LESZEK CIECIURA 1925–2009

LESZEK CIECIURA – WSPOMNIENIE
275
POSTÊPY BIOLOGII KOMÓRKI
TOM 37 2010 NR 2 (275–277)
LESZEK CIECIURA
1925–2009
Prof. dr hab. med. dr h. c. Leszek Cieciura urodzi³ siê w Chrzanowie. W czasie
okupacji pracowa³, w systemie trzyzmianowym, w miejscowej fabryce lokomotyw
FABLOK i równoczeœnie sam uczy³ siê. W 1945 roku zda³ maturê i rozpocz¹³ studia
na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagielloñskiego. W 1948 roku zosta³ wcielony
do wojska i kontynuowa³ studia w ramach Kompanii Akademickiej przy Akademii
Medycznej w Krakowie. Dyplom otrzyma³ w
roku 1951. Ju¿ w czasie studiów interesowa³
siê prac¹ naukow¹ – by³ cz³onkiem Ko³a
Naukowego przy Zak³adzie Biologii,
kierowanym przez prof. dr S. Skowrona,
pracowa³ jako hospitant w Klinice
Neurologicznej u prof. dr R. Arendta, by³
tak¿e seminarzyst¹ w Zak³adzie Historii
Medycyny AM w Krakowie (kierownik prof.
dr S. Szumowski). Zamiast pracy w klinice i
dzia³alnoœci naukowo-dydaktycznej odby³ wraz
z ¿on¹ – stomatologiem i trójk¹ dzieci typow¹
dla lekarzy wojskowych, wêdrówkê po
garnizonach, oraz wiosenno-letnich i zimowych poligonach wojskowych.
W roku 1956 kpt. lek. Leszek Cieciura
zosta³ przeniesiony s³u¿bowo do Wojskowego
Centrum Wyszkolenia Sanitarnego w £odzi,
gdzie pocz¹tkowo by³ wyk³adowc¹ interny, a w roku 1958, gdy powo³ano Wojskow¹
Akademiê Medyczn¹ zosta³ st. asystentem w Katedrze Histologii i Embriologii,
kierowanej przez prof. dr Stefana Bagiñskiego. W roku 1959 obroni³ pracê
doktorsk¹ (by³ to pierwszy doktorat w Wydziale Lekarskim WAM), a w 1964 roku
uzyska³ stopieñ doktora habilitowanego i nominacjê na stanowisko kierownika Katedry
Histologii i Embriologii. W 1972 roku p³k Leszek Cieciura zosta³ profesorem
nadzwyczajnym, a w 1979 r. profesorem zwyczajnym. Katedr¹ Histologii i
Embriologii, któr¹ zorganizowa³ od podstaw, w obiekcie WAM przy Placu 9 Maja
276
HIERONIM BARTEL
(aktualnie Placu Hallera), kierowa³ do chwili przejœcia na emeryturê w roku 1991.
W styczniu 2001 roku otrzyma³ godnoœæ doktora honoris causa Wojskowej
Akademii Medycznej.
Praca doktorska w formie monografii pt. „Badania cytologiczne ³o¿yska ludzkiego
w ró¿nych okresach rozwoju” zosta³a wydana przez PZWL (Warszawa, 1960).
Opisy wczesnych okresów rozwoju ³o¿yska ludzkiego, a przede wszystkim rozwój
p¹czków trofoblastycznych s¹ oryginalne i zosta³y wpisane do piœmiennictwa
poœwiêconego ³o¿ysku.
Profesor Leszek Cieciura jest jednym z pionierów histochemii oraz mikroskopii
elektronowej w Polsce. Nale¿y do kilkuosobowego grona za³o¿ycieli Polskiego
Towarzystwa Histochemików i Cytochemików, które powsta³o w roku 1961.
Dwukrotnie organizowa³ sympozja PTHC w Uniejowie (XII i XIX). Ich wysoki
poziom merytoryczny, udzia³ goœci zagranicznych, a przede wszystkim atmosfera
obrad i imprez towarzysz¹cych, nad któr¹ dominowa³ Profesor Cieciura, wpisa³y
siê w historiê spotkañ polskich histochemików. W roku 1995 zosta³ cz³onkiem
honorowym Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików.
By³ cz³onkiem Komitetu Patofizjologii Komórki i Komitetu Cytobiologii PAN.
Przez dwie kadencje kierowa³ Komisj¹ Mikroskopii Elektronowej Komitetu Patofizjologii Komórki Polskiej Akademii Nauk
Katedrze Histologii i Embriologii WAM zainstalowano w roku 1974 pierwszy w Polsce,
w naukach medycznych, mikroskop firmy Philips. W Pracowni Mikroskopii Elektronowej,
z ¿yczliw¹ pomoc¹ Profesora, wykonano wiele prac doktorskich oraz ponad 20 prac
habilitacyjnych z ró¿nych specjalnoœci medycznych. Otwartoœæ na wspó³pracê (inicjowanie tematów badawczych w ramach uczelni, pomiêdzy uczelniami oraz z
zagranicznymi placówkami naukowymi) by³a charakterystyczna dla Profesora.
W Katedrze Histologii i Embriologii Wojskowej Akademii Medycznej, mimo i¿
uczelnia wojskowa znajdowa³a siê pod specjalnym nadzorem wojskowych s³u¿b
specjalnych i wymaga³o to wielu, czêsto k³opotliwych, zabiegów organizacyjnych, goœcili
liczni prominentni profesorowie zagraniczni. W Katedrze byli miêdzy innymi: prof.
K. Ogawa z Kyoto – prezes Œwiatowej Federacji Towarzystw Histochemików i
Cytochemików; prof. V. E. Cosslett z Cambridge oraz A. Maunsbach z Aahus –
prezesi Œwiatowej Federacji Towarzystw Mikroskopii Elektronowej, prof. O. Nilsson
z Instytutu Biomedycznego w Uppsali, prof. K. Smetana z Uniwersytetu w Pradze,
prof. L. Vollrath z Uniwersytetu w Mainz.
W latach szeœædziesi¹tych i siedemdziesi¹tych XX wieku wspó³pracuj¹c ze
stomatologami ³ódzkiej Akademii Medycznej wysun¹³ hipotezê o immunologicznym
pod³o¿u paradontopatii, co w œwietle wspó³czesnej wiedzy o tej powszechnej dolegliwoœci nie budzi w¹tpliwoœci.
Profesor Cieciura jest pionierem badañ stereologicznych mitochondriów w ich
ró¿nych stanach metabolicznych oraz przede wszystkim zastosowania techniki freeze
etching do analizy b³on mitochondrialnych i innych komórki. Liczne publikacje z tego
zakresu zosta³y wyró¿nione miêdzy innymi nagrod¹ Sekretarza Naukowego PAN.
Zespó³ Profesora uczestniczy³ przez lata w miêdzynarodowym programie badawczym
LESZEK CIECIURA – WSPOMNIENIE
277
„Interkosmos”, koordynowanym przez PAN. W ramach tego programu badano
miêdzy innymi zmiany submikroskopowe w miêœniach szkieletowych oraz w nerce
pod wp³ywem niewa¿koœci, w hipokinezji. Prowadzono tak¿e badania nad rytmami
biologicznymi.
By³ œwietnym nauczycielem akademickim. Mia³ dar wyjaœniania zawi³oœci struktur
mikroskopowych oraz rozwoju zarodkowego narz¹dów, pos³uguj¹c siê prostym
barwnym jêzykiem i kolorow¹ kred¹.
Z myœl¹ o dydaktycznym wykorzystaniu, w katedrze nakrêcono kilka filmów
naukowo-dydaktycznych (Technika histologiczna, Podstawy cytogenetyki, Mikroskopia elektronowa w medycynie, Podstawy embriologii, Komórki zwierzêce). Re¿yserem wiêkszoœci tych filmów by³ Karol Marczak pionier filmu naukowego w Polsce
zwi¹zany z ³ódzk¹ Wytwórni¹ Filmów Oœwiatowych.
Po przejœciu na emeryturê, przez 18 lat systematycznie w ka¿dy czwartek o
godzinie 10.00 odwiedza³ Katedrê. Potrafi³ interesuj¹co opowiadaæ i dominowa³ w
ka¿dej dyskusji. Interesowa³ siê turystyk¹, znakomicie zna³ siê na roœlinach (kwiatach,
krzewach), z których wiele uprawia³ we w³asnym ogródku. Pisa³ fraszki. Oto jedna
z nich "Sukces kolegi rzecz mi³a, ale wychodzi ¿y³a".
Zmar³ 3 paŸdziernika 2009 roku, najprawdopodobniej z powodu gwa³townie
przebiegaj¹cego procesu nowotworowego. Zosta³ pochowany na znanym ³ódzkim
cmentarzu „Na do³ach”.
£ódŸ, 10 lutego 2010 r.
Hieronim Bartel
Katedra Histologii i Embriologii
Uniwersytetu Medycznego w £odzi