D - Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Pruszkowie

Sygn. akt III RC 238/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 lutego 2016 r.
Sąd Rejonowy w Pruszkowie, Wydział III Rodzinny i Nieletnich
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSR Mirosław Barszcz
Protokolant: sekr.sądowy Katarzyna Nowicka
po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2016 r. w Pruszkowie
na rozprawie
sprawy z powództwa J. R. (1)
przeciwko K. R.
o alimenty
I. powództwo oddala;
II. odstępuje od obciążania powódki zwrotem kosztów procesu.
UZASADNIENIE
W dniu 30 kwietnia 2015 r. J. R. (1) wniosła do Sądu Rejonowego w Pruszkowie powództwo o zasądzenie od K.
R. na jej rzecz alimentów w kwocie 1500 zł miesięcznie płatnych do 5-go każdego miesiąca wraz z ustawowymi
odsetkami w przypadku uchybienia płatności którejkolwiek z rat, wniosła jednocześnie o przedłużenie pięcioletniego
terminu obowiązku dostarczania środków utrzymania. W uzasadnieniu podała m.in., iż w dniu (...) r. wyrokiem Sąd
Wojewódzki w Warszawie orzekł rozwód związku małżeńskiego stron. Przed złożeniem pozwu o rozwód K. R. był
w nieformalnym związku z inną kobietą. Powódka znalazła się w trudnej sytuacji wraz z dziećmi i w stanie (...),
zrezygnowała z udowadniania rozpadu małżeństwa z winy męża. Została jedyną żywicielką uczących się dwóch córek
K. - lat 19 i M. - lat 16. Z chwilą gdy M. ukończyła 18 lat ojciec odebrał jej alimenty w kwocie 250 zł. Doświadczenie
nieudanego związku i staranie o wychowanie córek, a następnie o wychowanie wnuczek, ciężka choroba (...)w roku
(...), (...)i uraz jakiego doznała w wypadku komunikacyjnym w (...)r., jego konsekwencje i dwudziestoletnie pożycie z
K. R. sprawiły, iż powódka nie była skłonna ułożyć sobie życia ponownie. K. R. prowadzi swawolny tryb życia, jego
sytuacja majątkowa i wysoka emerytura pozwalają mu na beztroskie życie. Powódka nie jest w stanie utrzymać się ze
świadczenia 289 zł, gdyż zakup leków przekracza wysokość pomocy z MOPS-u (k. 3-6).
J. R. (1) w toku całego procesu do chwili zamknięcia rozprawy popierała powództwo i wnosiła o zasądzenie od
pozwanego na jej rzecz alimentów w kwocie 1500 zł miesięcznie oraz o przedłużenie pięcioletniego terminu (k. 283,
k. 284, protokół k. 285).
K. R. nie uznał powództwa i do chwili zamknięcia rozprawy wnosił o jego oddalenie w całości oraz o zasądzenie kosztów
zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 244, k. 283, k. 284, protokół k. 285).
Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:
Wyrokiem z dnia (...) r. w sprawie IV C 647/95 Sąd Wojewódzki w Warszawie rozwiązał przez rozwód związek
małżeński J. R. (1) i K. R. bez orzekania o winie. W wyroku tym sąd dokonał także podziału majątku wspólnego w
ten sposób, że J. R. (1) otrzymała na własność mieszkanie położone w P. przy ulicy (...) o powierzchni 59,9 m ( 2) o
wartości 49 873 zł oraz ustalił, iż K. R. będzie korzystał z mieszkania nr (...) położonego w P. przy ulicy (...). Orzeczenie
uprawomocniło się dnia (...) r.
J. R. (1) ma 58 lat, mieszka w P. w mieszkaniu stanowiącym jej własność. Koszty utrzymania mieszkania wynoszą
około 800 zł miesięcznie, w tym czynsz 560 zł, energia 70 zł, telewizja 49 zł, telefon 100 zł. Po rozwodzie nie zawarła
ponownego związku małżeńskiego. W latach (...) prowadziła własną działalność gospodarczą, w okresie od (...)do
(...)roku była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w wymiarze pełnego etatu w (...). Od (...) r., tj. od daty kiedy
zdiagnozowano u niej (...)do(...) roku, tj. do dnia kiedy rozwiązano z nią stosunek pracy przebywała na zwolnieniu
lekarskim, następnie na bezpłatnym urlopie. W tym okresie zarabiała od 1400 zł do 2500 zł miesięcznie. W okresie
od (...) r. do (...) r. pracowała w stowarzyszeniu na rzecz osób niepełnosprawnych na stanowisku (...), otrzymywała
wynagrodzenie w kwocie 1250-1350 zł miesięcznie. W okresie od dnia (...) r. do (...) r. pobierała rentę z tytułu
niezdolności do pracy. W okresie od dnia (...) r. do(...) r. otrzymywała zasiłek stały w kwocie 289 zł miesięcznie, zaś
za miesiąc wrzesień 2015 r. otrzymała zasiłek w kwocie kwotę 279,37 zł. W grudniu 2014 r. otrzymała zasiłek celowy
w kwocie 200 zł oraz zasiłek celowy w wysokości 3549 zł w celu spłaty zadłużenia czynszowego, aktualnie nadal ma
zadłużenie z tego tytułu. Obecnie otrzymuje zasiłek w kwotach między 409 a 707 zł miesięcznie. W 2014 r. wykazała
dochód ze stosunku pracy w kwocie 22 020,69 zł, a z renty w kwocie 20 648 zł oraz z innych źródeł w kwocie 2 361,05
zł. Pozostaje pod opieką lekarską, w tym pod opieką poradni (...), (...), (...). Od (...) r. jest pod opieką poradni(...).
Przyjmuje leki, których koszt miesięczny wynosi około 140 zł. Jest osobą niepełnosprawną w stopniu (...). Okresowo
wymagała stałej opieki i pomocy innych osób, aktualnie już takiej opieki nie wymaga. Cierpi na (...). Ma (...), przeszła
uraz (...). Leczy się na (...). W (...)r. i w (...)r. była hospitalizowana z rozpoznaniem(...). W (...) r. miała wypadek
komunikacyjny, w następstwie którego doznała urazu (...). Z tego tytułu otrzymała kwotę 20 000 zł. W dniu (...) r.
została podana operacji usunięcia(...) z powodu (...), następnie przebyła (...). Używa maski do aparatu do leczenia
(...), której koszt wyniósł 630 zł. Wymaga systematycznej rehabilitacji i zabiegów fizjoterapeutycznych, korzysta z
turnusów rehabilitacyjnych. Decyzjami z dnia (...) r. i z dnia (...) r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił jej prawa
do renty z tytułu niezdolności do pracy. Orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia (...) r. ustalono, iż jest całkowicie
niezdolna do pracy do dnia(...) r., orzeczeniem z dnia(...) r. orzeczono, iż jest całkowicie niezdolna do pracy do dnia
(...) r., orzeczeniami z dnia (...) r. i z dnia (...)r. ustalono, iż nie jest niezdolna do pracy. Decyzją Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych z dnia (...) r. odmówiono jej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.
J. R. (1) posiada mieszkanie o powierzchni 48 m 2 położone w P. i samochód osobowy o wartości około 6000 zł. Jest
zadłużona, w 2010 roku zaciągnęła pożyczkę w kwocie 10 000 zł z przeznaczaniem na rehabilitację. Ma debet na
karacie kredytowej w kwocie 3000 zł oraz pożyczki u znajomych w kwocie 7000 zł. Ma dwie córki w wieku 36 lat i
39 lat, które mają na utrzymaniu własne dzieci. Zarzuca byłemu mężowi, iż znęcał się nad nią. Nie zawracała się do
niego o pomoc finansową.
K. R. ma 63 lata, z zawodu jest (...), mieszka sam w P. w mieszkaniu o powierzchni 48,6 m ( 2) stanowiącym jego
własność. Koszty utrzymania mieszkania wynoszą około 480 zł miesięcznie, w tym opłaty czynszowe wynoszą około
378,25 zł, gaz 18,35 zł, energia 86 zł. Przebywa na emeryturze, pobiera świadczenie w kwocie 4252,45 zł miesięcznie,
poza którym nie ma innych dochodów. W 2014 r. wykazał dochód z emerytury w kwocie 61 903,38 zł, dochód z umów
o dzieło w kwocie 3600 zł. Zawodowo pracował do 1997 roku. Do 2013 roku poza emeryturą osiągał dochody z tytułu
umowy zlecenia. Prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe. Pozostaje pod opieką (...)i (...), wymaga leczenia i
rehabilitacji. Cierpi na zmiany (...), ma (...). Posiada mieszkanie w P. i dziesięcioletni samochód osobowy o wartości
około 15 000 zł, którego koszt ubezpieczenia wynosi 1274 zł rocznie. Ma zadłużenie, zaciągnął kredyt w kwocie 4000 zł
z przeznaczeniem na remont mieszkania oraz kredyt w kwocie 1842,24 zł na zakup stołu, który spłaca w miesięcznych
ratach po 180 zł. W dniu(...) r. zawarł kolejny związek małżeński, który wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z
dnia (...) r. w sprawie VII C 1414/14 został rozwiązany przez rozwód. W wyroku tym sąd dokonał podziału majątku
wspólnego w ten sposób, że K. R. otrzymał na własność samochód osobowy marki V. z 2006 r. o wartości 15 000 zł,
zaś jego żona J. R. (2) otrzymała na własność nieruchomość zabudowaną budynkiem mieszkalnym położoną w J. o
wartości 400 000 zł, ponadto zasądził od niego na rzecz J. R. (2) alimenty w kwocie po 1100 zł miesięcznie.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o następujące dowody: kopie orzeczeń o stopniu niepełnosprawności
k. 15, k. 126, kopię decyzji k. 17, kopie orzeczeń komisji lekarskiej ZUS k. 18, k. 82, k. 125, kopie zaświadczeń k. 20-26,
kopię wyników badań k. 29-47, kopie zaświadczeń lekarskich k. 48, k. 49, k. 52, k. 56, kopię skierowania k. 54-55,
kopie kart leczenia informacyjnego k. 60-62, k. 64-66, k. 74-75, k. 77-80, kopię faktury k. 67, kopię decyzji k. 81, kopię
orzeczenia lekarza orzecznika ZUS k. 83, kopie zaświadczeń k. 84-87, kopię decyzji k. 88-90, kopie faktur k. 91-94,
kopie recept k. 95, kopie informacji ze spółdzielni mieszkaniowej k. 96, k. 164 -166, kopię decyzji k. 124, kopie kart
informacyjnych k. 127-128, k. 132, kopię historii choroby k. 129-131, k. 133-134, k. 137, k. 146-157, kopię zaświadczenia
lekarskiego k. 140- 141, k. 159, kopię wyniku badania k. 158, potwierdzenia przelewów k. 160-162, k. 169-197, kopię
monitu k. 163, kopie dokumentów w postaci wydruków z rachunków bankowych k. 167-168, kopie faktur VAT k.
198-207, kopię zaświadczenia k. 208, kopię informacji ZUS k. 209, kopię Pit-u 36 zeznania podatkowego k. 210-216,
kopię decyzji k. 251-252, kopię wyroku k. 253-254, kopię informacji ze spółdzielni mieszkaniowej k. 255, kopie umowy
kredytu k. 256-259, potwierdzenie przelewu k. 261, k. 264-266, kopie faktur VAT k. 262-263, kopię polisy k. 267-268,
wyciąg z zeznania podatkowego k. 270-271, zaświadczenie lekarskie k. 272, k. 277, karty informacyjne k. 274-275,
orzeczenie k. 276, karta informacyjna k. 282, przesłuchania J. R. (1) k. 283 verte - 284, protokół k. 285, przesłuchania
K. R. k. 284, protokół k. 285, wyrok k. 28 akt IV C 647/95.
Ustalenia Sądu znajdują uzasadnienie we wszystkich przeprowadzonych dowodach, które zostały powołane przy
ustalaniu podstawy faktycznej w niniejszej sprawie. Jakkolwiek niektóre z dokumentów zostały złożone w
kserokopiach, to jednak nic nie wskazuje na to, by ich treść nie odzwierciedlała wiernie treści dokumentów
oryginalnych. Podnieść też należy, że strony wiarygodności i mocy dowodowej tych dowodów nie kwestionowały.
Przesłuchania powódki jak i pozwanego w przeważającej części były wiarygodne. Sąd uznał za niewiarygodne
przesłuchanie powódki w części określającej, iż nie posiada możliwości samodzielnego zaspokojenia
usprawiedliwionych potrzeb, albowiem są sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym.
Sąd Rejonowy zważył, co następuje:
Stosownie do treści przepisu art. 60 § 1 kro małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego
rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania
środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom
zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
Rozstrzygnięcie o obowiązku alimentacyjnym pomiędzy byłymi małżonkami determinuje treść rozstrzygnięcia o
winie w rozkładzie pożycia małżeńskiego zawarta w wyroku rozwodowym. Sąd orzekający w przedmiocie alimentów
jest związany rozstrzygnięciem o winie zawartym w wyroku rozwodowym. W sytuacji gdy związek małżeński został
rozwiązany bez orzekania o winie, zgodnie z treścią przepisu art. 60 § 1 kro, alimentów od byłego małżonka może
skutecznie domagać się małżonek wyłącznie wówczas, gdy znajduje się w niedostatku.
Zgodnie z treścią § 3 cytowanego przepisu obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu
wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek
rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu
lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży
wymieniony termin pięcioletni.
W rozpatrywanej sprawie związek małżeński stron został rozwiązany wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z
dnia (...) r. w sprawie IV C 647/95 bez orzekania o winie. Orzeczenie uprawomocniło się dnia (...) r.
Powódka nie dochodziła dotychczas na drodze sądowej alimentów od byłego męża.
Decydująca zatem dla rozstrzygnięcia sprawy była w pierwszej kolejności ocena, czy J. R. (1) może żądać od byłego
męża K. R. alimentów w sytuacji, gdy rozwód stron został orzeczony bez orzekania o winie, a powódka dopiero po
upływie pięcioletniego terminu od orzeczenia rozwodu dochodzi zasądzenia od byłego męża na jej rzecz alimentów.
Sąd Rejonowy rozpoznający niniejszą sprawę w całości podziela podgląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia
3 września 1998 r. w sprawie I CKN 10209/97, iż nie ma przeszkód, aby żądanie określone w art. 60 § 3 kro zostało
zgłoszone w pozwie o zasądzenie alimentów po upływie terminu pięcioletniego.
Powyższe otworzyło do oceny kwestię, czy w rzeczonej sprawie zachodzą takie wyjątkowe okoliczności, które
uprawniałyby do przedłużenia pięcioletniego terminu, o którym mowa w przepisie art. 60 § 3 kro.
W ocenie Sądu Rejonowego zgromadzony obszerny materiał dowodowy nie pozwala przyjąć, iż w rozpatrywanej
sprawie takie wyjątkowe okoliczności zachodzą.
Należy pamiętać bowiem, iż w takiej sytuacji jaka ma miejsce w przedmiotowej sprawie uprawniony musi wykazać,
że przesłanki do przedłużenia terminu wymienionego w art. 60 § 3 kro. istniały jeszcze przed upływem tego terminu.
Nie są wyjątkowymi okolicznościami w rozumieniu art. 60 kro stopniowy ubytek sił, dolegliwości i schorzenia byłego
małżonka, występującego z żądaniem przedłużenia terminu pięcioletniego, dotykające go w miarę upływu życia.
Wyjątkowymi okolicznościami, o których mowa, są nie tylko nagłe zdarzenia – wypadki powodujące kalectwo, ale
również niektóre choroby, wywołujące silny rozstrój zdrowia np. prowadzące do poważnych operacji (por. uchw. SN
z 16 kwietnia 1975 r., III CZP 22/75, OSN 1976/3, poz. 36).
Wyjątkowe okoliczności o których mowa w art. 60 § 3 kro nie zostały ustawowo zdefiniowane, przy ich ustalaniu
należy uwzględnić całokształt stanu faktycznego. Należy brać pod uwagę długość pożycia małżeńskiego, upływ czasu
od orzeczenia rozwodu, znaczne dysproporcje w statusie materialnym stron po rozwodzie.
Powódka występując z pozwem o zasądzenie alimentów od byłego małżonka po upływie pięcioletniego terminu od
orzeczenia rozwodu - który minął (...) r. - i zarazem żądaniem przedłużenia tego terminu, powołuje się na pogorszenie
swego stanu zdrowia począwszy od (...)r., kiedy uczestniczyła w wypadku komunikacyjnym, następnie w (...)r. gdy
wykryto u niej chorobę (...). J. R. (1) nie wykazała, iż wyjątkowe okoliczności, o których mowa, istniały przed (...)
roku. Powódka nie złożyła żadnego dokumentu dotyczącego jej stanu zdrowia sprzed tej daty. Wszystkie dokumenty
medyczne, poza wynikiem badań z 2002 roku (k. 158), zostały sporządzone w latach 2009-2015, a zatem po 13 latach
od orzeczenia rozwodu.
W sprawie zostało bezspornie ustalone, iż powódka w okresie od daty orzeczenia rozwodu do dnia (...) roku była
osobą aktywną zawodowo, osiągała dochody, które pozwalały jej na utrzymanie siebie i córek, ponadto dysponowała
mieszkaniem położonym w P. przy ulicy (...), które otrzymała na własność w następstwie podziału majątku wspólnego
dokonanego przez Sąd Wojewódzki w Warszawie w wyroku orzekającym rozwód. Wszystko to skutkowało oceną, iż
w tamtym okresie J. R. (1) nie znajdowała się w stanie niedostatku.
Nie budziło natomiast żadnych wątpliwości Sądu Rejonowego, iż od daty orzeczenia rozwodu stan zdrowia J. R.
(1) uległ znacznemu pogorszeniu. Jest ona osobą borykającą się z licznymi problemami zdrowotnymi, uczestniczyła
w wypadku komunikacyjnym w (...)roku, przebyła chorobę (...) roku, wszystko to nie uprawnia jej jednak do
alimentowania przez byłego męża, albowiem zdarzenia te nastąpiły po zbyt długim okresie czasu od daty orzeczenia
rozwodu.
R., ten wątek z ustaleń przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia nie wynika, by przed upływem pięcioletniego
terminu wymienionego w przepisie art. 60 § 3 kro zaistniały takie wyjątkowe okoliczności, które uzasadniałyby
jego przedłużenie, ponadto nie wynika, aby powódka znajdowała się w stanie niedostatku. I to przesądzało o braku
możliwość zasądzenia alimentów na rzecz J. R. (1).
Brak przesłanek do uwzględnienia powództwa po stronie powodowej czyniło zbędnym dokonywanie oceny możliwości
zarobkowych i majątkowych pozwanego. Należy jednak wyraźnie podkreślić, iż Sąd rozpoznający przedmiotową
sprawę dostrzegał ogromną dysproporcję pomiędzy możliwościami zarobkowymi powódki a dochodami jej byłego
męża. Ta dysproporcja, w kategoriach czysto ludzkich, wymagałaby do zobowiązania K. R. do partycypowania w części
kosztów utrzymania byłej żony. Sąd nie miał większych wątpliwości co do tego, iż pozwany pobierając emeryturę
w kwocie około 4200 zł netto miesięcznie miałby możliwość alimentowania byłej żony. Rozstrzygnięciu takiemu na
przeszkodzie stała jednak treść przepisu art. 60 § 1 i 3 kro, w szczególności zbyt długi, bo dziewiętnastoletni, upływ
czasu od orzeczenia rozwodu.
Z wszystkich wyżej podniesionych względów, Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, iż powództwo J. R. (1) nie
zasługuje na uwzględnienie i dlatego też na podstawie art. 60 § 1 i 3 kro orzekł jak w sentencji.
O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 kpc uznając, iż w okolicznościach niniejszej sprawy, dostrzegając
dysproporcję w dochodach pomiędzy stronami, powódka nie powinna być obciążona obowiązkiem zwrotu kosztów
procesu na rzecz byłego męża. Powódka sama nie posiadała pełnomocnika z urzędu. Uprzednio sama domagała
się ustanowienia pełnomocnika z urzędu. Sąd nie uwzględnił jej wniosku ze względu na brak potrzeby udziału
profesjonalnego pełnomocnika z uwagi na prostą materię postępowania w przedmiocie alimentów. Sąd jednak
dostrzegł, w oparciu o oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, iż powódki
nie stać na poniesienie kosztów pomocy prawnej we własnym zakresie. Po przeprowadzeniu całości postępowania
dowodowego Sąd doszedł do przekonania, iż powódki tym bardziej nie stać na pokrycie kosztów procesu w
sprawie. Przedmiot postępowania, małe skomplikowanie materii postępowania, jak również więź małżeńska wcześniej
łącząca strony oraz wysokość środków, którymi dysponuje powódka w porównaniu z pozwanym stanowią wypadek
szczególnie uzasadniony w świetle art. 102 kpc wskazujący na zasadność odstąpienia od obciążania zwrotem kosztów
procesu.