FULL TEXT - Medycyna Sportowa

Transkrypt

104 Boraczynski1:Layout 1 2012-04-17 10:04 Strona 1
Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2012; 1(4); Vol. 28, 39-49
ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
Tomasz Boraczyński1(A,B,C,D,E,F), Michał Boraczyński1(B,C,D,E,F),
Zbigniew Obmiński2(A,D), Piotr Stasiewicz1(B,F),
Robert Podstawski3(C,D), Katarzyna Stasiewicz1(B),
Rafał Surmański1(E)
1
2
3
1
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
2
3
Olsztyńska Szkoła Wyższa im. Józefa Rusieckiego, Olsztyn
Instytut Sportu, Warszawa
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn
Joseph Rusiecki High School, Olsztyn
Institute of Sport, Warsaw
University of Warmia & Mazury, Olsztyn
BUDOWA SOMATYCZNA I WYDOLNOŚĆ
FIZYCZNA PIŁKARZY NOŻNYCH I SIATKARZY
W WIEKU 16-18 LAT
BODY COMPOSITION AND PHYSICAL FITNESS OF SOCCER
AND VOLLEYBALL PLAYERS AGED FROM 16 TO 18
Słowa kluczowe: budowa somatyczna, wydolność fizyczna, piłka nożna, piłka siatkowa
Key words: body composition, physical fitness, soccer, volleyball
Streszczenie
Wstęp. Celem badań była ocena budowy somatycznej oraz wydolności fizycznej piłkarzy nożnych i siatkarzy w wieku 16-18 lat.
Materiał i metody. W badaniach wzięło udział 315 piłkarzy nożnych i 165 siatkarzy podzielonych
na trzy grupy wiekowe: 16, 17 i 18 lat. Skład ciała oceniono metodą BIA analizatorem Tanita – BC 418
MA. Wydolność tlenową oceniono testem PWC170, a wydolność beztlenową testem Wingate. Wyniki
badań poddano analizie wariancji (ANOVA).
Wyniki. Kolejne grupy wiekowe siatkarzy charakteryzowały się większymi wymiarami ciała w porównaniu do piłkarzy. W kolejnych grupach wiekowych piłkarzy i siatkarzy obserwowano wzrost bezwzględnych wartości wskaźnika PWC170 oraz VO2max. Względne wartości wskaźnika PWC170 oraz
VO2max, zarówno u piłkarzy, jak i siatkarzy osiągnęły szczyt w wieku 17 lat. Względne wartości wskaźnika PWC170 oraz VO2max u piłkarzy w wieku 18 lat były istotnie wyższe niż u siatkarzy w tym samym
wieku. Wielkość wykonanej pracy oraz moc maksymalna w teście Wingate zwiększały się w kolejnych grupach wiekowych piłkarzy i siatkarzy i były wyższe u siatkarzy. Poziom wydolności beztlenowej piłkarzy i siatkarzy był wysoki.
Wnioski. 1. Szczytowe wartości wskaźników charakteryzujących względną wydolność tlenową uzyskane przez piłkarzy i siatkarzy w wieku 17 lat wskazują na nieskuteczność obciążeń w zakresie treningu aerobowego aplikowanego w wieku juniora starszego (18-19 lat). 2. Wysoki poziom i wzrost wartości
wskaźników charakteryzujących wydolność beztlenową w kolejnych grupach wiekowych piłkarzy i siatkarzy, wskazuje na trafny dobór zawodników oraz skuteczny wpływ obciążeń treningowych.
Summary
Word count:
Tables:
Figures:
References:
7023
4
0
45
Background. The aim of this study was to estimate body composition and physical fitness of soccer and volleyball players at the age of 16-18.
Material and methods. There were examined over 315 soccer and 165 volleyball players, divided into three age groups: 16, 17 and 18. Their body composition was evaluated by BIA method using
Tanita analyzer – BC 418 MA. Aerobic power was assessed by PWC170 test and Wingate test was
used to assess anaerobic power. The results were subjected to the analysis of variance (ANOVA).
Results. Successive age groups of volleyball players were characterized to have a larger body
size in comparison with soccer players. In the successive age groups of soccer and volleyball players an increase in absolute values of VO2max and PWC170 indices was observed. The relative values of
the VO2max and PWC170 indices for both soccer and volleyball players reached a peak at the age of 17.
The relative values of the VO2max and PWC170 indices for soccer players aged 18 were significantly higher than for volleyball players at the same age. Total work and maximum power indices in the Wingate
test increased in successive age groups of soccer and volleyball players and were higher for volleyball
players. The level of anaerobic power of soccer and volleyball players was high.
Conclusions. 1. The peak values of the indices characterizing the relative aerobic power obtained by the soccer and volleyball players at the age of 17 show the ineffectiveness of the loads of
aerobic training applied at the age of junior senior (18-19 years old). 2. The high level and increase
of the values of indices characterizing the anaerobic power in successive age groups of soccer and
volleyball players, point to a good selection of players and an effective influence of training loads.
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Tomasz Boraczyński
Olsztyńska Szkoła Wyższa im. Józefa Rusieckiego
10-243 Olsztyn, ul. Bydgoska 33, tel/fax.: (89) 526-04-00, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
30.06.2011 r.
12.12.2011 r.
39
Boraczyński T. i wsp., Budowa somatyczna i wydolność fizyczna piłkarzy nożnych i siatkarzy
Wstęp
Background
Systematyczny wzrost poziomu wyników w sporcie wyczynowym jest logicznym efektem rosnącej
wiedzy w zakresie kierowania procesem treningowym. Podstawę racjonalnego planowania procesu
treningu stanowi kontrola obciążeń fizycznych i ocena zmian funkcjonalnych organizmu zawodnika [1-5].
Poziom sportowy w piłce siatkowej związany jest
między innymi z budową ciała: wysokością, masą,
smukłością [6]. Dokładna znajomość budowy ciała
sportowców aspirujących do światowego poziomu
daje również podstawy do wyznaczenia modelowych
parametrów budowy ciała, jego kompozycji, proporcji
i typu budowy [7]. Budowa somatyczna ma również
duże znaczenie w piłce nożnej [8]. Analiza budowy
somatycznej jest użyteczna w kontekście identyfikacji talentu i rozwoju programów treningowych, ponieważ określony somatotyp, podobnie jak charakterystyka fizjologiczna zawodnika, wpływa na jego efektywność w trakcie rywalizacji sportowej [9].
Współczesna piłka nożna stawia przed zawodnikami wysokie wymagania w zakresie przygotowania
fizycznego, a potencjał motoryczny jest podstawą mistrzostwa sportowego [10-13]. Czas trwania meczu
waha się od 90 do 120 minut, a dystans pokonywany
przez zawodników sięga kilkunastu kilometrów,
z czego około 2-3 km (około 20%) zawodnicy przebiegają z bardzo wysokimi i maksymalnymi prędkościami (około 11%). Wielkość długu tlenowego piłkarza może przekraczać 10 L, co prowadzi do znacznego wzrostu stężenia mleczanu we krwi do około 10
mmol/L [8,10,14,15]. Energia dla pracy mięśni dostarczana jest z przemian tlenowych (około 90%) i beztlenowych (około 5-10%) [8,10]. Podczas intensywnych
fragmentów gry energia czerpana jest z przemian beztlenowych, natomiast w przerwach dochodzi do znacznego nasilenia przemian tlenowych. Wysoki poziom
wydolności tlenowej korzystnie wpływa na szybkość
i skuteczność resyntezy zasobów ATP i fosfagenów
w mięśniach, w przerwach między intensywnymi wysiłkami o charakterze beztlenowym [8,16,17].
W piłce siatkowej średni czas trwania meczu mieści się w przedziale od 60 do około 140 minut, a czas
poszczególnych akcji wynosi średnio 8,7 s. Dominują krótkotrwałe wysiłki o charakterze beztlenowym,
przedzielone wysiłkami o niższej intensywności lub
wypoczynkiem biernym, podczas których aktywowane są tlenowe przemiany metaboliczne. Bardzo wysoka intensywność gry oraz znaczna liczba akcji meczowych wymaga od zawodników doskonałego przygotowania fizycznego [18-20].
Wynika z tego, że fundamentalne znaczenie w zakresie skuteczności i efektywności działań zawodników piłki nożnej i siatkowej odgrywa przygotowanie
motoryczne, którego bazę stanowi wydolność fizyczna. Poziom wydolności fizycznej zależy przede wszystkim od efektywności przemian metabolicznych w mięśniach szkieletowych, sprawności mechanizmów zaopatrzenia tlenowego, odporności psychicznej oraz
od stopnia koordynacji nerwowo-mięśniowej, będącej podstawą w modelowania techniki, adekwatnej
dla danej dyscypliny sportu [21]. W naukach o kulturze fizycznej dokonano podziału wydolności fizycznej
na tlenową i beztlenową. Wydolność beztlenowa (anaerobowa) oznacza maksymalną ilość ATP syntetyzowanego poprzez metabolizm beztlenowy w całym or-
The systematic increase in performance in professional sport is a logical result of the increasing
knowledge of controlling the process of training. The
load control and evaluation of physical functional
changes in the player’s organism are the basis for
planning a rational training process [1-5].
The sports level in volleyball is associated, inter
alia, with the body composition: height, weight, slenderness [6]. The detailed knowledge of athletes’ body
composition aspiring to a global level also gives the
basis to designating model parameters of body structure: its composition, proportion and type [7]. Body
composition is also important in football [8]. The analysis of somatic built is useful in terms of talent identification and development of training programs, as
specified somatotype, as well as the physiological
characteristics of a player, affects his performance
during sports competition [9].
Contemporary soccer poses high demands to
physical preparation, and motor potential is the basis
of sports mastership [10-13]. The duration of a match
varies from 90 to 120 minutes and the distance covered by players reaches several kilometers, of
which about 2-3 km (about 20%) is run with very high
and the maximum speed (approximately 11%). The
size of players’ oxygen debt may exceed 10 L which
leads to a significant increase in blood lactate concentration to about 10 mmol/L [8,10,14,15]. The energy for muscles is supplied from aerobic (90%) and
anaerobic (about 5-10%) changes [8,10]. During the
intensive parts of the game energy is drawn from
anaerobic changes, whereas a significant increase of
aerobic transformation occurs in the intervals. The
high level of aerobic fitness improves the speed and
efficiency of ATP resynthesis and phosfagenes resource in muscle, in the intervals between the intense
efforts of an anaerobic character [8,16,17].
In volleyball the average duration of a match ranges
from 60 to about 140 minutes, and each action time
averages 8.7 s. Short-term efforts of an anaerobic character dominate. They are divided by the efforts of lower
intensity and passive recreation during which aerobic
metabolism is activated. Very high intensity of the game
and a considerable number of match actions require
excellent physical preparation of players [18-20].
It follows that motor preparation plays a fundamental role for the effectiveness and efficiency of
a soccer and volleyball player, the base of which is
physical fitness. The level of physical fitness depends primarily on the efficiency of metabolism in
skeletal muscles, the efficiency of oxygen supply mechanisms, psychological resistance, as well as the
degree of neuromuscular coordination, which is the
basis of technique modeling, adequate for the specific sports discipline [21]. In the sciences of physical
culture, physical fitness was divided into aerobic and
anaerobic. Anaerobic power means the maximum
amount of ATP synthesized by anaerobic metabolism
throughout the body during a specific, short-term
exertion of maximum intensity [20]. Aerobic power is
related to the ongoing efforts of more than 2 minutes
and is based on the process of obtaining energy by
oxidizing chemical compounds. This kind of power
determines the current potential of the oxygen intake,
transport and consumption by active tissues [22].
40
Boraczyński T. et al., Body composition and physical fitness of soccer and volleyball players
ganizmie podczas specyficznego, krótkotrwałego wysiłku o maksymalnej intensywności [20]. Wydolność
tlenowa (aerobowa) związana jest z wysiłkami trwającymi powyżej 2 minut i oparta jest o procesy uzyskiwania energii na drodze utleniania związków chemicznych. Ten rodzaj wydolności określa aktualne
możliwości poboru, transportu i zużycia tlenu przez
tkanki aktywne [22].
Ze względu na duże znaczenie wydolności fizycznej w piłce nożnej i siatkowej, istotną rolę w planowaniu i realizacji programu treningu w tych dyscyplinach
stanowi systematyczna kontrola zmian funkcjonalnych organizmu i potencjału energetycznego (tlenowego i beztlenowego) organizmu zawodnika [3,4,5,
10,11,16,23].
Do oceny wydolności tlenowej zawodników sportowych gier zespołowych powszechnie wykorzystuje
się test PWC170 (Physical Working Capacity) [24].
Na podstawie częstości skurczów serca (HR) zmierzonych w dwóch różnych, 5-minutowych, submaksymalnych wysiłkach na cykloergometrze, wyznacza
się wielkość mocy, przy której częstość skurczów serca (HR) stabilizuje się na poziomie 170 ud/min. Wynik testu określa się metodą graficzną lub oblicza się
wykorzystując wzór:
Due to the importance of physical fitness in soccer and volleyball, an important role in planning and
implementation of training in these disciplines plays
the systematic control of functional changes in the
body and the energy potential (aerobic and anaerobic) of the players’ organism [3,4,5,10,11,16,23].
PWC170 test (Physical Working Capacity) is commonly used to assess aerobic fitness of team sport
players [24]. Basing on heart rate (HR), measured in
two different 5-minute, submaximal efforts on cycloergometer, the size of power is determined during
which the heart rate (HR) is stabilized at 170 beats/
min. The test result is presented graphically or calculated using the following formula:
PWC170 = P1 + (P2 – P1) · (170 – HR1)/
(HR2 – HR1)
VO2max = 1,7 • PWC170 + 1240
gdzie: P1 – moc pierwszego wysiłku, P2 – moc drugiego wysiłku, HR1 – częstość skurczów serca podczas
pierwszego wysiłku, HR2 – częstość skurczów serca
podczas drugiego wysiłku.
Na podstawie wielkości wskaźnika PWC170 można
obliczyć wartość VO2max (mL/min) wykorzystując wzór
Karpmana [25]:
VO2max = 1,7 • PWC170 + 1240,
gdzie: 1,7; 1240 – wielkości stałe (niemianowane),
PWC170 – wynik testu wyrażony w kGm/min.
PWC170 = P1 + (P2 – P1) • (170 – HR1)/
(HR2 – HR1)
where: P1 means power of the first effort, P2 – power of the second effort, HR1 - heart rate during the
first effort, HR2 - heart rate during the second effort.
The value of VO2max (ml/min) can be calculated
with the use of the value of PWC170 indice and Karpmans’ formula [25]:
where: 1.7; 1240 – still seizes, PWC170 – test result
expressed in kgm/min.
Cycloergometric Wingate test (WANT) is commonly used in the exercise diagnosis of soccer and
volleyball players, which is considered to be highly
specific in the assessment of anaerobic power [8,10,
13,26,27,28,29,30,31,32].
In literature there is a limited number of reports
presenting a comparative analysis of the level of
physical fitness of young soccer and volleyball players. For these reasons, studies, the aim of which was
to assess the body composition and physical fitness
(aerobic and anaerobic) of soccer and volleyball
players aged 16-18, were conducted.
W diagnostyce wysiłkowej piłkarzy nożnych i siatkarzy powszechnie wykorzystuje się cykloergometryczny test Wingate (WAnT), uważany za wysoce
specyficzny w ocenie wydolności beztlenowej [8,10,
13,26,27,28,29,30,31,32].
W piśmiennictwie występuje ograniczona liczba
doniesień, w których dokonuje się analizy porównawczej poziomu wydolności fizycznej młodych piłkarzy
nożnych oraz siatkarzy. Z tych względów podjęto badania, których celem była ocena budowy somatycznej ciała i wydolności fizycznej (tlenowej oraz beztlenowej) piłkarzy nożnych i siatkarzy w wieku 16-18 lat.
Materiał i metody
Material and methods
Badania przeprowadzono w Centralnym Laboratorium Badawczym Olsztyńskiej Szkoły Wyższej im.
Józefa Rusieckiego. W badaniach wzięło udział 315
piłkarzy nożnych z Wojewódzkiego Ośrodka Szkolenia Sportowego Młodzieży (WOSSM) i 165 siatkarzy
z Uczelnianego Klubu Sportowego Chemik Olsztyn
(UKS CHEMIK OLSZTYN), którzy podzieleni zostali
na trzy grupy wiekowe: 16, 17 i 18 lat (Tab. 1). Grupy
treningowe piłkarzy nożnych realizowały jednolity pro-
The study was conducted at the Central Research
Laboratory Joseph Rusiecki Olsztyn University. 315
soccer players from the Regional Youth Sports Training Center (WOSSM) and 165 volleyball players from
the Academic Sports Club Chemist Olsztyn (UKS
CHEMIK OLSZTYN) took part in the research. They
were divided into three age groups: 16, 17 and 18
(Tab. 1). Training groups of soccer players implemented a uniform training program in accordance with the
41
gram szkolenia zgodnie z wytycznymi PZPN. W badanych grupach siatkarzy również obowiązywała ciągłość szkolenia w zakresie stosowanych obciążeń
i metod treningowych, realizowana przez tego samego trenera.
Do oceny składników ciała wykorzystano analizator składu ciała firmy Tanita – BC 418 MA (Tanita Corporation, Japonia) z wykorzystaniem metody bioimpedancji elektrycznej (BIA – Bioelectric Impedance
Analysis).
Do analizy wykorzystano następujące wskaźniki:
– masa ciała – BM (kg);
– wysokość ciała – BH (cm);
– wskaźnik masy ciała – BMI (kg/m2);
– tkanka tłuszczowa – BF (%).
Wydolność tlenową oceniono przy wykorzystaniu
testu PWC170 (Physical Working Capacity) [24]. Zawodnicy wykonali dwa standardowe, 5-minutowe wysiłki na cykloergometrze Monark 828 E (Monark Exercise AB, Szwecja). Moc tych wysiłków była dobierana indywidualnie dla każdego zawodnika w taki sposób, aby w fazie równowagi fizjologicznej częstość skurczów serca (HR) mieściła się w przedziale 120-150
sk/min. W trakcie wysiłku rejestrowano częstość skurczów serca (HR) za pomocą rejestratora POLAR Sport
Tester firmy OY (Finlandia). Średnie wartości HR z okresu równowagi fizjologicznej były podstawą do obliczeń
wskaźnika PWC170 wg Sjöstranda [24].
Wydolność tlenowa oceniana była w oparciu o maksymalny pobór tlenu – VO2max wyrażony w wartościach
bezwzględnych (L/min) i względnych (mL/kg/ min) oraz
na podstawie wskaźnika PWC170 wyrażonego w wartościach bezwzględnych (W) i względnych (W/kg).
Do oceny wydolności beztlenowej zastosowano
30-sekundowy test Wingate (WAnT) wykonywany na
cykloergometrze Monark 874-E (Monark Exercise
Ab, Szwecja), z obciążeniem wynoszącym 0,075 Kp/
kg masy ciała, zgodnie ze standardową metodyką
[26,27]. System pomiarowy rejestrujący czas obrotów
pedałów zintegrowany był z komputerem PC i programem MCE v. 5.1 (JBA-Zbigniew Staniak, Polska) [33].
Do analizy wykorzystano następujące wskaźniki:
– całkowita wielkość wykonanej pracy – Wtot (J)
i (J/kg);
– moc maksymalna – Pmax (W) i (W/kg);
guidelines of the Polish Football Association (PZPN).
In the studied volleyball groups, the continuity of
training process in the loads and training methods
was applied by the same trainer.
In order to assess the body components, Tanita –
BC 418 MA body components analyser (Tanita Co.,
Japan) was used, according to the BIA method. The
following somatic indices were measured:
– body mass – BM (kg);
– body height – BH (cm);
– body mass index - BMI (kg/m2);
– body fat - BF (%).
Aerobic efficiency was assessed by an indirect
method, using the PWC170 (Physical Working Capacity) test [24]. The PWC170 test was based on the
performance of two five-minute standard efforts on
a Monark cycloergometer 828 E (Monark Exercise
AB, Sweden), with an individual load. The intensity of
the efforts was selected in such a manner that the
heart rate (HR) was close to 130 per minute during
the first effort and close to 150 per minute during the
second effort. The heart rate was measured with
a Polar Sport Tester (Polar Electro Oy, Finland) . The
PWC170 index was calculated from the mean HR
values recorded at the end of each 5-minute effort,
according to Sjöstrand [24].
Aerobic capacity was assessed on the basis of
maximum oxygen uptake – VO2max expressed in absolute (L/min) and relative (mL/kg/min) values and on
the basis of PWC170 index expressed in absolute (W)
and relative (W/kg) values.
Anaerobic power was determined by applying the
30 s Wingate test on Monark 874-E (Monark Exercise Ab, Sweden), (load 74 N/kg body mass), according to standard methodology [26,27] and on-line
MCE v. 5.1 software (JBA, Poland). The following variables were recorded:
– absolute and relative total work – Wtot (J), Wtot
(J/kg);
– absolute and relative maximal power output – Pmax
(W), Pmax (W/kg);
– time of maximal power attainment – Tat (s);
– time of maximal power maintenance – Tsu (s);
– fatigue index – FI (%).
Tab. 1. Liczebność badanych grup wiekowych piłkarzy nożnych i siatkarzy
Tab. 1. The number of age groups of soccer and volleyball players
42
– czas uzyskania mocy maksymalnej – Tat (s);
– czas utrzymania mocy maksymalnej – Tsu (s);
– wskaźnik zmęczenia – FI (%).
Wszystkie obliczenia wykonano pakietem oprogramowania STATISTICAÔ v. 7.1 (StatSoft Inc., USA).
Normalność rozkładów sprawdzono testem Shapiro-Wilka. Istotność różnic pomiędzy wartościami średnimi w porównywanych sesjach oceniono przy zastosowaniu jednoczynnikowej analizy wariancji ANOVA,
przyjmując poziom p < 0,05 jako statystycznie istotny.
All calculations were made by software package
STATISTICA v. 7.1 (StatSoft Inc., USA). The normality of distributions was examined by Shapiro-Wilk
test. The significance of differences between mean
values in compared sessions was assessed using
univariate ANOVA, assuming the level of p<0,05 as
statistically significant.
Wyniki
Results
Ze względu na to, że budowa somatyczna stanowi jeden z istotnych czynników warunkujących wydolność fizyczną, analizę wyników badań rozpoczęto
od porównania przedstawicieli dwóch gier zespołowych pod względem parametrów biometrycznych.
Szczegółowe dane zawarte zostały w Tabeli 2.
Z przedstawionej Tabeli 2 wynika, że we wszystkich trzech grupach wiekowych siatkarze (w porów-
Due to the fact that the body composition is one
of the important factors determining the physical
fitness, analysis of research results began from
a comparison of representatives of two team sports
in terms of biometric parameters. Detailed data are
contained in Table 2.
Table 2 shows, that in all three age groups volleyball players (compared with the soccer players) had
Tab. 2. Charakterystyka biometryczna badanych piłkarzy nożnych i siatkarzy
Tab. 2. Biometric characteristics of soccer and volleyball players
43
Tab. 3. Podstawowe parametry wydolności tlenowej u badanych piłkarzy nożnych i siatkarzy
Tab. 3. Basic parameters of aerobic power and capacity of soccer and volleyball players
naniu z piłkarzami) mieli istotnie wyższe wartości wysokości i masy ciała. Różnica w wysokości ciała w każdej grupie wiekowej była na najwyższym poziomie
istotności statystycznej (p<0,001). U siatkarzy ostateczna wysokość ciała została osiągnięta w 17 roku
życia, natomiast u piłkarzy w 18 roku życia. Masa ciała nie różnicowała piłkarzy i siatkarzy w 17 i 18 roku
życia, natomiast zaobserwowano statystycznie istotne różnice wartości tego wskaźnika między zawodnikami 16-letnimi. Masa ciała sukcesywnie wzrastała
u piłkarzy i siatkarzy do 18-go roku życia. U 17 i 18letnich piłkarzy i siatkarzy nie wykazano różnic istotnych statystycznie pod względem procentowej zawartości tkanki tłuszczowej. W najmłodszej kategorii
wiekowej (16 lat) stwierdzono statystyczną różnicę
na poziomie p<0,05. Wzrost masy ciała u piłkarzy
i siatkarzy wynikał głównie z systematycznie rosnącej beztłuszczowej masy ciała, w tym również masy
tkanki mięśniowej.
Szacuje się, że metabolizm aerobowy pokrywa
około 90% kosztu energetycznego wysiłku meczowego w piłce nożnej [34].
W Tabeli 3 podano średnie arytmetyczne (M),
standardowe odchylenia (SD) oraz poziom istotności
statystycznej (p) zawodników obu dyscyplin w zakresie parametrów wydolności tlenowej określonych na
podstawie testu PWC170.
Na podstawie wyników zaprezentowanych w Tabeli 3 można zaobserwować, że równolegle do wzrostu
beztłuszczowej masy ciała i masy tkanki mięśniowej
w kolejnych grupach wiekowych piłkarzy nożnych obserwowany był wzrost bezwzględnych wartości wskaź-
44
significantly higher values of body height and body
weight.
The difference in body height in each age group
was on the highest level of statistical significance
(p<0,001). The volleyball players’ final body height
was achieved at the age of 17, but soccer players’ at
the age of 18. Body weight did not differentiate soccer and volleyball players at 17 and 18 years of age,
while statistically significant differences were noted in
the values of this index among 16-year-old players.
Body weight of soccer and volleyball players was
increasing gradually for 18 years. 17 and 18-year-old
soccer and volleyball players did not show any statistically significant differences in terms of percentage
of body fat. In the youngest age group (16 years old)
a statistical difference at p<0,05 was observed. The
increase in body weight of soccer and volleyball players was mainly due to steadily increasing lean body
mass, including muscle mass.
It is estimated that aerobic metabolism provides
90% of the energy cost of soccer match play [34].
Table 3 shows the arithmetic means (M), standard
deviation (SD) and statistical significance (p) of the
players of both disciplines on aerobic parameters
determined on the basis of test PWC170.
Parallel to the increase in lean body mass and
muscle mass in successive age groups of soccer
players, an increase in absolute values of PWC170
and maximal oxygen uptake (VO2max) indices was
observed. This trend was not observed in volleyball
groups. The relative values of VO2max and PWC170 indices of both soccer and volleyball players reached
Tab. 4. Podstawowe parametry charakteryzujące wydolność beztlenową badanych piłkarzy nożnych i siatkarzy
Tab. 4. The basic parameters characterizing the anaerobic power and capacity of soccer and volleyball players
nika PWC170 oraz maksymalnego poboru tlenu (VO2max). Takiej tendencji nie zaobserwowano w grupach
siatkarskich. Względne wartości wskaźnika PWC170
oraz VO2max zarówno u piłkarzy jak i siatkarzy osiągnęły szczyt w wieku 17 lat. Względne wartości wskaźnika PWC170 oraz VO2max u piłkarzy w wieku 18 lat były
istotnie wyższe niż u siatkarzy w tym samym wieku.
Zgodnie z normami maksymalnego poboru tlenu Astranda, zarówno piłkarze jak i siatkarze charakteryzowali
się średnim poziomem wydolności tlenowej [35].
Obiektywna ocena wydolności beztlenowej w niniejszych badaniach zakładała zastosowanie próby
w wersji 30s, realizowanej zgodnie z klasycznym protokołem testu Wingate.
Wyniki podstawowych wskaźników mechanicznych
uzyskanych w teście Wingate przez zawodników piłki
nożnej i siatkowej przedstawione zostały w Tabeli 4.
Z Tabeli 4 wynika, że wartości podstawowych wskaźników wydolności beztlenowej – wielkość wykonanej
pracy (Wtot) oraz moc maksymalna (Pmax), zwiększały
się w kolejnych grupach wiekowych zarówno u piłkarzy jak i siatkarzy. Bezwzględne wartości tych wskaźników były wyższe w każdej grupie wiekowej u siatkarzy. Względne wartości tych wskaźników były wyższe u siatkarzy w wieku 16 i 17 lat, natomiast nie ró-
a peak at age of 17. The relative values of the VO2max
and PWC170 indices of players aged 18 were significantly higher than of volleyball players at the same
age. In accordance with Astrand’s norms of maximum
oxygen uptake, both soccer and volleyball players
were characterized by the average level of aerobic
power [35].
An objective assessment of anaerobic power in
this study assumed the use of a test in the 30s version, implemented in accordance with the classical
Wingate test protocol. The results of the key mechanical indices obtained in the Wingate test by soccer
and volleyball players are presented in Table 4.
The values of basic indices of anaerobic power –
the amount of total work (Wtot) and maximum power
(Pmax) increased in successive age groups of both
soccer and volleyball players. Absolute values of these
indices were higher in each age group of volleyball
players. The relative values of these indices were
higher for volleyball players at the age of 16 and 17,
and did not differ in the oldest age groups (18 years
old). In each age group soccer players were characterised by longer time of maintenance of maximum
power, which is presented by statistically significant
differences in the index to maintain maximum power
45
żniły się w najstarszych grupach wiekowych (18 lat).
W każdej grupie wiekowej piłkarze charakteryzowali
się dłuższym czasem utrzymania mocy maksymalnej,
co wyrażają różnice istotne statystycznie we wskaźniku utrzymania mocy maksymalnej (Tsu). Wskaźnik
zmęczenia (FI) był istotnie wyższy u siatkarzy w wieku 17 i 18 lat.
(Tsu). Fatigue index (FI) was significantly higher for
volleyball players at the age of 17 and 18.
Dyskusja
Discussion
Wiadomo, że pod względem wysokości ciała siatkarze i koszykarze przewyższają zawodników pozostałych dyscyplin sportowych. Uzyskane w niniejszej
pracy wyniki potwierdziły tę prawidłowość, bowiem
siatkarze każdej grupy wiekowej charakteryzowali się
istotnie większą wysokością i masą ciała w porównaniu do piłkarzy nożnych. Świadczy to o tym, że w procesie doboru i selekcji do grup siatkarskich kierowano się wielkością cech somatycznych.
Ze względu na specyfikę meczu piłkarskiego, podczas którego zawodnicy wykonują wiele dynamicznych wysiłków, przebiegając dystans sięgający kilkunastu kilometrów, trening piłkarza nożnego ukierunkowany jest miedzy innymi na doskonalenie szybkości i wytrzymałości biegowej. Zazwyczaj prowadzi to
do wzrostu wydolności tlenowej i beztlenowej [8,10,
13,15,28].
W prezentowanych wynikach badań nie stwierdzono wyraźnej tendencji do poprawy poziomu wydolności
tlenowej u piłkarzy i siatkarzy. Względne wartości maksymalnego poboru tlenu uzyskane przez poszczególne grupy wiekowe piłkarzy (46,6-47,4 mL/kg/min)
i siatkarzy (44,4-46,0 mL/kg/min) były zdecydowanie
niższe w porównaniu z wynikami uzyskanymi przez
16-letnich piłkarzy nożnych – uczniów szkoły mistrzostwa sportowego (55,4-61,2 mL/kg/min) [36].
Zdecydowanie wyższym poziomem wydolności
tlenowej charakteryzowali się młodzi piłkarze nożni
(N=11) w wieku 16,9±0,4 lat z klubu Celtic Glasgow
[34]. W wyniku interwałowego treningu aerobowego
o wysokiej intensywności, trwającego 10 tygodni, średnia wartość VO2max wzrosła z 63,4±5,6 do 69,8±6,6
mL/kg/min.
Wyższy poziom wydolności tlenowej wykazał Śliwowski [37] w badaniach przeprowadzonych na młodych piłkarzach nożnych (juniorzy) klubu Lech Poznań. Wartości wskaźnika PWC170 u badanych przez
niego juniorów wynosiły 2,95 W/kg na początku okresu przygotowawczego oraz 3,40 W/kg po zakończeniu okresu przygotowawczego. Natomiast wyniki wskaźnika PWC170 uzyskane w niniejszych badaniach wahały się w zakresie 2,59 – 2,79 W/kg u siatkarzy
i 2,74 – 2,88 W/kg u piłkarzy.
Według polskich norm opracowanych dla piłkarzy
nożnych przez Jastrzębskiego [38] badani przez nas
piłkarze nożni uzyskali słaby poziom wydolności tlenowej.
Wyższe wartości VO2max (46,9±4,9-51,1±3,7 mL/kg/
min) uzyskali Duncan i wsp. [9] u 25 siatkarzy w wieku 16-19 lat (17,5±0,5 lat), członków juniorskiej reprezentacji Anglii.
Jeszcze wyższe wartości VO2max uzyskali Smith
i wsp. [19] u siatkarzy kadry narodowej Kanady (56,7
mL/kg/min) oraz zespołu reprezentującego Kanadę
na Uniwersjadzie (50,3 mL/kg/min). Wartości te znacząco przekraczają poziom VO2max osiągnięty przez
badanych przez nas siatkarzy (44,8±5,1 mL/kg/min)
It is known that volleyball and basketball players
are taller than players of other sports, which is confirmed by the results of this study. The reason is that
volleyball players of each age group were characterized by significant greater height and body weight
compared to soccer players. This shows that the
process of selection for volleyball groups was guided
by the size of somatic features.
The training of a soccer player is focused, inter
alia, on the improvement of speed and speed endurance due to the specificity of a soccer match, during
which players perform many dynamic actions, running a distance exceeding several kilometers. This
usually leads to an increase in aerobic and anaerobic
power [8,10,13,15,28].
In the presented results of the study, no clear
trend to a higher level of aerobic power of soccer and
volleyball players was noticed. Relative maximal oxygen uptake values obtained by each age group of
soccer (46,6-47,4 ml/kg/min) and volleyball (44,4-46,0
ml/kg/min) players were significantly lower compared
with the results obtained by 16-year-old soccer players
– athletic school pupils (55,4-61,2 ml/kg/min) [36].
Young soccer players (N=11) aged 16,9±0,4 from
the Celtic Glasgow club were characterized by a definitely higher level of aerobic fitness [34]. As a result
of aerobic interval training with high intensity lasting
10 weeks, the average value of VO2max increased from
63,4±5,6 to 69,8±6,6 mL/kg/min.
Śliwowski [37] showed a higher level of aerobic
fitness in a study conducted on young soccer players
(junior) from Lech Poznań club. PWC170 index values
of his juniors were 2,95 W/kg at the beginning of the
preparatory period, and 3,40 W/kg at the end of the
preparatory period. However the results of PWC170
index obtained in this study varied in the range of
2,59-2,79 W/kg for volleyball and 2,74-2,88 W/kg for
soccer players.
According to Polish norms developed for soccer
players by Jastrzębski [38] the players examined in
this study obtained low aerobic fitness level. Duncan
et al [9] in 25 volleyball players aged 16-19 (17,5±0,5
years old), junior members of the England national
team, obtained higher values of VO2max (46,9±4,9-51,1±
3,7 mL/kg/min).
Even higher values of VO2max were achieved by
Smith et al [19] in Canada‘s national volleyball team
(56,7 mL/kg/min) and the team representing Canada
at Universiade (50,3 mL/ kg/min). These values significantly exceed the level of VO2max achieved in our
study by the volleyball players (44,8±5,1 mL/kg/min)
and soccer players (47,3±5,2 mL/kg/min) from the
oldest age group (18 years old).
A methodologically similar study of aerobic power
of sport games players was held by Rankovic et al
[39]. 18 volleyball players and 22 professional soccer
players, who performed a 6-minute test on cycloergo-
46
i piłkarzy nożnych (47,3±5,2 mL/kg/min) z najstarszej
grupy wiekowej (18 lat).
Podobne metodologicznie badania wydolności tlenowej u zawodników gier sportowych przeprowadzili
Rankovic i wsp. [39]. Przebadano 18 siatkarzy i 22
profesjonalnych piłkarzy nożnych, którzy wykonali
6-minutowy test na cykloergometrze. Wyższe wartości VO2max uzyskali piłkarze nożni (4,25±0,27 L/min),
w porównaniu do siatkarzy (3,95±0,18 L/min). Wyniki
te były wyraźnie wyższe w porównaniu do wyników
prezentowanych w niniejszej pracy, uzyskanych przez
najstarsze grupy (18 lat) siatkarzy (VO2max=3,31±0,39
L/min) i piłkarzy nożnych (VO2max=3,33±0,37 L/min).
Z przedstawionego przeglądu piśmiennictwa wynika, że badani przez nas siatkarze i piłkarze nożni
charakteryzowali się niewystarczającym poziomem
wydolności tlenowej zarówno w porównaniu do norm,
a także w porównaniu do rówieśników polskich
i z państw zachodnich. Charakterystyczne dla badanych siatkarzy i piłkarzy nożnych były zwiększające
się w kolejnych grupach wiekowych wartości wskaźników charakteryzujących budowę somatyczną (wysokości i masy ciała) oraz zwiększające się bezwzględne wartości wskaźników charakteryzujących wydolność
tlenową (VO2max i PWC170). Świadczy to o prawidłowym rozwoju biologicznym badanych zawodników.
Jednocześnie charakterystyczna dla badanych grup
była stabilizacja na niskim poziomie względnych wartości wskaźników wydolności tlenowej. Biorąc pod
uwagę duże znaczenie wydolności tlenowej w grach
zespołowych, zwłaszcza w piłce nożnej, stanowi to
barierę dla dalszego rozwoju mistrzostwa sportowego badanych zawodników.
W grach zespołowych wydolność beztlenowa warunkuje skuteczność akcji meczowych wykonywanych z maksymalną dynamiką. Niski poziom tej zdolności stanowi więc barierę ograniczającą możliwość
osiągnięcia wysokiego poziomu sportowego.
Badane przez nas grupy piłkarzy nożnych i siatkarzy nie różniły się pod względem podstawowych
wskaźników wydolności beztlenowej – mocy maksymalnej i wielkości wykonanej pracy. Według norm
wydolności beztlenowej opracowanych przez Jastrzębskiego [40] dla poszczególnych kategorii wiekowych piłkarzy nożnych, badane przez nas grupy
piłkarzy uzyskały poziom od „przeciętnego” do poziomu „dobrego”.
Szmatlan-Gabryś i wsp. [41] badając zmiany poziomu wydolności beztlenowej w następstwie 30-dniowej przerwy w treningu u 16-17 letnich piłkarzy nożnych, wykazała spadek mocy maksymalnej – Pmax
z 11,14 do 10,76 W/kg oraz spadek wykonanej pracy
– Wtot z 276,8 do 269,7 J/kg. Wyniki wartości tych
wskaźników sprzed przerwy treningowej w stosunku
do wyników piłkarzy nożnych prezentowanych w niniejszej pracy były bardzo zbliżone.
Uzyskane w naszych badaniach wyniki piłkarzy
i siatkarzy w wieku 16 lat, zdecydowanie natomiast
przewyższały wyniki uzyskane przez Śliwowskiego
i wsp. [42] u piłkarzy nożnych (14-15 lat) z Wielkopolskiego Klubu Piłkarskiego w okresie rocznego cyklu
treningowego (Pmax=8,67–9,74 W/kg). Ponadto biomechaniczne parametry np. maksymalna moc lub praca
wyjściowa, uzyskane w teście Wingate przez badanych zawodników piłki nożnej i siatkowej w wieku 18
lat były wyższe niż u seniorów piłki ręcznej [43], podobne jak u seniorów piłki siatkowej [44], ale zdecydowa-
meter, were studied. Soccer players (4,25±0,27 L/min)
obtained higher values of VO2max in comparison with
volleyball players (3,95±0,18 L/min). These results were
significantly higher compared to the results presented
in this paper, obtained by the oldest group (18 years
old) of volleyball players (VO2max=3,33±0,37 L/min).
The presented review of the literature shows that
the examined volleyball and soccer players were
characterized by an insufficient level of aerobic fitness compared to the standards as well as their Polish and western peers. Increasing values of indices
characterizing the somatic built (height and weight)
and increasing absolute values of indices characterizing the aerobic capacity (VO2max and PWC170) were
typical of the studied volleyball and soccer players in
successive age groups. This proves normal biological development of the examined athletes. At the
same time a low-level stabilisation of relative values
of aerobic power indices was characteristic for studied groups. Given the importance of aerobic power
in team games, especially in soccer, this is a barrier
to further sport development of these athletes.
In team games anaerobic power determines the
effectiveness of match actions performed with maximum dynamics. Low level of this ability is, therefore,
a barrier limiting the possibility of achieving a high
level of athleticism.
The soccer and volleyball groups of our study did
not differ in terms of basic indices of anaerobic power
– the maximum power and total work. According to
anaerobic power norms developed by Jastrzębski
[40] for each age group of soccer players, the tested
groups of soccer players obtained the level from
„average„ to „good„.
Szmatlan-Gabryś et al [41] by examining changes
in anaerobic power following a 30-day break in training of 16-17 year old soccer players, showed a decrease in maximum power – Pmax from 11,14 to 10,76
W/kg and a decrease in total work – from 276,8 to Wtot
269,7 J/kg. The results of these indices before the
training interval in comparison with results of soccer
players presented in this study were very similar.
The results of soccer and volleyball players at the
age of 16 obtained in our research, far surpassed the
results of the tests conducted by Śliwowski et al [42]
of soccer players (14-15 years old) from the Football
Club of Wielkopolska during the annual training cycle
(Pmax=8,67-9,74 W/kg). Moreover, biomechanical parameters demonstrated by examined soccer and
volleyball players aged 18ys. during Wingate test, for
instant, relative maximal power and work output were
higher than those recorded among senior handball
players [43], similar to those in senior volleyball
players [44], but they were markedly lower compared
to the results obtained by senior fencers [45]. These
differences indicate an important role of specific type
of motions which are usually performed during training session and/or competition in development of
anaerobic motor abilities of upper body extremities.
In conclusion, the increase of indices characterizing the anaerobic power as well as „average„ and
„good„ level of these indices in successive age groups
of soccer and volleyball players demonstrate on the
one hand the effectiveness of training, and on the
other the average predispositions of the players to
anaerobic efforts. Considering low level of aerobic
power and the lack of progression of successive age
47
nie niższe od wyników notowanych u seniorów szermierki [45]. Te różnice wskazują na znaczącą rolę specyficznego rodzaju ruchu wykonywanego zazwyczaj
w czasie treningów i na zawodach w rozwoju anaerobowych zdolności motorycznych kończyn dolnych.
Reasumując, wzrastające w kolejnych grupach wiekowych piłkarzy nożnych i siatkarzy wartości wskaźników charakteryzujących wydolność beztlenową oraz
„przeciętny” i „dobry” poziom tych wskaźników świadczy z jednej strony o skuteczności treningu, a z drugiej strony o przeciętnych predyspozycjach zawodników oraz w zakresie wysiłków beztlenowych. W kontekście niskiego poziomu wydolności tlenowej i braku
jej progresji w kolejnych grupach wiekowych zawodników, logiczna wydaje się teza o jednostronności treningu, ukierunkowanego głównie na doskonalenie zdolności specjalnych. Jak już wcześniej wspomniano, stanowi to barierę na drodze rozwoju mistrzostwa sportowego w grach zespołowych, zwłaszcza w piłce nożnej.
groups of players, the thesis of one-sidedness of training, focused mainly on the improvement of special
abilities, seems to be logical. As previously mentioned, this is a barrier to the development of sports
mastery in team games, especially soccer.
Wnioski
Conclusions
1. Stabilizacja na niskim poziomie względnych wartości wskaźników wydolności tlenowej uzyskana przez piłkarzy nożnych i siatkarzy już w wieku
17 lat wskazuje na nieskuteczność obciążeń w zakresie treningu aerobowego aplikowanego w wieku
juniora starszego (18-19 lat). Biorąc pod uwagę duże znaczenie wydolności tlenowej w grach zespołowych, zwłaszcza w piłce nożnej, stanowi to barierę dla dalszego rozwoju mistrzostwa sportowego
badanych zawodników.
2. Wzrastające w kolejnych grupach wiekowych piłkarzy nożnych i siatkarzy wartości wskaźników
charakteryzujących wydolność beztlenową oraz
„przeciętny” i „dobry” poziom tych wskaźników
świadczy z jednej strony o skuteczności treningu,
a z drugiej strony o przeciętnych predyspozycjach
zawodników w zakresie wysiłków beztlenowych.
1. Stabilization on a low level the relative value of
aerobic power obtained by soccer and volleyball
players at the age of 17 indicates the inefficiency
of the loads of aerobic training applied at the age
of junior senior (18-19 years). Taking into account
the importance of aerobic power in team games
especially in soccer this is a barrier to farther development of player’s sports mastery.
2. The increase of indices characterizing the anaerobic power and „average„ and „good„ level of
these indices in successive age groups of soccer
and volleyball players proves, on the one hand, the
effectiveness of training, but on the other the
average abilities of players in the field of anaerobic efforts.
Piśmiennictwo / References
1. Czerwiński J. (red.) Trening i jego wpływ na efektywność walki sportowej w grach zespołowych. Gdańsk: AWFiS,
2003.
2. Naglak Z. Założenia dla projektowania programu procesu kształcenia uzdolnionego gracza (podstawowy etap). W:
Stuła A. (ed.) Wybrane zagadnienia treningu sportowego piłkarzy nożnych. ZWKF, MTNGS. Gorzów Wielkopolski:
AKSEL DRUK; 2005.
3. Sozański H. (red.) Podstawy teorii treningu sportowego. Biblioteka Trenera. Warszawa: COS; 1999.
4. Sozański H, Zaporożanow WA. Kierowanie jako czynnik optymalizacji treningu. Warszawa: COS; 1993.
5. Zaporożanow WA. Kontrol w sportiwnoj trienirowkie. Kijew: Zdrowie; 1988.
6. Drozdowski Z. Antropologia sportu. Morfologiczne podstawy wychowania fizycznego i sportu. Warszawa: PWN; 1984.
7. Stefanicki E, Kosova A, Flora K, Böhmer D. Budowa fizyczna siatkarzy wysokiej klasy. Sport Wyczynowy 1994, 9-10:
356-357.
8. Stolen T, Chamari K, Castagna C, Wisloff U. Physiology of Soccer. Sports Med 2005; 35 (6): 501-536.
9. Duncan MJ, Woodfield L, al-Nakeeb Y. Anthropometric and physiological charakcteristics of junior elite volleyball
players. Br J Sports Med 2006; 40: 649-651.
10. Bangsbo J. The physiology of soccer-with special reference to intense intermittent exercise. Copenhagen: University of Copenhagen; 1993.
11. Czerwiński J, Jastrzębski Z. Proces szkolenia w zespołowych grach sportowych. Gdańsk: AWFiS, 2006.
12. Przybylski W. Kontrola treningu i obciążeń treningowych w piłce nożnej. Gdańsk: AWF; 1997.
13. Śledziewski D, Kuder A, Hübner-Woźniak E. Kompleksowa kontrola potencjału motorycznego profesjonalnych piłkarzy nożnych. W: Kuder A, Perkowski K, Śledziewski D. (ed.) Kierunki doskonalenia treningu i walki sportowej.
Warszawa: AWF; 2005. p. 69-73.
14. Costill DL, Wilmore JH. Physiology of sport and exercise. Champaign: Human Kinetics; 1994.
15. Ekblom B. Applied Physiology of Soccer. Sports Med 1986; 3 (1): 50-60.
16. Green S. A Definition and System View of Anaerobic Capacity. Eur J Appl Physiol. 1994; 69: 167-173.
17. Wołkow NI. Bioenergetyczne podstawy i ocena wytrzymałości. Sport Wyczynowy 1989; 7-8: 7-18.
48
18. Wnorowski K. Tendencje rozwojowe w piłce siatkowej. W: Sozański H, Czerwiński J. (red) Współczesne koncepcje szkolenia w zespołowych grach sportowych. Gdańsk: AWFiS; 2004.
19. Smith DJ, Roberts D, Watson B. Physical, physiological and performance differences between Canadian national
team and universiade volleyball players. J Sports Sci. 1992; 10 (2): 131-138.
20. Gabryś T. Kompatybilność laboratoryjnych metod oceny wydolności beztlenowej w piłce nożnej. Trening Sportowy 2000: 45-49.
21. Zatoń M, Jethon Z. Aktywność ruchowa w świetle badań fizjologicznych. Wrocław: AWF; 2002.
22. Jaskólski A. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego. Wrocław: AWF; 2002.
23. Bangsbo J. Qualification of anaerobic energy production during intense exercise. Med. Sci Sports Exerc 1998;
30: 47-52.
24. Sjöstrand T. W: Gordon F. (ed). Clinical Cardiopulmonary Physiology. New York: Grune Straton; 1947.
25. Karpman W. PWC170 próba dla opriedielenija fiziczeskoj robotosposobnosti. Teoria i Praktyka Fiziczeskoj Kultury
1969; 10.
26. Bar-Or O. The Wingate anaerobic test: update on methodology, reliability and validity. Sports Med 1987; 4: 381-394.
27. Inbar O, Bar-Or O, Skinner J. The Wingate Anaerobic Test. Champaign: Human Kinetics; 1996.
28. Jastrzębski Z. Ocena wydolności beztlenowej u piłkarzy nożnych. Medycyna Sportowa 2000; 2: 5-8.
29. Szmuchrowski L. Struktura obciążeń treningowych w zawodowej piłce nożnej (na przykładzie zespołów Polski
i Brazylii). Trening 1996; 1 (29).
30. Zdanowicz R, Wojcieszak I, Wojczuk J. Cykloergometryczny test wydolności anaerobowej. W: Wojcieszak I. (ed.)
Wydolnościowe testy specjalne. Wdrożenia. Warszawa: Instytut Sportu; 1985. p. 9-24.
31. Zieliński A, Śledziewski D, Tyc Z, Janowski D, Oblewski B. Poziom wydolności beztlenowej pierwszoligowego zespołu piłkarzy nożnych w różnych fazach okresu przygotowawczego. Trener 1999; 6: 33-36.
32. Żołądź J. Wydolność fizyczna człowieka. W: Górski J. (red.) Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2001.
33. Staniak Z. Informatyczny system do wspomagania testów wydolnościowych prowadzonych na cykloergometrach.
Trening 1994; 1: 251-257.
34. Mcmillan K, Helgerud J, Macdonald R, Hoff J. Physiological adaptations to soccer specific endurance training in
professional youth soccer players. Br J Sports Med 2005; 39: 273-277.
35. Astrand PO, Rodahl K. Textbook of work physiology. New York: Mc Graw Hill; 1986.
36. Jastrzębski Z, Łuszczyk M. Charakterystyka wydolności tlenowej zawodników piłki nożnej – uczniów szkoły mistrzostwa sportowego (SMS) w Łodzi w wybranych okresach rocznego cyklu szkoleniowego. Medicina Sportiva 2004; 8 (Suppl. 1).
37. Śliwowski R, Jóźwiak J, Pietrzak M, Wieczorek A, Wieczorek J. Aerobic performance of young football players in
the preparatory period. Studies in physical culture and tourism 2007; 14 (Suppl.).
38. Jastrzębski Z. Normy wskaźników w teście PWC170 u piłkarzy nożnych i piłkarzy ręcznych różnych grup wiekowych. W: Sozański H, Perkowski K, Śledziewski D. (red.) Kierunki doskonalenia treningu i walki sportowej. Warszawa: AWF; 2003.
39. Rankovic G, Mutavdzic V, Toskic D et al. Aerobic capacity as an indicator in different kinds of sports. Bosn. J. Basic
Med. Sci. 2010; 10 (1): 44-48.
40. Jastrzębski Z. Próba określenia norm dla wybranych wskaźników mechanicznych w teście Wingate u piłkarzy nożnych. W: Sozański H, Perkowski K, Śledziewski D (red): Trening sportowy na przełomie wieków. Współczesny
sport olimpijski i sport dla wszystkich. Warszawa: AWF; 2002.
41. Szmatlan-Gabryś U, Borek Z, Gabryś T, Szczerbowski M, Kowalski J. Wpływ 30-dniowej przerwy w treningu na poziom mocy i pojemności beztlenowej 16-17 letnich piłkarzy. Trening Sportowy 2000: 219-222.
42. Śliwowski R, Laurentowska M, Michalak E, Wieczorek A, Wieczorek J. Changes in anaerobic performance in
young football players in an annual training cycle. Studies in physical culture and tourism 2006; 13 (Suppl.).
43. Opaszowski B, Obmiński Z, Długołecka B, Jówko E. The changes in anaerobic capa city and hormonal responses
over the training cycle in male handball players. Pol. J. Sport Med. 2011; 27 (4): 273-281.
44. Papadic Gacesea JZ, Barak OF, Grujic NG. Maximal anaerobic power test in athletes of different sport disciplines.
J. Strength Con. Res. 2009; 23 (3): 751-755.
45. Obmiński Z, Ładyga M, Starczewska-Czapowska J, Borkowski L. Physiological and biomechanical symptoms of
post training adaptation to physical efforts. Pol. J. Sport Med. 2011; 27 (3): 243-246.
49

FULL TEXT - Medycyna Sportowa

Transkrypt

Podobne dokumenty

Tecnifibre PRO PLAYERS ATP OVERGRIP (3 SZT.)

www.grajtanio.pl

www.grajtanio.pl

Sprawdź jak zagrać

Oferta towarowa

Gratulacje! - Spiders Krapkowice

Pro Evolution Soccer 2016 – PES 16

My name is Daisy Fabian. I was born and raised in the city of