E - Instytut na rzecz Ekorozwoju

INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
INSTITUTE FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT
W interesie przyszłych pokoleń / In the interest of the future generations
Tel./Phone:
Tel./Phone:
Tel./Phone:
Fax.:
E-mail:
PROGRAM AKTYWNEJ EDUKACJI NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
EKO-HERKULES
ul. Nabielaka 15 lok. 1
00-743 Warszawa/Warsaw
POLAND
www.ine-isd.org.pl
(48-22) 851-04-02
(48-22) 851-04-03
(48-22) 851-04-04
(48-22) 851-04-00
[email protected]
Monitoring postępów zrównoważonego rozwoju
Doniesienia uczestnika Sieci Informacyjno-Rozpowszechniającej
województwo świętokrzyskie – I kwartał 2008 r.
Województwo Świętokrzyskie jest jednym z najmniejszych województw w Polsce.
Województwo należy do najmniej zurbanizowanych rejonów w kraju, ma charakter
przemysłowo-rolniczy, o wysokim stopniu koncentracji tradycyjnych działów przemysłu
związanych z produkcją i obróbką metali, wydobyciem i przetwórstwem surowców
mineralnych oraz produkcją artykułów spożywczych.
Świętokrzyskie należy do grupy regionów mniej zasobnych w wodę. Zasoby wód
powierzchniowych województwa wykorzystywane są głównie dla celów rolniczych i leśnych
(stawy rybne, nawadnianie), technologicznych (zaopatrzenie przemysłu), komunalnych i
energetycznych. Najtrudniejsze warunki hydrogeologiczne występują w obrębie Gór
Świętokrzyskich oraz w południowo-wschodniej części województwa. Występują tam tereny
bezwodne, a wody podziemne na terenach wodonośnych w części południowo-wschodniej
nie nadają się do picia, gdyż zawierają duże ilości siarczanów, chlorków i siarkowodoru. Na
obszarze Niecki Nidziańskiej, w rejonie Buska i Solca Zdroju występują wody mineralne o
właściwościach leczniczych.
Region świętokrzyski należy do najczystszych ekologicznie obszarów Polski.
Występuje tu bardzo bogata, zróżnicowana i często unikatowa szata roślinna, w tym rzadkie
okazy roślinności: stepowej, górskiej, bagiennej oraz jedyne w Polsce centralnej zbiorowiska
słonorośli. Żyje tu wiele rzadkich i chronionych gatunków zwierząt, w tym szczególnie
zagrożonych w skali kraju i Europy. Teren Województwa Świętokrzyskiego objęty jest
różnego rodzaju formami ochrony. Powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych
prawnie chroniona stanowi 61,9% ogólnej powierzchni województwa (pierwsze miejsce
w kraju) natomiast pod względem powierzchni chronionej przypadającej na jednego
mieszkańca województwo plasuje się na 2. miejscu (po warmińsko-mazurskim). Na obszarze
województwa są obszary wchodzące w skład europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000
(4 obszary SOO – specjalne obszary ochrony siedlisk oraz 2 obszary OSO – obszary
specjalnej ochrony ptaków). System obszarów chronionych łączy się z obszarami
Dofinansowanie programu:
Patronat medialny:
chronionymi sąsiednich województw – łódzkiego, mazowieckiego i małopolskiego. Wysoka
ranga środowiska przyrodniczego regionu w międzynarodowym i krajowym systemie
przyrodniczym związana jest z występowaniem ważnych elementów sieci ekologicznej
ECONET. Z punktu widzenia walorów środowiska przyrodniczego Województwo
Świętokrzyskie należy do najbardziej atrakcyjnych w kraju.
Dużą wartość estetyczną, poznawczą i dydaktyczną mają również walory
kulturowe.
W porównaniu z większością województw oraz regionów Unii Europejskiej
istnieje wyraźna dysproporcja w zakresie wyposażenia infrastrukturalnego na
niekorzyść świętokrzyskiego. W dziedzinie transportu zauważyć można dominującą rolę
transportu kołowego drogowego. Region znajduje się poza planowanymi korytarzami sieci
autostrad. System dróg krajowych w regionie potencjalnie zapewnia dobre połączenie z
wszystkimi sąsiednimi województwami. Przepustowość tych dróg jest jednak znacznie
ograniczona. Szybki rozwój motoryzacji, a tym samym wzmożony ruch samochodów
zarówno osobowych jak i ciężarowych na tych drogach spowodował, iż drogi projektowane i
budowane w przeszłości nie spełniają obecnych wymagań. Najbardziej obciążona jest droga
krajowa nr 7, gdzie średni dobowy ruch samochodowy osiąga wartość od 8 000 do 18
500 pojazdów na dobę. Niedostateczny stan infrastruktury drogowej w regionie, w
szczególności brak nowoczesnych dróg ekspresowych i autostrad, w poważny sposób
utrudnia konkurowanie z ościennymi województwami o lokalizację nowych inwestycji i
grozi dalszą peryferyzacją świętokrzyskiego. Ponadto powoduje niewystarczające
powiązanie województwa z krajowymi ośrodkami wzrostu.
Obok drogowego - istotnym elementem systemu transportowego województwa
świętokrzyskiego - jest transport kolejowy. Najistotniejsza dla województwa jest linia nr
8 Warszawa – Kraków o ruchu pasażersko – towarowym, która umożliwia połączenie z
Warszawą i północną częścią Polski oraz województwami położonymi na południu tj.
małopolskim, śląskim i podkarpackim.
Świętokrzyskie upatruje swój wzrost gospodarczy w uzupełnieniu dużych opóźnień w
budowie infrastruktury w województwie. W zasadzie nie przewiduje się budowy nowych
dróg, a jedynie modernizację istniejących w sposób zapewniający zgodność ze wszystkimi
normami technicznymi. Ponadto, modernizacja tych dróg ma służyć włączeniu województwa
w sieć komunikacyjną krajową. Modernizacja dróg ma uwzględniać budowę przy drogach
ścieżek rowerowych oraz przygotować miejsce do włączenia w ciąg drogowy sieci
światłowodowe. Problem złego stanu infrastruktury w województwie był dość mocno
analizowany przez przedstawicieli Komisji Europejskiej w trakcie prowadzonych przez
Zarząd Województwa negocjacji Regionalnego Programu Operacyjnego. Wówczas,
przedstawiciele Komisji, szczegółowo zapoznali się z dotychczasowymi efektami wdrażania
funduszy strukturalnych w województwie oraz badali zamierzenia wykorzystania funduszy w
przyszłości pod kątem wszystkich dostępnych programów. Punktem spornym pomiędzy
Komisją Europejską a Zarządem Województwa była inwestycja budowy regionalnego portu
lotniczego niedaleko Kielc. Komisja Europejska oceniła inwestycję wyłącznie z punktu
widzenia jej opłacalności ekonomicznej, Zarząd Województwa oraz inwestor-Prezydent
Miasta Kielce uznali tą inwestycję jako kluczową dla rozwoju społeczno-gospodarczego
2
województwa; dodatkowo, jako inwestycję sprzyjającą otwarciu komunikacyjnemu
województwa. Niemożność wsparcia inwestycji ze środków funduszy strukturalnych znacznie
opóźni realizację inwestycji. Dla tej inwestycji przygotowano wstępną opinię pod kątem
oddziaływania na środowisko. Z opinii tej wynika, że lokalizacja inwestycji nie zaszkodzi
terenom chronionym w województwie. Jedynym zagrożeniem może być tu hałas, którego
eliminacja lub minimalizacja zaproponowana zostanie w pełnym raporcie oceny
oddziaływania na środowisko.
W mediach wiele komentuje się rozwiązania służące udrożnieniu komunikacyjnego
województwa, a zwłaszcza stolicy województwa - Kielc. Od wielu lat układ komunikacyjny
w Kielcach nie zmieniał się, doraźnie modernizowano jedynie nawierzchnię jezdni, nie
proponując żadnych rozwiązań poprawiających ruch w Kielcach. Miasto jest rozciągnięte na
kilku wzgórzach, na bardzo malowniczych terenach. Szkodliwe dla miasta (smog, tłok, korki,
spaliny) jest przeprowadzenie ruchu samochodowego przez centrum Kielc. Prezydent Miasta
Kielce zaproponował kilka rozwiązań. Przede wszystkim istotne jest wyłączenie ścisłego
centrum Kielc z ruchu samochodowego, pozostawiając wiele miejsca dla spacerowiczów,
turystów i rowerzystów. Centrum miasta będzie dostępne jedynie dla komunikacji miejskiej.
Już w tej chwili wiele jest w Kielcach miejsc wypoczynku, gdzie nie ma dostępu dla
samochodów. Ponadto, kolejnym założeniem dla rozwoju miasta jest przebudowanie
istniejących dróg w sposób umożliwiający szybki wyjazd z Kielc dla podróżujących
samochodami. Założenia dotyczące udrożnienia komunikacyjnego miasta zakładają także
budowę parkingów na obrzeżach miasta. Pierwszy w Kielcach przesiadkowy parking ma
powstać w pobliżu Targów Kielce, właśnie na obrzeżach miasta. Taka lokalizacja parkingu
będzie sprzyjać dostępności obiektu dla zwiedzających i zmniejszy korki w mieście.
Dodatkowo, lokalizacja tego parkingu jest także związana z przebudową jednego z
największych skrzyżowań w Kielcach, gdzie najczęściej stoją samochody w korkach. Budowa
tego parkingu zgodnie z zasadą Park and Ride włączy podróżujących w system komunikacji
zbiorowej. Do Programu Rozwój Polski Wschodniej jest włączony projekt budowy kilku
parkingów na obrzeżach miasta oraz budowy pętli autobusowych, znacznie usprawniających
system komunikacji zbiorowej. W planach jest także budowa kolejki podmiejskiej, która ma
wykorzystywać już istniejące tory PKP. Takie rozwiązania mają zachęcić podróżujących do
Kielc do zostawiania samochodów na obrzeżach i kontynuowanie podróży komunikacją
miejską.
Ze względu na swą specyfikę region nie jest dotknięty problemami związanymi z
rozbudową ośrodków metropolitalnych. W Kielcach nie są zidentyfikowane wszystkie
funkcje metropolitalne, choć miasto ma aspiracje bycia metropolią. Na pewno, w mieście
widoczne jest podejmowanie inicjatyw inwestycyjnych, które nie zawsze wynikają z Planu
zagospodarowania przestrzennego. To szczególnie jest odczuwane na terenach atrakcyjnych
pod względem wypoczynku. Wokół zbiornika zalewu w Kielcach, który pełni funkcje
rekreacyjne powstały budynki mieszkaniowe i usługowe, które znacznie zwęziły plaże wokół
zbiornika, a nawet istniało zagrożenie wyłączenia części plaży z dostępem do zbiornika dla
spacerujących.
Region postrzegany jest jako turystyczny, tę funkcję zamierza się rozwijać w
przyszłości z pomocą funduszy unijnych oraz wykorzystując istniejące zasoby turystyczne i
przyrodnicze. Może to powodować pewną ingerencję w tereny chronione; będą powstawać
dodatkowe drogi dojazdowe, punkty widokowe, parkingi oraz gastronomia.
3
Media komentowały także możliwości realizacji inwestycji wykorzystujących
odnawialne źródła energii. Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego
daje potencjalnym beneficjentom szanse uzyskania dofinansowania na projekty inwestycyjne
zmierzające do generowania energii z odnawialnych źródeł. Możliwości takie mają zarówno
przedsiębiorcy jak i jednostki samorządu terytorialnego. Zarząd Województwa w RPO
zaplanował sporo środków do wykorzystania na ten cel, jako odpowiedź na duże
zainteresowanie inwestycjami w regionie.
Aleksandra Woźniak
4