wielkopolskie_i-kw-2.. - Instytut na rzecz Ekorozwoju

INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
INSTITUTE FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT
W interesie przyszłych pokoleń / In the interest of the future generations
PROGRAM AKTYWNEJ EDUKACJI NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
EKO-HERKULES
ul. Nabielaka 15 lok. 1
00-743 Warszawa/Warsaw
POLAND
www.ine-isd.org.pl
Tel./Phone:
Tel./Phone:
Tel./Phone:
Fax.:
E-mail:
(48-22) 851-04-02
(48-22) 851-04-03
(48-22) 851-04-04
(48-22) 851-04-00
[email protected]
Monitoring postępów zrównoważonego rozwoju
Doniesienia uczestnika Sieci Informacyjno-Rozpowszechniającej
województwo wielkopolskie – I kwartał 2009 r.
Małgorzata Stępniewska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Centrum Edukacyjne Ochrony Środowiska
i Zrównoważonego Rozwoju
1. Transport
Wielkopolska stawia na drogi
Temat remontów i budowy dróg dominował w I kwartale br. w relacjach prasowych z
zakresu objętego monitoringiem. Dziennikarze podkreślali, że najbliższy rok będzie czasem
bardzo intensywnych robót na drogach. Cytowano wojewodę wielkopolskiego Piotra Florka,
zdaniem którego największe wyzwanie dla Wielkopolski na ten rok to remonty na drogach
krajowych.
Priorytetem dla województwa jest droga nr 5 z Poznania do Wrocławia, która
przynajmniej w Wielkopolsce przed EURO 2012 ma być dwupasmowa. W styczniu br.
odcinek drogi nr 5 "Kaczkowo-Korzeńsko" trafił na zaktualizowaną Listę projektów
indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013,
z planowanym dofinansowaniem w wysokości 619 mln zł.
W końcową fazę, po trzech latach prac, wkracza przebudowa drogi S11 na odcinku
Poznań-Kórnik. Pod koniec maja kierowcy będą mogli już korzystać z 14 km ekspresowej
trasy. Inwestycja kosztowała 160 mln zł. Na finiszu prac emocje mieszkańców Kórnika
wywołuje przejazd nad obwodnicą, znajdujący się w ciągu ulicy Dworcowej. Tunel
zaprojektowano z myślą o pieszych i rowerzystach, z możliwością przejazdu karetek
pogotowia. Żądanie udostępnienia tunelu dla samochodów osobowych zawarto w petycji
złożonej w Urzędzie Miejskim w Kórniku, podpisanej przez 1250 mieszkańców. Pod
naciskiem mieszkańców inwestor – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
(GDDKiA) – zdecydował się udostępnić przejazd dla aut.
SPONSORZY:
PATRONAT
MEDIALNY:
Według GDDKiA jeszcze w tym roku przeprowadzona zostanie kompleksowa
modernizacja drogi krajowej nr 12, na odcinku od Kuchar do Gołuchowa. Wzdłuż drogi
wybudowana zostanie ścieżka rowerowa, co ma umożliwić mieszkańcom Kalisza dojazd
rowerem do Gołuchowa, popularnej miejscowości rekreacyjno-turystycznej.
W Wielkopolsce dyskutowano także temat strategicznej dla Wielkopolski drogi
krajowej nr 11 (ze Śląska przez Kępno, Poznań, Piłę nad morze). Warunkiem jej budowy jako
dwupasmowej ekspresówki jest włączenie do europejskiej sieci transportowej (TEN-T). Bez
tego nie ma szansy na dofinansowanie z Unii Europejskiej. Tymczasem taką decyzję Komisja
Europejska podejmie nie wcześniej niż pod koniec roku. Niektórzy politycy powątpiewają
czy „jedenastka” spełnia wymogi, tj. czy łącząc Śląsk z morzem ma znaczenie
ponadnarodowe. Orientacyjny koszt budowy drogi 11 jako dwupasmowej ekspresówki
wynosi dziś około 15 mld zł.
Na prace drogowe w 2009 r. duże nakłady przeznaczy zarówno administracja
województwa, jak i powiatowa i gminna. 23 stycznia br. zarząd województwa podjął decyzję
o wyasygnowaniu 69 mln zł na pięć drogowych przedsięwzięć: remonty dróg nr 270
(Świętosławice-Podkiejsze), nr 178 (z Radosiewa do Trzcianki), nr 450 (DoruchówTorzeniec) i nr 187 (z Szamotuł do Obornik) oraz budowę obwodnicy Krobii. Z kolei 62,5
mln zł trafi do Wielkopolski w 2009 r. w ramach „Narodowego Programu Przebudowy Dróg
Lokalnych w latach 2008–2011”. Ze środków tych w 2009 r. przebudowanych ma zostać 70
km dróg powiatowych oraz 41 km dróg gminnych. Prasa podawała liczne przykłady
inwestycji drogowych planowanych przez samorząd lokalny. Wymienić tu można Starostwo
Powiatowe w Kaliszu, które przygotowuje największą w historii powiatu kaliskiego
inwestycję drogową. Przebudowa drogi powiatowej Zbiersk-Tymianek ma kosztować 20 mln
zł i będzie dofinansowana z Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Inny
przykład to gmina Ostrów Wielkopolski, która w tym roku zamierza wydać na budowę dróg 2
mln zł (przy planowanych dochodach 38 mln zł).
W relacjach dotyczących intensywnych robót na drogach często pojawiały się
zagadnienia ochrony środowiska, zwykle formułowane jako „przeszkody związane
z ekologią”. Przedstawiając plany inwestycyjne na 2009 r. w zakresie infrastruktury
drogowej, prasa przytaczała postulaty drogowców adresowane do rządu. Dotyczyły one
uregulowania spraw na styku inwestycji drogowych i ochrony środowiska, w tym ukończenia
uchwalania obszarów Natura 2000 oraz skrócenia – zbyt długo ich zdaniem trwającej –
procedury oceny oddziaływania inwestycji na środowisko.
Kwestie ochrony środowiska pojawiły się m.in. w relacjach prasowych dotyczących
budowy odcinka autostrady A2 z Nowego Tomyśla do Świecka, na którym prace rozpocząć
się mają w kwietniu. Jak już wcześniej wskazywali dziennikarze, liczba przejść dla zwierząt
na nowo budowanym odcinku będzie większa niż kolumn alarmowych. Teraz prasa zauważa
także, że nie wiadomo, czy uda się dotrzymać terminu oddania ostatniego odcinka A2 (koniec
2011 r.), co wynika ze zmiany przepisów w zakresie ochrony środowiska i konieczności
uaktualnienia przez Autostradę Wielkopolską raportu o oddziaływaniu inwestycji na
środowisko.
Drogi i tory na EURO 2012
Miasto Poznań stworzyło nową spółkę celową Infrastruktura Euro Poznań 2012. Jej
zadaniem będzie nadzór nad trzema dużymi inwestycjami komunikacyjnymi: budową trasy
2
tramwajowej na Franowo (koszt ok. 310 mln zł), przedłużeniem Poznańskiego Szybkiego
Tramwaju do Dworca Zachodniego (ok. 85 mln zł) oraz poszerzeniem ulicy Grunwaldzkiej
do dwóch pasów ruchu w każdą stronę, od ul. Smoluchowskiego do rogatek miasta (ok. 144
mln zł). Wszystkie inwestycje mają być ukończone przed rozpoczęciem EURO 2012.
Tymczasem przebudowa ul. Grunwaldzkiej została w lutym br. oceniona przez spółkę
PL.2012 jako „krytycznie opóźniona”. Miasto Poznań wycofało także z ogólnopolskiego tzw.
master planu (listy inwestycji kluczowych dla sprawnego przeprowadzenia EURO 2012
w Polsce), budowę odcinka III ramy komunikacyjnej (odcinek Dąbrowskiego-Głogowska).
Miasto deklaruje, że nie rezygnuje z budowy III ramy, ale ze względu na koszty jej
utworzenie do 2012 r. jest niemożliwe. Do „master planu” miasto zgłosiło natomiast nowe
inwestycje. Oprócz wspomnianej wyżej budowy tras tramwajowych to odnowa infrastruktury
transportu publicznego, budowa systemu sterowania ruchem na ulicach wraz z systemem
informacji za pomocą znaków zmiennej treści, przebudowa ul. Obornickiej od ronda
Obornickiego do wiaduktu nad torami, a także modernizacja ulic Bułgarskiej, Węgorka,
Ptasiej, Rumuńskiej, Wałbrzyskiej, Grunwaldzkiej i Marcelińskiej.
Poznańscy rowerzyści chcą tramwaju do Naramowic
Korki na Naramowicach można rozładować tylko poprzez budowę nowej trasy
tramwajowej – uważają przedstawiciele Sekcji Rowerzystów Miejskich (SRM). W lutym br.
przekazali ten pomysł wiceprezydentowi Poznania Mirosławowi Kruszyńskiemu.
Położone w północnej części Poznania Naramowice znajdują się w fazie rozwoju i są
rozbudowywane o nowe osiedla. Poranne i popołudniowe korki na ul. Naramowickiej, osi
Naramowic, są regułą dla mieszkańców tej części Poznania. Ul. Naramowicka to jedyna
i wąska trasa w kierunku centrum. Uciążliwości komunikacyjne miasto planuje rozwiązać
poprzez budowę dwujezdniowej ul. Nowej Naramowickiej. Planowana ulica będzie mieć ok.
2,5 km, a jej projekt ma być gotowy do końca roku. Nowa Naramowicka będzie kosztować
ok. 300 mln zł i ma powstać w okolicach 2012 r.
Zdaniem przedstawicieli SRM, nowa ulica nie rozwiąże problemów komunikacyjnych
na Naramowicach. Jak argumentują, dla kierowców nie będzie miało znaczenia, czy stoją
w korku na jednym, czy na dwóch pasach. Poza tym w ten sposób miasto przyzwyczaja
mieszkańców do transportu indywidualnego, zamiast faworyzować komunikację zbiorową.
Przedstawiciele SRM uważają, że problem Naramowic może rozwiązać wybudowanie
nowej trasy tramwajowej wzdłuż ul. Nowej Naramowickiej. Tramwaj mógłby dojeżdżać do
Różanego Potoku, dzięki czemu obsłużyłby też część campusu Uniwersytetu im.
A. Mickiewicza na Morasku. Według SRM połączenie budowy ul. Nowej Naramowickiej ze
stworzeniem proponowanej przez nich trasy tramwajowej będzie bardzo korzystne finansowo.
Według Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu, pomysł jest ciekawy, ale
wymaga analizy możliwości technicznych i ekonomicznych. Poza tym jest to kwestia odległej
przyszłości, gdyż tramwaj na Naramowice nie jest na razie wpisany do Wieloletniego
Programu Inwestycyjnego.
3
2.
Energetyka
Dotacje dla rolników i firm inwestujących w energię odnawialną na wsi
Z roku na rok maleje zapotrzebowanie na cukier, a co za tym idzie areał uprawy
buraków cukrowych. Spada także dochodowość tej produkcji. Pomoc dla rolników i firm ma
zapewnić Krajowy Program Restrukturyzacji, który w Wielkopolsce objął 153 gminy.
Rolnicy, którzy udokumentują, że musieli ograniczyć uprawę buraków lub całkowicie z niej
zrezygnować, mogą liczyć na zwrot 40% kosztów maszyn potrzebnych do zmiany kierunku
produkcji. Innym beneficjentem programu będą mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa,
prowadzące działalność na terenach gmin dotkniętych procesem restrukturyzacji. Pomoc
finansowa (zwrot 50% kosztów) będzie przyznawana na inwestycje związane
z przetwarzaniem surowców rolnych na cele energetyczne.
Nowe elektrownie wiatrowe w Wielkopolsce
W lutym br. prasa szeroko donosiła o wizycie Zbigniewa Bońka, który w gminach
Osieczna i Lipno w imieniu firmy Bonwind II przekonywał do budowy elektrowni
wiatrowych. Firma, którą reprezentował Boniek, chce wybudować 50 wiatraków o łącznej
mocy 140 MW. Na terenie gminy Osieczna jest zainteresowana okolicami wsi Drzeczkowo
i Witosław, zaś w gminie Lipno rejonem wsi Targowisko, Żakowo i Sulejewo. Cała
inwestycja ma kosztować 210 mln euro.
Zdaniem dziennikarzy, mimo że najwięcej elektrowni wiatrowych buduje się na
Pomorzu, a w Wielkopolsce obecnie stoją tylko pojedyncze wiatraki, to wkrótce region może
wyrosnąć na potęgę w tej dziedzinie. W najbliższych latach ma powstać w województwie
ponad 140 nowych wiatraków. W gminie Margonin firma Relax Wind Park rozpoczęła już
budowę największej w kraju farmy liczącej docelowo 60 wiatraków o łącznej mocy 120 MW.
Rozpoczęła się już budowa tzw. głównego punktu zasilania, wylano też fundamenty pod 11
pierwszych masztów. Wszystkie wiatraki mają stanąć w ciągu dwóch, trzech lat na
prywatnych gruntach. Także w tym roku pierwsze z zaplanowanych 34 wiatraków chce
postawić na terenie gminy Kuślin firma KoldWind. Planowana inwestycja znajduje się
w odległości 4-11 km od obszaru Natura 2000. Turbiny mają być zlokalizowane poza trasami
migracji ptaków. Inwestor uzyskał już decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody
na realizację przedsięwzięcia. Duża inwestycja ma być także realizowana w gminie
Mieleszyn pod Gnieznem. Firma PS Wind Management zamierza tam wybudować 48
wiatraków o łącznej mocy 140 MW. Inwestycja rozpisana jest na trzy lata. Z kolei w gminach
Zagórów i Strzałkowo staną trzy wiatraki o mocy od 600 do 800 kW każdy.
W relacjach prasowych podkreślano korzyści z budowy elektrowni wiatrowych,
w tym zyski z podatków – 2% z wielomilionowych inwestycji to potężny zastrzyk finansowy
dla małych budżetów – oraz zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych.
Dalia rozwija produkcję energii z biomasy
Dalkia Polska chce za cztery lata przynajmniej 15% swojej energii produkować ze
źródeł odnawialnych. Szacuje się, że w tym celu zakłady Dalkii będą zużywać rocznie 350
tys. ton biomasy. Firma jedną czwartą potrzebnej biomasy chce pozyskiwać z własnych
upraw. Z tego względu Dalkia zainwestowała w uprawę roślin energetycznych. Nowa spółka
4
grupy Dalkia, Dalkia Paliwa, począwszy od roku 2009 w okolicach Poznania obsadzi
roślinami energetycznymi 1400 ha gruntów.
Współspalanie węgla z biomasą Dalkia stosuje już w Poznaniu i w Łodzi. W Dalkii
Poznań Zespole Elektrociepłowni Poznańskich S.A. w roku 2008 udział biomasy w paliwie
wyniósł ok. 8 proc.
Budowa „Term Maltańskich”
W Poznaniu w maju br. ma ruszyć budowa „Term Maltańskich”, kompleksu
wypoczynkowo – sportowego, zlokalizowanego na północnym brzegu Jeziora Maltańskiego.
Na powierzchni 15 ha powstanie: w części sportowej - basen o wymiarach olimpijskich
i basen z wieżą do skoków, w części rekreacyjnej – baseny solankowe wewnętrzny
i zewnętrzny, brodzik dla dzieci, zjeżdżalnie z efektami świetlnymi i akustycznymi, rwąca
rzeka, sztuczna fala, wodospady, sauny fińskie i parowe oraz solaria. Baseny solankowe
bazować będą na wodach geotermalnych o temperaturze 38oC, znajdujących się 1000 m pod
powierzchnią ziemi. Inwestor rozważa wykorzystanie wód geotermalnych do ogrzania całego
kompleksu sportowo-rekreacyjnego. W tym przypadku trzeba by wykonać głębszy odwiert na
głębokości 3 tysięcy metrów, do wód o temperaturze 70oC. Koszt inwestycji sięgałby
kilkudziesięciu milionów złotych.
Dziennikarze zauważali, że w Wielkopolsce nie udało się do tej pory zrealizować
żadnego z planów wykorzystania wód geotermalnych. O ich eksploatacji mówiło się
w kontekście takich miast jak Wągrowiec, Czarnków, Ślesin, Koło. Z powodu kłopotów
organizacyjnych, finansowych oraz braku pomysłu na wykorzystanie dużych ilości tych wód,
żadnego z projektów nie zrealizowano. Najbardziej spektakularny z planów powstał w 1997 r.
w Czarnkowie, gdzie zakładano budowę sieci ciepłowniczej, centrum rekreacyjnosportowego, kompleksu szklarniowego oraz suszarni drewna wykorzystujących wody
geotermalne.
Zdaniem Państwowego Instytutu Geologicznego Wielkopolska leży na obszarach
korzystnych pod względem możliwości wykorzystania wód geotermalnych. NFOŚiGW na
dofinansowanie przedsięwzięć geotermalnych i elektrowni wodnych w latach 2009-2011
planuje przeznaczyć ok. 300 mln zł. Z Wielkopolski jeszcze nigdy nie wpłynęły wnioski
o dofinansowanie przedsięwzięć związanych z pozyskiwaniem wód geotermalnych.
3. Natura 2000
„Dolina Samicy” wciąż opóźnia budowę zachodniej obwodnicy Poznania
Wskutek protestów mieszkańców Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
uchylił opinię Ministra Środowiska zatwierdzającą przebieg zachodniej obwodnicy Poznania
przez Obszar Specjalnej Ochrony „Dolina Samicy”. Drogowcy postanowili więc podzielić ten
odcinek. I tak dla spornych 5,5 km od węzła Swadzim do węzła Rokietnica opracują nowe
warianty przebiegu drogi, a na pozostałe 7 km (Rokietnica-Złotkowo) wystąpili o pozwolenie
na budowę. Chcą, aby ruszyła w trzecim kwartale tego roku. Prasa negatywnie oceniła
protesty mieszkańców, które jej zdaniem opóźnią jedynie budowę 5,5 km obwodnicy.
5
Dostają klucze od Natury
W I kwartale br. firma deweloperska JakśBud kontynuowała szeroką reklamę „Osiedla
NATURA”, budowanego w Biedrusku, około dziesięć kilometrów na północ od Poznania. Do
tej pory firma postawiła 32 domy w zabudowie szeregowej, w planach ma budowę miejskiego
rynku oraz domów jednorodzinnych, stacji benzynowej i marketu.
Atrakcyjność Biedruska łączy się z jego bliskością do Poznania, a jednocześnie
usytuowaniem w pobliżu terenów cennych przyrodniczo – rezerwatów "Gogulec"
i "Śnieżycowy Jar" oraz Specjalnego Obszaru Ochrony Biedrusko. Ten ostatni obejmuje
ponad 9,5 tys. ha poligonu Biedrusko, z rozległymi murawami psammofilnymi, zaroślami,
wrzosowiskami oraz łąkami ziołoroślowymi.
Należy się spodziewać, że w najbliższej przyszłości na rynek trafiać będzie coraz
więcej ofert mieszkań budowanych w Biedrusku. Szacunki przewidują, że do roku 2013-2015
liczba mieszkańców Biedruska wzrośnie pięciokrotnie, z obecnych 2 tys. do 10 tys. Do końca
lat 80-tych Biedrusko było garnizonem zamkniętym. Obecnie wieś jest ogólnie dostępna.
Ograniczenie działalności wojskowej na poligonie Biedrusko spowodowało, że od kilku lat
Agencja Mienia Wojskowego sprzedaje tereny należące niegdyś do wojska. Wśród
nabywców znalazło się czterech deweloperów. Już na początku tego roku w związku
z budową przez firmę Symbioza osiedla domów jednorodzinnych „Błękitny Staw”
protestowali ekolodzy i mieszkańcy. Powód to wycinka pod inwestycję kilkuset drzew.
KE zajmie się kopalnią Konin
Nie ustają kontrowersje wokół wydanej przez Ministerstwo Środowiska zgody dla
Kopalni Konin na eksploatację odkrywki węgla brunatnego na pograniczu Wielkopolski
i woj. kujawsko-pomorskiego. Odkrywkę „Tomisławice II” zaprojektowano w odległości
kilku kilometrów od jeziora Gopło i Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia, stanowiącego
Obszar Specjalnej Ochrony Natura 2000. Stowarzyszenie Ochrony Środowiska Naturalnego
"Przyjezierze" o sporze poinformowało Komisję Europejską. KE zwróciła się do polskiego
rządu o przedstawienie całości dokumentacji dotyczącej odkrywki „Tomisławice II”.
Tymczasem 10 marca Samorządowe Kolegium Odwoławcze wstrzymało wykonanie
decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, która
umożliwiała budowę odkrywki Tomisławice. Do czasu rozpatrzenia wniosku o unieważnienie
decyzji żadne prace nie mogą być kontynuowane.
Materiały źródłowe:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Aleksandrzak M.. Dobra droga do Gołuchowa. Ziemia Kaliska, 20-02-2009, T./Nr 8.
Bińczak R., Inwestycje za 8 milionów. Ziemia Kaliska, 23-01-2009, T./Nr 4.
Bojarski L.. Zarobić na wietrze w polu. Gazeta Wyborcza – Poznań, 29-01-2009, DZ./24.
Bojarski L.. Przetarg na zachodnią obwodnicę Poznania! Gazeta Wyborcza – Poznań, 04-02-2009,
DZ./Nr 29.
Bojarski L.. Są pieniądze na kolejny odcinek ekspresowej „piątki”. Gazeta Wyborcza – Poznań,
04-02-2009, DZ./Nr 29.
Bojarski L.. Bój o miliony i obwodnicę. Gazeta Wyborcza – Poznań, 25-02-2009, DZ./Nr 47.
Cylka T.. Drodze numer 11 bardzo daleko do Europy. 16-01-2009. DZ./13.
Cylka T.. Dodatkowo pięć dróg do remontu. Głos Wielkopolski, 26-01-2009, DZ./21.
6
9. Cylka T.. Budowa autostrady do Świecka może rozpocząć się w kwietniu. Głos Wielkopolski,
04-02-2009, DZ./Nr 29.
10. Cylka T.. Wicepremier wskazał drogi do remontu. Głos Wielkopolski, 14-02-2009, DZ./Nr 11.
11. CYT. Wojewoda stawia na drogi. Głos Wielkopolski, 10/11-01-2009, DZ./Nr 8.
12. Domżał R.. Rok intensywnych robót na drogach. Głos Wielkopolski (dodatek), 07-01-2009, DZ./
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
Nr 5.
Domżał R.. Tunel niezgody w Kórniku. Głos Wielkopolski, 31-01-2009, DZ./Nr 25.
EBI. Przebudują drogę. Ziemia Kaliska, 13-02-2009,T./7.
Gazeta Prawna. Nowe elektrownie wiatrowe w Wielkopolsce. 14-01-2009, DZ./Nr 9.
Kaczyńska M.. Miliony za dotacje za rezygnację z buraków, Głos Wielkopolski (dodatek),
31-12-2008/01-01-2009, DZ./Nr 304.
Kaczyńska M.. Dostają klucze od Natury. Głos Wielkopolski (dodatek), 24-02-2009, DZ./ Nr 46.
Kisiel B.. Woda spod Malty ogrzeje też osiedle? Głos Wielkopolski, 27-01-2009, DZ./Nr 17.
Krupa-Dąbrowska R.. Przepisy wciąż utrudniają budowę dróg. Rzeczpospolita (dodatek),
06-02-2009, DZ./Nr 31.
LEH. S11 do Kórnika na finiszu. Gazeta Wyborcza-Poznań, 24-02-2009, DZ./Nr 46.
Lista projektów indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
2007-2013, Aktualizacja styczeń 2009 [Dokument elektroniczny]. Tryb dostępu.
http.//www.mrr.gov.pl/Aktualnosci/Documents/2009.01.30_Lista_projektow_indywidualnych_PO
IiS.pdf
Lista zakwalifikowanych wniosków do dofinansowania w 2009 roku z budżetu państwa w ramach
Programu Wieloletniego pod nazwą ,,Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych 20082011". [Dokument elektroniczny]. Tryb dostępu. http.//bip.mswia.gov.pl/portal/bip/175/17721/,
data wejścia. 14-03-2009.
MAK. Dalkia rozwija produkcję energii z rolniczej biomasy. Rzeczpospolita, 17/18-01-2009, DZ./
Nr 14.
Mikos P.. „Dwójka” wybuduje autostradę A2. Głos Wielkopolski, 28-01/01-03-2009. DZ./Nr 50.
Noske T.. Wyda miliard na wiatraki. Fakt Warszawa, 17-02-2009, DZ./Nr 40.
Osiedle Błękitny Staw – Biedrusko, http.//www.blekitny-staw.pl/index.htm
Osiedle Natura – Biedrusko, http.//www.jaks-bud.pl/index.php3?show=biedrusko
PIO. Czy jeziora wyschną. Trybuna, 12-01-2009, DZ./Nr 36.
Rembowski A.. „Krytyczne opóźnienia” Poznania na EURO 2012. Głos Wielkopolski,
03-02-2009, DZ./Nr 28.
Roik M.. Wielkopolska wykorzysta złoża gorących wód? Głos Wielkopolski (dodatek),
11-02-2009, DZ./Nr 35.
Stefańska A.. Powolne drogi. Rzeczpospolita, 12-01-2009, DZ./Nr 9.
Sternal K.. Boniek przekonuje do budowy wiatraków. Głos Wielkopolski, 07/08-02-2009,
DZ./Nr 32.
Termy Maltańskie Sp. z o.o., http.//www.termymaltanskie.com.pl/
Trzebiatowski B.. Poznań w 2009 roku, Głos Wielkopolski, 29-12-2008, DZ./Nr 302.
Wybieralski M.. Drogi i tory na EURO 2012. Gazeta Wyborcza – Poznań, 29-01-2009, DZ./Nr 24.
Wybieralski M.. Nowe tory do Naramowic? Gazeta Wyborcza – Poznań, 03-02-2009, DZ./ Nr 28.
7