowych,
• zanieczyszczenie gruntu i wód podziemnych w wyniku niewłaściwego postępowania ze
ściekami i odpadami,
• niszczenie drzewostanu i runa leśnego na działkach leśnych (zarówno przez osoby
penetrujące lasy jak i przez prywatnych właścicieli),
• nielegalne wycinanie drzew przy pracach budowlanych i na działkach przeznaczonych
pod zabudowę,
• niewłaściwy sposób uŜytkowania obszarów chronionych przez zwiedzających oraz osoby
posiadające nieruchomości w ich pobliŜu,
• brak właściwego nadzoru nad obszarami cennymi przyrodniczo,
• niska świadomość społeczna powodująca, Ŝe tereny przyrodnicze nie są w sposób
właściwy chronione.
• Pomimo silnego przekształcenia zbiorowisk przyrodniczych na terenie powiatu
występują liczne obiekty cenne przyrodniczo, z których część objęta jest róŜnymi
formami ochrony prawnej.
• Głównymi źródłami zagroŜenia przyrody na omawianym teranie jest szybko postępujący
proces urbanizacji oraz niska świadomość ekologiczna co powoduje niski priorytet
działań na rzecz ochrony przyrody.
45
3.8. Nadzwyczajne zagroŜenia środowiska. Awarie.
Na terenie powiatu grodziskiego nie występują instalacje tego typu, nie ma tu
zlokalizowanych podmiotów gospodarczych, których działalność stanowiłaby ryzyko
wystąpienia nadzwyczajnych zagroŜeń środowiska. Tym niemniej pewne zagroŜenie w tym
zakresie stwarzają eksploatowane tu stacje benzynowe (chociaŜ wszystkie one mają waŜne
decyzje administracyjne wyznaczające warunki ich funkcjonowania), lokalne zagroŜenie
stanowi takŜe funkcjonowanie przedsiębiorstw sektora spoŜywczego.
Ze względu na specyfikę powiatu podstawowe zagroŜenie wystąpieniem
nadzwyczajnego zagroŜenia środowiska wiąŜą się jednak z transportem substancji
niebezpiecznych – dotyczy to zarówno infrastruktury (gazociągi) jak i transportu
samochodowego i kolejowego.
Przez teren powiatu, tj. południowo – zachodnią części gminy Jaktorów przebiega
gazociąg wysokociśnieniowy relacji Warszawa – Częstochowa, natomiast w poszczególnych
gminach istnieje sieć gazowa średniego i niskiego ciśnienia. Instalacje te pozostają pod
nadzorem odpowiednich słuŜb i w normalnych warunkach nie stwarzają znaczącego ryzyka
wystąpienia nadzwyczajnego zagroŜenia środowiska (NZŚ)..
Władze powiatu jak równieŜ poszczególnych gmin posiadają ograniczone moŜliwości
wpływania na zagroŜenie związane z transportem substancji niebezpiecznych przez teren
powiatu, zarówno w odniesieniu do transportu kolejowego jak i samochodowego. Linie
kolejowe (relacji Warszawa – Łódź, a takŜe fragment CMK Warszawa – Kraków i Warszawa
– Katowice), którymi mogą być transportowane substancje niebezpieczne, przebiegają przez
tereny miejskie Grodziska Mazowieckiego, Milanówka i Jaktorowa. Przez teren gminy
Baranów przebiega fragment linii kolejowej Warszawa – Łowicz – Poznań, którą takŜe mogą
być transportowane substancje niebezpieczne.
Przez tereny miejskie Grodziska Mazowieckiego i Milanówka przebiega droga
wojewódzka Warszawa – śyrardów – Łódź, zaś droga Radziejowice – Grodzisk Maz.–
Błonie jest trasą wykorzystywaną przez kierowców cięŜkich pojazdów samochodowych.
Przez teren gminy śabia Wola przebiega trasa krajowa Warszawa – Katowice, gmina
Baranów graniczy z drogą krajową Warszawa – Poznań (Berlin). Po wszystkich tych trasach
kursują samochody przewoŜące substancje niebezpieczne
Inną formą zagroŜeń dla środowiska przyrodniczego i Ŝyjących na terenie powiatu
mieszkańców są katastrofy naturalne. Największe ryzyko związane jest z wystąpieniem
poŜarów i/lub powodzi. Wykonane analizy wskazują, Ŝe w przypadku duŜych opadów
powodzią zagroŜony jest obszar około 1 km2 powierzchni powiatu.
Innym zagroŜeniem jest moŜliwość wybuchu poŜaru, przy czym dotychczasowe
doświadczenia wskazują, Ŝe najczęstszymi przyczynami poŜarów obok przyczyn naturalnych
jest wypalanie traw oraz nieumyślne i celowe podpalenia. ChociaŜ poziom lesistości powiatu
jest mały, to siedliska leśne tu występujące są obszarami stanowiącymi średnie i duŜe
zagroŜenie poŜarowe.
• Największe prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia mającego znamiona
nadzwyczajnego zagroŜenia środowiska jest awaria środków transportu, którymi
przewoŜone są substancje stanowiące zagroŜenie tego typu. Dotyczy to przede wszystkim
transportu drogowego i kolejowego przez obszar powiatu.
• ZagroŜenie stanowią takŜe katastrofy naturalne – przede wszystkim powódź lub poŜar.
46
3.9 Surowce i zasoby mineralne
Na terenie powiatu nie ma znaczących zasobów surowców mineralnych, tym niemniej
pewne ich rodzaje są na mniejszą skale eksploatowane. Dotyczy to:
• wydobycia Ŝwiru i piasku (gmina Grodzisk Mazowiecki),
• wydobycia kruszyw naturalnych (gmina śabia Wola)
Działalność ta stanowi istotne źródło uciąŜliwości dla środowiska przyrodniczego, między
innymi poprzez nielegalne usuwaniem odpadów, naruszanie warunków wodnych, emisję
nadmiernego hałasu, dewastację krajobrazu. Nie są takŜe podejmowane w wystarczającym
stopniu prace rekultywacyjne.
Istnieje bardzo słabe rozeznanie w zakresie miejsc, gdzie prowadzona działalność przy
wydobyciu kopalin powoduje powstawanie problemów ochrony środowiska, gdzie istnieje
konieczność rekultywacji. W istotny sposób utrudnia to podejmowanie prac prewencyjnych i
naprawczych.
Problem stanowi nielegalna eksploatacja zasobów mineralnych. Problemy w tym
zakresie występują m.in. na terenie gminy Baranów (nielegalna eksploatacja Ŝwiru i piachu)
• Niezbędne jest przeprowadzenie prac inwentaryzacyjnych, które pozwolą na
zidentyfikowanie zagroŜeń powodowanych przez prowadzoną na terenie powiatu
eksploatację surowców i zasobów mineralnych.
3.10.Udział społeczny w ochronie środowiska. Edukacja ekologiczna
Społeczność mieszkająca na terenie powiatu wykazuje się duŜą aktywnością. Obrazem
tego jest znacząca liczba organizacji społecznych: formalnych i nieformalnych działających
na tym terenie. Zgodnie z posiadaną przez Starostwo Powiatowe informacją na obszarze
powiatu działa 94 zarejestrowanych organizacji pozarządowych i 40 stowarzyszeń
nierejestrowych – zwykłych. Organizacje te cechują róŜnorodne kierunki podejmowanej
działalności – od kultywowania tradycji i historii lokalnej, poprzez wspieranie edukacji
formalnej i nieformalnej, działalność charytatywną, do działań na rzecz ochrony środowiska
(załącznik nr 3). Tak duŜa aktywność społeczna jest istotnym atutem powiatu, naleŜy się
spodziewać, Ŝe większość organizacji, których statutowe cele dotyczą m.in. ochrony
środowiska, edukacji, czy wspierania rozwoju lokalnego, aktywnie włączą się w realizację
zadań nakreślonych w niniejszym „Programie....”. Ponadto aktywność istniejących tu
stowarzyszeń, zwłaszcza działających w zakresie ochrony środowiska, stanowić będzie
istotny element monitorowania postępów przy wdraŜaniu celów „Programu...”.
47
4. UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
W latach 2004 – 2008 na terenie powiatu grodziskiego prowadzone były, przede
wszystkim przez władze gmin, liczne działania w zakresie ochrony środowiska. MoŜna
wyróŜnić dwa podstawowe ich kierunki: prace w zakresie gospodarki wodno – kanalizacyjnej
oraz działania w zakresie usprawnienia lokalnych systemów gospodarki odpadami. W
pewnym zakresie prowadzone były takŜe działania na rzecz wzmocnienia lokalnych
systemów przyrodniczych i ochrony przyrody (w tym m.in. wyznaczanie nowych uŜytków
ekologicznych, tworzenie pomników przyrody, wykonywanie opracowań przyrodniczych
etc.). W najmniejszym stopniu podejmowane działania dotyczyły ochrony powietrza,
zarządzania hałasem, polami elektromagnetycznymi i ochrony gleb.
Pomimo podjęcia i realizacji tych działań nie udało się rozwiązać wszystkich,
istniejących problemów ochrony środowiska. Konieczność ich rozwiązania wyznaczać będzie
podstawowe kierunki powiatowej polityki ekologicznej w kolejnym okresie programowania
(w latach 2008 – 2015). Tym niemniej na politykę tę wpływać będą takŜe uwarunkowania
wewnętrzne i zewnętrzne (lokalne trendy rozwojowe, cele polityki ekologicznej
województwa i kraju etc.). Zagadnienia te zostaną opisane bardziej szczegółowo w
niniejszym rozdziale.
4.1 Uwarunkowania wewnętrzne
4.1.1 Wnioski z diagnozy - podstawowe problemy ochrony środowiska powiatu
grodziskiego
Na podstawie analizy zasobów informacji na temat powiatu, systemu zarządzania
ochroną środowiska w powiecie i gminach do niego naleŜących, diagnozy stanu środowiska i
jego zagroŜeń, sprawozdań z realizacji programów ochrony środowiska: powiatowego i
gminnych, zidentyfikowano podstawowe problemy ochrony środowiska występujące na
obszarze opracowania. NajwaŜniejsze z nich, wspólne dla całego obszaru powiatu to przede
wszystkim:
• brak wystarczającego rozpoznania problemów ochrony środowiska występujących na
terenie powiatu. Jakość środowiska kontrolowana jest w nielicznych punktach
monitoringowych, brak jest szczegółowej identyfikacji źródeł zagroŜenia dla
środowiska, pełnej wiedzy o potrzebach inwestycyjnych w tym zakresie (dotyczy to
zwłaszcza potrzeb inwestycyjnych podmiotów gospodarczych),
• brak planów zagospodarowania przestrzennego dla całych obszarów gmin, naleŜących
do powiatu grodziskiego. Powoduje to, Ŝe decyzje lokalizacyjne nie zawsze
uwzględniają potrzeby wynikające z konieczności ochrony zasobów przyrodniczych,
• silna presja urbanizacyjna na tereny otwarte powiatu. Proces „rozlewania” się
aglomeracji warszawskiej powoduje poszukiwanie nowych obszarów pod zabudowę
mieszkalną, część z nich lokalizowana jest na terenie powiatu. Wpływa to zarówno
bezpośrednio negatywnie na system przyrodniczy (ograniczanie powierzchni
obszarów biologicznie czynnych), jak i pośrednio – np. przez zwiększenie poboru
wody oraz ilości wytwarzanych ścieków i odpadów, konieczność rozbudowy sieci
wodociągowej i kanalizacyjnej, zwiększenie presji motoryzacyjnej itp.
48
Do szczegółowych problemów ochrony środowiska, które powinny być w nadchodzących
latach rozwiązane naleŜą6:
Ochrona powietrza
1. DuŜa liczba liniowych źródeł emisji zanieczyszczeń do powietrza (drogi krajowe i
wojewódzkie o duŜym natęŜeniu ruchu).
2. DuŜa liczba indywidualnych źródeł emisji – pieców węglowych, zlokalizowanych
zarówno na terenach wiejskich jak i w miastach na terenie powiatu.
3. Nielegalne spalanie odpadów i śmieci, zarówno w piecach domowych jak i w
otwartym ogniu.
Ochrona zasobów wodnych
1. Niewystarczający stopień zwodociągowania powiatu, wysoki koszt budowy nowych
przyłączy wodociągowych wynikający z charakteru zabudowy (przede wszystkim
dotyczy to obszarów wiejskich). Lokalny brak wody lub zbyt niskie jej ciśnienie w
niektórych wodociągach (m.in. Milanówek, Grodzisk Maz.).
2. Nierównomierny rozkład przestrzenny zapotrzebowania i struktury poboru wody.
Obszar Grodziska Mazowieckiego staje się obszarem deficytowym, co przejawia się w
rozwoju i pogłębianiu lokalnego leja depresji.
3. Niewystarczająco rozwinięty system kanalizacyjny. Brak systemów kanalizacyjnych
na terenach gmin wiejskich. Wysoki koszt budowy sieci kanalizacyjnych we wsiach,
wynikający z rozproszenia zabudowy.
4. Brak odpowiednio rozwiniętego systemu kanalizacji deszczowej na terenach
zurbanizowanych, brak oczyszczania ścieków deszczowych w wystarczającym
stopniu.
Hałas
1. UciąŜliwy poziom hałasu ze źródeł liniowych: dróg krajowych i wojewódzkich oraz
linii kolejowych. DuŜa liczba nieruchomości połoŜonych w strefie naraŜonej na
ponadnormatywne oddziaływania akustyczne
Przyroda
1. Szybko postępujący proces urbanizacji, powodujący zabudowę terenów biologicznie
czynnych, tworzący bariery dla migracji zwierząt oraz zagraŜający obszarom o
znacznych wartościach przyrodniczych
2. Niski priorytet działań na rzecz ochrony przyrody, podporządkowanie
długoterminowych potrzeb ochronnych bieŜącym potrzebom gospodarczym.
4.1.2 Prognozowane zmiany
Otoczenie wewnętrzne powiatu ulega dynamicznym przemianom. Migracja
mieszkańców Warszawy, poszukujących terenów osiedleńczych, zwiększa presję
urbanizacyjną oraz powoduje zwiększenie liczby mieszkańców powiatu, a związane z tym
procesy gospodarcze zwiększają dodatkowo nacisk wywierany na środowisko.
6
poniewaŜ „Plan gospodarki odpadami dla powiatu grodziskiego…” stanowi część niniejszego opracowania
poniŜej pominięto problemy związane z tym obszarem ochrony środowiska.
49
Zmiany demograficzne
Jak się wydaje, dotychczasowe prognozy trendów demograficznych były w istotny
sposób niedoszacowane. Liczba mieszkańców na terenach powiatów sąsiadujących z
aglomeracją warszawską zwiększa się szybciej niŜ zakładano na początku XXI wieku.
Weryfikacja wcześniejszych prognoz pozwala na ocenę, Ŝe w w 2010 roku na terenie
powiatu grodziskiego mieszkać będzie ok. 80 tysięcy osób, z tego 24 tysiące na obszarze
gmin wiejskich, a 56 tysięcy w gminach miejskich i miejsko-wiejskiej.
Jak juŜ wspomniano, przyczyni się to nie tylko do zwiększenia presji na środowisko,
spowodowanej aktywnością nowych mieszkańców powiatu (generowanie odpadów, pobór
wody i zrzut ścieków), ale doprowadzi do zwiększenia presji na przyrodę oŜywioną. NaleŜy
się spodziewać postępującej fragmentaryzacji terenów otwartych (przejmowanych pod tereny
zabudowy), ograniczanie tras migracyjnych zwierząt (stawianie ogrodzeń, likwidacja zieleni
na terenach nowych działek budowlanych), zastępowania rodzimych gatunków roślin florą
introdukowaną, charakterystyczną dla ogrodów i terenów parkowych.
Zmiany wynikające z prognoz społeczno-gospodarczych
Potwierdziły się, sformułowane w poprzednim Programie Ochrony Środowiska Powiatu
Grodziskiego, prognozy przyspieszeniu tempa rozwoju gospodarczego po wejściu Polski do
Unii Europejskiej. Od 2004 roku PKB wzrastał w tempie około 6% rocznie. W
nadchodzących latach spodziewane jest spowolnienie tempa wzrostu dochodu narodowego,
ale nadal Polska rozwijać się będzie szybciej niŜ kraje „starej” UE. Na obszarze powiatu
zmiany gospodarcze zaowocowały tworzeniem nowych podmiotów gospodarczych,
„boomem” budowlanym, tworzeniem nowych obiektów handlowych i wzrostem masowej
konsumpcji.
ChociaŜ w nadchodzących latach prognozowane jest ograniczenie tempa wzrostu to nie
naleŜy się spodziewać istotnych zmian w dotychczasowych trendach gospodarczych. Nadal
nasilać się będzie spowodowana zmianami stylu Ŝycia motoryzacja, wzrastać będzie
zainteresowanie mieszkańców powiatu prowadzeniem własnej działalności gospodarczej.
NaleŜy jednak przypuszczać, Ŝe procesy te nie będą prowadziły do lokalizowania na tym
obszarze inwestycji uciąŜliwych dla środowiska przyrodniczego.
Tylko częściowo potwierdziły się prognozy przemian na terenach wiejskich. Sprawdziła
się prognoza, Ŝe wzrost ceny gruntów powodować będzie wzrost zainteresowania rolników
zmianą przeznaczenia gruntów i ich sprzedaŜą na cele budowlane. Jednocześnie dopłaty
obszarowe do produkcji rolniczej zwiększyły zainteresowanie producentów rolnych
intensyfikacją produkcji.
ChociaŜ znaczna część gruntów rolnych nadających się pod zabudowę została juŜ
przekształcona na tereny mieszkalne, to w nadchodzących latach naleŜy spodziewać się
utrzymania dotychczasowych trendów w tym zakresie. Towarzyszyć temu będzie wzrost
intensywności produkcji rolnej tych gospodarstw, które nie zdecydują się na zmianę
dotychczasowego sposobu postępowania.
Wejście Polski do UE miało takŜe pozytywny skutek, w postaci wprowadzenia nowych
przepisów ochrony środowiska, bardziej kompleksowo regulujących kwestie relacji pomiędzy
działalnością ludzką a środowiskiem przyrodniczym. W nadchodzących latach naleŜy się
spodziewać poprawy poziomu egzekucji obowiązujących w tym zakresie przepisów.
Skutki dla środowiska przyrodniczego prognozowanych zmian
NaleŜy się spodziewać, Ŝe prognozowane zmiany w otoczeniu wewnętrznym powiatu
pogłębią, występujące juŜ w chwili obecnej negatywne dla środowiska zmiany. Jako
podstawowe procesy, które powinny zostać uwzględnione w trakcie przygotowania programu
ochrony środowiska dla powiatu na lata 2008 – 2012 naleŜy uznać:
50
•
•
•
•
•
wzrost ilości zanieczyszczeń emitowanych przez środki transportu (samochody)
spowodowanej zarówno wzmoŜeniem ruchu jak i budową nowych dróg (wzrost liczby
samochodów, planowana budowa przez teren powiatu autostrady Wschód – Zachód),
wzrost poboru wody i ilości odprowadzanych ścieków – spowodowany zarówno
wzrostem liczby mieszkańców jak i lokalizacją nowych podmiotów gospodarczych,
wzrost ilości wytwarzanych odpadów – zarówno komunalnych jak i przemysłowych,
wzrost zagroŜenia akustycznego związanego z rozwojem systemu transportu
(samochodowego i kolejowego) oraz lokalizacją nowych źródeł hałasu na terenie
powiatu,
wzrost zagroŜenia dla obszarów czynnych biologicznie i cennych przyrodniczo – ze
względu na wzmoŜoną presję urbanizacyjną.
4.2 Uwarunkowania zewnętrzne
Uwarunkowania zewnętrzne dla wdraŜania powiatowej polityki ekologicznej
ustanawiają:
• międzynarodowe uwarunkowania krajowej polityki ochrony środowiska;
• polityka ekologiczna państwa;
• program ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego.
Zobowiązania międzynarodowe
Międzynarodowe zobowiązania w zakresie ochrony środowiska Polski wynikają
zarówno z członkostwa naszego kraju w Unii Europejskiej jak i ratyfikacji umów i konwencji
międzynarodowych.
Zgodnie z zasadą subsydiarności, w trakcie negocjacji akcesyjnych z Unią Europejską
Rząd Polski przeniósł na samorządy lokalne znaczną ilość obowiązków w zakresie fizycznego
wypełniania przepisów Unii Europejskiej. Dotyczy to takich zagadnień jak: ochrona
powierzchni ziemi ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki odpadami, ochrona wód i
gospodarka ściekowa, zapewnienie właściwej jakości powietrza atmosferycznego, ochrona
przyrody. Zadania te w większości przypadków zostały przeniesione do krajowej legislacji, a
cele ilościowe znalazły odzwierciedlenie w priorytetach polityki ekologicznej państwa.
Dodatkowe wymagania wynikają z zaakceptowanych przez Polskę konwencji i umów
międzynarodowych. Wymogi stąd wynikające obejmują bardzo szeroki zakres zagadnień:
ochronę atmosfery (w tym zapobieganie zmianom klimatu i ochrona warstwy ozonowej),
ochrona powierzchni ziemi, przyrody i róŜnorodności biologicznej, gospodarki odpadami.
Polska podpisała i ratyfikowała ponad 100 takich konwencji. Część z nich ma charakter
wiąŜący, a brak realizacji podjętych zobowiązań spowoduje nałoŜenie na nasz kraj
określonych kar lub sankcji. Dlatego teŜ niezbędne jest podejmowanie działań mających
zapewnić realizację zaciągniętych zobowiązań. Działania te powinny być wdraŜane na
wszystkich szczeblach i przez róŜnorodne podmioty – takŜe na poziomie lokalnym i
regionalnym.
Polityka Ekologiczna Państwa
Zgodnie z normą prawną zawartą w ustawie z 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony
środowiska, realizacja działań w zakresie ochrony środowiska odbywa się w Polsce w sposób
planowy, w oparciu o przyjmowaną co cztery lata strategię – politykę ekologiczną państwa.
Cele średnio - i długoterminowe (w perspektywie lat 2010 i 2025) wyznacza obecnie przyjęty
w 2001 roku przez Parlament RP dokument: II Polityka Ekologiczna Państwa. Cele
51
operacyjne, które powinny być osiągnięte w krótszej perspektywie czasowej zawarte są w
przyjętym w grudniu 2006 roku przez Radę Ministrów dokumencie: Polityka ekologiczna
państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014.
Polityka Ekologiczna Państwa (PEP) wprowadza szereg zasad, którym
podporządkowane powinny być nie tylko prace na rzecz ochrony środowiska, ale takŜe całe
Ŝycie społeczno – gospodarcze kraju. Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest
przyjęta w Konstytucji RP zasada zrównowaŜonego rozwoju, co oznacza obowiązek
równorzędnego traktowania rozwoju społecznego, ekonomicznego i ekologicznego. Pozostałe
zasady PEP to:
- zasada przezorności,
- zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi,
- zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego,
- zasada uspołecznienia,
- zasada „zanieczyszczający płaci”,
- zasada prewencji,
- zasada stosowania najlepszych dostępnych technik,
- zasada subsydiarności,
- zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej.
Dokument ten wprowadził takŜe cały szereg celów, które powinny zostać w Polsce
osiągnięte. Osiąganiu tych celów powinna słuŜyć realizacja regionalnych (wojewódzkich) i
lokalnych (powiatowych i gminnych) programów ochrony środowiska.
Cele PEP to m.in.:
w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu
- utrzymanie na odpowiednim poziomie róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej,
- zwiększenie powierzchni obszarów chronionych (do 1/3 terytorium kraju),
- rekultywacja i renaturalizacja obszarów zdegradowanych,
- powstrzymywanie procesu degradacji zabytków kultury,
- zwiększenie skuteczności ochrony obszarów objętych ochroną prawna,
- renaturalizacja i poprawa stanu najcenniejszych, zniszczonych ekosystemów
i siedlisk,
- restytucja wybranych gatunków,
- rozwój prac badawczych i inwentaryzacyjnych w zakresie oceny stanu i rozpoznania
zagroŜeń bioróŜnorodności,
- utrzymanie krajobrazu rolniczego, zwiększenie wsparcia i rozwoju rolnictwa
ekologicznego,
- zapewnienie ochrony i racjonalnego gospodarowania bioróŜnorodnością,
- wzrost stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa i władz lokalnych,
- zachowanie tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach przyrodniczo cennych,
- zapewnienie przeciwdziałania wprowadzaniu obcych gatunków, zagraŜających
integralności naturalnych ekosystemów i siedlisk.
w zakresie kształtowania stosunków wodnych i ochrony przed powodzią
- racjonalizacja zuŜycia wody,
- eliminowanie wykorzystania wód podziemnych na cele przemysłowe,
- zwiększenie pojemności zbiorników retencyjnych,
- efektywna ochrona przed powodzią.
52
w zakresie racjonalizacji uŜytkowania wody
- zaniechanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych na cele przemysłowe,
- zastosowanie najlepszych dostępnych technik produkcji przemysłowej i praktyk
rolniczych w celu zmniejszenia zapotrzebowania na wodę i do ograniczenia ładunków
odprowadzanych do odbiorników zanieczyszczeń,
- racjonalizacja zuŜycia wody w gospodarstwach domowych (ograniczenie
marnotrawstwa i strat w gospodarce wodą).
w zakresie zmniejszenia materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności,
odpadowości gospodarki i wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych
- poprawa efektywności ekonomicznej procesów wytwórczych,
- zasada likwidacji zanieczyszczeń, uciąŜliwości i zagroŜeń u źródła,
- zmniejszenie energochłonności zarówno w procesach wytwórczych, jak i świadczenia
usług oraz konsumpcji,
- wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych do 7,5 % w 2010 r.,
- wzrost udziału w produkcji energii elektrycznej i cieplnej, energetycznych nośników
odnawialnych (energia wody i wiatru, energia geotermalna, energia słoneczna, energia
z biomasy) oraz pochodzących z odpadów.
w zakresie ochrony gleb
- przeciwdziałanie przejmowaniu gleb nadających się do wykorzystania rolniczego lub
leśnego na inne cele, zwłaszcza inwestycyjne,
- podniesienie poziomu wiedzy uŜytkowników gleb i gruntów w zakresie moŜliwości
eksploatacji gleb,
- doskonalenie struktur organizacyjnych zajmujących się problematyką ochrony gleb,
racjonalnego ich uŜytkowania, przygotowania programów działań w tym zakresie,
- wprowadzenie w rolnictwie sposobu produkcji zgodnego z ustawą o rolnictwie
ekologicznym,
- objecie monitoringiem gleb rejestracji zmian wynikających z rodzaju i intensywności
eksploatacji oraz oddziaływania negatywnych czynników,
- eliminacja produkcji rolniczej lub odpowiednia zmiana struktury upraw na glebach
zanieczyszczonych substancjami niebezpiecznymi dla zdrowia tam, gdzie stopień
zanieczyszczenia przekracza dopuszczalne wskaźniki,
- przywracanie wartości uŜytkowej glebom, które uległy degradacji (oczyszczanie,
rekultywacja, odbudowa właściwych stosunków wodnych),
- dostosowanie do naturalnego, biologicznego potencjału gleb formy ich
zagospodarowania rolniczego lub leśnego.
w zakresie wzrostu lesistości, wzbogacenia i racjonalnej eksploatacji zasobów leśnych
- dalsze zwiększanie lesistości, stałe powiększanie zasobów leśnych,
- rozszerzanie zasięgu renaturalizacji obszarów leśnych,
- kształtowanie
lasu
wielofunkcyjnego
(poprawa
funkcji
wodochronnej,
klimatotwórczej, glebochronnej),
- wdroŜenie zasad ochrony i powiększenie róŜnorodności biologicznej w lasach na
poziomie genetycznym, gatunkowym i ekosystemowym,
- zachowanie zdrowotności i Ŝywotności ekosystemów leśnych,
- zapewnienie ochrony leśnych zasobów genowych,
- racjonalne, zgodne z zasadami przyrody, uŜytkowanie zasobów leśnych,
- zachowanie w stanie zbliŜonym do naturalnego lub odtworzenie śródleśnych
zbiorników wodnych,
53
- utrzymanie i wzmacnianie społeczno – ekonomicznej funkcji lasów,
- ochrona gleb leśnych,
- wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień jako czynnika ochrony róŜnorodności
biologicznej i krajobrazowej oraz racjonalnego uŜytkowania przestrzeni przyrodniczej,
- zapewnienie lasom i zadrzewieniom właściwego znaczenia w planowaniu
przestrzennym,
- poprawa stanu i produkcyjności lasów prywatnych.
w zakresie ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych
- ograniczenie wydobycia kopalin, jeśli moŜliwe jest znalezienie substytutu danego
surowca,
- zwiększenie efektywności wykorzystania rozpoznawanych i eksploatowanych złóŜ,
- zmniejszenie zuŜycia surowca w przeliczeniu na jednostkę produktu,
- objęcie ochroną wód leczniczych, podziemnych, zwłaszcza głównych zbiorników tych
wód,
- poszerzanie wiedzy o budowie geologicznej Polski i kontynuowanie prac
w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania nowych złóŜ,
- ograniczanie naruszeń środowiska towarzyszących eksploatacji kopalin i pracom
geologicznym.
w zakresie gospodarowania odpadami
- pełne wprowadzanie w Ŝycie regulacji prawnych dot. odpadów,
- zapobieganie powstawaniu odpadów, tworzenie systemu segregacji odpadów
„u źródła”, odzysk surowców zawartych w odpadach,
- zwiększenie poziomu odzysku odpadów,
- bezpieczne dla środowiska unieszkodliwianie odpadów nie wykorzystanych,
- stwarzanie podstaw dla nowoczesnego gospodarowania odpadami komunalnymi,
- zbudowanie krajowego systemu unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych,
w zakresie jakości wód
- osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wszystkich rodzajów wód pod względem
jakościowym i ilościowym,
- zapobieganie zanieczyszczeniom wód powierzchniowych i podziemnych ze
szczególnym uwzględnieniem zapobiegania „u źródła”,
- ochrona wód Morza Bałtyckiego przed substancjami biogennymi i niebezpiecznymi
oraz przed nadmiernym eksploatowaniem zasobów Ŝywych,
- przywracanie wodom podziemnym i powierzchniowym właściwego stanu
ekologicznego, a przez to zapewnienie odpowiednich źródeł poboru wody do picia,
- zlewniowe zarządzanie gospodarką wodną,
w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem
- poprawa stanu czystości powietrza,
- uzyskanie norm emisyjnych wymaganych przez przepisy UE,
- konsekwentne przechodzenie na likwidację zanieczyszczeń „u źródła”,
- coraz szersze normowanie emisji w przemyśle, energetyce i transporcie,
- wprowadzanie norm ograniczających emisję do powietrza zanieczyszczeń w procesie
produkcyjnym (w pełnym cyklu Ŝycia produktów i wyrobów),
w zakresie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego
- zmniejszenie skali naraŜania ludności na ponadnormatywny poziom hałasu,
54
-
nie dopuszczanie do pogorszenia się klimatu akustycznego tam, gdzie obecnie
sytuacja jest korzystna,
kontrola i ograniczenie emisji do środowiska promieniowania niejonizującego,
stworzenie struktur zajmujących się monitorowaniem i badaniem pól
elektromagnetycznych,
kształtowanie zieleni zorganizowanej pełniącej funkcje ochronne,
harmonizacja polskich przepisów z odpowiednimi dyrektywami UE,
poprawa systemu transportu zbiorowego,
produkcja urządzeń i pojazdów o hałaśliwości zgodnej z normami
międzynarodowymi,
w zakresie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego
- włączenie się Polski do realizacji międzynarodowych programów związanych
z bezpieczeństwem chemicznym i biologicznym,
- harmonizowanie polskich przepisów prawnych z przepisami UE oraz wdraŜanie
wymogów i zaleceń,
w zakresie powaŜnych awarii
- eliminowanie lub zmniejszenie skutków dla środowiska z tytułu powaŜnych awarii,
- sporządzenie ocen ryzyka obiektów, planów operacyjno – ratowniczych,
wojewódzkich i powiatowych planów zarządzania ryzykiem,
- doskonalenie istniejącego systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia awarii
i klęsk Ŝywiołowych,
- wprowadzenie systemu ubezpieczeń ekologicznych,
w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatu
- włączenie się Polski do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony
klimatu globalnego,
- zintegrowanie polskiej polityki ochrony klimatu z polityką UE,
- wypełnienie przez Polskę zobowiązań do redukcji emisji gazów cieplarnianych o 6 %
w stosunku do roku bazowego,
- zapewnienie realizacji polityki ochrony klimatu na poziomie sektorów gospodarczych
i przedsiębiorstw.
Cele te powinny znaleźć odzwierciedlenie w szczegółowych priorytetach programów ochrony
środowiska opracowywanych na poziomie regionalnym (województwa) oraz lokalnym
(powiaty i gminy).
Program ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego
W lutym 2007 roku Samorząd Województwa Mazowieckiego uchwalił znowelizowany
program ochrony środowiska dla regionu: Program ochrony środowiska woj. mazowieckiego
na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy do 2014 roku. Określił on nadrzędny cel
działań w zakresie ochrony środowiska w regionie: ochrona walorów przyrodniczych i
poprawa standardów środowiska oraz misję: poprawa jakości Ŝycia i bezpieczeństwa
ekologicznego mieszkańców województwa mazowieckiego. Sformułowano takŜe cele główne
oraz priorytety ekologiczne:
Cele główne Programu... obejmują:
55
•
•
•
•
•
•
zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska (dotyczy wód powierzchniowych i
podziemnych, gleb, odpadów, powietrza atmosferycznego, hałasu i promieniowania
elektromagnetycznego);
zrównowaŜone wykorzystanie materiałów, wody i energii;
rozwój proekologicznych form działalności w gospodarce (w szczególności w
rolnictwie, transporcie i eksploatacji kopalin);
utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych, ochronę ekosystemów cennych
pod względem przyrodniczym, ochronę i rozwój ekosystemów leśnych;
poprawę bezpieczeństwa ekologicznego (w zakresie ochrony przed powodzią, suszą,
osuwiskami, poŜarami, a takŜe zmniejszenia ryzyka związanego z transportem
substancji niebezpiecznych oraz występowaniem awarii przemysłowych);
wzrost poziomu wiedzy ekologicznej (w zakresie edukacji ekologicznej w
społeczeństwie, a takŜe w działalności gospodarczej).
Podstawowe priorytety ekologiczne dla województwa mazowieckiego to:
• ochrona zasobów wodnych, ochrona przed powodzią i suszą, gospodarka wodno ściekowa;
• racjonalna gospodarka odpadami;
• ochrona powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniami ;
• ochrona i zwiększanie zasobów przyrody, w szczególności róŜnorodności
biologicznej,
a takŜe realizacja zadań w następujących obszarach ochrony środowiska:
• ochrona przed hałasem (w szczególności drogowym),
• ochrona powierzchni ziemi (gleby i zasobów surowców mineralnych),
• racjonalizacja wykorzystania zasobów surowców i energii (w tym energii
odnawialnej),
• ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym,
• ochrona przed skutkami powaŜnych awarii przemysłowych,
• wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska,
• poprawa świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Osiągnięciu ww. celów wojewódzkiego programu ochrony środowiska słuŜyć będzie
uzgadnianie priorytetów polityki ekologicznej jakie będą określane na poziomie lokalnym:
powiatowym i gminnym. Oznacza to, Ŝe działania zaproponowane w programie ochrony
środowiska powiatu grodziskiego powinny wspierać, a co najmniej nie być sprzeczne, z
kierunkami ustalonymi na poziomie wojewódzkim. Zostanie to szczegółowo omówione w
kolejnym rozdziale.
56
5. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU
GRODZISKIEGO
Na podstawie dokonanej diagnozy stanu środowiska oraz analizy uwarunkowań
wewnętrznych i zewnętrznych realizacji programu ustalono, Ŝe nie ma potrzeby zmiany
nadrzędnego celu polityki ochrony środowiska powiatu grodziskiego. Cel ten określono
następująco:
ZRÓWNOWAśONY ROZWÓJ POWIATU GRODZISKIEGO I STAŁA POPRAWA WARUNKÓW śYCIA
JEGO MIESZKAŃCÓW
Będzie to osiągane przez:
• wspieranie rozwoju gospodarczego, tworzenie nowych miejsc pracy i popieranie
aktywności zawodowej mieszkańców powiatu. W sposób szczególny wspierane będzie
lokowanie na terenie powiatu przedsięwzięć nie wpływających negatywnie na stan
środowiska;
• wspieranie rozwoju infrastruktury zapewniającej właściwy standard Ŝycia mieszkańców
powiatu (wodociągi i kanalizacja, zorganizowany system usuwania odpadów,
komunikacja zbiorowa, właściwy stan dróg ,telefony i internet);
• zwiększanie aktywności obywatelskiej i podnoszenie stanu świadomości ekologicznej
społeczeństwa. Będzie to osiągane m.in. poprzez wspieranie edukacji formalnej w tej
dziedzinie oraz wspomaganie działalności organizacji ekologicznych;
• stałe ograniczanie emisji substancji i energii. Będzie to osiągane poprzez wzmacnianie
nadzoru nad podmiotami odprowadzającymi zanieczyszczenia do środowiska, ścisłe
egzekwowanie decyzji administracyjnych, wspieranie przedsiębiorców w działaniach
proekologicznych;
• bierna i czynna ochrona zasobów środowiska przyrodniczego i krajobrazu, poprzez
tworzenie nowych obiektów chronionych, wzmacnianie nadzoru nad terenami i
obiektami chronionymi.
Ustalono takŜe cele główne Programu ochrony środowiska dla powiatu grodziskiego…:
1. Stała poprawa stanu środowiska i związanej z nim jakości Ŝycia mieszkańców powiatu
poprzez kontynuowanie rozpoczętych na terenie powiatu działań związanych z ochroną
środowiska oraz prowadzenie tych prac w zakresie ochrony środowiska, których nie
udało się zrealizować w latach 2004 – 2008.
2. Wspieranie działań na rzecz zrównowaŜonego wykorzystania energii i zasobów
naturalnych.
3. Wzmacnianie nadzoru nad obszarami objętymi róŜnymi formami ochrony przyrody i
terenami o duŜych walorach przyrodniczych, wspieranie podejmowanych przez róŜne
instytucje i mieszkańców powiatu działań mających na celu ochronę przyrody (rządowe,
samorządowe, organizacje pozarządowe, osoby fizyczne i podmioty gospodarcze).
4. Poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców powiatu, ze szczególnym
uwzględnieniem nadzoru nad transportem substancji niebezpiecznych przez teren
powiatu, tworzenie procedur na wypadek awarii i katastrof.
5. Zwiększenie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu oraz osób
57
PowyŜsze cele realizowane będą, poprzez cele szczegółowe oraz zadania wdraŜane w
dwóch horyzontach czasowych:
- krótkookresowym (lata 2008 – 2011),
- średnioterminowym (do roku 2015).
Nadrzędny cel programu ochrony środowiska dla powiatu grodziskiego oraz przedstawione
powyŜej cele główne realizowane będą poprzez wdraŜanie opisanych poniŜej celów
szczegółowych i działań.
5.1. Stała poprawa stanu środowiska.
5.1.1 Poprawa jakości wód
Celem strategicznym do 2015 roku jest osiągnięcie dobrego stanu wód podziemnych i
powierzchniowych na terenie powiatu.
Celem szczegółowym do 2010 roku jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony
zasobów wodnych przed ściekami.
Działania:
• rozbudowa sieci kanalizacyjnej, budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków w
aglomeracjach zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków
Komunalnych;
• rozbudowa sieci kanalizacyjnej, tam gdzie jest to uzasadnione ekonomiczne (tereny o
duŜej gęstości zabudowy) i systemów bezpiecznego gospodarowania ściekami na
terenach poza obszarami aglomeracji;
• zapewnienie wysokiego poziomu ochrony wód poprzez szczegółowy nadzór nad
wielkością odprowadzanego do nich ładunku zanieczyszczeń przez podmioty
gospodarcze;
• ograniczenie zagroŜenia dla ekosystemów wodnych powodowanych przez zrzut
ścieków burzowych;
• wspieranie realizacji indywidualnych systemów oczyszczania ścieków na terenach o
rozproszonej zabudowie;
• ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniem oraz nadmierną eksploatacją;
• zapewnienie wszystkim mieszkańcom powiatu dostępu do wody pitnej dobrej jakości.
5.1.2 Poprawa jakości powietrza atmosferycznego
Celem strategicznym do 2015 jest zapewnienie dobrej jakości powietrza
atmosferycznego na terenie powiatu.
Celami szczegółowymi są: ograniczenie zanieczyszczenia powietrza pyłem
zawieszonym PM10 oraz likwidacja lokalnych źródeł zanieczyszczenia powietrza.
Działania:
• przygotowanie programu poprawy jakości powietrza na terenie powiatu w odniesieniu
do pyłu zawieszonego PM10;
• konsekwentna realizacja działań wynikających z programu poprawy jakości
powietrza;
• wspieranie działań mających na celu likwidację uciąŜliwości i zagroŜeń
powodowanych przez niskie źródła emisji (kotły indywidualne, kotłownie lokalne,
małe podmioty gospodarcze etc.);
• zapewnienie wysokiego poziomu ochrony powietrza atmosferycznego poprzez
szczegółowy nadzór nad wielkością wprowadzanego do niego ładunku zanieczyszczeń
przez podmioty gospodarcze;
58
•
•
•
zmniejszenie uciąŜliwości emisji do powietrza poprzez wyprowadzanie
samochodowego ruchu tranzytowego z obszarów zurbanizowanych i o wysokiej
gęstości zabudowy mieszkalnej;
bezwzględne egzekwowanie zakazu spalania odpadów w piecach domowych;
ograniczanie uciąŜliwości emisji odorów.
5.1.3. Działania związane z ochroną powierzchni ziemi
Celem strategicznym do 2015 jest ochrona gleb przed degradacją i ochrona zasobów
naturalnych na terenie powiatu.
Celem szczegółowym do 2010 roku jest ochrona terenów biologicznie czynnych na
terenie powiatu.
Działania:
• inwentaryzacja terenów zdegradowanych wymagających rekultywacji oraz rolniczych
z glebami o wysokiej jakości, które nie powinny być przekształcane na cele
nierolnicze i nieleśne;
• wspieranie stosowania przez rolników dobrej praktyki rolniczej oraz wdraŜania przez
nich programów rolno – środowiskowych (szczególnie w zakresie ochrony gruntów
rolnych);
• rekultywacja terenów i gruntów zdegradowanych (w tym poprzemysłowych, miejsc
nielegalnego składowania odpadów, starych składowisk etc.);
• wprowadzenie zasad ochrony powierzchni biologicznie czynnej do miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego;
• ścisłe przestrzeganie zasady zachowania powierzchni biologicznie czynnej na terenach
posesji prywatnych.
5.1.4 Działania związane z ochroną środowiska przed odpadami
Cele i działania w tym obszarze zostały szczegółowo opisane w Planie gospodarki
odpadami dla powiatu grodziskiego…, stanowiącego integralną część niniejszego Programu...
5.1.5 Poprawa klimatu akustycznego
Celem strategicznym do 2015 roku jest zapewnienie, Ŝe na terenie powiatu nie będzie
obszarów, na których występować będą przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu.
Celem szczegółowym do 2010 roku jest prowadzenie działań ograniczających
zagroŜenie hałasem mieszkańców powiatu.
Działania:
• identyfikacja miejsc i obszarów występowania ponadnormatywnego hałasu na terenie
powiatu;
• wprowadzanie rozwiązań ograniczających uciąŜliwość hałasu na terenach gdzie
występuje stałe przekroczenie dopuszczalnych norm (m.in. bariery akustyczne,
poprawa jakości dróg, zwiększanie płynności ruchu, szczelne okna etc.);
• wyprowadzanie ruchu tranzytowego z obszarów zurbanizowanych i o wysokiej
gęstości zabudowy mieszkalnej;
• bezwzględne przestrzeganie zasad ochrony przed hałasem w planach
zagospodarowywania przestrzennego gmin.
59
5.1.6 Zapewnienie ładu przestrzennego
Celem strategicznym do 2015 roku jest zapewnienie, Ŝe plany zagospodarowania
przestrzennego obejmować będą cały obszar powiatu.
Celem szczegółowym do 2010 roku jest wspieranie działań gmin w zakresie
przygotowywania planów zagospodarowania przestrzennego.
Działania:
• wykonanie opracowań ekofizjograficznych jako podstawy do sporządzania
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego;
• wprowadzenie zasady uwzględniania priorytetów ochrony środowiska w planach
zagospodarowania przestrzennego;
• sukcesywne uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego dla tych terenów
gmin, dla których nie istnieją obowiązujące plany.
5.2.Wspieranie działań na rzecz zrównowaŜonego wykorzystania energii i zasobów
naturalnych.
Celem strategicznym do 2015 roku jest zapewnienie wykorzystania istniejących na
terenie powiatu rezerw efektywności przy korzystaniu z zasobów wody, surowców
naturalnych (w tym mineralnych) oraz energii, a takŜe wykorzystanie istniejącego na terenie
powiatu potencjału odnawialnych źródeł energii.
Celem szczegółowym do 2010 roku jest zmniejszenie wodo–, materiało– i
energochłonności gospodarki komunalnej i przemysłowej na terenie powiatu.
Działania:
• zapobieganie stratom wody w przesyle;
• propagowanie zamkniętych obiegów wody w podmiotach gospodarczych i
oszczędnego wykorzystania wody w gospodarce komunalnej;
• promowanie najlepszych dostępnych technik w zakresie zmniejszenia wodo–, energoi materiałochłonności działalności gospodarczej prowadzonej na terenie powiatu;
• promocja rozwiązań o wysokiej efektywności energetycznej, wprowadzanie
rozwiązań efektywnych energetycznie w budynkach uŜyteczności publicznej i
oświetleniu miejscowości;
• egzekwowanie obowiązku rejestracji zuŜycia wody do celów przemysłowych i
rolniczych w przeliczeniu na jednostkę produkcji;
• opracowanie programu rozwoju energetyki odnawialnej;
• inwentaryzacja miejsc moŜliwych do lokalizacji elektrowni wodnych, wiatrowych i
innych obiektów wykorzystujących odnawialne źródła energii;
• wspieranie stosowania odnawialnych źródeł energii w gospodarce komunalnej i
działalności gospodarczej;
• wspieranie przedsięwzięć na rzecz rolnictwa ekologicznego, budowy zbiorników
retencyjnych, odnawialnych źródeł energii, odzysku odpadów;
• promowanie podmiotów gospodarczych posiadających certyfikaty ekologiczne,
wspieranie działań zmierzających do osiągnięcia certyfikatów;
• analiza wydanych pozwoleń ekologicznych i przestrzegania nałoŜonych na róŜne
instytucje i podmioty obowiązków z zakresu ochrony środowiska;
• propagowanie stosowania w podmiotach gospodarczych, działających na terenie
powiatu najlepszych dostępnych technik BAT.
60
5.3. Wspieranie działań mających na celu ochronę przyrody
Celem strategicznym do 2015 roku jest objęcie wszystkich obszarów i obiektów
cennych przyrodniczo na terenie powiatu prawnymi formami ochrony oraz stworzenie
spójnego systemu ich ochrony.
Celami szczegółowymi do 2010 roku są: zapewnienie właściwego stanu i nadzoru nad
wszystkimi obiektami chronionej przyrody na terenie powiatu, oraz identyfikacja wszystkich
obszarów i obiektów, które na terenie powiatu powinny zostać objęte ochroną.
Działania:
• identyfikacja obszarów i obiektów na terenie powiatu predysponowanych do objęcia
ich ochroną prawną;
• określenie zasad połączenia obszarów chronionych na terenie powiatu w spójny
system i jego połączenia z obszarami chronionymi zlokalizowanymi w sąsiednich
powiatach;
• identyfikacja istniejących i potencjalnych źródeł degradacji obszarów cennych
przyrodniczo i podjęcie działań mających na celu likwidacje tych zagroŜeń;
• organizowanie seminariów i warsztatów na temat ochrony przyrody i roli obszarów
chronionych w strategii rozwoju powiatu;
• wspieranie przez samorząd powiatu inicjatyw i działań podejmowanych przez
organizacje pozarządowe i osoby fizyczne na rzecz ochrony przyrody i róŜnorodności
biologicznej;
• ochrona starodrzewu, zieleni miejskiej, parków podworskich i wiejskich;
• wykonanie opracowań ekofizjograficznych jako podstawy do sporządzania
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego;
• wdraŜanie programów rolno - środowiskowych na terenach cennych przyrodniczo;
• restrukturyzacja terenów wiejskich poprzez zalesienia i zadrzewienia;
• ochrona istniejących lasów, poprawa ich produkcyjności;
• utrzymanie wielofunkcyjności lasów, poprawa ich funkcji ochronnej
(nieprodukcyjnej);
• ochrona istniejących zadrzewień;
• zapewnienie dokumentacji urządzeniowej dla lasów;
• wspieranie wprowadzania na terenach chronionych produkcji rolnej zgodnie z ustawą
o rolnictwie ekologicznym lub w oparciu o schemat programów rolno –
środowiskowych;
• motywowania społeczności lokalnych do działań na rzecz utrzymania walorów
przyrodniczych powiatu;
• aktywizacja społeczeństwa do działań na rzecz ochrony przyrody.
5.4. Poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców powiatu
Celem strategicznym do 2015 roku jest zapewnienie wysokiego poziomu
bezpieczeństwa wszystkim mieszkańcom powiatu poprzez likwidację lub nadzór nad
lokalnymi źródłami zagroŜenia i stworzenie procedur postępowania, ochrony ludności oraz
zasobów przyrodniczych w przypadku wystąpienia awarii lub katastrof.
Celem szczegółowym do 2010 roku jest ograniczenie ryzyka wystąpienia awarii lub
katastrof oraz minimalizacja ich potencjalnych skutków.
Działania:
61
•
•
•
•
•
•
•
•
stworzenie powiatowego programu ochrony ludności i zasobów przyrodniczych w
przypadku wystąpienia awarii (przemysłowej lub transportowej) stwarzającej
nadzwyczajne zagroŜenie dla ludzi i środowiska lub katastrofy naturalnej (powódź,
huragan);
realizacja przedsięwzięć zabezpieczenia przeciwpowodziowego;
prowadzenie nadzoru nad drogami na terenie powiatu w celu wyeliminowania
nielegalnego przewozu niebezpiecznych substancji przez teren powiatu poza
wyznaczonymi trasami;
analiza potrzeb w zakresie adaptacji powiatu do potencjalnych skutków zmiany
klimatu, w tym analiza potrzeb ochrony przed powodzią oraz suszą;
współpraca ze słuŜbami wojewódzkimi i instytucjami rządowymi w tworzeniu ponad
powiatowych programów i systemów ochrony ludności i środowiska przed skutkami
awarii i/lub katastrof;
wspieranie słuŜb ratowniczych działających na terenie powiatu w sprzęt niezbędny do
adekwatnego reagowania w przypadku wystąpienia awarii lub katastrofy;
bezwzględne zapewnienie uwzględnienia zagadnień ochrony przed skutkami awarii i
katastrofami w planach zagospodarowania przestrzennego (z ewentualnym
określeniem obszarów ograniczonego uŜytkowania);
informowanie mieszkańców powiatu o istniejących i potencjalnych źródłach awarii
lub katastrof, potencjalnych ich skutkach i sposobach postępowania w przypadku ich
wystąpienia.
5.5. Zwiększenie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu oraz osób
Celem strategicznym do 2015 roku jest poprawa poziomu świadomości ekologicznej
mieszkańców powiatu, pracowników administracji oraz osób prowadzących działalność
gospodarczą.
Celem szczegółowym do 2010 roku jest wzrost znaczenia ochrony środowiska w
świadomości społecznej mieszkańców powiatu, pracowników administracji oraz osób
prowadzących działalność gospodarczą.
Działania:
• współpraca z organizacjami pozarządowymi w zakresie prowadzenia edukacji
ekologicznej i innych działań na rzecz podnoszenia świadomości ekologicznej;
• zapewnienie społeczeństwu powszechnego dostępu do informacji o środowisku i
sposobach jego ochrony;
• wspieranie udziału społeczeństwa w postępowaniach w sprawach ochrony
środowiska;
• wspieranie wydawnictw propagujących postawy proekologiczne, organizowanie
imprez wspierających kształtowanie takich postaw;
• wspieranie organizacji imprez masowych o tematyce ekologicznej - Dzień Ziemi,
Dzień Ochrony Środowiska, Sprzątanie świata
• organizowanie konkursów, wystaw, imprez i innych działań aktywizujących
społeczeństwo do troski o środowisko oraz wspierających działania i postawy
proekologiczne mieszkańców powiatu oraz osób prowadzących na jego terenie
działalność gospodarczą;
• współpraca ze szkołami na terenie powiatu we wdraŜaniu do programów edukacji
formalnej zagadnień zrównowaŜonego rozwoju i ochrony środowiska;
62
•
•
•
wspieranie udziału pracowników administracji publicznej w szkoleniach, warsztatach,
konferencjach i innych imprezach podnoszących poziom ich wiedzy i świadomości
ekologicznej;
wzmacnianie komórek ochrony środowiska i gospodarki wodnej w strukturach
samorządowych;
współpraca ze środkami masowego przekazu w propagowaniu treści
proekologicznych.
6. WDRAśANIE CELÓW PROGRAMU
Bezpośrednią odpowiedzialność za wdraŜanie programu ponosi Starosta i Zarząd
Powiatu Grodziskiego i działające z jego upowaŜnienia jednostki organizacyjne powiatu. Ze
względu na istniejący w Polsce podział kompetencji i odpowiedzialności w ochronie
środowiska realizacja przedstawionych w „Programie...” zadań wymagać będzie przede
wszystkim udziału gmin, a takŜe administracji rządowej i samorządowej szczebla
wojewódzkiego oraz przedsiębiorców i mieszkańców powiatu.
Dla realizacji celów zawartych w Programie Ochrony Środowiska Powiatu Grodzisk
Mazowiecki wykorzystywane będą instrumenty:
• instytucjonalne
• prawne i proceduralne
• finansowe
• społeczne
Instytucje wdrąŜające
WdraŜanie celów zawartych w niniejszym „Programie...” spoczywać będzie przede
wszystkim na organach ochrony środowiska działających na tym terenie. Są to:
• Wójtowie i burmistrzowie miast (rozpatrują sprawy związane z korzystaniem
ze środowiska przez osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami, wycinaniem drzew,
krzewów, utrzymaniem zieleni, realizują uchwały rad gmin w sprawie utrzymania
czystości i porządku w gminach, zaopatrzenia w wodę, ciepło, energię, odprowadzenia
ścieków, systemu zbierania odpadów komunalnych, realizacji postanowień planu
zagospodarowania przestrzennego gminy). Aktywność samorządów lokalnych będzie
miała decydujący wpływ na powodzenie realizacji niniejszego „Programu...”, znaczna
ilość działań i inwestycji będzie realizowana bowiem na tym szczeblu. Dlatego teŜ
Starosta i Zarząd Powiatu w ramach swoich kompetencji i moŜliwości będą wspierać
gminy w realizacji załoŜonych działań.
• Starosta7 – główny decydent w ochronie środowiska, wydaje decyzje dla przedsięwzięć,
które są klasyfikowane jako przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać
na środowisko, sprawuje nadzór nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa,
spółkami wodnymi, racjonalną gospodarką łowiecką, ochroną przyrody, realizuje zadania
z zakresu edukacji ekologicznej.
TakŜe Rada i Zarząd Powiatu posiadają określone kompetencje i obowiązki w zakresie
ochrony środowiska. Zgodnie z przepisami Rada Powiatu :
7
Zadania te zostały przez Starostę Powiatu Grodzisk Maz. scedowane na kierownika Wydziału Ochrony
Środowiska, Rolnictwa i Gospodarki Wodnej (patrz załacznik 4)
63
•
•
•
uchwala Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami;
co 2 lata analizuje raporty z realizacji Programu ochrony środowiska i planu gospodarki
odpadami;
ustanawia obszary ograniczonego uŜytkowania wokół instalacji oddziaływujących
negatywnie na środowisko,
Na Zarządzie Powiatu spoczywać będzie obowiązek przygotowania, co dwa lata, raportu z
realizacji Programu ochrony środowiska dla powiatu grodziskiego na lata 2008 – 2011 z
perspektywą do roku 2015 i przekazanie tego opracowania do zatwierdzenia Radzie Powiatu.
W realizacji „Programu...” Starosta Grodziski będzie współpracował z organami ochrony
środowiska szczebla wojewódzkiego, w szczególności z:
• Marszałkiem Województwa Mazowieckiego, który zajmuje się egzekwowaniem opłat z
tytułu gospodarczego korzystania ze środowiska i ich redystrybucją na rzecz funduszy
ochrony środowiska i gospodarki wodnej; prowadzi bazę danych o emisjach substancji,
wytwarzanych odpadach, pobranej ilości wody w województwie. Marszałek uchwala
wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego, strategię rozwoju województwa
oraz wojewódzki program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami,
sprawuje kontrolę nad Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska.
• Mazowieckim Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska, który jest organem
kontrolnym, prowadzącym kontrolę przestrzegania wymogów ochrony środowiska przez
podmioty korzystające ze środowiska, prowadzi badania stanu środowiska w ramach
sieci monitoringu, wymierza kary za nieprzestrzeganie wymogów ochrony środowiska.
Nowy podział kompetencji w zakresie ochrony środowiska nakłada na wszystkie
szczeble samorządu i organów rządowych obowiązek wzajemnego informowania się i
uzgadniania. Oczywistym jest, Ŝe tylko przy utrzymaniu ścisłego kontaktu Starostwa
Powiatowego z Urzędami Gmin moŜliwe będzie zapewnienie realizacji zadań
sformułowanych w „Programie ochrony środowiska dla powiatu grodziskiego na lata 2008 –
2011 z perspektywą do roku 2015”.
Instrumenty prawne i proceduralne
WdraŜanie Programu... opierać się będzie na przepisach krajowych. Wynika z nich, Ŝe
władze powiatu mają ograniczone kompetencje w zakresie ochrony środowiska, a większość
działań i obowiązków powinna być wykonywana przez Burmistrzów i Wójtów gmin
naleŜących do powiatu.
Tym niemniej Starosta posiada szereg uprawnień proceduralnych, które mogą i będą
wykorzystywane przy realizacji Programu...
Zgodnie z obowiązującymi przepisami starosta co do zasady wydaje decyzje
administracyjne dotyczące:
- wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza;
- gospodarki wodno – ściekowej - pozwolenia wodnoprawne: na szczególne
korzystanie z wód , na wykonanie urządzeń wodnych, na rolnicze wykorzystanie
ścieków, w zakresie nieobjętym zwykłym korzystaniem z wód, na wprowadzenie do
urządzeń kanalizacyjnych ścieków zawierających substancje szczególnie szkodliwe
dla środowiska wodnego, na długotrwałe obniŜenie zwierciadła wody podziemnej,
na odwadnianie obiektów lub wykopów budowlanych i/lub na wydobywanie
kamienia, Ŝwiru, piasku, innych materiałów oraz ich składowanie;
- wytwarzania odpadów;
- zatwierdzenia programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi;
64
-
prowadzenia działalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, transportu
odpadów;
emitowania hałasu do środowiska;
pozwolenie zintegrowane;
zatwierdzenia projektu prac geologicznych, których wykonanie nie wymaga
koncesji;
wydawania koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin
pospolitych (bez uŜycia materiałów wybuchowych i na powierzchni nie
przekraczającej 2 ha i przewidywanym rocznym wydobyciu nie przekraczającym 20
000 m3.
Przy wydawaniu ww. decyzji Starosta będzie brał pod uwagę czy planowane działania
nie są sprzeczne z celami Programu ...
Realizacji Programu... słuŜyć będzie takŜe prowadzenie rejestrów przez Starostwo
Powiatowe (m.in. w odniesieniu do decyzji o emisji do powietrza atmosferycznego,
pozwoleniach wodnoprawnych i in.).
Jednym z kluczowych warunków realizacji celów zawartych w niniejszym Programie...
będzie zapewnienie bezwzględnego przestrzegania obowiązujących przepisów ochrony
środowiska. W celu zapewnienia właściwej egzekucji prawa Starostwo Powiatowe
współpracować będzie z władzami gmin oraz Wojewódzką Inspekcją Ochroną Środowiska.
W ramach współpracy z WIOŚ prowadzone będą działania mające na celu zapewnienie
lepszego rozpoznania sytuacji w zakresie stanu środowiska na terenie powiatu, głównych
źródłach zagroŜenia, a takŜe w zakresie prowadzenia badań monitoringowych.
Instrumenty ekonomiczne
Z realizacją Programu... związana będzie konieczność przeznaczenia na ten cel
odpowiednich środków finansowych. Tam gdzie będzie to ustawowo moŜliwe działania będą
wspierane z budŜetu powiatu grodziskiego, przede wszystkim z Powiatowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Tym niemniej istotna część zadań będzie musiała
zostać sfinansowana z budŜetów gmin; na część prac konieczne będzie pozyskanie środków
finansowych z zewnątrz.
Dla realizacji zapisów Programu... niezbędne będzie wykorzystanie dostępnych
instrumentów ekonomicznych, a takŜe pozyskanie dodatkowych środków finansowych.
Zakłada się, Ŝe najwaŜniejszymi źródłami finansowania działań zawartych w niniejszym
Programie ... będą:
• budŜety samorządów,
• Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
• wykorzystanie partnerstwa publiczno – prywatnego dla realizacji celów publicznych w
zakresie ochrony środowiska.
Zakłada się, Ŝe dla zapewnienia wdroŜenia priorytetów i działań przedstawionych w
niniejszym Programie... konieczne będzie pozyskiwanie środków takŜe z innych źródeł:
• budŜetu Państwa (w ograniczonym stopniu),
• poŜyczki i dotacje z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej,
• środki finansowe z Programów Operacyjnych (m.in. program regionalny oraz PO
„Infrastruktura i Środowisko”) wykorzystania funduszy Unii Europejskiej,
• kredyty z banków komercyjnych, w tym m.in. Banku Ochrony Środowiska.
65
Realizacja programu podporządkowana będzie stosowaniu zasady polityki ekologicznej:
„zanieczyszczający płaci”. Oznacza to, Ŝe tam gdzie będzie to moŜliwe i uzasadnione, koszty
działań zapobiegawczych i naprawczych w ochronie środowiska ponoszone będą przez
sprawców zanieczyszczenia. Dotyczy to takŜe osób fizycznych (mieszkańców powiatu),
korzystających z infrastruktury ochrony środowiska (kanalizacja, wodociągi, system
gospodarki odpadami itp.).
Instrumenty społeczne
Realizacja Programu ... wymagać będzie takŜe szerokiego wsparcia mieszkańców
powiatu grodziskiego oraz działających na tym terenie organizacji pozarządowych, zwłaszcza
tych, których cele statutowe dotyczą szeroko pojętej ochrony środowiska. Dlatego teŜ
mieszkańcy i organizacje pozarządowe zostały włączone do tworzenia niniejszego
Programu... juŜ na jego początkowym etapie.
W trakcie realizacji Programu... władze powiatu będą współpracować z organizacjami
społecznymi działającymi na terenie opracowania, a takŜe włączać społeczności lokalne w
procedury podejmowania decyzji o sposobie korzystania ze środowiska i zasadach jego
ochrony.
7.
MONITORING REALIZACJI „PROGRAMU...”
Dla oceny postępów we wdraŜaniu załoŜonych celów niniejszego Programu... zakłada
się prowadzenie monitoringu:
- jakości środowiska,
- realizacji celów polityki środowiskowej.
Sposób monitorowania realizacji Programu... wynika przede wszystkim z
obowiązujących obecnie w tym zakresie przepisów prawa. Zgodnie z nimi Starosta Grodziski
jest zobowiązany do przedstawiania szczegółowych informacji o realizacji zadań
wynikających z zapisów Programu... Zarządowi i Radzie Powiatu. Zgodnie z ustawą Prawo
ochrony środowiska, z wykonania Programu… Zarząd Powiatu sporządzać będzie co dwa
lata raporty, które przedstawiane będą Radzie Powiatu. Zakłada się, ze raporty takie zostaną
przygotowane i przedstawione Radzie odpowiednio (w okresie programowania):
do 31 grudnia 2010 r.,
Będzie wówczas takŜe moŜliwość zmian w zapisach Programu..., gdyŜ jego cele i zapisane w
nim działania mogą ulegać zmianie, w zaleŜności od sytuacji prawnej, społecznej,
gospodarczej i ekologicznej.
Program ochrony środowiska zostanie rozpowszechniony wśród społeczeństwa powiatu
poprzez jego publikację i umieszczenie na stronie internetowej Starostwa Powiatowego.
Znajomość zapisów Programu... i społeczny nadzór nad jego realizacją – zarówno przez
społeczeństwo jak i, przede wszystkim, przez organizacje pozarządowe, stanowić będzie
takŜe element monitorowania realizacji zapisów zawartych w niniejszym opracowaniu.
Z punktu widzenia zrównowaŜonego rozwoju powiatu grodziskiego, waŜny jest dobór
odpowiednich wskaźników systemu monitorowania postępów w osiąganiu załoŜonych celów.
Właściwy system oceny realizacji Programu... powinien być oparty na odpowiednio obranych
wskaźnikach presji, stanu i reakcji:
66
Ze względu na wysoki koszt oraz brak moŜliwości organizacyjnych nie przewiduje się
wprowadzenia specjalnych procedur pozyskiwania informacji niezbędnych dla określenia
wartości wskaźników przez władze powiatu. Dlatego teŜ ocena zarówno stanu środowiska jak
i realizacji celów powiatowej polityki ekologicznej opierać się będzie na danych
pozyskiwanych przez słuŜby statystyczne oraz na badaniach monitoringowych prowadzonych
przez inspekcję ochrony środowiska, a takŜe inne organy administracji publicznej. Ponadto
Starostwo Powiatowe współpracować będzie z samorządami gminnymi, a takŜe wojewódzką
inspekcją ochrony środowiska w celu pozyskiwania źródłowych informacji na temat
wdraŜania celów zapisanych w Programie...
Wytyczne do aktualizacji programów gminnych
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska, w art. 17 i 18 stanowi,
Ŝe w celu realizacji polityki ekologicznej państwa samorządy gminne sporządzają lokalne
programy ochrony środowiska, które następnie są opiniowane przez organy wykonawcze
powiatu, a następnie przyjmowane do realizacji w drodze uchwały Rady Gminy. Programy te,
podobnie jak politykę ekologiczną państwa, sporządza się na 4 lata, a przewidziane w niej
działania obejmują w perspektywie kolejne 4 lata. Programy te powinny, podobnie jak
program powiatowy, określać cele ekologiczne, priorytety, rodzaj i harmonogram działań
proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawnoekonomiczne i środki finansowe.
Podstawą do aktualizacji gminnych programów ochrony środowiska powinny być
wnioski z oceny realizacji tych programów we wcześniejszym okresie programowania, a
proces tworzenia Programu… powinien być uspołeczniony.
Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska naleŜy uwzględniać
załoŜenia, cele i priorytety dotyczące ochrony środowiska zawarte w dokumentach krajowych
jak i regionalnych (wojewódzkim i powiatowym). Oznacza to, Ŝe cele programów gminnych
powinny wspierać realizację priorytetów ustalonych na poziomie powiatowym, wojewódzkim
i krajowym, a przynajmniej nie mogą być z nimi sprzeczne. Tym niemniej programy te
powinny uwzględniać specyfikę lokalną, w tym planowane kierunki rozwoju, preferencje
społeczności lokalnych i in.
67
8. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PROGRAMU OCHRONY
ŚRODOWISKA DLA POWIATU GRODZISKIEGO NA LATA 2008 – 2011
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2015 NA ŚRODOWISKO
Zakłada się, Ŝe realizacja Programu... będzie miała pozytywne oddziaływanie na stan
środowiska przyrodniczego i jakość Ŝycia mieszkańców powiatu grodziskiego. Ocenę taką
moŜna sformułować zarówno na podstawie przyjętych w dokumencie celów, jak i
uzgodnieniu tych celów z Polityką Ekologiczną Państwa, Wojewódzkim Programem Ochrony
Środowiska na lata 2007 – 2010 oraz innymi dokumentami programowymi ochrony
środowiska przygotowanymi na poziomie krajowym i regionalnym. Zakłada się, Ŝe realizacja
wskazanych w Programie.... działań przyczyni się takŜe do wypełnienia spoczywających na
Polsce obowiązków wynikających z przejęcia do polskiej legislacji dorobku prawnego Unii
Europejskiej.
Ocenia się, Ŝe realizacja działań zaproponowanych w Programie ochrony środowiska
dla powiatu grodziskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą do roku 2015 wpłynie
pozytywnie w szczególności na:
• ład przestrzenny dzięki wsparciu tworzenia planów zagospodarowania przestrzennego
gmin naleŜących do powiatu grodziskiego;
• poprawę jakości wód powierzchniowych i podziemnych na terenie powiatu dzięki
zwiększeniu ilości ścieków poddawanych oczyszczaniu i zwiększeniu ładunku
zanieczyszczeń usuwanego ze ścieków. Przyczyni się to do zwiększenia
prawdopodobieństwa spełnienia przez Polskę celów Ramowej Dyrektywy Wodnej;
•
komfort Ŝycia mieszkańców dzięki rozwojowi infrastruktury wodociągowej oraz sieci
kanalizacyjnej;
•
zmniejszenie zagroŜenia zdrowia mieszkańców powodowanego przez podwyŜszone
stęŜenie pyłu zawieszonego w powietrzu atmosferycznym;
•
poprawę jakości powietrza atmosferycznego dzięki działaniom, mającym na celu
zmniejszenie uciąŜliwości lokalnych, niskich źródeł emisji oraz wyprowadzaniu
transportu tranzytowego z obszarów o gęstej zabudowie mieszkalnej;
•
odpowiedni poziom ochrony powierzchni ziemi, dzięki podjętym działaniom (m.in.
wspieranie dobrych praktyk rolniczych, programów rolno – środowiskowych,
rekultywacji terenów zdegradowanych, wprowadzaniu zasad ochrony terenów
biologicznie czynnych);
•
zmniejszenie zagroŜenia mieszkańców powiatu przez ponadnormatywny hałas.
•
zwiększenie pewności dostaw wody przez systemy wodociągowe dzięki racjonalizacji
wykorzystania wody;
•
zmniejszenie zapotrzebowania na surowce i energię niezbędne dla zaspokojenia
potrzeb mieszkańców powiatu i działających na jego terenie podmiotów
gospodarczych, przez wprowadzenie programów wspierających efektywność;
•
wzrost udziału energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych, co przyczyni się do
redukcji emisji gazów cieplarnianych z terenu powiatu, a takŜe wspierać będzie
realizację przez Polskę celów wspólnotowych w tym zakresie;
•
wzrost świadomości mieszkańców w odniesieniu do znaczenia i ochrony terenów o
duŜej wartości przyrodniczej dla zapewnienia właściwej jakości Ŝycia na terenie
powiatu.
•
odpowiedni poziom ochrony wszystkich obiektów i obszarów cennych przyrodniczych
leŜących na terenie powiatu;
•
zwiększenie poziomu bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców powiatu, dzięki
wprowadzeniu procedur i programów ochrony ludności i zasobów środowiska w
przypadku wystąpienia awarii lub katastrofy;
68
•
•
•
zmniejszenie ryzyka wystąpienia niespodziewanych wydarzeń o znaczącym zagroŜeniu
dla zdrowia i Ŝycia ludzi i jakości środowiska przyrodniczego, dzięki wprowadzeniu
ścisłego nadzoru nad potencjalnymi źródłami awarii;
poprawę jakości zarządzania ochroną środowiska na terenie powiatu, dzięki nawiązaniu
ściślejszej współpracy ze społeczeństwem i działającymi na terenie powiatu organizacjami
ekologicznymi i społecznymi;
poprawę jakości środowiska, w efekcie prowadzonych działań edukacyjnych i promocji
postaw proekologicznych wśród mieszkańców, pracowników administracji i osób
prowadzących działalność gospodarczą.
Wystąpienie negatywnych oddziaływań moŜliwe jest na poziomie przyjętych rozwiązań
szczegółowych i indywidualnych działań. Niewłaściwa realizacja modernizacji i rozbudowy
sieci kanalizacyjnych, błędna lokalizacja oczyszczalni ścieków i innych instalacji moŜe
prowadzić do powstania lokalnych problemów i konfliktów ekologicznych. Dlatego teŜ
Starostwo Powiatowe w Grodzisku Mazowieckim w ramach swoich kompetencji prowadzić
będzie uwaŜny i szczegółowy nadzór nad działaniami realizowanymi w ramach Programu
ochrony środowiska dla powiatu grodziskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą do roku
2015.
69

ZARZĄD POWIATU w Grodzisku Mazowieckim PROJEKT

Transkrypt

Podobne dokumenty

ZAPROSZENIE Stowarzyszenie Europa i My zaprasza organizacje

Grodzisk Mazowiecki

Monta¿ elektr. kurs

więcej

KPP W GRODZISKU MAZOWIECKIM ŻYCZENIA WIELKANOCNE

informacja

Uchwała Nr 45/2007 Zarządu Powiatu Grodziskiego z dnia 06

Amelia Baj Tytuł magistra zdobyła na Wydziale Psychologii

kino centrum kultury grodzisk mazowiecki