prof. Andrzej Sadowski „Pogranicze – pograniczność – tożsamość

prof. Andrzej Sadowski
„Pogranicze – pograniczność – tożsamość pograniczna”
Dotychczasowe badania nad strefami pogranicznymi wskazują na niedostatek koniecznych
narzędzi nadawczych, których zastosowanie ewentualnie podniosłoby poziom teoretyczny
realizowanych badań. Jak dotychczas w badaniach nad pograniczami i obszarami
nadgranicznymi w Polsce, realizowanych nie tylko na pograniczu wschodnim, dominowało
pojęcie pogranicza oraz transgraniczności. Moim zdaniem, celem objęcia pełnego spectrum
zjawisk i procesów społecznych, jakie mają miejsce na obszarach pogranicznych
i transgranicznych, konieczne jest wprowadzenie dodatkowych pojęć, a mianowicie: obok
pogranicza – pojęcie pograniczności oraz obok transgraniczności – pojęcie transgranicze.
W następstwie pograniczności, która może cechować się różnym natężeniem, częstotliwością,
strukturą wewnętrzną oraz różnym stopniem trwałości, w perspektywie dłuższego
funkcjonowania wytwarzają się pogranicza oraz kształtuje się tożsamość pograniczna.
W referacie spróbuję przybliżyć szczególnie pograniczność, tożsamość pograniczną oraz
zilustrować je wynikami badań.
dr Beata Borawska
„Była to jedyna taka śmierć, która coś w nas wskrzesiła. Medialny obraz reakcji
emocjonalnych Polaków w drugą rocznicę śmierci Jana Pawła II”
Śmierć Jana Pawła II wzbudziła silne reakcje emocjonalne Polaków. W referacie analizowany
będzie afektywny aspekt dyskursu publicznego poświęconego drugiej rocznicy śmierci
Papieża., a zwłaszcza to, w jaki sposób w mediach przedstawia się reakcje polskiego
społeczeństwa. Interesować mnie będzie to, czy po dwóch latach Polacy nadal przeżywają tę
śmierć i jakiego rodzaju emocje im towarzyszą. W tym celu dokonana zostanie analiza zdjęć
zawartych w wybranej prasie z okresu 2 i 3 kwietnia 2007 roku, a także komentarzy
towarzyszących tym zdjęciom.
mgr Katarzyna Niziołek
„Sztuka i aktywność obywatelska”
Inspirację do zajęcia się tematem związku między sztuką i społeczeństwem obywatelskim
znajduję we własnym doświadczeniu działalności pozarządowej i związanej z nią obserwacji
wielu form wykorzystania sztuki w działalności społecznej i dążeniu do zmiany społecznej,
czy – używając słów D. Solnita –„rewolucji poprzez sztukę”. Już starożytni zwracali uwagę
na wrażliwość estetyczną, która winna być - być może nie najważniejszym, ale niezbędnym –
składnikiem wzoru obywatela. Na gruncie polskim, idąc śladem tradycji republikańskiej,
cechę tę uczyniła składnikiem wzoru demokraty Maria Ossowska. Związek między postawą
obywatelską i postawą estetyczną nie jest obcy polskiemu doświadczeniu opozycyjnego
społeczeństwa obywatelskiego i znajduje instruktywny przykład w działaniach
Pomarańczowej Alternatywy. Jednak w państwie i społeczeństwie demokratycznym sztuka
nie traci na znaczeniu jako praktyka obywatelska. W nowych warunkach zyskuje nowe
możliwości – artykulacji i mobilizacji zarówno na poziomie społeczności lokalnych, jak
i społeczeństwa globalnego. W tym ostatnim przypadku szczególne znaczenie ma
niewątpliwie wzrost dyfuzji zarówno wartości kultury, jak i działań zbiorowych. I tak, do
sztuki w swoich działaniach uciekają się zarówno lokalne organizacje pozarządowe (np. te
działające na rzecz tolerancji), jak i globalne ruchy społeczne (np. ruchy miejskie walczące
o „odzyskanie” przestrzeni publicznej, takie jak Reclaim the Streets, Critical Mass czy
culture-jamming). W tym świetle sztuka jawi się jako „uniwersalna” taktyka społecznej
aktywności, zdolna do uruchomienia obywatelskiego uczestnictwa w każdych niemal
warunkach polityczno-ustrojowych. Stąd też przedmiotem referatu pragnę uczynić zjawiska
obywatelskiej partycypacji poprzez sztukę i rolę sztuki w kształtowaniu świadomości
i postawy obywatelskiej w warunkach współczesnego społeczeństwa otwartego.
mgr Alicja Zawistowska
mgr Ireneusz Sadowski
„Determinanty aktywności obywatelskiej młodzieży akademickiej na przykładzie
społeczności studentów Uniwersytetu w Białymstoku”
Istnieje wiele dowodów świadczących o tym, że zachowania obywatelskie są wynikiem
kombinacji cech przypisanych oraz postaw ukształtowanych w trakcie socjalizacji. Sidney
Verba (1967) na przykład, fakt zaangażowania jednostek w życie społeczne uzależniał od
istnienia czterech elementów – indywidualnych zasobów (tak materialnych, jak
intelektualnych i społecznych), motywacji do uczestnictwa, miejsca zajmowane w strukturze
społecznej oraz specyfiki środowiska kulturowego. Paul A. Beck i M. Kent Jennings (1982)
dowodzili, że poziom indywidualnej partycypacji uzależniony jest prawie całkowicie od
czynników przeszłych, czyli od pochodzenia społecznego oraz socjalizacji szkolnej. Opierając
się na wynikach badań przeprowadzonych na próbie studentów Uniwersytetu w Białymstoku
(próba dwustopniowa grupowa, 514 osób ze wszystkich wydziałów, lata I-IV) postaramy się
opisać wzory aktywności obywatelskiej występujące w ramach tej kategorii społecznej
i odnieść się do kwestii zasadniczych determinantów tej aktywności. W świetle analiz
(zastosowano regresję logistyczną) uzasadniona wydaje się teza, że w naszych warunkach
istnieją ważniejsze niż pochodzeniowe wyznaczniki szans partycypacji. Może to mieć istotne
znaczenie z punktu widzenia dróg rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce.