Wyzwania dla przedsiębiorstw finansowych w obszarze transferu

Ekonomia i Zarządzanie Zeszyty Naukowe
ISSN 1896-8147
1(1)/2016
DOI:
WALDEMAR GLABISZEWSKI
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa we Włocławku
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Wyzwania dla przedsiębiorstw
finansowych w obszarze transferu
nowych technologii
The challenges of new technologies transfer done by
financial enterpises
Streszczenie. Niniejszy artykuł ma przede wszystkim charakter empiryczny
i stanowi próbę identyfikacji zarówno czynników stymulujących, jak i hamujących działające w Polsce przedsiębiorstwa finansowe do podejmowania
transferu technologii na rzecz rozwoju swojego potencjału technologicznego.
Uzyskane wyniki badań sugerują, iż w analizowanym sektorze panują
sprzyjające warunki dla podejmowania aktywności na rzecz transferu technologii. Okazuje się bowiem, że reprezentujące go przedsiębiorstwa dostatecznie wyraźnie dostrzegają w swym otoczeniu możliwości czy też zagrożenia, które skłaniają je do angażowania się w absorpcję pochodzących z zewnątrz technologii. I choć z drugiej strony napotykają na rzeczywiste trudności, to jednak co do zasady, są w stanie im sprostać.
Słowa kluczowe: technologie, rozwój technologiczny, transfer technologii
Abstract. The paper is of empirical character and it is an attempt to identify
both stimulating and hindering factors influencing the financial enterprises
operating in Poland in the field of technology transfer focused on the development of their technological potential.
The research findings suggest that in the analysed sector there are favourable conditions for being active in the area of technology transfer. As it
follows from the analysis, the representatives of financial sector recognize
environmental opportunities as well as threats that induce them to engage in
absorbing external technologies. Although financial enterprises face some
real obstacles, in general they overcome them.
Keywords: technologies, technological development, technology transfer
1. Wprowadzenie
Technologia odgrywa niezwykle ważną i bez wątpienia niekwestionowaną rolę w tym, co dla przedsiębiorstwa najważniejsze, a mianowicie w generowaniu rynkowych i finansowych wyników jego działalności. Jest to implikacją bezpośredniego wpływu, jaki ma na kształtowanie instrumentów oddziaływania na klienta, a tym samym na
poziom atrakcyjności oferty rynkowej. Stąd też technologiczny rozwój
przedsiębiorstwa wydaje się współcześnie warunkiem koniecznym
jego sukcesu, jako że jest oczywistym źródłem zdolności do skutecznego rywalizowania o względy klientów na coraz bardziej konkurencyjnych rynkach.
Wymagające środowisko konkurencyjne stawia przed przedsiębiorstwami nie rzadko bardzo ambitne wyzwania technologiczne,
którym nie zawsze są w stanie sprostać samodzielnie. Będące konsekwencją tych wyzwań protechnologiczne aspiracje przedsiębiorstw,
często są niestety „studzone” ich ograniczonymi możliwościami, zwy-
kle finansowymi i kompetencyjnymi, ale także technicznymi czy też
kadrowymi. Dlatego budując swój potencjał technologiczny są one
zmuszone posiłkować się rozwiązaniami pochodzącymi z zewnątrz,
zwłaszcza z innych firm, uniwersytetów, rządowych bądź komercyjnych laboratoriów1. A niekiedy absorpcja istniejących w otoczeniu
technologii stanowi dla nich jedyną dostępną sposobność na osiągnięcie pożądanego poziomu konkurencyjności.
Korzystanie z obcych osiągnięć naukowo-technicznych stało
się szeroko rozpowszechnioną praktyką gospodarczą również dlatego, że stanowi ona najkrótszą, najbardziej opłacalną i obciążoną
względnie najniższym ryzykiem sposobność doskonalenia swojego
potencjału technologicznego2. Trudno nawet obecnie wyobrazić sobie
przedsiębiorstwo, które w ogóle nie korzystałoby lub nie było zainteresowane tą formą rozwoju. I w takich oto okolicznościach wyłania
się doniosła współcześnie rola transferu technologii, stanowiącego
bezcenne narzędzie w budowaniu zdolności konkurencyjnych przedsiębiorstwa.
Przyjmując, iż technologia jest strategicznym zasobem przedsiębiorstwa, a transfer technologii skutecznym sposobem jej rozwoju,
analizę czynników procesu transferu technologii należy uznać za bardzo ważny przedmiot badań, warunkujący rynkowy sukces przedsiębiorstwa. Stąd w ramach niniejszego opracowania, mającego charakter empiryczny, autor podejmuje się próby odpowiedzi na pytanie,
czy warunki panujące w otoczeniu działających w Polsce przedsiębiorstw usług finansowych skłaniają je do absorbowania z zewnątrz
gotowych rozwiązań technologicznych czy też może zniechęcają. Tym
samym stawia sobie za cel dokonanie identyfikacji szans i zagrożeń,
które stymulują lub hamują aktywność badanych przedsiębiorstw
w zakresie transferu technologii.
1
V.K. Narayanan, Managing technology and innovation for competitive advantage, Prentice Hall,
New Jersey 2001, s. 325.
2
E. Stawasz, Innowacje a mała firma, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1999, s. 21.
Źródłem danych niezbędnych do realizacji założonych przez autora zamierzeń empirycznych były badania własne przeprowadzone
metodą ankiety bezpośredniej wśród działających w Polsce przedsiębiorstw usług finansowych, w ramach których kompletnie wypełnione kwestionariusze ankiety pozyskano od 90 podmiotów. Konkretnie
stanowi je 20 zakładów ubezpieczeń na życie i 20 zakładów ubezpieczeń majątkowych oraz 20 banków, 20 towarzystw funduszy inwestycyjnych i 10 powszechnych towarzystw emerytalnych.
2. Otoczenie jako źródło wyzwań dla transferu technologii
Źródłem rozwoju technologicznego przedsiębiorstwa mogą być jego
wewnątrzorganizacyjne wysiłki podejmowane na rzecz tworzenia
nowych technologii bądź szeroko rozumiane otoczenie3. Transfer
technologii jawi się zatem jako alternatywny, względem działalności
badawczo-rozwojowej, sposób wzbogacania potencjału technologicznego. Przy czym należy go rozumieć jako wykorzystanie technologii
w nowych zastosowaniach bądź u nowego użytkownika w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych4 czy po prostu jako aplikowanie
określonej technologii w nowym zastosowaniu lub przez nowego
użytkownika5.
Aby proces transferu technologii stał się rzeczywistym motorem rozwoju przedsiębiorstwa, musi być odpowiednio często podejmowany, a następnie we właściwy, a zwłaszcza skuteczny sposób
realizowany. Istnieje zatem potrzeba poszukiwania, a także kreowania jak najlepszych warunków dla przenoszenia istniejących w otoczeniu technologii do wewnątrzorganizacyjnego zastosowania, dają3
J.A. Miles, Management and Organization Theory, Jossey-Bass Reader, San Francisco 2012, s 17.
T. Agmon, M.A. von Glinow, Technology transfer in international business, Oxford University
Press, New York 1991, s. 1
5 P. Trott, Innovation Management and New Product Development, Prentice Hall, Harlow 2008,
s. 23.
4
cego jednostce jak największe korzyści. Należy zauważyć przy tym,
że warunki zewnętrzne są w zasadzie takie same dla wszystkich
przedsiębiorstw w sektorze. Jednak jedne przedsiębiorstwa potrafią
je skuteczniej identyfikować i trafniej oceniać ich wpływ, a następnie
lepiej je wykorzystywać lub też lepiej się do nich adaptować, a inne –
gorzej. Zatem zdolności do identyfikowania, a następnie właściwego
reagowania na występujące w otoczeniu szanse i zagrożenia dla
transferu technologii determinują sukces tego procesu, a tym samym
pożądany rozwój technologiczny w przedsiębiorstwie. Same umiejętności prowadzenia analizy otoczenia oraz dostosowywania się do
dostrzeżonych w nim zjawisk, jak również wiedza na ten temat, stanowią już jednak czynnik wewnętrzny.
Należy w związku z tym pamiętać, iż otoczeniem dla podmiotu
pozyskującego nową technologię jest wszystko to, co do niego nie
należy, a ma wpływ na dokonywany przez niego transfer6. Rozpoznanie wszystkich potencjalnie istotnych czynników procesu transferu
technologii wymaga wyznaczenia konkretnych obszarów poszukiwań,
które stanowiąc drogowskaz metodycznego postępowania, umożliwiają przeprowadzenie wnikliwej i kompleksowej analizy otoczenia.
W konsekwencji przedsiębiorstwo może liczyć na to, iż dostrzeże
szanse bądź zagrożenia, które nie będą jeszcze widoczne dla konkurentów lub nawet umkną ich uwadze, dzięki czemu będzie mogło odpowiednio szybko, a może również lepiej na nie zareagować.
W literaturze przedmiotu istnieją liczne, choć zwykle bardzo
zbliżone do siebie koncepcje podziału otoczenia organizacji na określone segmenty. Najczęściej w pierwszej kolejności otoczenie dzielone
jest na dalsze (zwane makrootoczeniem) i bliższe (zwane konkurencyjnym czy sektorowym), gdzie to dalsze stanowi zbiór czynników
silnie określających możliwości działania i rozwoju przedsiębiorstwa,
Zob. np.: J.A.F. Stoner, R.E. Freeman, D.R. Gilbert, Jr., Kierowanie, PWE, Warszawa 2001, s. 79
czy S.P. Robbins, Management. Concepts and applications, Printice-Hall International, New Jersey
1988, s. 70.
6
ale nie podlegających jego wpływom7. Natomiast między elementami
otoczenia konkurencyjnego a funkcjonującym w nim przedsiębiorstwem zachodzą sprzężenia zwrotne, co oznacza, że to przedsiębiorstwo też może aktywnie na nie oddziaływać, a tym samym współtworzyć dla siebie warunki działania.
W dalszym etapie makrootoczenie dzieli się – co do zasady –
na otoczenie przyrodnicze, techniczne, ekonomiczne, społeczne, kulturowe, demograficzne, polityczne i prawne, a nawet międzynarodowe8. Z kolei w ramach otoczenia konkurencyjnego wyodrębnia się
konkurentów tych obecnych, jak i potencjalnych, producentów substytutów oraz dostawców i nabywców9.
W tak oto ustrukturyzowanym otoczeniu należy doszukiwać
się konkretnych, ściśle określonych czynników, które mogą stanowić
szanse lub zagrożenia dla podejmowanej na rzecz transferu technologii działalności. Sama jednak wiedza o ich występowaniu nie stanowi
o wyższości przedsiębiorstwa względem konkurentów w procesie
doskonalenia potencjału technologicznego. Dopiero aktywne wykorzystanie zidentyfikowanej okazji lub przeciwstawienie się wyłaniającemu niebezpieczeństwu daje możliwość zdobycia technologicznej
przewagi i zastosowania wygrywających rozwiązań rynkowych.
Proponowany przez P. Trott’a mechanizm identyfikowania i wykorzystywania zewnętrznych uwarunkowań został zaprezentowany
na rysunku 1.
7
G. Gierszewska, M. Romanowska, Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2003,
s. 34-35.
8 S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Zarządzanie przedsiębiorstwem,
PWE, Warszawa 2006, s. 46.
9 M.E. Porter, Competitive Strategy. Techniques for Analyzing Industries and Competitors, The
Free Press, New York 1998, s. 4.
Rysunek 1. Koncepcja rozwoju biznesowych i technologicznych możliwości przedsiębiorstwa
Źródło: P. Trott, op. cit., s. 335
Powyższa koncepcja prezentuje mechanizm identyfikowania w
otoczeniu przesłanek rozwoju przedsiębiorstwa, które wzbogacają
jego integrujące się zasoby wiedzy biznesowej i technologicznej, stanowiąc podstawę do działania w oparciu o wewnętrzny potencjał. Np.
analizując otoczenie w celu znalezienia właściwej innowacyjnej technologii, należy uwzględnić jej dopasowanie do zidentyfikowanych
szans rynkowych uwzględniając jednocześnie wewnętrzne zdolności
organizacji, które uprzednio winny być poddane samoocenie10. Zatem
analiza otoczenia musi mieć charakter wielowymiarowy i być zawsze
powiązana z analizą wnętrza przedsiębiorstwa, gdyż warunkuje to
realność wyznaczanych w nim celów i skuteczność podejmowanych
działań, również w zakresie rozwoju technologicznego.
3. Rzeczywiste szanse i zagrożenia dla aktywności przedsiębiorstw na rzecz transferu technologii
Kadra kierownicza działających w Polsce przedsiębiorstw usług finansowych wydaje się być bardzo świadoma potrzeby rozwoju swojego potencjału technologicznego, na co wskazują przedstawione
w tabeli 1 wyniki przeprowadzonych przez autora badań empirycznych
Tabela 1. Brak inwestycji przedsiębiorstw w nowe technologie
Rodzaje technologii
% udział przedsiębiorstw,
nie inwestujących w nowe technologie
Nowa technologia projektowania usług
18
Nowa technologia świadczenia usług
0
Nowa technologia sprzedaży usług
2
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych.
Jak się okazuje, w ostatnich 3 latach wszystkie indagowane podmioty inwestowały w nowe technologie świadczenia usług, a zaledwie
2% zaniechało inwestycji w nowe technologie sprzedaży usług i 18%
w nowe technologie projektowania usług. A zatem działające w Polsce
przedsiębiorstwa finansowe wykazują się bardzo wysoką aktywnością podejmowaną na rzecz rozwoju technologicznego, w ramach któ-
10
Por. P. Trott, op. cit., s. 335.
rego – jak się okazuje – ogromną rolę odgrywa forma transferu11,
czemu z kolei dowodzą wyniki badań zaprezentowane w tabeli 2.
Tabela 2. Brak aktywności przedsiębiorstw w zakresie wykorzystania
transferu technologii
% udział przedsiębiorstw,
Rodzaje technologii
nie wykorzystujących transferu technologii
Nowa technologia projektowania usług
19
Nowa technologia świadczenia usług
19
Nowa technologia sprzedaży usług
8
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych.
Okazuje się, że przedsiębiorstwa finansowe, które wdrażały
w ostatnich latach nowe technologie, powszechnie pozyskiwały je ze
swojego otoczenia. Zaledwie 8% badanych podmiotów nie wykorzystało formy transferu w przypadku inwestycji w nowe technologie
sprzedaży usług, a 19% w przypadku inwestycji w nowe technologie
projektowania i świadczenia usług.
Bacząc na imponującą aktywność badanych przedsiębiorstw
w zakresie wykorzystywania transferu technologii, można domniemywać, że napotykały one w ostatnich latach na sprzyjające warunki
doskonalenia swojego potencjału technologicznego właśnie tą drogą.
Niewątpliwie jednak znalazły się też i takie przedsiębiorstwa finansowe, którym w obliczu zaistnienia realnych barier nie udało się
wprowadzić istotnych zmian technologicznych. Stąd też podjęta przez
autora w dalszej części opracowania próba identyfikacji tych czynników – zarówno o charakterze stymulującym, jak i hamującym – wydaje się być użyteczna z punktu widzenia kształtowania i wykorzysty-
Szerzej na temat protechnologicznej aktywności działających w Polsce przedsiębiorstw usług
finansowych zob. W. Glabiszewski, Transfer technologii w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw usług finansowych, [w:] Zeszyty Naukowe PWSZ we Włocławku, „Ekonomia i Zarządzanie”, t. VI, M. Wiśniewska (red.), Wydawnictwo PWSZ we Włocławku, Włocławek 2013, s. 27-46.
11
wania w praktyce odpowiednich warunków dla budowania silnego
potencjału technologicznego za sprawą transferu technologii.
W pierwszej kolejności podjęta została próba odpowiedzi na pytanie: jakie elementy otoczenia zachęcają przedsiębiorstwa usług
finansowych do absorbowania z zewnątrz nowych technologii. Tabela
3 przedstawia średnie arytmetyczne ocen badanych przedsiębiorstw
odzwierciedlających postrzeganie czynników stymulujących podejmowanie transferu technologii. Ocena wpływu poszczególnych czynników była dokonana w skali od 1 do 5, której skrajne kategorie oznaczały odpowiednio: „zdecydowanie nieważne” oraz „bardzo ważne”.
Środkowa kategoria skali to ocena neutralna, interpretowana jako
„trudno powiedzieć”. W konsekwencji odpowiedzi wskazujące oceny
od 4 do 5 informują o znaczących, a od 1 do 2 o mało istotnych stymulatorach podejmowania transferu technologii jako sposobu rozwoju
potencjału technologicznego.
Powyższej ocenie poddano listę czynników sprzyjających podejmowanie transferu technologii, które zostały zidentyfikowane i zestawione w oparciu o przestudiowaną literaturę przedmiotu. Indagowanym menedżerom umożliwiono oczywiście uzupełnienie zaproponowanej im listy stymulatorów (jak i w dalszej części badań – destymulatorów) o takie, które są dostrzegane i odczuwane przez nich,
a nie zostały uwzględnione w kwestionariuszu ankiety. Żaden z nich
nie skorzystał jednak z tej możliwości. Otrzymane wyniki, będące
średnimi arytmetycznymi wyliczonymi dla ocen dokonanych przez
przedstawicieli wszystkich badanych przedsiębiorstw, zostały zaprezentowane w tabeli 3.
Tabela 3. Zewnętrzne stymulatory wykorzystywania transferu technologii
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych.
Jak sygnalizuje zaprezentowane zestawienie, kadra kierownicza
działających w Polsce przedsiębiorstw finansowych dostrzega niebagatelne znaczenie poszczególnych czynników, oceniając ich wpływ
jako raczej wysoki. Średnio rzecz biorąc, wszystkie poddane analizie
zewnętrzne stymulatory są postrzegane jako znacząco sprzyjające
w podejmowaniu transferu technologii. Najsilniejszy wpływ na badane podmioty – co nie wydaje się być zaskoczeniem – ma możliwość
zweryfikowania skuteczności nowych technologii przez dotychczasowych użytkowników oraz wysoka opłacalność ich wdrażania drogą
transferu, a przynajmniej wyższa względem samodzielnego prowadzenia prac badawczo-rozwojowych. Ponadto do wykorzystywania
transferu technologii istotnie pobudza również łatwy – w mniemaniu
respondentów – dostęp do nowej technologii oraz bezpośrednio po-
wiązany z tą łatwością dynamiczny rozwój technologii informatycznych i telekomunikacyjnych.
W najmniejszym stopniu oddziałuje w analizowanym zakresie
groźba kryzysów finansowych, ale jednak pobudzająco. Ostatnie doświadczenia sektora przekonują zatem, że wystąpienie kryzysu finansowego jest realnym zagrożeniem i jak się okazuje, wyposażenie się
w nowoczesne technologie jest postrzegane jako jedna z form przeciwdziałania ich negatywnym skutkom.
Analizując wyniki warto jeszcze zwrócić uwagę na różnice występujące w ewaluowanych branżach. Ocena siły oddziaływania zewnętrznych stymulatorów w poszczególnych branżach wskazuje, że
najsilniej wpływają one na decyzje o wykorzystaniu transferu technologii podejmowane przez zakłady ubezpieczeń, przede wszystkim
majątkowych, a najsłabiej – na decyzje banków. W konsekwencji
w zasadzie tylko banki mają wątpliwości, czy niektóre czynniki,
a zwłaszcza aktywność instytucji oferujących i wspomagających
transfer technologii oraz dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania miały istotne znaczenie w procesie decyzyjnym warunkującym
wykorzystanie w swej prorozwojowej działalności transferu technologii. Wskazując na różnice warto dodać, że czynniki o najmniejszym
wpływie na banki, zostały ocenione przez zakłady ubezpieczeń majątkowych jako wyraźnie stymulujące.
W ramach podsumowania najsilniej oddziałujące na przedsiębiorstwa finansowe stymulatory wykorzystywania transferu technologii w układzie graficznym zostały przedstawione na rysunku 2.
Rysunek 2. Główne zewnętrzne stymulatory wykorzystywania transferu technologii
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych
Jak widać z zaprezentowanego obrazu, działające w Polsce
przedsiębiorstwa finansowe dostrzegają wiele wyraźnych bodźców
stymulujących je do sięgania po formę transferu w ramach procesu
pozyskiwania nowych technologii. Innymi słowy dostrzegają one
sprzyjające warunki do podejmowania działań na rzecz rozwoju swojego potencjału za sprawą transferu technologii i jak się okazuje, wykorzystują je.
W kolejnym kroku analiz podjęta została próba odpowiedzi na
pytanie: jakie elementy otoczenia ograniczają przedsiębiorstwa usług
finansowych w zakresie absorbowania z zewnątrz nowych technologii. W odniesieniu do nich została zastosowana ta sama procedura
i skala oceniania, co w przypadku czynników stymulujących. W konsekwencji w tabeli 4 autor prezentuje zidentyfikowaną siłę hamującego oddziaływania zewnętrznych barier wykorzystywania transferu
technologii, obrazując tym samym zakres postrzegania zagrożeń płynących z otoczenia organizacji.
Tabela 4. Zewnętrzne bariery wykorzystywania transferu technologii
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych.
Przedstawione wyniki badań sugerują, że menedżerowie przedsiębiorstw finansowych nie napotykają w swym otoczeniu zagrożeń
istotnie ograniczających ich we wdrażaniu nowych technologii drogą
transferu. Z drugiej jednak strony nie bagatelizują hamującego wpływu żadnego z analizowanych czynników. W zasadzie w odniesieniu
do wszystkich z nich – średnio rzecz ujmując – trudno im jednoznacznie opowiedzieć się czy są one znaczące, czy nie. Tym samym nie odczuwają wyraźnego zagrożenia ze strony potencjalnych barier, ale też
nie lekceważą ich znaczenia, co świadczy o ich strategicznej wrażliwości oraz o poczuciu odpowiedzialności za technologiczny rozwój
zarządzanych przez siebie przedsiębiorstw.
Spośród tych porównywalnie ocenionych czynników najwyższą
uśrednioną ocenę uzyskał wysoki poziom kosztów działań związanych z transferem technologii oraz obowiązujące przepisy prawa
i procedury administracyjne, a także bardzo dynamicznie zachodzące
w otoczeniu zmiany, w tym dotyczące potrzeb klientów. Zatem przede
wszystkim te aspekty mogą stanowić rzeczywiste bariery dla podejmowania aktywności przedsiębiorstw finansowych na rzecz transferu
technologii.
Z kolei w najmniejszym stopniu upatrywane są zagrożenia
w ograniczonym dostępie do specjalistycznej kadry na rynku pracy
i w zbyt wysokich kosztach zewnętrznych źródeł finansowania. Oznacza to, że firmy sektora finansowego nie mają większych problemów
ze swoim intelektualnym, jak i finansowym kapitałem, a zatem w tym
obszarze wydają się mieć komfortowe warunki protechnologicznego
rozwoju.
Również w przypadku barier można zaobserwować rozbieżność
poglądów wśród przedstawicieli badanych branż w odniesieniu do
siły ich oddziaływania. Są one najsilniej odczuwane ponownie przez
zakłady ubezpieczeń majątkowych, ale najsłabiej już nie przez banki,
ale zakłady ubezpieczeń na życie, co wydaje się niezwykle zastanawiającym zjawiskiem. Analizując zidentyfikowane bariery w poszczególnych branżach dostrzega się takie, które są postrzegane jako silnie
oddziałujące, jak i nieistotne z punktu widzenia ich hamującego
wpływu. Ponadto są takie, które przez jedne branże są traktowane
jako silnie destymulujące, a przez inne – słabo. A zatem różnice w ich
postrzeganiu wydają się być znaczące.
Stanowiący podsumowanie graficzny obraz najbardziej odczuwanych przez badane przedsiębiorstwa barier wykorzystywania
transferu technologii został przedstawiony na rysunku 3.
Rysunek 3. Główne zewnętrzne bariery wykorzystywania transferu
technologii
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych.
Wysoka aktywność przedsiębiorstw finansowych w zakresie
pozyskiwania z otoczenia nowych technologii świadczy o tym, iż skutecznie radzą sobie one z występującymi w tym zakresie przeciwnościami, albowiem dowiedziono, że takowe faktycznie miały miejsce.
Analizując poglądy respondentów dotyczące istotności zidentyfikowanych barier wykorzystywania transferu technologii, należy
uznać, że ich siła hamującego oddziaływania jest istotnie mniejsza niż
sprzyjający wpływ dostrzeganych i odczuwanych stymulatorów. Uzasadnia to fakt, iż działające w Polsce przedsiębiorstwa finansowe tak
licznie i aktywnie wykorzystują formę transferu w procesie budowania własnego potencjału technologicznego12.
Konstatując powyższe spostrzeżenia można stwierdzić, że kadra kierownicza przedsiębiorstw finansowych co prawda dostrzega
Szerzej na temat uwarunkowań wykorzystywania transferu technologii przez przedsiębiorstwa polskiego sektora finansowego zob. W. Glabiszewski, Conditions for Using Technology
Transfer as a Form of Developing Competitive Potential in Companies of the Polish Financial
Sector, [in:] Enterprise in Modern Economy. Innovations, vol. 1, ed. Ewa Lechman, Publishing
House of Gdańsk University of Technology, Gdańsk 2010, s. 112-118.
12
realne zagrożenia występujące w ich otoczeniu i odczuwa względem
nich respekt, jednak nie poddaje się ich oddziaływaniu i nie ogranicza
z ich powodów swej aktywności w zakresie transferu technologii.
Choć należą do zdecydowanej mniejszości, to są jednak też takie
przedsiębiorstwa w badanym sektorze finansowym, które nie inwestowały w ostatnich 3 latach w nowe technologie, a tym samym nie
podejmowały się ich transferu, i bynajmniej nie dlatego, że nie czuły
takiej potrzeby. Po prostu napotkały na trudności, z którymi nie były
w stanie sobie poradzić. Wśród najczęściej podawanych przyczyn
takiego stanu rzeczy wg kolejności częstotliwości ich wskazywania
znalazły się:
1. brak prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej,
2. brak środków finansowych,
3. brak dostępu do nowych technologii,
4. brak inwestora strategicznego,
5. brak doradztwa w zakresie nowych technologii,
6. niska opłacalność inwestycji w nowe technologie,
7. brak wiedzy o nowych technologiach.
Z powyższego wynika, że wśród najczęściej deklarowanych
przez badane firmy przyczyn niepodejmowania w ostatnich 3 latach
inwestycji w nowe technologie znajdują się te wewnątrzorganizacyjne, stanowiące ich konkretne słabości. Dopiero w dalszej kolejności są
też wymieniane czynniki zewnętrzne, takie jak brak doradztwa
w zakresie nowych technologii i niska opłacalność inwestycji w nowe
technologie.
4. Podsumowanie
Przeprowadzona w ramach Przeprowadzona w ramach niniejszego
opracowania analiza wyników badań ankietowych pozwala stwierdzić, iż działające w Polsce przedsiębiorstwa sektora finansowego,
mimo że reprezentują sferę usług, są świadome potrzeby rozwoju
potencjału technologicznego i wykazują się dużą aktywnością w zakresie wdrażania nowych technologii, pozyskując je bardzo często
drogą transferu.
Sama świadomość znaczenia technologii i jej transferu dla
rozwoju potencjału przedsiębiorstwa nie wystarczy jednak, aby podejmować w tym obszarze konkretne działania. Są one bowiem uzależnione również od wewnętrznych możliwości organizacji i zewnętrznych sposobności. Okazuje się, że panujące w otoczeniu warunki podejmowania transferu technologii są oceniane przez samych
zainteresowanych jej pozyskaniem jako sprzyjające. Dostrzegają oni
wiele czynników, które wystarczająco silnie pobudzają je do angażowania się w przedsięwzięcia mające na celu pozyskanie nowych technologii, by się ich podjąć. Wśród najistotniejszych stymulatorów należy wymienić możliwość weryfikowania skuteczności nowych technologii, wysoką opłacalność ich wdrażania drogą transferu, a także bardzo dynamiczne zmiany w otoczeniu, w tym odnoszące się do potrzeb
klientów. Ponadto pojawiające się na tej płaszczyźnie bariery, które są
rzeczywiście dostrzegane i poważnie traktowane przez badane
przedsiębiorstwa, nie mają tak dużej siły sprawczej, aby mogły powstrzymać je przed realizacją działań zmierzających do przetransferowania technologii do wewnętrznych zastosowań. Do najpoważniejszych, aczkolwiek nie aż tak bardzo destymulujących czynników należy zaliczyć poziom kosztów działań związanych z transferem technologii oraz przepisy prawa i procedury administracyjne, a także obawy
przed recesją.
Ostatecznie panujące w otoczeniu przedsiębiorstw finansowych warunki należy uznać za sprzyjające, gdyż dostarczają im wy-
starczająco dużo przesłanek skłaniających do wykorzystywania formy transferu w celu zapewnienia rozwoju swojego potencjału technologicznego.
Warto jeszcze dodać, iż poszczególne branże polskiego
sektora finansowego często w wyraźnie odmienny sposób postrzegają
uwarunkowania decyzji o wykorzystaniu w ramach swej
innowacyjnej działalności transferu technologii, niemniej jednak
okazuje się, że te decyzje podejmują.
Bibliografia:
Agmon T., von Glinow M.A., Technology transfer in international business, Oxford University Press, New York 1991.
Gierszewska G., Romanowska M., Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2003.
Glabiszewski W., Conditions for Using Technology Transfer as a Form
of Developing Competitive Potential in Companies of the Polish Financial Sector, [in:] Enterprise in Modern Economy. Innovations,
vol. 1, Ewa Lechman (ed.), Publishing House of Gdańsk University
of Technology, Gdańsk 2010.
Glabiszewski W., Transfer technologii w działalności innowacyjnej
przedsiębiorstw usług finansowych, [w:] Zeszyty Naukowe PWSZ
we Włocławku, „Ekonomia i Zarządzanie”, t. VI, M. Wiśniewska
(red.), Wydawnictwo PWSZ we Włocławku, Włocławek 2013.
Narayanan V.K., Managing technology and innovation for competitive
advantage, Prentice Hall, New Jersey 2001.
Miles J.A., Management and Organization Theory, Jossey-Bass Reader,
San Francisco 2012.
Porter M.E., Competitive Strategy. Techniques for Analyzing Industries
and Competitors, The Free Press, New York 1998.
Robbins S.P., Management. Concepts and applications, Printice-Hall
International, New Jersey 1988.
Stawasz E., Innowacje a mała firma, Wydawnictwo Uniwersytetu
Łódzkiego, Łódź 1999.
Stoner J.A.F., Freeman R.E., Gilbert D.R., Jr., Kierowanie, PWE, Warszawa 2001.
Sudoł S., Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Zarządzanie przedsiębiorstwem, PWE, Warszawa 2006.
Trott P., Innovation Management and New Product Development, Prentice Hall, Harlow 2008.