Tutaj - Odkrywać Świat

Transkrypt

Tutaj - Odkrywać Świat
Świat bez granic
Nr 16, środa 22 grudnia 2010r., nakład 5 000 egz., egzemplarz bezpłatny, ISSN 2080-7619
Podróże stały się dla Ani i Dawida z Iławy sposobem
na poznawanie świata i ludzi. Wiele już widzieli, a to
dopiero początek ich przygody. Mimo niedawnych
narodzin ich synka, chcą dalej zwiedzać naszą planetę, tyle, że już w powiększonym składzie.
Remont dworca
Bezpłatne porady
D
INWESTYCJE
o końca przyszłego roku trwać będzie remont iławskiego dworca.
PODRÓŻE
J
J
S. 2 PRAWO
Nowa droga
S. 8
uż
od
stycznia
mieszkańcy powiatu
skorzystają z bezpłatnej pomocy prawnej.
S. 9 INWESTYCJE
uż
na
początku
stycznia ruszy budowa nowej drogi w
Byszwałdzie.
Iława w „Jaka to melodia?” Zmiany w Jezioraku
S. 6
SPORT
W
środę 5 stycznia 2011 roku drugoligowy Jeziorak Iława rozpocznie przygotowania do rundy wiosennej. Zajęcia
poprowadzi już nowy szkoleniowiec, bo
dotychczasowy trener biało-niebieskich Wojciech Tarnowski, w czwartek 15 grudnia ustąpił z zajmowanego stanowiska.
strona 19
INWESTYCJE
Dwie nowe inwestycje
P
Popatrz na mnie
Rozmawiamy z Joanną „Madivą” Żurańską, iławianką, absolwentką Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jej najnowsze
prace można oglądać w iławskiej restauracji „Yellow” do końca stycznia przyszłego roku.
strony 10-11
rawie 5 milionów złotych kosztować
będzie treningowe boisko piłkarskie,
które powstanie w obrębie miejskiego
stadionu przy ulicy Sienkiewicza w Iławie. Ruszyła już budowa ekologicznej
mini przystani żeglarskiej, która powstanie nad jeziorem Jeziorak w sąsiedztwie
już budowanej bazy wioślarskiej.
s.3
strona 5
13 grudnia - Pamiętamy! Przetłumaczyli monografię
Z okazji rocznicy wprowadzenia w Polsce stanu wojennego grupa „5 Brygada” przeprowadziła 13 grudnia w Publicznym Gimnazjum im. Kawalerii Polskiej w
Suszu akcję „13 Grudnia – Pamiętamy”, której celem
było upamiętnienie tych dramatycznych wydarzeń.
strona 7
Dzięki staraniom Towarzystwa Miłośników Ziemi
Iławskiej przetłumaczono na język polski monografię Iławy napisaną przez Josepha Kaufmanna. Książkę wydano w 1905 roku z okazji 600-lecia miasta.
strona 4
Kolejny numer „Powiatu Iławskiego” dostępny będzie wyłącznie w formie elektronicznej na
w w w.powiatilawski.pl
2
Dworzec w remoncie
www.powiatilawski.pl
Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami ruszył remont
dworca Iława Główna. Od
stycznia wszyscy pasażerowie korzystać będą z dworca
tymczasowego. Prace modernizacyjne potrwają do końca
2011 roku i pochłoną łącznie
ponad 18 milionów złotych.
Iławski dworzec znajduje się na liście 78 najważniejszych obiektów dworcowych w kraju. Według
kategoryzacji
dworców
kolejowych ma kategorię
C – rocznie obsługuje od
300 tysięcy do 1 miliona
pasażerów. I kategoryzacja, i zabytkowy charakter
obiektu zdecydowały o za-
kwalifikowaniu go do planu
remontów na najbliższe lata.
Łącznie, do końca 2012 roku,
Polskie Koleje Państwowe
przeznaczą na modernizację dworców kolejowych w
Polsce ponad 670 milionów
złotych.
W ramach prowadzonych
prac dokonywana jest przebudowa całego wnętrza bu-
3
Iława w „Jaka to melodia?”
www.powiatilawski.pl
Już 22 stycznia na antenie TVP1 wyemitowany zostanie odcinek popularnego programu „Jaka to melodia?”. W specjalnej edycji programu, która przyjęła formę turnieju miast, zmagać się będą reprezentacje Iławy, Ostródy i Łańcuta. Na widzów, którzy tego dnia zasiądą przed telewizorami, czeka wiele atrakcji i niespodzianek.
Zima nie przeszkodziła w pracach remontowych i modernizacyjnych wewnątrz budynku dworca.
Inwestycję wartą ponad 18 mln zł realizuje firma AMP z Warszawy.
dynku iławskiego dworca.
Wymieniane są wszystkie
okna, drzwi i instalacje.
Obiekt dostosowywany jest
ponadto do obsługi osób
niepełnosprawnych. Neogotycki dworzec, który od
2006 roku znajduje się w rejestrze zabytków, nie zatraci
także w trakcie prac swojego zabytkowego charakteru.
Program
konserwatorski
zdefiniował bowiem prace,
które należy wykonać pod
względem wartości historycznej. Prace konserwatorskie mają rozpocząć się już
w styczniu przyszłego roku.
Renowacji w pierwszej kolejności poddane zostaną
pomieszczenia dworcowej
poczekalni i restauracji.
Do momentu zakończenia
prac modernizacyjnych i
remontowych pasażerowie
korzystać będą z dworca
tymczasowego, który znajdować się będzie w specjalnych kontenerach ustawionych przed budynkiem
dworca. Znajdą się tam kasy
biletowe, poczekalnia, sanitariaty oraz kiosk.
Cały czas trwa postępowanie na wyłonienie wykonawcy robót budowlanych
na stacji Iława oraz w obszarze Lokalnego Centrum Sterowania „Iława” w ramach
projektu modernizacji linii
kolejowej E65. Wykonaniem
prac wartych ponad 1 miliard złotych zainteresowanych jest aż 10 firm.
R:2010/8/44/W
W programie Iławę reprezentowała Joanna Kobylska (pierwsza z lewej). Joan- Nagranie programu odbyło się w ciągu dwóch dni. Pierwszego dnia zarejestrowano jedynie
występ iławskiej orkiestry.
na aktualnie jest studentką europeistyki i dziennikarstwa na UMK w Toruniu.
Lubawskie Przedsiębiorstwo Budowlane
Zdzisław Wierzbowski
ul.Kopernika 65, 14-260 Lubawa
Firma deweloperska oferująca
lokale
w atrakcyjnej lokalizacji
- w IŁAWIE przy ul.Gdańskiej
mieszkalne i usługowo-handlowe
- w LIDZBARKU przy ul.Jeleńskiej 6
usługowo-handlowe
- w LUBAWIE przy ul.Rzepnikowskiego
mieszkalne i usługowo-handlowe
Zadzwoń pod numer telefonu
(089) 640 75 15 lub 640 75 10
Szczególne wrażenie na reżyserach i producentach programu zrobiły iławskie tancerki
Iławę w programie
reprezentować będzie
Joanna Kobylska. Będzie to jej drugi występ
w „Jaka to melodia?”. W
nagraniach, które odbywały się w pod koniec
listopada i na początku
grudnia w gmachu Telewizji Polskiej przy ulicy
Woronicza w Warszawie, udział wzięła również
kilkudziesięcioosobowa grupa z Iławy,
w tym między innymi
muzycy Młodzieżowej
Orkiestry Dętej działającej przy Zespole Szkół
Budowlanych im. Bohaterów Września 1939
Roku w Iławie, tancerki
orkiestry oraz bębniarze
z Iławskiego Centrum
Kultury i przedstawiciele lokalnych mediów.
– Początkowo iławska
orkiestra miała brać udział
w programie jedynie jako
publiczność – przyznaje
Michał Młotek, pełniący obowiązki kierownika wydziału promocji i
współpracy z zagranicą
w Urzędzie Miasta Iławy, który organizował
udział Iławy w programie. – W połowie listopada wysłałem jednak do
producentów
programu
płytę z nagraniami orkiestry. Po kilku rozmowach
telefonicznych
zgodzili
się na występ iławskich
muzyków i zaprosili na
nagranie do Warszawy.
Z jednego utworu zrobiły
się… cztery. Jeden z nich
zostanie wykorzystany w programie, pozostałe być może także w
innych telewizyjnych
przedsięwzięciach. Jedno jest już jednak pewne – występ orkiestry i
tancerek zrobił na producentach
programu
ogromne wrażenie. Będzie to zresztą jedyny
taki akcent w programie, który wyemitowany zostanie już 22 stycznia.
Turniejowe
edycje
Robert Janowski z tancerkami iławskiej orkiestry
„Jaka to melodia?” są
znakomitą i – co najważniejsze – darmową
szansą na promocję
miast, które biorą udział
w programie. – Roberta
Janowskiego, prowadzącego teleturniej „Jaka to
melodia?”, Iława zainteresowała tak bardzo, że kilkakrotnie mnie o nią zapytał. A ja z miłą chęcią mu
opowiadałam o naszym
mieście – mówi Joanna
Kobylska, która reprezentowała miasto w
„Jaka to melodia”. – Teraz wszystko jest w rękach
reżyserów i producentów.
To od nich zależy, ile z tego,
co udało mi się powiedzieć
w trakcie nagrania, pokazane zostanie w programie
– dodaje. Końcowy efekt
zobaczyć będzie można
już w sobotę 22 stycznia
w TVP1.
Równolegle z odcinkiem, który wyemitowany zostanie w
styczniu, powstawały
również zdjęcia prezen-
tujące kulisy przygotowań uczestników do
programu. Część z nich
kręcona była także w
Iławie w trakcie koncertu charytatywnego na
rzecz Tomasza Sikory,
który odbył się 3 grudnia w hali sportowo-widowiskowej.
STOPKA REDAKCYJNA - POWIAT IŁAWSKI
Adres redakcji:
„Powiat Iławski”
ul. Chełmińska 1 (budynek Centrum Organizacji Pozarządowych w Iławie)
14-200 Iława
e-mail redakcji: [email protected]
Wydawca:
Stowarzyszenie „Media Art.”
ul. Chełmińska 1
14-200 Iława
Redaktor Naczelny: Roman Groszkowski
Redakcja zastrzega prawo dokonywania skrótów w materiałach niezamówionych.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zleconych ogłoszeń i reklam.
4
www.powiatilawski.pl
Przetłumaczyli monografię Iławy z 1905 roku
Młodzieżówka znowu działa
Dzięki staraniom Towarzystwa Miłośników Ziemi
Iławskiej przetłumaczono na język polski monogra- 23 radnych wybranych zostało do Młodzieżowej Rady Miafię Iławy napisaną przez Josepha Kaufmanna. Książ- sta Iławy. Reprezentanci młodzieży poznawać będą pracę
iławskiego samorządu przez najbliższe dwa lata. Tyle bowiem
kę wydano w 1905 roku z okazji 600-lecia miasta
– Pomysłodawcą podjęcia się tłumaczenia dzieła Kaufmanna przez nasze
stowarzyszenie był Heronim Baczewski,
honorowy prezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Iławskiej – przyznaje Andrzej
Lewandowski, prezes TMZI. – Pozyskaliśmy na ten cel środki z Narodowego Centrum Kultury i przystąpiliśmy do działania – dodaje.
Prace nad tłumaczeniem trwały kilka miesięcy. Za tę część przedsięwzięcia
odpowiedzialny był dr Wiesław Skrobot,
członek zarządu Towarzystwa Miłośników Ziemi Iławskiej. Po przetłumaczeniu
można było przystąpić do druku tego niezwykłego dzieła. Z uwagi na ograniczone
środki, stowarzyszenie wydrukowało jedynie niewielką ilość egzemplarzy, które
już wkrótce trafią do miejskich bibliotek,
placówek oświatowych powiatu iławskiego oraz bibliotek wojewódzkich i narodowych. Trwają już starania związane z
pozyskaniem pieniędzy na druk drugiego
wydania, które przeznaczone zostanie do
sprzedaży.
– Przetłumaczenie niemieckiej monografii na język polski było niezwykle
ważne dla wielu historyków i mieszkańców Iławy – mówi Andrzej Lewandowski. – Brak źródeł archiwalnych dotyczących naszego miasta ograniczał dostęp
do informacji osobom zainteresowanym
historią Iławy. ­W 1706 roku, podczas
wielkiego pożaru, wraz ze wszystkimi
dokumentami spłonął bowiem miejski ratusz. Reszta archiwaliów została wywieziona z miasta w 1945 roku.
trwać będzie najbliższa kadencja iławskiej „młodzieżówki”.
Młodzieżowi radni mieli okazję poznać tajniki samorządu i funkcjonowania
młodzieżowy rad miejskich w Polsce dzięki Wiktorowi Plesińskiemu z Federacji
Młodzieżowych Samorządów Lokalnych, który poprowadził warsztaty w Kaczym Bagnie
Okładka monografii Josepha
Kaufmanna z 1905 roku
To nie pierwsza pozycja książkowa, za
wydanie której odpowiada Towarzystwo
Miłośników Ziemi Iławskiej. Stowarzyszenie ma już na swoim koncie między
innymi wydanie w 1999 roku iławskiej
monografii oraz kilku innych, mniejszych
opracowań, w tym między innymi „Szlakiem podań i legend Pojezierza Iławskiego
i dorzecza Drwęcy” oraz „Iławianie o historii miasta i okolic”.
Zarząd Towarzystwa Miłośników Ziemi
Iławskiej tworzą: Andrzej Lewandowski
(prezes), Roman Groszkowski (zastępca
prezesa), Agnieszka Błędowska (skarbnik), Michał Młotek (sekretarz) oraz
członkowie zarządu: Heronim Baczewski,
Hieronim Pachocki i Wiesław Skrobot.
Wybory do Młodzieżowej Rady Miasta Iławy odbyły się 26 listopada w szkołach gimnazjalnych i
ponadgimnazjalnych na terenie Iławy. W wyborach
udział wzięło 52 procent uprawnionych do głosowania. Iławska młodzież wybrała spośród siebie do rady
23 reprezentantów. Przez najbliższe dwa lata będą oni
mieli możliwość inicjowania działań przeznaczonych
dla swoich rówieśników, rozwiązywania problemów
młodych ludzi a przede wszystkim poznawania pracy miejskiego samorządu. Opiekunem Młodzieżowej
Rady Miasta Iławy został Tomasz Woźniak, dyrektor
Iławskiego Centrum Kultury i jednocześnie młodzieżowy radny sprzed kilkunastu lat.
Swoją działalność „młodzieżówka” rozpoczęła od
uczestniczenia w warsztatach w Kaczym Bagnie,
które odbywały się od 4 do 6 grudnia. Celem trzydniowego spotkania była nie tylko integracja młodych radnych, ale przede wszystkim przekazanie im
podstawowych informacji z zakresu funkcjonowania
samorządu i młodzieżowych rad miejskich. Warsztaty prowadził Wiktor Plesiński, prezes Ogólnopolskiej
Federacji Młodzieżowych Samorządów Lokalnych,
do której od kilkunastu lat należy Młodzieżowa Rada
Miasta Iławy.
– Przez ostatnie lata „młodzieżówka” praktycznie
nie funkcjonowała – mówi Tomasz Woźniak. – Chcieliśmy dać impuls młodym ludziom i powołać radę od
nowa. Cieszę się, że ja – jako dawny radny młodzieżo-
wej rady – mogłem podjąć się tego zadania – dodaje.
Iławska „młodzieżówka” ma długie tradycje. Była
to jedna z pierwszych młodzieżowych rad miejskich
powołanych do życia w Polsce. To dzięki młodym
radnym sprzed wielu lat dziś możemy uczestniczyć w
takich wydarzeniach, jak Iławska Fama Rock Festival,
która zapoczątkowana została kilkanaście lat temu
właśnie przez Młodzieżową Radę Miasta.
– Istnienie młodzieżowej rady jest niezwykle istotne – przyznaje Tomasz Woźniak. – To właśnie tam
trafiają młodzieżowi liderzy, którzy później, już z odpowiednią wiedzą i doświadczeniem, wiążą się z samorządem. Tak było przed laty ze mną, tak było też z
Wojciechem Kwiatkowskim, który w ostatniej kadencji
był radnym Rady Miejskiej w Iławie i Michałem Młotkiem, który dziś kieruje pracami wydziału promocji w
iławskim urzędzie – dodaje.
Radni Młodzieżowej Rady Miasta Iławy w kadencji
2010-2012:
Marlena Laskowska, Dominika Hatała, Klaudia Dąbrowska, Wiktoria Bakaluk, Nikol Muc, Cyprian Piwowar,
Sylwester Wojciechowski, Tomasz Chodorowski, Paweł
Śmiałek, Roksana Waruszewska, Rafał Siudziński, Michalina Olszewska, Maciej Gryczkowski, Robert Wojna,
Wojciech Stopkowski, Daria Otręba, Beata Nowotnik, Sławomir Zadrożyński, Kamil Helwak, Paulina Kaślewicz,
Sylwia Krezymon, Agata Osmańska, Żaneta Tworzowska
5
W Iławie powstanie nowe boisko
www.powiatilawski.pl
Prawie 5 milionów złotych kosztować będzie treningowe boisko piłkarskie, które powstanie w obrębie miejskiego stadionu przy ulicy Sienkiewicza. Umowę o dofinansowanie
budowy obiektu podpisano 26 listopada w Urzędzie Marszałkowskim w Olsztynie.
Umowę o dofinansowanie budowy obiektu podpisano 26 listopada w Urzędzie
Marszałkowskim Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Na zdjęciu
Jacek Protas, marszałek województwa przekazuje burmistrzowi Iławy Włodzimierzowi
Ptasznikowi podpisany egzemplarz umowy o dofinansowanie budowy nowego boiska.
Środki na budowę nowego boiska Iława
ma już zagwarantowane w Regionalnym
Programie Operacyjnym Warmia i Mazury na lata 2007 – 2013. Miasto pozyskało na
ten cel około 3 milionów złotych wsparcia. Reszta środków – niecałe 1,5 miliona
złotych – pochodzić będzie z miejskiego
budżetu.
Pełnowymiarowe boisko piłkarskie o
sztucznej murawie wraz z oświetleniem
powstanie w miejscu, w którym obecnie znajduje się boisko żużlowe. Budowa
Jest już gotowa koncepcja architektoniczno-urbanistyczna kompleksu
sportowo-rekreacyjnego, który powstanie przy ulicy Sienkiewicza. Boisko o
sztucznej murawie, które powstanie w latach 2011-2012, jest pierwszym etapem
kompleksowej modernizacji stadionu.
boiska jest jednym z pierwszych etapów
kompleksowej modernizacji miejskiego
stadionu. – Naszym celem jest stworzenie
kompleksu sportowo-rekreacyjnego w tej części
Iławy – mówi Mariola Zdrojewska, zastępca burmistrza Iławy. – Kompleksu, który sta-
nie się i całorocznym ośrodkiem szkoleniowym
dla sportowców z całego kraju, i miejscem rekreacji dla mieszkańców Iławy – dodaje.
Budowa nowego boiska rozpocznie się
już w przyszłym roku. Prace trwać będą
kilkanaście miesięcy.
Projekt pn. „Budowa boiska sportowego wraz z droga dojazdowa przy ul. Sienkiewicza w Iławie” jest dofinansowywany z Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury 2007-2013 z osi priorytetowej nr 4: Rozwój, restrukturyzacja i rewitalizacja miast z działania: 4.2. rewitalizacja miast.
Rusza budowa nowej przystani
Ruszyła budowa ekologicznej mini
przystani żeglarskiej, która powstanie nad jeziorem Jeziorak w
sąsiedztwie już budowanej bazy
wioślarskiej. Iława pozyskała na
ten cel środki z Unii Europejskiej.
Budowa nowej przystani żeglarskiej potrwa do 2012 roku.
Obiekt powstanie przy ulicy Kajki, w sąsiedztwie już budowanych bazy wioślarskiej i hotelu
o wysokim standardzie. Marina składać się będzie z dwóch
pomostów, dwóch budynków
oraz niezbędnej infrastruktury
technicznej. – Żeglarze znajdą
tam wszystko, czego potrzebują – mówi Agnieszka Mijas, z
ramienia Urzędu Miasta Iławy
odpowiedzialna za realizację inwestycji. – W budynkach będą się
mieściły między innymi toalety i
umywalnie z natryskami – dodaje.
Na żeglarzy czekać będzie również pływający pomost do cumo-
wania. Składać się on będzie z
dwóch odcinków połączonych w
literę „T”. Miejsce znajdzie tam
kilkadziesiąt jachtów a wszyscy
żeglarze będą mogli pozostawić
w przystani nieczystości i odpady. – To dla nas bardzo ważne,
bo też ważna jest dla nas troska
o środowisko – mówi burmistrz
Iławy Włodzimierz Ptasznik.
– Dlatego też nie tylko zapewniliśmy żeglarzom możliwość
pozostawienia w przystani nieczystości i odpadów, ale też zdecydowaliśmy się na ulokowanie
na jej terenie Ośrodka Edukacji
Ekologicznej – dodaje. Każda
osoba zainteresowana podniesieniem swojej świadomości ekologicznej znajdzie tam wszelkie
Tak ma wyglądać ekologiczna mini przystań żeglarska, która powstanie przy
ulicy Kajki w sąsiedztwie bazy wioślarskiej
informacje dotyczące ochrony
środowiska naturalnego, w tym
przede wszystkim ochrony wód.
Stworzenie
kompleksowego systemu odbioru odpadów
przy jednoczesnym podnoszeniu świadomości ekologicznej
może uchronić cenny ekosystem
jeziora Jeziorak od degradacji
spowodowanej negatywną działalnością człowieka. – Szacuje
się, że na 900 żeglarzy aż 300
cumuje na dziko i pozostawia odpady na brzegach jezior – dodaje
Agnieszka Mijas. – Ekologiczna
przystań pomoże zmniejszyć ten
niekorzystny wskaźnik na Jezioraku, który jest przecież w dużej
części jeziorem chronionym.
Koszt budowy nowej miejskiej
przystani wyniesie około 5 milionów złotych. Inwestycja dofinan-
sowana została ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego Unii Europejskiej
w wysokości prawie 2,5 miliona
złotych.
Ekologiczna mini przystań żeglarska jest już trzecią inwestycją, której realizacja rozpoczęła
się w do tej pory niezagospodarowanej części Iławy. Tuż nad brzegiem jeziora Jeziorak trwają już
prace związane z budową hotelu
o wysokim standardzie (inwestycja prywatna) oraz bazy wioślarskiej (inwestycja miejska).
Trwają również przygotowania
do rozpoczęcia budowy nowych
ścieżek pieszych i rowerowych
wzdłuż wschodniego brzegu jeziora Jeziorak. Inwestycja ta będzie również współfinansowana
ze środków Unii Europejskiej.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013”
Warmia i Mazury regionem zjednoczonej Europy
6
7
Zmiany przy iławskim „Mechaniku”
www.powiatilawski.pl
Teren nad Małym Jeziorakiem w Iławie, przy Zespole Szkół im. Konstytucji 3 Maja oraz Zespole Placówek
Szkolno-Wychowawczych zostanie
zagospodarowany dzięki wsparciu
finansowemu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
13 Grudnia – Pamiętamy!
Z okazji rocznicy wprowadzenia
w Polsce stanu wojennego grupa „5 Brygada” - Oddział Terenowy
Polskiego Klubu Kawaleryjskiego przeprowadziła 13 grudnia w Publicznym Gimnazjum im. Kawalerii
Polskiej w Suszu akcję „13 Grudnia
– Pamiętamy”, której celem było
upamiętnienie tych dramatycznych wydarzeń.
Do 31 sierpnia
b.r. można było
składać prace w
międzynarodowym
konkursie
artystycznym, który
przeprowadzany
jest corocznie przez
Związek Celowy
Gospodarki Odpadowej
(AZV Hof).
fot. www.susz.pl
Kwota tej inwestycji wynosi niespełna 1,5 miliona złotych z czego
dofinansowanie wyniesie prawie milion. Na ta kwotę złoży się realizacja drugiego etapu inwestycji polegająca m.in. na: budowie wielofunkcyjnego placu publicznego, przebudowie i budowie chodników
wzdłuż drogi istniejącej przy nowo wybudowanej hali oraz wykonanie połączenia terenu szkoły z Bulwarem Jana Pawła II. Oprócz
tego zostanie rozebrana piwnica, która koliduje z projektowaną drogą
do warsztatów szkolnych. W ramach rewitalizacji zostanie również
zainstalowane oświetlenie, przebudowana i rozbudowana kanalizacja
deszczowa oraz pojawi się więcej zieleni i elementów małej infrastruktury.
– Inwestycja ta wpłynie z jednej strony na poprawę walorów estetycznych. Z drugiej strony zwiększamy bezpieczeństwo użytkowników szkoły – poprzez realizację pierwszego etapu zadania – jakim
była budowa drogi przeciwpożarowej. Zyskają na tym wszyscy mieszkańcy powiatu – mówi Benedykt Dutka dyrektor wydziału budownictwa, architektury i inwestycji w Starostwie Powiatowym w Iławie.
Laureaci międzynarodowego Niecodzienna inscenizacja w Suszu
konkursu artystycznego w Hof
www.powiatilawski.pl
W ramach projektu zrewitalizowany zostanie obszar wokół Zespołu Szkół im. Konstytucji 3 Maja w Iławie
Patrole wojskowe pojawiły się na ulicy Piastowskiej
już o godzinie 6:00 rano
Projekt pn. „Rewitalizacja i poprawa estetyki przestrzeni publicznej przy Zespole Szkół im. Konstytucji 3 Maja w Iławie oraz Zespole Placówek Szkolno-Wychowawczych w
Iławie” jest dofinansowywany z Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury 2007-2013 z osi priorytetowej nr 4: Rozwój, restrukturyzacja i rewitalizacja miast z
działania: 4.2. rewitalizacja miast.
Byszwałd z nową drogą
MŁODZIEŻOWE CENTRUM KARIERY
oraz
PUNKT POŚREDNICTWA PRACY
W IŁAWIE
Z początkiem roku 2011 rozpoczęta
zostanie inwestycja związana z przebudową drogi powiatowej nr 1231N
relacji Gierłoż-Zielkowo-Byszwałd w
Byszwałdzie.
W ramach tej inwestycji zostanie przebudowane 1110 m
drogi. Środki pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego. Koszt inwestycji
to ponad 5 milionów złotych, z
czego 3,5 miliona powiat otrzyma ze środków w/w Funduszu.
Rewitalizacja traktu w Bysz-
wałdzie będzie polegać na
przebudowie drogi wraz poboczami, oczyszczeniu i odbudowie rowów, budowie parkingów
i zatoki autobusowej, budowie
chodników i dojazdów do posesji, przebudowie sieci elektrycznej i telekomunikacyjnej.
Projekt pn. „Przebudowa drogi powiatowej Nr 1231N Gierłoż-ZielkowoByszwałd w miejscowości Byszwałd, Gmina Lubawa” jest realizowany
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury
2007-2013 - oś nr 5: Infrastruktura transportowa regionalna i lokalna,
działanie 5.2.: Infrastruktura transportowa służąca rozwojowi lokalnemu,
poddziałanie 5.2.1.: Infrastruktura drogowa warunkująca rozwój lokalny.
Nagrodzona praca Jerzego Witkowskiego
zapr aszają od Pn-Pt
w godz. 7.45 – 15.45
do swojej siedziby
ul. Kopernik a 8A Iława
W placówkach MCK i PPP można uzyskać m.in.:
•
•
•
•
•
PORADĘ DORADCY ZAWODOWEGO
INFORMACJĘ O KIERUNKACH KSZTAŁCENIA
POMOC W WYBORZE ZAWODU
PORADĘ POŚREDNIKA PRACY
OFERTY MIEJSC PRACY
Jednostki powstały w ramach projektu „OHP jako realizator usług rynku pracy”
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego – Priorytet 1 Działanie 1.3
Jerzy Witkowski
W tegorocznej edycji Jury miało twardy orzech do zgryzienia.
Do konkursu napłynęło 85 prac,
a wśród nich obrazy, rysunki,
prace sporządzone w komputerowych programach graficznych,
komiksy, kolaże, instalacje i
obiekty przestrzenne. Nagrodę
główną otrzymał Gunter Bahnmüller z Hof, który przedstawił
obraz „Lob der Abfallwirtschaft”
(pl. „Pochwała gospodarki odpadami”). Na obrazie Ziemia jest
przedstawiona jako wysypisko, na
którym zbierane są rzeczy, które
można ponownie wykorzystać.
Efekt potęgują apokaliptyczne
kolory nieba. Drugie miejsce zajął mieszkaniec powiatu Curaru
– Antonio Buca z Brazylii, a po-
Marek Kałuża
dium zamknął Daniel Trzcieliński ła udział również praca Marka
z Gattendorf – mieszkający w po- Kałuży. Obrazy obydwu panów
wiecie Hof.
z Iławy zostaną zaprezentowane
Wśród wyróżnionych prac podczas wystawy w marcu przyznalazł się obraz pt. „Dbaj o śro- szłego roku w Hof.
dowisko” autorstwa Jerzego WitMamy nadzieję, że w przyszłokowskiego. Jego praca zostanie rocznym konkursie Jury będzie
wydrukowana w kalendarzu AZV miało jeszcze trudniejsze zadanie,
Hof na rok 2011 oraz na kartkach a sporą część prac będą stanowiły
pocztowych. W konkursie bra- te przesłane z powiatu iławskiego.
Od godziny 6.00 przy koksowniku na ulicy Piastowskiej w Suszu pojawiły się
patrole wojskowe i milicyjne,
które przypomniały spieszącym do pracy mieszkańcom o
ważnej rocznicy. Członkowie
„5 Brygady” wcielili się w
role żołnierzy i funkcjonariuszy ZOMO pilnujących ładu i
porządku w mieście. Widok
ten dla starszego pokolenia
stanowił przypomnienie grozy sprzed 29 lat.
Pozostałe ekspozycje przygotowane zostały w budynku
gimnazjum. Były to dioramy
przedstawiające rzeczywistość z początku lat 80-tych
XX wieku. W sztabie kryzysowym mieszczącym się
w komitecie miejskim PZPR
przedstawiciele służb porządkowych koordynowali
wprowadzenie w życie postanowień związanych ze
stanem wojennym. Tutaj też
można było odebrać kartki na
żywność, za które wydawana
została zupa z bułką w barze
szybkiej obsługi. Bar połączony był ze sklepem o typowym dla początku lat 80-tych
asortymencie. Oprócz octu
i wody sodowej znudzone
sprzedawczynie miały niewiele do zaoferowania klientom. Tym bardziej natrętnym
proponowały „książkę życzeń i zażaleń”.
Nieco dalej znajdowało
się odtworzone mieszkanie
z wyposażeniem z epoki.
Zgromadzono tam przedmioty codziennego użytku, które
trudno już dziś znaleźć w domach. W lokalu przebywały
osoby kolportujące zakazane
materiały. Widzowie mieli okazję zobaczyć niespo-
dziewaną rewizję i brutalne
aresztowanie opozycjonistów
przez Milicję Obywatelską.
Tego wyjątkowego dnia w
szkolnym radiowęźle można było usłyszeć muzykę z
początku lat 80-tych. Cała
inicjatywa „5 Brygady”
stanowiła nie tylko przypomnienie o ważnej rocznicy,
ale też była okazją do akcji
edukacyjnej mającej na celu
przybliżenie realiów życia
i przedmiotów nieznanych
współczesnej
młodzieży.
Można było dowiedzieć się,
dlaczego telewizory nie odbierały sygnału żadnej stacji
telewizyjnej, kim był smutny
pan w mundurze, który później przemawiał, co było w
asortymencie typowego sklepu spożywczego, co to była
książka życzeń i zażaleń, do
czego służyła "Frania", na
czym się pisało, gdy nie było
komputerów i drukarek. Dla
uczniów gimnazjum i przybyłych gości była to niecodzienna sposobność przeniesienia się w czasie o 30 lat
wstecz.
W rekonstrukcji realiów
epoki stanu wojennego pomocą grupie „5 Brygada"
służyli:
Przedsiębiorstwo
Produkcyjno
HandlowoUsługowe „Rolmax” Sp. z
o.o. z Susza, Piekarnia-Cukiernia Dwórznik z Susza,
Publiczne Gimnazjum im.
Kawalerii Polskiej w Suszu, Publiczna Sześcioletnia
Szkoła Podstawowa im. gen.
Józefa Bema w Suszu, Towarzystwo Miłośników Ziemi
Suskiej oraz rodzice uczniów
gimnazjum w Suszu.
„5 Brygada”
8
Świat bez granic
9
www.powiatilawski.pl
Podróże stały się dla Ani i Dawida z Iławy sposobem na poznawanie świata i ludzi. Wiele już widzieli, a to dopiero początek ich przygody. Mimo
niedawnych narodzin ich synka, chcą dalej zwiedzać naszą planetę, tyle,
że już w powiększonym składzie.
Powiat Iławski: – Od czego zaczęła się
Wasza przygoda z podróżowaniem?
Ania: – Pierwsza podróż zaczęła się
od… Właściwie nie pamiętam, jak to było
dokładnie. Któregoś dnia w naszych głowach zrodził się pomysł, aby wybrać się
na zachód. Byliśmy wtedy na II roku studiów. Wybór padł na Paryż. Wydaje mi się,
że miałam w tym swój udział, ponieważ
uwielbiam „francuskie klimaty”. To była
niesamowita przygoda! Wtedy złapaliśmy
bakcyla na dobre.
Dawid: – Ja odkąd tylko pamiętam,
chciałem zobaczyć Stany Zjednoczone
jako symbol bogactwa, różnorodności i
możliwości. Do tej pory marzenie pozostało marzeniem. Tak naprawdę wszystko
zaczęło się od amerykańskich filmów, które ukazywały inny świat niż ten, w którym
przyszło mi się urodzić.
Powiat Iławski: – Czym kierujecie się
wybierając cel podróży?
Dawid: – Tak naprawdę jedziemy tam,
gdzie możemy. Każde miejsce ma coś do
zaoferowania, wszystko zależy od naszego
podejścia i oczekiwań. Niestety jesteśmy
ograniczeni czasowo. Nasze urlopy nie
pozwalają na dłuższe wyprawy. Mam nadzieję, że kiedyś to się zmieni, bo nie wyobrażam sobie zwiedzania Indii w tydzień.
Ania: – Kierujemy się też ciekawością…
I niestety zasobnością naszych portfeli.
Tak naprawdę jest mnóstwo miejsc, które
chcielibyśmy zobaczyć. Każde z nich jest
interesujące samo w sobie. Mimo, że bardzo lubię kraje śródziemnomorskie, rów-
nie chętnie zobaczyłabym Skandynawię.
Każde miejsce na ziemi ma swój indywidualny „klimat” i chociażby dlatego warto
je zobaczyć.
Powiat Iławski: – Dlaczego właśnie
podróże, a nie np. żeglarstwo czy wspinaczka?
Ania: – Trudno odpowiedzieć na to pytanie. Spróbuję w ten sposób: kiedy jestem
w obcym kraju, zapominam na chwilę
o codzienności. Zapominam o pracy, o
mieszkaniu, codziennych obowiązkach,
problemach. Chłonę zapachy, odczucia,
obcy język, sposób bycia ludzi w innych
krajach. W efekcie łapię dystans. Dystans
fizyczny od własnej codzienności rodzi
też dystans emocjonalny, a to relaksuje i
pomaga poukładać sobie różne sprawy w
głowie. Podróże to mój sposób na pełen
relaks. Myślę, że nie ma znaczenia czy
wybieramy żeglarstwo, wspinaczkę czy
inne hobby. Ważne, że daje nam to radość i
pozytywną energię.
Powiat Iławski: – Planujecie swoje po-
dróże szczegółowo czy wszystko odbywa
się spontanicznie?
Dawid: – Niestety ja zawsze wszystko
planuję jeśli chodzi o kwestie logistyczne
i główne punkty naszej podróży. Już na
miejscu wiele rzeczy odbywa się spontanicznie, ale zawsze główne punkty muszę
mieć obmyślane w stu procentach.
Powiat Iławski: – Czy każdy może zostać podróżnikiem, niezależnie od wieku
czy zasobności portfela?
Dawid: – Oczywiście! Myślę, że to za-
www.powiatilawski.pl
Fundacja Edukacji i Rozwoju oraz Stowarzyszenie „Pod Tęczą”
serdecznie zapraszają mieszkańców Gminy Kisielice do wzięcia udziału w projekcie
AKTYWNYM ŁATWIEJ
Każdy uczestnik weźmie udział w bezpłatnych zajęciach:
• warsztaty interpersonalne “Mocne JA -mocna wieś”
rozwijanie komunikacji społecznej w środowisku wiejskim i pobudzenie do aktywności społecznej; autoprezentacja; co to jest asertywność, techniki radzenia sobie ze stresem oraz sposoby rozwoju osobowości i kreatywności
• warsztaty rozwojowe „Coś dla mnie-coś dla wsi”
w programie zajęcie m.in. z zakresu plastyki, rękodzieła, obsługa komputera, fotograa, itp. Uczestnicy wybiorą 2 rodzaje zajęć
• warsztaty przedsiębiorczości „Lepsze jutro w mojej wsi”
omówione zostaną alternatywne źródła dochodu jako szansa rozwoju środowiska lokalnego (m.in. spółdzielnie socjalne, NGO, własna działalność gospodarcza) - procedury tworzenia, źródła nansowania działalności na wsi
• warsztaty projektowe „Pisanie projektów-szansą na rozwój wsi”
• 2 wizyty studyjne
wizyty pokażą efekty aktywności społeczności lokalnych w Wiosce Garncarskiej k/Nidzicy oraz w Aniołowie k/ Elbląga
Zajęcia będą odbywać się w okresie styczeń - maj 2011r., średnio 2 razy w tygodniu w godzinach dogodnych dla uczestników!!!
Na zgłoszenia czekamy do 03 stycznia 2011r.
- P. Beata Lejmanowicz - Stowarzyszenie „Pod Tęczą”
- Fundacja Edukacji i Rozwoju, ul. Grunwaldzka 13, 14-200 Iława, tel. 089/648-41-90
Projekt współnansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Bezpłatne porady prawne
dla mieszkańców powiatu iławskiego
leży od dobrej organizacji, odwagi no i
oczekiwań. Można spokojnie dojechać
do wybrzeża Hiszpanii stopem sypiając
w namiocie. Wówczas wydamy kilkanaście euro na jedzenie. Niestety nie każdy
lubi taki styl podróżowania. Można też
pół roku wcześniej kupić bilet tanich linii lotniczych, co kosztuje od 200 do 300
zł. Można też wykupić wakacje w biurze
podróży za 1500 zł i być wożonym w autokarze od atrakcji do atrakcji. Kwestia
tego, co kto lubi i co rozumie pod pojęciem „podróżowanie”. Nam na przykład
udało się kupić bilet lotniczy do Rzymu
za 240zł dla jednej osoby w dwie strony
ze wszystkimi opłatami, natomiast za bilet
kolejowy do Pragi zapłacilismy 170zł. Nie
są więc to duże kwoty. Znam ludzi, którzy
potrafią tyle wydać na jednej imprezie, za
tyle kupują spodnie czy buty. Inni z kolei
tyle miesięcznie wydają na bzdurne papie-
rosy. Często jest to więc kwestia własnego
wyboru i priorytetów. Pamiętajmy o tym,
że nie trzeba jechać na koniec świata, by
odkrywać jego uroki.
Powiat Iławski: – Podróże kształcą,
czego więc nauczyły Was?
Ania: – Zdecydowanie tolerancji i
otwartości na to, co inne. Mówi się, że „co
kraj, to obyczaj” - i to prawda. Nie jesteśmy pępkiem świata. Tych „pępków” jest
tyle, ile krajów na ziemi. Na ogół patrzymy na wszystkich i wszystko z własnej,
subiektywnej, perspektywy. Zapominamy,
że inni mogą mieć inne priorytety, sposób
bycia, mentalność itp. i na pewno nie są
przez to gorsi. Są po prostu inni. Często
spotykam się z podejściem, że jeśli kogoś
nie rozumiemy, to z góry przypinamy
mu krzywdzącą łatkę. Po prostu musimy
wszystko szufladkować bo to nam daje poczucie bezpieczeństwa. Podróżowanie po-
Dawid i Ania w paryskim metrze
maga zachować szacunek dla odmienności
bez oceniania jej w kategoriach dobra i zła,
rodzi też zdrowy dystans. Poza tym ciekawie jest porównywać polską mentalność
chociażby z francuską czy hiszpańską.
Dzięki temu z każdej podróży wracam bogatsza o nowe refleksje.
Dawid: – Mnie także nauczyły dystansu
do otaczającej mnie rzeczywistości. Poza
tym nauczyłem się jeszcze jednego: nie
przywiązywania się do rzeczy materialnych. Nie zależy mi na nowym modelu komórki czy jeszcze większym telewizorze.
Wolę te pieniądze przeznaczyć na kolejną,
choćby kilkudniową, podróż. Rzeczy materialne mijają, a wspomnienia nie. Tego
nikt nam nie zabierze. No chyba, że nasza
pamięć będzie szwankować.
Powiat Iławski: – Do którego z odwiedzonych przez Was miejsc najtrudniej
było dotrzeć?
Dawid: – Do żadnego. Dzisiejszy świat
jest na tyle zglobalizowany, że podróżowanie nie jest problemem. Kwestia posiadania odpowiedniej ilości czasu i pieniędzy.
Tym bardziej podróżowanie po Europie
jest banalnie proste. Bo co to za trudność
wsiąść w samolot czy pociąg i ruszyć?
Trudność można mieć zdobywając Mount
Everest czy przedzierając się samotnie
przez dżunglę amazońską.
Powiat Iławski: – „Wszędzie dobrze,
ale w domu najlepiej”. Też tak uważacie?
Dawid: – Oj tak. Ja jestem domatorem.
Lubię także żyć w świadomości, że gdzieś
na tej ziemi mam swoje parę metrów kwadratowych, do których zawsze mogę wrócić. Nie zmienia to jednak faktu, że jeśli
miałbym wyjechać, to mogę się spakować
w ciągu godziny i ruszać w drogę.
Ania: – Ja mam tak samo. Jestem typem
osoby, która musi mieć poczucie stałości w
życiu. Uwielbiam podróżować wiedząc, że
gdzieś tam daleko jest moje miejsce, moje
mieszkanie, moje sprawy. Podziwiam osoby, które decydują się rzucić wszystko i
zamieszkać na kilka lat np. w Australii, po
czym jadą do Hiszpanii i tam spędzają kilka kolejnych lat. Chyba nie miałabym tyle
odwagi. Mam w sobie ciekawość nowych
miejsc, ale cenię sobie to, że mam swój stały punkt startowy.
Powiat Iławski: – Najbliższym celem
podróży jest … ?
Ania: – Te najbliższe cele często zmieniają się w zależności od okazji. Niedawno
na przykład dostaliśmy zaproszenie od
koleżanki z Wiednia i zastanawiamy się,
czy podołamy podróży z 4–miesięcznym
synkiem. Jeszcze niedawno naszym marzeniem była Portugalia. Jeśli chodzi o cele
przez duże „C”, to nie mam konkretnych
pragnień. Jestem ciekawa wielu miejsc na
świecie. Chciałabym zwiedzić Indie, Japonię, USA, Amerykę Południową, Afrykę i
wiele innych.
Dawid: – Mi natomiast marzy się zwiedzenie Gruzji. Chciałbym tam pojechać na
choćby 3–4 tygodnie i swobodnie zwiedzić ten kraj. Zacząłem nawet uczyć się
j. rosyjskiego, bo niestety po angielsku
byłoby tam ciężko się porozumieć. To mój
wymarzony cel.
Powiat Iławski: – Wspomniałaś o Waszym synku. Czy z jego powodu odłożycie podróżowanie do czasu, aż dorośnie?
Ania: – Na pewno nie. Planujemy już
pierwszy wyjazd z nim na wiosnę.
Wszystkich tych, którzy także lubią podróże zapraszamy na stronę
internetową www.odkrywacswiat.
pl, na której to zamieszczone są
relacje z odwiedzonych przez Anię
i Dawida miejsc wraz ze zdjęciami.
Już od 7 stycznia 2011r., dzięki dotacji pozyskanej przez
Fundację Edukacji i Rozwoju
z Iławy, przez okres 3 lat, mieszkańcy powiatu iławskiego będą
mogli korzystać z bezpłatnej,
profesjonalnej pomocy prawnej m.in. z zakresu prawa: rodzinnego, karnego, cywilnego,
administracyjnego, gospodarczego, konsumenckiego, prawa pracyi ubezpieczeń społecznych.
Porady prawne świadczone w ramach projektu będą w pełni profesjonalne, udzielane
przez zespół doświadczonych prawników
z zachowaniem zasad bezpłatności, poufności
i bezstronności. Prawnicy oraz Doradcy będą
udzielać porad prawnych i obywatelskich
przez 4 dni w tygodniu, zarówno w godzinach
porannych i popołudniowych w Biurze Porad
Prawnych i Obywatelskich, które mieści się
w Iławie, przy ul. Grunwaldzkiej 13. Dodatkowo, raz w tygodniu prawnik będzie pełnił
dyżur w terenowych punktach doradztwa –
kolejno w każdej gminie powiatu iławskiego
(Susz, Lubawa, Iława, Kisielice, Zalewo).
Ilość regulacji prawnych, niezrozumiała
treść przepisów oraz bardzo częste zmiany
powodują niejednokrotnie bezradność i frustrację większości osób. Na dodatek wysokie
ceny porad prawnych w kancelariach sprawiają, że profesjonalna pomoc prawna pozostaje daleko poza zasięgiem przeciętnego
obywatela. Otwarcie Biura Bezpłatnych Porad Prawnych i Obywatelskich jest wyjściem
§
naprzeciw realnym potrzebom lokalnego
społeczeństwa.
Zapraszamy wszystkich którzy chcą
uzyskać bezpłatną poradę do rejestrowania się telefonicznie pod numerem 89 648
41 90 bądź osobiście w Biurze Porad przy
ul. Grunwaldzkiej 13 w Iławie.
Biuro Porad Prawnych i Obywatelskich
ul. Grunwaldzka 13
14-200 Iława (biurowiec IZNS)
Rejestracja osobista i telefoniczna
w godz. 9.00 – 15.00 pod nr tel. 89 648 41 90
www.bezplatneporady.ilawa.pl
e-mail: [email protected]
Osoba do kontaktu: Michał Łukaszewicz
Projekt współnansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
„Popat rz na mnie”
Rozmawiamy z Joanną „Madivą” Żurańską, iławianką, absolwentką Wydziału Sztuk Pięknych
Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jej najnowsze prace można oglądać w
iławskiej restauracji „Yellow” do końca stycznia przyszłego roku.
Joanna „Madiva” Żurańska jest absolwentką Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Mikołaja
Kopernika w Toruniu. Ma na swoim koncie kilkadziesiąt wystaw w Polsce i za granicą. Za swoją
dotychczasową działalność otrzymała kilkanaście prestiżowych wyróżnień.
Powiat Iławski: – Interesująca artystka o własnym, niepowtarzalnym, bardzo wyrazistym stylu, wrażliwy człowiek, który ma wiele do powiedzenia światu. Aktywna
społecznie i twórczo kobieta, bo przecież rokrocznie iławianie podziwiają jej prace w „Yellow” i w końcu pełna
wewnętrznego piękna, intrygująca kobieta, która nazwała samą siebie prowokująco i tajemniczo Madivą. No właśnie, dlaczego Madiva?
Joanna „Madiva” Żurańska: – To pseudonim, który ma
dla mnie wielkie znaczenie, ponieważ jest on swego rodzaju
nośnikiem energii, za pomocą której otwieram się na świat.
Kiedyś będąc na warsztatach u Elżbiety Kozubskiej, sopockiej psychoterapeutki, spotkałam kobietę, która zajmowała
się numerologią. To ona powiedziała wiele wspaniałych rzeczy na mój temat, że mam wielki talent i ogrom możliwości,
aby osiągnąć sukces w życiu, ale jestem jak zamknięta w pudełku. I cóż mi po tym wszystkim, jeśli nie będę mogła tego
w pełni objawić światu. Podała mi literki, z których ułożyłam wyraz Madiva – słowo klucz. Ono jest czymś w rodzaju wykrzyknika przed właściwym imieniem i nazwiskiem,
czyli Joanną Żurańską.
Powiat Iławski: – To bardzo ciekawe. Odkrywasz prawdziwą siebie za pomocą nowego, bardziej atrakcyjnego
ubrania. Dobrze czujesz się w tym ubraniu? Pasuje jak
ulał czy może uwiera?
Joanna „Madiva” Żurańska: – No cóż, muszę przyznać, że
na początku dość nieśmiało go używałam, bez większego
przekonania. Dziś wiem, że to ma sens, jest mi potrzebne,
użyteczne. To swoisty wyróżnik i zaakcentowanie mojej artystycznej osobowości. Zawsze hołdowałam skromności i
pokorze, nikomu nigdy nie starałam się narzucać swoją osobą i właściwie efekt był taki, że ludzie nie zauważali tego,
co mam do zaoferowania światu. Tylko ci bardziej wrażliwi
rozumieli i doceniali mój osobisty przekaz. Ten pseudonim
ma mi pomóc być zauważoną i docenioną, tak, jak na to zasługuję.
Powiat Iławski: – „Mój osobisty przekaz”. Co przez to
rozumiesz?
Joanna „Madiva” Żurańska: – Osobisty przekaz to swego rodzaju idee fixe czyli myśl, którą jesteś zdominowany,
która cię prowadzi, która może też być twoja osobistą obsesją. Taką myślą w sztuce jest dla mnie potrzeba wyrażania
kobiecości wyłącznie w prawdzie, w pełnym naturalizmie.
Tylko prawda jest poruszająca w tak piękny, dogłębny sposób, że może zachwycić. Nawet jeśli pozornie nosi piętno
brzydoty. Piękno dla mnie nie jest cukierkowym blichtrem,
złudzeniem, jest emanacją tego, co bogata w prawdę dusza
nosi w sobie. Ono nie jest też oczywistością, banałem, ale
złożonością a zarazem prostotą. Nie wdzięczy się, nie udaje,
dotyka sedna czyli prawdy o człowieku, o naturze, o rzeczywistości. Moim zdaniem prawda i piękno są prawie tożsame, ekstraktem obu zdaje się być dobro. Z umiłowaniem
traktuję wszystkie te wartości i osadzam w kontekście kobiecości, erotyzmu oraz ludzkich emocji. Tak więc w skrócie
interesuje mnie prawda o kobiecie bez upiększeń, prawda
manifestująca się przez sztukę.
Powiat Iławski: – Nie da się ukryć, że erotyzm jest bardzo widoczny w twoich pracach. Można by powiedzieć:
natarczywie obecny, obsesyjny?
Joanna „Madiva” Żurańska: – Odkąd pamiętam, głów-
nym tematem moich prac był człowiek. Z racji tej, że jestem kobietą, opowiadam o kobiecie a zmysłowość, erotyzm to część natury. Ta część, którą
zazwyczaj skrywa się przed światem, która nie rzadko jest tabu. Kobiecość manifestuje się poprzez erotyzm. Nagość ma dla mnie też wymiar
symboliczny, ponieważ znów ukazuje prawdę o człowieku. Nie trzeba
niczego ukrywać prze sobą samym. Moje rysunki z cyklu ”Jazz” to swego
rodzaju notatnik emocji nagiej, wrażliwej zmysłowej i pięknej wewnętrznie kobiety. Powiem nieskromnie: owe rysunki przemawiają do odbiorcy
poprzez swą naturalność, prostotę i autentyzm przekazywanych emocji.
Niezręcznie mówi się o tym, co się tworzy. Dzieło istnieje w emocjach
odbiorcy i niech on poczuje to w sobie, dlatego zachęcam wszystkich, aby
obejrzeli moją aktualna wystawę w „Yellow” (prace można oglądać do
końca stycznia 2011 roku – przyp. red.).
Powiat Iławski: – Niedawno był wernisaż, w Mikołajki …jak wypadł?
Joanna „Madiva” Żurańska: – Doskonale. Przyszedł tłum ludzi. Zaprosiłam znajomych z bardzo różnych kręgów środowiskowych. To była
dobra okazja, żeby zaprezentować krótki film – collage, który niedawno
stworzyłam dzięki pomocy Rafała Kowalskiego. To film artystyczny. Został złożony na podstawie slajdów mojego kolegi ze studiów, zdjęć, które
wykonałam samodzielnie oraz rysunków z cyklu „Jazz”. Istotnym tłem
dla filmu jest muzyka w połączeniu z innymi dźwiękami. Ona jest w tym
filmie również narratorem. Jeśli kogoś zainteresuje ten temat, to zapraszam na chomikuj.pl – tam pod hasłem Madiva można go obejrzeć, niestety nie w idealnej wersji jakościowej…
Powiat Iławski: – Masz też swoja stronę internetową?
Joanna „Madiva” Żurańska: – Tak. Zapraszam na www.madiva.pl, przy
okazji można posłuchać na niej dobrej muzyki jazzowej. Bardzo lubię
jazz. Jazz jest obecny w moich pracach.
12
13
www.powiatilawski.pl
Danuta Górny jest psychologiem i
psychoterapeutą
W efekcie złego traktowania przez rodziców
dziecko
uwewnętrznia
niszczące przekonania na
swój temat i na temat otaczającego go świata. Przekonania te rzutują na całokształt życia człowieka,
często, na różne sposoby,
rujnując je. Prowadząc od
wielu lat psychoterapię
codziennie znajduję nowe
dowody potwierdzające tę
okrutną prawdę. Niejednokrotnie całe życie człowiek
zmaga się z konsekwencjami wczesnych, bolesnych
Dziecko w sytuacji przemocy
Przemoc wobec dziecka ma różne postaci –
zaniedbanie, pogardzanie, zastraszanie, bicie,
nadużywanie seksualne, alkoholizm rodziców i
wiele innych. Nie ma wątpliwości, że każdy rodzaj
przemocy ma poważne, negatywne konsekwencje dla
aktualnego i przyszłego funkcjonowania człowieka.
doświadczeń – nerwice,
depresje, choroby psychosomatyczne, niesatysfakcjonujące relacje, agresywne zachowania – to częste
skutki przemocy doświadczanej w okresie dzieciństwa.
Podstawowym przekonaniem dziecka doświadczającego krzywdy w
rodzinie jest myśl, że nie
jest się na tyle ważnym i
kochanym obiektem by
rodzic powstrzymał swoje agresywne impulsy (to
znaczy – by zapanował nad
piciem, biciem czy krzykiem). I co równie ważne
(czasem nawet ważniejsze),
to doświadczenie krzywdy
jest zwielokrotnione przez
postawę drugiego rodzica, który, często sam doświadczając przemocy, nie
podejmuje udanych prób
przeciwdziałania krzywdzeniu swoich dzieci. Czy
niekrzywdzący rodzic na
pewno zawsze jest tym
lepszym? Dziecko uczy się,
że również dlatego, niby
niekrzywdzącego rodzica,
nie jest wystarczająco waż-
nym i kochanym obiektem,
by znalazł on skuteczny
sposób uchronienia go
przed strachem, bólem i
rozpaczą. Ten niekrzywdzący rodzic staje się więc
„wspólnikiem w przestępstwie”. Przekazuje bolesną
informację, że najważniejszą, wartą ochrony osobą
jest raniący partner. Często
robi to pod hasłem „musimy to wytrzymać, to dla
twojego dobra”. Nierzadko
dziecko próbuje stawać w
obronie bezradnej, bezsilnej matki a to przecież nie
jego zadanie. To ono ma
prawo oczekiwać i otrzymać ochronę i pomoc.
Jeśli dziecko doświadcza
przemocy i nabywa przekonania, że nie zasługuje
na uwagę, troskę i miłość
to tak właśnie będzie samo
siebie traktowało – bez
uwagi, troski i miłości. To
droga wprost do wprowadzenia w swoje życie
destrukcji – nadużywania
środków zmieniających nastrój, samookaleczeń, prób
samobójczych, depresji, zaburzeń odżywiania czy in-
nych zaburzeń funkcjonowania. Dobrze wychować
dzieci to znaczy właściwie
przygotować je do dobrego
dla nich życia w przyszłości. Możemy uczynić to
wtedy, gdy traktujemy je
z miłością i szacunkiem,
łagodnie ale też stanowczo,
gdy tego wymaga sytuacja.
Bicie i inne rodzaje przemocy wobec dzieci to zły
sposób, na pewno nie służy realizacji tego, najważniejszego przecież, zadania
rodziców.
Danuta Górny
Nowoczesny urząd w Iławie
Od lipca tego roku miejscy
urzędnicy biorą udział w
przedsięwzięciu, które ma podnieść ich kwalifikacje a w konsekwencji przyczynić się do
podniesienia poziomu obsługi
w iławskim urzędzie. O głównych założeniach „Nowoczesnego Urzędu” rozmawiamy z
Mileną Komoszyńską, która
koordynuje projekt.
Powiat Iławski: – Jak doszło do rozpoczęcia realizacji
projektu?
Milena Komoszyńska: – Jeszcze w zeszłym roku w trakcie
jednej z narad kierownicy wydziałów w iławskim urzędzie
podjęli dyskusję na temat podniesienia kwalifikacji kadry
urzędu. Częste zmiany przepisów powodowały, że pracownicy urzędu nie nadążali nad prawnymi nowościami. Konieczne było dokształcenie kadry w wybranych obszarach.
Urząd spróbował sięgnąć po środki zewnętrzne na ten cel i
udało się. Powstał projekt, który uzyskał dofinansowanie z
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Powiat Iławski: – Czego dotyczy to przedsięwzięcie?
Jaki jest jego cel?
Milena Komoszyńska: – Głównym celem projektu jest
podniesienie jakości świadczonych usług. Planujemy to osiągnąć poprzez realizację celów szczegółowych, czyli poprzez
podniesienie kwalifikacji i kompetencji pracowników tutejszego urzędu oraz usprawnienie procedur mających wpływ
na relację urzędu z klientem zewnętrznym.
Powiat Iławski: – Czy iławski urząd ponosi jakieś koszty związane z realizacją projektu?
Milena Komoszyńska: – Projekt współfinansowany jest
ze środków Unii Europejskiej, konkretnie z Europejskiego
Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa. Urząd Miasta Iławy przystępując do programu, zobowiązany został,
zgodnie z dokumentacją konkursową, do wniesienia wkład
własnego. Wynosi on około 10% kosztów projektu ogółem.
Powiat Iławski: – Ile osób zostanie przeszkolonych w
ramach „Nowoczesnego Urzędu”?
Milena Komoszyńska: – Przewidziana liczba osób objętych wsparciem w ramach projektu to 43 pracowników
urzędu.
Powiat Iławski: – Czy szkolenia i studia podyplomowe
to jedyne działania, jakie zostaną zrealizowane w ramach
projektu?
Milena Komoszyńska: – Nie. Dodatkowymi rezultatami
projektu będzie wdrożenie systemu monitorowania poziomu satysfakcji klientów z jakości usług publicznych i funkcjonowania urzędu. Przyjęty zostanie kodeks etyczny pracowników oraz wdrożone zostaną procedury postępowania
w przypadku jego naruszenia. Zostanie również opracowa-
na i wdrożona procedura aktualizowania „mapy aktywności” organizacji pozarządowych na terenie miasta i gminy.
Powiat Iławski: – Co da realizacja przedsięwzięcia
mieszkańcom Iławy?
Milena Komoszyńska: – Podniesienie kwalifikacji pracowników urzędu miasta, poprzez odbyte szkolenia i studia
podyplomowe, w sposób bezpośredni przyczyni się do podniesienia poziomu obsługi klientów, szybkości załatwiania
spraw, kompleksowej informacji w interesującej sprawie,
poprawy komunikacji. Wdrożenie systemu monitorowania
poziomu satysfakcji klientów da pełen obraz satysfakcji
klientów z jakości pracy urzędu i jego pracowników. Kodeks
Etyczny pracowników określi pożądane normy zachowania
oraz ewentualne konsekwencje przekroczenia ustalonych
zasad. Będzie to zbiór zasad i wartości, którymi powinni
kierować się urzędnicy podczas wykonywania zadań służbowych w miejscu pracy, a także poza nim.
Powiat Iławski: – Na jakim jesteście aktualnie etapie i
kiedy zakończy się projekt?
Milena Komoszyńska: – Projekt rozpoczął się w lipcu 2010
roku i potrwa do końca września 2011 roku. Październik 2011
roku to miesiąc zaplanowany na rozliczenie, na zamknięcie
finansowe projektu i analizę dokumentacji. Realizacja projektu odbywa się zgodnie z harmonogramem. Aktualnie odbyło się 12 z zaplanowanych 36 szkoleń. 9 osób rozpoczęło i
kontynuuje naukę w formie studiów podyplomowych.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Sprostowanie
W wywiadzie, który ukazał się dnia 27 października w 14 numerze miesięcznika „Powiat Iławski”, a który dotyczył działalności Uniwersytetu Trzeciego Wieku, nie było
moim zamiarem wywołanie przekonania na czytelnikach, iż Pani Czesława Jusel, która pełniła funkcję przewodniczącej, zaniedbywała swoją pracę w stowarzyszeniu.
Serdecznie przepraszam Panią Czesławę Jusel i wszystkich, którzy źle zrozumieli moje intencje.
Elżbieta Lewandowska
www.powiatilawski.pl
14
15
www.powiatilawski.pl
www.powiatilawski.pl
Gmina Lubawa.
Podsumowanie projektu „Aktywna rodzina”
Ośrodek Pomocy Społecznej Gminy Lubawa w 2010
roku realizował już III edycję projektu systemowego
pod nazwą „Aktywna rodzina”. Był on skierowany
do 36 mieszkanek gminy Lubawa oraz ich rodzin,
które objęto kompleksowym wsparciem w zwiększeniu dostępu do usług społecznych.
W ramach tego przedsięwzięcia
wszystkie uczestniczki projektu
oraz ich rodziny zostały objęte nowatorską formą wsparcia w postaci
opieki asystenta rodzinnego.
– Asystent rodzinny to przyjaciel domu
– mówi Dariusz Ismer, koordynator
projektu. – Jego praca polegała na bezpośrednich spotkaniach z uczestniczkami projektu w ich domach po 2 godziny
tygodniowo, które trwały od czerwca do
listopada bieżącego roku.
Pracę asystenta można podzielić
na dwa etapy. – Pierwszy polegał na
spotkaniach i próbie zdobycia zaufania
danej rodziny lub osoby – kontynuuje
koordynator projektu. – Drugi etap
polegał na wspólnym rozwiązywaniu
konkretnych problemów opiekuńczo wychowawczych z dziećmi, niezaradności życiowej czy bezrobocia. Oprócz tego
uczestniczki projektu oraz ich rodziny
mogli liczyć na wsparcie emocjonalne i
psychiczne.
Asystent rodzinny dążył do tego,
aby osoby odkryły w sobie siłę, dzię-
Gmina Lubawa.
ki której uwierzą w możliwość zmiany swojej sytuacji życiowej.
INNE FORMY WSPARCIA
Uczestniczki projektu, oprócz usług
ze strony asystenta rodzinnego,
skorzystały również z innych form
wsparcia takich jak warsztaty interpersonalne, aktywizacji zawodowej
oraz trening kompetencji i umiejętności społecznych.
– Miały również możliwość skorzystania
z indywidualnego poradnictwa psychologicznego i prawnego – dodaje koordynator projektu.
Projekt „Aktywna rodzina” pozwolił zdobyć wiedzę i umiejętności,
które z pewnością przyczynia się do
polepszenia sytuacji życiowej oraz
zawodowej uczestniczek projektu.
– Dzięki udziałowi w tym projekcie
mam większe poczucie własnej wartości
– mówi Dorota Szczepańska, uczestniczka projektu systemowego „Aktywna rodzina.
Marcin Michalski
www.gopslubawa.pl
Powiatowy Szpital im. Władysława Biegańskiego w Iławie
Dziś prezentujemy
Oddział
Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej
Oddział Chirurgii Urazowo – Ortopedycznej Powiatowego Szpitala im. Władysława Biegańskiego
w Iławie funkcjonuje od 1962 roku. Pierwszym ordynatorem 41 – łóżkowego wówczas oddziału
był lek. med. Franciszek Stanibuła – specjalista chirurg. Od maja 1962 roku pełnił on również
funkcję Dyrektora. Z chwilą objęcia przez Pana Stanibułę stanowiska Dyrektora, w szpitalu
rozpoczął się gorący okres kapitalnych remontów obejmujący wszystkie istniejące budynki.
Dzięki jego pracy i zaangażowaniu powstały nowe oddziały, pracownie, uruchomiona została
sala operacyjna przy Oddziale Chirurgii Urazowo – Ortopedycznej pracująca na trzy zmiany w
pełnej obsadzie lekarsko-pielęgniarskiej.
Uczestniczki projektu
Iława.
Andrzejki dla podopiecznych Zespołu Rehabilitacyjno-Terapeutycznego
V MIKOŁAJKI GRUP ZABAWOWYCH
26 listopada odbyła się niezwykła zabawa andrzejkowa zorganizowana przez Zespół Rehabilitacyjno – Terapeutyczny prowadzony przez Polskie Stowarzyszenie na
Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym – Koło w Iławie.
W hali sportowej w Złotowie odbyły się
V Mikołajki Grup Zabawowych, w których uczestniczyło ponad 160 dzieci z całej gminy Lubawa. Podczas wspólnej zabawy były śpiewane piosenki, maluchy także
tańczyły w kółeczku. Dzieci narysowały
także długi list do św. Mikołaja, który
potem rozdawał prezenty. Na koniec na
salę wjechał tort, którym obdarowano
wszystkie dzieci.
Marcin Michalski
www.gopslubawa.pl
Lubawa.
Świąteczna Zbiórka Żywności
W dniach 3-5 grudnia w 26 sklepach na terenie miasta i gminy Lubawa Ośrodek Pomocy Społecznej Gminy Lubawa i Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Lubawie w porozumieniu
z Bankiem Żywności w Olsztynie zorganizował „Świąteczną
Zbiórkę Żywności”. Zebrano 963 kg żywności, która zostanie przekazana najbardziej potrzebującym rodzinom korzystającym z pomocy społecznej w/w ośrodków. W realizacji
zbiórki brało 136 wolontariuszy – uczniów szkół gimnazjalnych.
Marcin Michalski
www.gopslubawa.pl
Aktualnie Oddziałem kieruje
dr n. med. Janusz Proksa, specjalista ortopeda traumatolog,
który jest inicjatorem wprowadzenia w iławskim szpitalu zabiegów
endoprotezoplastyki
stawu kolanowego oraz przeprowadzenia pierwszej operacji
stabilizacji złamanego kręgosłupa, a od września 2009 r. profilaktyki stawów biodrowych u
wszystkich noworodków.
Przez okres 48 lat oddział
funkcjonował w głównym budynku szpitala, tzw. bryle „A”
na pierwszym piętrze, sąsiadując z Pracownią Rentgenodiagnostyki.
Od października br. pacjenci Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej Powiatowego Szpitala w Iławie przebywają w
nowych salach chorych. Uroczyste otwarcie wyremontowanego oddziału odbyło się 20
września 2010 r. Po kilkumiesięcznym okresie remontów i
modernizacji oddział przybrał
nowe oblicze, wzbogacił się o
nowy sprzęt medyczny oraz
wyposażenie, spełniając wymogi ministra zdrowia, prezesa NFZ i standardy europejskie.
Rocznie w oddziale hospitalizowanych jest około 1200 pacjentów, wykonywane są między innymi zabiegi w zakresie
urazów kończyn górnych i dolnych, wykorzystując przy zespoleniu kości bezpośredni ob-
raz rentgenowski z aparatu rtg
z ramieniem C. Sukcesywnie
od kilku lat poszerzany jest także zakres świadczonych usług.
W 2008 r. rozpoczęto wykonywanie endoprotezoplastyki stawu biodrowego metodą bezcementową, którą z sukcesem
realizuje się do dnia dzisiejszego. Ponadto jako jeden z nielicznych ośrodków w rejonie województwa oddział wykonuje
zabiegi
endoprotezoplastyki
stawu kolanowego. W związku
z coraz większą liczbą pacjentów kwalifikujących się do zabiegów tego rodzaju, procedurę
na stałe wprowadzono do katalogu usług świadczonych w
szpitalu.
Oddział w dalszym ciągu nie ustaje w realizacji nowych zamierzeń, w październiku br. wykonano pierwszy
zabieg operacyjny stabilizacji
kręgosłupa u chorego ze złamaniem trzonu kręgu piersiowego. Dzięki zastosowanej metodzie stabilizacji, w drugiej
dobie po operacji pacjent mógł
wstawać z łóżka i chodzić, bez
konieczności korzystania z gorsetu gipsowego ani żadnego innego unieruchomienia. To kolejny sukces na koncie lekarzy
oddziału. – Moim zadaniem jest
zapewnić na terenie powiatu właściwą opiekę ortopedyczną. Zarówno szpital jak i oddział aktualnie stwarzają możliwości rozwoju
tej dyscypliny, co jest szczególnie
ważne przy dużym zapotrzebowaniu na usługi tego typu w naszym
regionie. Mam świadomość jeszcze
olbrzymich braków i niedoskonałości występujących w tej dziedzinie.
Wraz z zespołem lekarskim, pielęgniarskim i pomocniczym tego oddziału dokładamy starań, by zagwarantować jak najlepszą opiekę
medyczną w oddziale, poprawiając
jej dotychczasową jakość – mówi
dr Janusz Proksa, koordynator
Oddziału Chirurgii UrazowoOrtopedycznej. – Mieszkańcy
Iławy i okolic w pełni zasługują na
świadczenia urazowo-ortopedyczne na przyzwoitym poziomie europejskim. Władze powiatu i szpitala
w dużej mierze stworzyły nam do
tego warunki. Jako oddział w pełni je wykorzystujemy, co jest widoczne na co dzień. Z wysokospecjalistycznych procedur oferujemy
pacjentom np. pełny zakres protezoplastyki stawów biodrowych i
kolanowych, operacji złamań kręgosłupa, rekonstrukcję więzadeł krzyżowych i kolanowych. Od
roku cała populacja rodzących się
iławian ma wykonywane usg bioder z badaniem ortopedycznych, co
jest ewenementem nie tylko w skali Polski, ale i Europy. Na bieżąco pracownicy oddziału doskonalą
swoją wiedzę i umiejętności teoretyczne i praktyczne, gwarantując
pacjentom stosowanie w leczeniu
najnowszych technik operacyjnych
i procedur leczniczych.
Uroczystość otwarcia wyremontowanego Oddziału Chirurgii Urazowo
– Ortopedycznej
Dotychczasowi ordynatorzy oddziału:
Franciszek Stanibuła, Krzysztof Wiśniewski, Bohdan Łubieński
Kierownictwo oddziału:
dr nauk med. Janusz Proksa, specjalista ortopeda traumatolog – Koordynator oddziału
Bożena Czerwińska – p.o. pielęgniarki oddziałowej,
Regina Magnuszewska – z-ca pielęgniarki oddziałowej
Personel lekarski:
lek. med. Włodzimierz Czupryński, I st. specjalizacji, lek. med. Maciej Góraj, lek. med. Paweł Królikowski, specjalista ortopeda traumatolog, lek. med. Jan Kudyk, specjalista ortopeda traumatolog, lek. med.
Bohdan Łubieński, specjalista ortopeda traumatolog, lek. med. Stanisław Siłka, specjalista ortopeda
traumatolog, Małgorzata Miłkowska, lek. rezydent w trakcie specjalizacji
Personel pielęgniarski:
Dorota Janowska, Bernadeta Klejna, Zofia Kopacz, Alina Kurek, Małgorzata Orłowska, Marzena Remus, Maria Kubiak, Renata Dzido, Danuta Ostrowska
Personel pomocniczy:
Małgorzata Fojtowicz, Grażyna Wrzosek, Zofia Maciejewska
Elżbieta Frajda – st. sekretarka medyczna
Ciekawostki:
Wolontariusze podczas świątecznej zbiórki żywności
Personel Oddziału Chirurgii Urazowo – Ortopedycznej
Powiatowy Szpital w Iławie od ponad 2 lat realizuje projekt Wszystkie działania nakierowane są na poprawę bezpieczeństwa
„Poprawa opieki perinatalnej gwarancją zdrowia społeczności i ochronę zdrowia matki i dziecka w trakcie, przed i po urodzeniu.
lokalnej powiatu iławskiego”. W ramach przedsięwzięcia wyko- Zbliża się koniec realizacji projektu, w związku z powyższym
nano ponad 7000 badań kobietom ciężarnym, udzielono ok. 1 400 zapraszam wszystkie przyszłe mamy do skorzystania z programu.
porad w Poradni Promocji Zdrowia, każdego dnia edukowanych
POSTAW NA ZDROWIE TWOJEGO DZIECKA jest kilka pacjentek oddziału położniczego.
PRZYJDŹ NA BADANIA
Poradnia Ginekologiczno-Położnicza
Poradnia Promocji Zdrowia
ul. Gen. Wł. Andersa 3, Iława
tel. 89 644 97 91, 89 644 97 29.
16
17
Czarny
czwartek
w
Lubawie
Czy pod Iławą działała komunistyczna partyzantka?
www.powiatilawski.pl
www.powiatilawski.pl
Nieznane fakty z historii II wojny światowej
Pod koniec września 1944 roku przed jedną z
willi znajdujących się na przedmieściach Iławy
pojawiło się dwóch esesmanów. Powolnym, ale
pewnym krokiem podeszli do drzwi, w których
po chwili stanęła kobieta w średnim wieku.
Esesmani chcieli porozmawiać z jej mężem, komendantem jednego z tutejszych obozów pracy.
– Męża nie ma jeszcze w domu – powiedziała.
Niemka nie wiedziała, że przed drzwiami do jej
domu stoi dwóch polskich żołnierzy w przebraniu, którzy kilkanaście minut później mieli wykonać wyrok śmierci na jej mężu.
– Proszę, niech panowie
wejdą – zaprosiła mężczyzn do środka. – Mąż
telefonował do mnie przed
kilkoma minutami. Powinien za chwilę wrócić –
oznajmiła z uśmiechem.
Esesmani weszli do środka i wygodnie rozsiedli
się na jednej z dwóch
kanap znajdujących się
w salonie. – Może napiją
się Panowie kawy? – zapytała. – Pyszna, dostaliśmy dziś paczkę z Berlina.
Mężczyźni nie odmówili.
Gdy kobieta udała się do
kuchni, jeden z żołnierzy
podszedł do okna, by obserwować pobliską ulicę.
Nie mógł zauważyć, że w
tej chwili na tyłach willi
pojawił się czarny samochód, z którego wysiadł
barczysty
mężczyzna.
– Przyjedź po mnie jutro
o siódmej – rozkazał kierowcy i ruszył w stronę
jednego z dwóch wejść do
willi. Tuż przed drzwiami zapalił papierosa,
zaciągnął się dwa razy i
wszedł do mieszkania.
Zaskoczeni pojawieniem
się mężczyzny komandosi wyprężyli swe prawe ręce i pozdrowili go
okrzykiem „Heil Hitler”.
Komendant obozu spostrzegł za pasem esesmana, który jeszcze przed
chwilą obserwował ulicę, radziecką tetetkę. Bez
chwili namysłu rzucił
się na niego. Drugi z komandosów
wyciągnął
broń, lecz opóźniał oddanie strzału, by nie zranić
kolegi. W tym czasie do
mieszkania wbiegł kolejny esesman, który czekał
na zewnątrz i ubezpieczał całą akcję. – Odstąpić
od niego – krzyknął bez
namysłu, po czym przeszył Niemca serią z automatu.
Tak właśnie wyglądać
mogła jedna z kilku brawurowych akcji przywołanych we wspomnieniach dwóch żołnierzy
Polskiego Samodzielnego
Batalionu Specjalnego z
grupy
rozpoznawczodywersyjnej „Pomorze”,
którzy w nocy z 6 na 7
września 1944 roku zostali zrzuceni z samolotu
transportowego
„Douglas” w okolicy
Lidzbarka
Welskiego.
Byli oni jednymi z kilkuset polskich oficerów i
żołnierzy, którzy w tym
samym czasie działali na
tyłach armii niemieckiej
w Prusach Wschodnich,
Zachodnich i okupowanej Polsce i zapewne
jedną z kilku grup operujących w tym czasie w
lasach byłego powiatu
suskiego.
Żołnierzy
polskich
przeznaczonych do wykonywania zadań dywersyjno-wywiadowczych
Grupa rozpoznawczo-dywersyjna „Pomorze” posiadała dobrze zorganizowaną sieć agenturalną.
Jednym z ważniejszych zadań była obserwacja iławskiego dworca i węzła kolejowego.
na tyłach wroga szkolono już od października
1943 roku. Szkolenia te,
wzorowane na zajęciach
dla sowieckich spadochroniarzy, prowadzone
były przez specjalistów
NKWD i odbywały się w
okręgu łukawieckim. To
tam, niedaleko Moskwy,
w niewielkim miasteczku
Biełoomut, poznawano
taktykę walki partyzanckiej,
przeprowadzania
zasadzek, uczono przetrwania w ekstremalnych
warunkach i posługiwania się niemiecką bronią.
W całym batalionie szkoleniom takim poddano
prawie 600 polskich oficerów i żołnierzy, z czego
nieco ponad połowa znalazła się w ciągu kolejnych miesięcy na tyłach
wojsk niemieckich.
W skład grupy rozpoz n awc zo - dy wersy jne j
„Pomorze”, która jako
pierwsza osiągnęła gotowość bojową w Polskim
Samodzielnym
Batalionie Specjalnym,
weszło dwunastu żołnierzy. Wśród nich, w
stopniu
podporucznika – więziony w Berezie
Kartuskiej przedwojenny
działacz Komunistycznej
Partii Polski, urodzony
w 1907 roku Stefan Zakrzewski i członek Polskiej Partii Robotniczej,
urodzony w 1920 roku Jó-
zef Lipiński. W 1971 roku
w „Wojskowym Przeglądzie Historycznym”
ukazała się drukowana
relacja obu żołnierzy z
działań dywersyjno-wywiadowczych grupy. Do
dziś – mimo pewnych
kontrowersji i subiektywizmu w odtwarzaniu
szczegółów
wydarzeń
– stanowi ona jedno z
nielicznych źródeł do
dziejów komunistycznej
partyzantki i współdziałania polsko-radzieckiego na terenach dawnego
powiatu suskiego.
Grupa „Pomorze” prowadziła działania dywersyjne na tyłach wojsk
niemieckich przez ponad pięć miesięcy – od
6 września 1944 roku do
20 stycznia 1945 roku.
Z tego okresu znane są
dwie akcje przeprowadzone w Iławie, która
szczególnie – jako ważny
węzeł kolejowy, obsługujący niemal codziennie transporty jadące na
front wschodni – musiała
interesować dowództwo
grupy. Ruch pociągów
na całym obszarze działania żołnierzy Polskiego
Samodzielnego Batalionu Specjalnego z grup
dywersyjno-rozpoznawczych, w tym także w
Iławie, obserwowany był
przez dobrze zorganizowaną sieć agenturalną,
która regularnie, za pośrednictwem łączników,
pozostawiała meldunki
w wyznaczonych punktach kontaktowych na terenie działania grupy.
Meldunki informujące
o działaniach wojsk niemieckich wokół Iławy,
w samym mieście oraz
o transportach wojskowych przejeżdżających
przez iławski węzeł kolejowy
sporządzane
były przez mieszkańca
podnidzickiej
Nataci,
Jana Więcka. To on też
dostarczył grupie wszelkich informacji o funkcjonowaniu obozu pracy
w Iławie, on najpewniej
ustalił także nazwisko
i miejsce zamieszkania
komendanta obozu. Dalsze, bardziej szczegółowe informacje o Niemcu,
który – według informacji zgromadzonych przez
wywiadowców – znęcał
się nad więźniami iławskiego obozu, pochodziły
od Ernesta Maksa z Jabłonki, zagorzałego antyfaszysty, który pomagał
grupie już od pierwszych
dni po zrzuceniu grupy
w okolicach Lidzbarka
Welskiego. Jan Więcek
był natomiast autorem
meldunku, który miał
sprowadzić polskich żołnierzy raz jeszcze w okolice Iławy.
W tym czasie za fron-
cie zachodnim odbywały największe działania
powietrzno-desantowe
tej wojny – operacja Market Garden. Na froncie
wschodnim Armia Czerwona z każdym dniem
spychała Niemców coraz
głębiej na zachód. Hitler
gorączkowo uzupełniał
straty, które ponosił na
wschodzie. Każdego dnia
dochodziły tam nowe
transporty
żołnierzy
i sprzętu. Część wojsk
przerzucano z zachodu
na wschód. O jednym z
takich transportów, który został rozładowany
na bocznicy kolejowej w
okolicy iławskiego dworca, grupa dowiedziała
się w ostatniej dekadzie
września 1944 roku.
– Nasz łącznik zostawił
w skrzynce kontaktowej informację o rozładunku dużej
grupy niemieckich żołnierzy
i sprzętu na bocznicy kolejowej na południe od dworca
w Iławie – zameldował dowódcy jeden z żołnierzy.
– Proponuję niezwłocznie
poinformować o tym sztab
– usłyszał w odpowiedzi. – Przygotujcie się do
nadania wieczornego komunikatu. Rozkazy ze sztabu
nadeszły niezwłocznie:
„Wyjaśnić, skąd jednostka przybyła, jaki ma stan
osobowy i gdzie zostanie
skierowana”. Na rozpoznanie do podiławskich
Osiedle willowe w przedwojennej Iławie. Czy to tu znajdowała się willa, w której
mieszkał komendant tutejszego obozu pracy?
lasów udało się sześciu
żołnierzy grupy rozpoz n awc zo - dy wersy jne j
– wśród nich podporucznik Józef Lipiński. Do rejonu rozlokowania wojsk
niemieckich dotarli we
wczesnych
godzinach
rannych.
– Musimy zorganizować
zasadzkę – zaproponował
jeden z żołnierzy. – Bez
zasięgnięcia języka nie dowiemy się, co to za jednostka i gdzie jest kierowana.
Reszta przytaknęła. Zasadzkę zorganizowano
na drodze leśnej w okolicach Stradomna. Po około
dwóch godzinach oczekiwania do ukrytych w
zaroślach Polaków zbliżyło się dwóch żołnierzy
Wehrmachtu. – Cicho,
coś słyszę – szepnął jeden
z Polaków. – Idą w naszą
stronę. Śpiewają niemiecką
piosenkę. Przygotujcie się!
Gdy Niemcy mijali
ukrytych w krzakach
dwóch żołnierzy polskich, pozostali zaszli ich
od tyłu, zarzucili im na
głowę pałatki, skrępowali ręce i zaciągnęli w głąb
lasu. Schwytano oficera
i podoficera – lekarza i
sanitariusza służących w
jednostce pancernej, którą, po ściągnięciu z frontu
zachodniego, miano skierować na front wschodni.
Pod Iławą jednostka spędzić miała zaledwie kil-
ka dni. – Obydwaj usilnie
prosili, by darować im życie – wspominał później
Józef Lipiński. – Błagali
nas, wyciągając z kieszeni
zdjęcia swoich żon i dzieci.
Nie mieliśmy zamiaru zabijać ich. Zabraliśmy jedynie
znaki tożsamości i w nocy
puściliśmy wolno – pisał
we wspomnieniach.
Żołnierze grupy rozpoznawczo-dywersyjnej
„Pomorze” obserwowali
rejon ześrodkowania jednostki pancernej przez
kilka kolejnych dni. Gdy
Niemcy załadowali się z
powrotem do wagonów i
ruszyli w stronę Działdowa, Polacy niezwłocznie
nadali meldunek do sztabu. Lotnictwo radzieckie
zbombardowało niemiecki transport zaledwie kilkadziesiąt minut później.
– Byliśmy upojeni sukcesem
– wspominał Lipiński.
Była to jedna z dwóch
znanych i udanych akcji
żołnierzy grupy „Pomorze” na terenach dawnego powiatu suskiego.
Nie była to jednak jedyna grupa polskich i radzieckich spadochroniarzy, która działała w tym
czasie w okolicach Iławy.
W literaturze i wspomnieniach poświęconym
akcjom rozpoznawczym
w Prusach Wschodnich
i Zachodnich, mowa jest
o zrzutach żołnierzy ra-
dzieckich w okolicach
Kamieńca i Zalewa. Oddziały te – w przeciwieństwie do żołnierzy z Polskiego
Samodzielnego
Batalionu Specjalnego z
grupy
rozpoznawczodywersyjnej „Pomorze”
– zostały schwytane w
obławach lub rozbite w
wyniku drobnych potyczek na terenie wroga.
Grupa „Pomorze” w
trakcie swoich działań
dostarczyła
sztabowi
informacji o systemie
umocnień,
fortyfikacji,
polach minowych, zlokalizowała lotniska polowe
wykorzystywane
przez wojska niemieckie
(jedno z takich lotnisk
znajdowało się w Iławie).
Działalność
żołnierzy
zakończyła się po nawiązaniu
bezpośredniego
kontaktu z nacierającymi
wojskami radzieckimi –
miało to miejsce 20 stycznia 1945 roku, w dwa dni
przed zdobyciem Iławy
przez Armię Czerwoną.
Kontakt z dowództwem
radzieckim nawiązano
w Lipinkach, niedaleko
Biskupca Pomorskiego.
To stamtąd kilkanaście
godzin później Niemcy
przypuścili kontratak w
kierunku na Iławę, który miał opóźnić marsz
wojsk radzieckich w stronę Zalewu Wiślanego…
Michał Młotek
Każdy, kto choć trochę interesował się
kiedyś historią, zapytany o „czarny
czwartek” przywołuje w swej pamięci krach
na giełdzie nowojorskiej z października
1929 roku. Na terenie Ziemi Lubawskiej
wyrażenie to nabiera jednak zupełnie nowego znaczenia.
Władze nazistowskich Niemiec już od pierwszego dnia
okupacji przystąpiły do eksterminacji ludności polskiej
i żydowskiej. Odpowiedzialność za czystki spoczywała
na grupach operacyjnych policji bezpieczeństwa, formacjach wojskowych SS oraz
oddziałach samoobrony zwanych Selbstschutzem, które na terenie Ziemi Lubawskiej składały się z Niemców
mieszkających od lat na tych
terenach.
Po
rozwiązaniu
Selbstschutzu akcjami eksterminacyjnymi kierowali funkcjonariusze niemieckiej służby
bezpieczeństwa. Odtąd zaczęto wzmagać terror, stosując tzw. system zakładników.
Często powodem aresztowań
była prowokacja. Na początku grudnia 1939 roku Niemcy podpalili stodołę przy
plebanii w Nowym Mieście.
Sprawców, rzecz jasna, nie
znaleziono, wzięto więc 15
zakładników. Publicznej egzekucji dokonano 7 grudnia
1939 roku.
Tego samego dnia, po zakończeniu egzekucji w Nowym
Mieście Lubawskim, załadowano na ciężarówkę kolejnych dziesięciu Polaków więzionych w starym więzieniu
i przetransportowano do Lubawy. Towarzyszyli im ci sami
SS-mani,
którzy
dokonali
zbrodni nowomiejskiej. Ciężarówka zatrzymała się przy
ulicy Gdańskiej. Skazanych
wprowadzono do pralni przy
ulicy Browarowej, skąd – podobnie jak w Nowym Mieście
– wyprowadzano po dwóch pod
ścianę na przeciwnej stronie ulicy. Komendantem egzekucji był tu Herbert Wiebe,
właściciel majątku pod Lidzbarkiem Welskim. Akcję rozstrzelania
przygotowywali
również okrutni i cyniczni
volksdeutsche lubawscy: Erwin Achelius, Reinhold Hartwig, Maks i Horst Eggertowie oraz Karol Wachman.
Do wieczora zwłoki leżały
na ulicy. Potem nadjechała
ciężarówka, wypełniona już
po brzegi trupami, na którą
wrzucono i te dziesięć ciał.
Samochód odjechał w niewiadomym kierunku, prawdopodobnie do lasku pod Borkiem
k. Lubawy, gdzie wykopano
wielki masowy grób.
Jako powód śmierci zakładników, którzy zginęli przy
ulicy Browarowej w niemieckich aktach Urzędu Stanu Cywilnego w Lubawie zapisano:
„nagły zgon na serce”. Wśród
ofiar mordu znalazł się ks.
Bolesław Pędzicha, prefekt
z Rypina. Zginął bezimiennie – dopiero później udało
się ustalić jego tożsamość.
Wszystkim chcącym pogłębić ten temat polecam książki „Lubawa. Z dziejów miasta
i okolic” oraz „Nowe Miasto.
Z dziejów miasta i powiatu”
wydane nakładem wydawnictwa
Pojezierze.
Ocenia się, że w pierwszych miesiącach okupacji
niemieckiej w wyniku masowych rozstrzeliwań zginęło
181 mieszkańców powiatu nowomiejskiego. Większość ofiar
przed straceniem była bita,
przetrzymywana i upodlana.
Do tortur i przesłuchań dochodziło w piwnicach siedziby Selbstschutzu znajdującej
się na ulicy Działyńskich
oraz w domu na ulicy Grunwaldzkiej w Nowym Mieście
Lubawskim.
Dziś,
powracając
pamięcią do tych najczarniejszych
dni historii Lubawy, odczuwamy, że wojna nie toczyła
się gdzieś daleko. Nie jest
to jedynie historia obrońców Westerplatte, zdobywców
Monte Cassino, czy walczących pod Stalingradem – wojna dotknęła nas wszystkich,
każdej rodziny, naszych bliskich. Pamiętajmy o tym
i uczcijmy bohaterów lubawskiej zimy 1939 roku, zatrzymując się choć na chwilę
w miejscu tragedii w kolejną
rocznicę ich śmierci.
Róża Kamińska
18
19
www.powiatilawski.pl
Zmiany w drugoligowym Jezioraku
Piłka siatkowa
Piłka nożna
Świąteczna Gala Zrywu
Od blisko dwudziestu już lat przeddzień
Wigilii Bożego Narodzenia (23 grudnia) zarezerwowany jest dla szeroko rozumianej
rodziny (działacze, trenerzy, byli i obecni
wychowankowie, przyjaciele klubu) Międzyszkolnego Klubu Sportowego „Zryw-Volley”,
która w tym właśnie dniu bierze udział w
Świątecznej Gali Siatkówki Zrywu. Nie inaczej będzie i w tym roku, choć w przeciwieństwie do lat poprzednich dojdzie do jednej
istotnej zmiany: gala po raz pierwszy w
historii odbędzie się w pachnącej jeszcze świeżością nowej hali iławskiego „mechanika”.
– Kiedy organizowaliśmy
Świąteczną Galę Siatkówki Zrywu po raz pierwszy,
chcieliśmy przede wszystkim fajnie się pobawić i miło
spędzić czas z zawodnikami,
którzy w naszym klubie stawiali pierwsze siatkarskie
kroki, a później kontynuowali swoją przygodą w innych,
będących już na wyższym poziomie rozgrywek klubach.
Okazja ku temu była wyśmienita, bo okres Świąt Boże-
go Narodzenia jest w zasadzie jedynym takim okresem
w roku, w którym zebranie
wszystkich rozproszonych
po całym kraju, i nie tylko,
wychowanków w ogóle jest
możliwe – wspomina Mieczysław Pietroczuk, trener
MKS Zryw-Volley Iława. –
Każda z dotychczasowych
edycji była wyjątkowa, niepowtarzalna, ale tegoroczna
gala zapowiada się szczególnie wyjątkowo. Rozegramy
Jednym ze stałych elementów Świątecznych Gal jest pamiątkowe zdjęcie uczestników
ją bowiem w „naszym” pięknym nowym gniazdku, czyli w nowej hali iławskiego
„mechanika”. Wszystkich
naszych wychowanków będę
mógł przywitać słowami:
„popatrzcie, o czymś takim
marzyliśmy przez lata, a teraz to nasze marzenie się ziściło!” – dodaje z uśmiechem.
Udział w tegorocznej gali
zapowiedzieli m.in. Patrycja
Polak (Centrostal Pałac Byd-
goszcz, reprezentantka kraju), Magdalena Pietroczuk,
Marcelina Krukowska, Marta Żmudzińska (wszystkie na
co dzień grają w śląskich i
trójmiejskich klubach I ligi),
Marta Kędzia, Paulina Eska,
Sylwia Pilarek, Małgorzata
Zaciek, Monika Gromadzka (kluby II ligi z Trzebinii,
Warszawy i Ostrołęki), Przemysław Stępień (Trefl Gdynia) i Maciej Rudol (SMS
Łódź – siatkówka plażowa).
www.powiatilawski.pl
Program tegorocznej gali:
• Czwartek 23 grudnia 2010 r., godz. 13: Turniej
Mini-Siatkówki Dziewcząt i Chłopców ze Szkółki Piłki Siatkowej oraz Kadra „B” Dziewcząt i
Chłopców MKS Zryw-Volley Iława
• Czwartek 23 grudnia 2010 r., godz. 16: Mecz Piłki Siatkowej Mężczyzn Wychowankowie – MKS
Zryw-Volley Iława
• Czwartek 23 grudnia 2010 r., godz. 17.30: wyróżnienia, symboliczne zdjęcie
• Czwartek 23 grudnia 2010 r., godz. 18: Mecz
Piłki Siatkowej Kobiet Wychowankowie – MKS
Zryw-Volley Iława
W środę 5 stycznia 2011 roku drugoligowy
Jeziorak Iława rozpocznie przygotowania
do rundy wiosennej. Zajęcia poprowadzi
już nowy szkoleniowiec (16 grudnia
jego nazwisko nie było jeszcze znane), bo
dotychczasowy trener biało-niebieskich Wojciech Tarnowski, w czwartek 15 grudnia
ustąpił z zajmowanego stanowiska.
Zmiana trenera najprawdopodobniej
nie
będzie jedyną, jaka w
przerwie zimowej zajdzie
w kadrze iławskiego drugoligowca. – To prawda,
korekty na pewno będą też
w samej kadrze zawodniczej
– mówi Kazimierz Paluszewski, dyrektor Jezioraka.
– Nie będzie chyba żadną
tajemnicą jeśli powiem, iż
powinniśmy rozejrzeć się za
wzmocnieniami w ofensywie, bo strzelanie bramek w
rundzie jesiennej przychodziło nam wyjątkowo trudno. No ale w szczegóły w tej
chwili nie chciałbym wnikać,
bo najpierw z „posiadanym
stanem”, mam na myśli także naszych zawodników będących na wypożyczeniach,
powinien zapoznać się nowy
szkoleniowiec – dodaje.
Przygotowania
do
rundy wiosennej grupy
wschodniej II ligi piłkarze Jezioraka rozpoczną
5 stycznia. Wtedy też oficjalnie przedstawiony im
zostanie nowy szkoleniowiec.
Już kilka dni później,
w sobotę 8 stycznia, iławianie wezmą udział
w turnieju halowym w
Iłowie. Pierwszy sparing
Wojciech Tarnowski nie jest już trenerem drugoligowego
Jezioraka Iława
rozegrają 17 stycznia, a
ich rywalem będzie Lech
Rypin (miejsce nie jest
znane). Kolejny test-mecz
rozegrają w drodze na
obóz
przygotowawczy
do Rewala – w sobotę 22
stycznia w Bytowie zmierzą się z Gryfem Wejherowo. We wspomnianym
Rewalu ekipa Jezioraka
będzie przebywała do 30
stycznia (i rozegra tam
Zdrowych i pogodnych Świąt Bożego
Narodzenia oraz pełnego sukcesów
Nowego Roku
życzą
dyrekcja i pracownicy Iławskiego
Centrum Sportu, Turystyki i Rekreacji
oraz Iławskiego Centrum Kultury
dwa sparingi, rywale
póki co nie są znani), a w
pierwszym po powrocie
do domu meczu kontrolnym zagra z Chojniczanką Chojnice ( 5 lutego na
płycie ze sztuczną nawierzchnią w Malborku).
Kolejnymi rywalami iławian będą: Olimpia Grudziądz (9 lutego w Grudziądzu), Huragan Morąg
(12 lutego najprawdo-
podobniej w Olsztynie),
Mrągovia Mrągowo (19
lutego najprawdopodobniej w Olsztynie) oraz
Bałtyk Gdynia (26 lutego
w Gdyni).
Inauguracja rudny wiosennej grupy wschodniej
II ligi zaplanowana została na 5-6 marca 2011
r. Jeziorak Iława zagra na
wyjeździe z Okocimskim
KS Brzesko.
R:2010/13/45/I
SUPERMARKET
OGÓLNOSPOŻYWCZY
BILLBOARD BRICO_110_v2_1.ai
26-05-09
13:10:07
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
R:2010/12/46/B

Podobne dokumenty

Panorama Regionu #1/11/2014 5 listopada 2014 Czytaj

Panorama Regionu #1/11/2014 5 listopada 2014 Czytaj Chyba nikt się nie spodziewał takiej pięknej pogody w  miniony weekend. To były chwile zadumy i  wspomnień zarówno w  domach, na cmentarzach, ale również na muzycznych zaduszkach w  wielu ośrodkach...

Bardziej szczegółowo