Z MATEMATYKĄ PRZEZ ŚWIAT

Z MATEMATYKĄ
PRZEZ ŚWIAT
WYDANIE FESTIWALOWE
19 CZERWCA 2015
GIMNAZJUM NR 3 IM. POR. JÓZEFA SARNY
W TARNOBRZEGU
Udział szkoły w projekcie Erasmus+:
 Stworzył szansę na unowocześnienie metod nauczania matematyki i innych przedmiotów ścisłych.
 Zainspirował nauczycieli i młodzież do większej aktywności i kreatywności.
 Dał okazję do twórczej wymiany myśli z regionalnymi i zagranicznymi realizatorami projektu.
 Uruchomił potrzebę szerszej współpracy z najbliższym otoczeniem.
 Zapewnił możliwość pogłębienia europejskiej perspektywy rozwoju.
UCZYMY SAMODZIELNOŚC I I KREATYWNOŚCI
Przystępując do projektu
„Z matematyką przez świat.
W poszukiwaniu nowych
metod nauczania matematyki i przedmiotów pokrewnych”, kierowaliśmy się
myślą, że nowoczesna edukacja wymaga odejścia
od encyklopedyzmu. Plan
kolejnych działań oparliśmy
na założeniu, że musimy się
skoncentrować na różnorodności sposobów uczenia
się i wyzwoleniu w uczniach
naturalnej potrzeby samodzielności. Chcieliśmy przy
tym skłonić ich do zwiększenia osobistej odpowiedzialności za uzyskane efekty. Stąd nasze starania zmierzające do tego, aby jak
najczęściej naukę organizo-
wać w miejscach umożliwiających gimnazjalistom prowadzenie własnych poszukiwań badawczych i rozbudzających ciekawość poznawczą. Dlaczego lekcji
o prawie Archimedesa nie
przeprowadzić na miejskim
basenie? Czy, ucząc o planetach i gwiazdozbiorach, nie
da się zaaranżować dodatkowego wieczornego spotkania i za pomocą dostępnych przyrządów astronomicznych dokonać wspólnej
obserwacji nieba? Równie
dobrze rozwiązanie zadania
matematycznego polegającego na obliczeniu kosztów
remontu mieszkania może
poprzedzić wyjście do sklepu budowlanego w celu
„Nowoczesna edukacja
wymaga odejścia
od encyklopedyzmu.
Plan kolejnych działań
oparliśmy na założeniu,
że musimy
się skoncentrować
na różnorodności
sposobów uczenia się”.
sprawdzenia, ile i jakie materiały są do tego niezbędne. Działając w ten sposób,
staramy się przekonać naszych uczniów, że wiedza
nabywana w szkole nie jest
oderwana od życia, lecz
bardzo w nim użyteczna. ■
INICJUJEMY EUROPEJSK IE PROJEKTY EDUKACYJNE
Projekt „Z matematyką
przez świat. W poszukiwaniu nowych metod nauczania matematyki i przedmiotów pokrewnych” nie jest
pierwszym przedsięwzięciem tego typu, jakie pojawiło się z inicjatywy naszej
szkoły. Nie realizujemy go
w pojedynkę. Mamy wielu
sojuszników, z którymi sys-
tematycznie współpracujemy, wymieniając się ciekawymi pomysłami i ideami
dydaktycznymi. Są nimi zarówno podmioty w kraju,
jak i za granicą. Naszą propozycję na rodzimym gruncie wsparła Gmina Tarnobrzeg oraz Podkarpackie
Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie. Chęć
do współdziałania z nami
wyraziła placówka z dalekich Włoch. To Liceo Statale Galileo Galilei, szkoła,
której patronuje lombardzka Gmina Voghera i stowarzyszenie Mathesis funkcjonujące przy uniwersytecie
w Pawii. Poprzez program
Erasmus+ sponsoruje nas
Fundacja Rozwoju Systemu
Edukacji, narodowa agencja
programów UE. ■
W tym numerze:
Aby matematyka była przygodą
2
Matematyka a piękno świata
2
Nauki ścisłe są jak poezja
2
Twórcza współpraca nauczycieli 3
Nasz projekt nie zna granic
3
Przed nami jeszcze wiele zadań
3
Gimnazjaliści o projekcie
4
Kształcić dla przyszłości
4
Str. 2
Z MATEMATYKĄ PRZEZ ŚWIAT
ABY MATEMATYKA BYŁA PRZYGODĄ I RADOSNYM ODKRYWANIEM
Jak powszechnie wiadomo,
uczenie się nie jest procesem
biernym i wymaga aktywności. I to od tych, którzy uczą,
jak i tych, którzy są nauczani.
Uczniowie najlepiej przyswajają sobie wiedzę, gdy mogą
samodzielnie działać, eksperymentować, tworzyć, odkrywać. Realizując projekt
edukacyjny „Z matematyką
przez świat”, nauczyciele
starają się pobudzić młodzież
do inicjatywy i samodzielnego myślenia. Przygotowują
nieszablonowe zadania i tworzą środowisko edukacyjne
dostarczające różnorodnych
bodźców zewnętrznych. Jak
przeprowadzić lekcję z rachunku prawdopodobieństwa i nie
poprzestać przy tym na rozwiązywaniu kolejnej serii typowych zadań obliczeniowych?
Można zorganizować klasowe
kasyno i zaprosić uczniów
do wzięcia udziału w grze losowej. To jedno z wielu ciekawszych rozwiązań dydaktycznych
zastosowanych w Gimnazjum
nr 3 na matematyce, przedmiocie uchodzącym za dość
trudny. Nauczyciele zaangażowani w wykonanie programu
Erasmus+ z dużą wytrwałością dążą do przełamania stereotypowego przeświadczenia, że nauka szkolna musi
oznaczać nudne wkuwanie
gotowych wzorów i formułek, więc nie jest w stanie
wywołać u młodych ludzi
pozytywnych emocji. Zajęcia
matematyki w klasowym kasynie dowodzą, że jest wręcz
przeciwnie. Aby to osiągnąć,
trzeba umiejętnie połączyć
naukę z twórczą zabawą oraz
pozwolić młodzieży na samodzielne działanie. ■
Matematyczne kasyno.
Lekcja matematyki w Gimnazjum nr 3.
MATEMATYKA POTRZEBN A W RÓŻNYCH SYTUACJACH
"Temu, kto nie
zna matematyki,
trudno jest
spostrzec
głębokie piękno
przyrody".
R. Feynman
Matematyka nie jest nauką
oderwaną od otaczającego
nas świata, lecz jednym
z najlepszych narzędzi służących do jego opisania. „Każdy związek między
symbolami matematycznymi
odpowiada związkowi między
obiektami realnymi" – już
dość dawno, bo w wieku
dziewiętnastym, przekonywał
Pafnutij Czebyszew, uczony
rosyjski. Każdy, komu zależy
na osiągnięciu satysfakcjonujących wyników, musi poszukiwać związków pomiędzy
poszczególnymi dziedzinami
nauczania szkolnego. W integracji międzyprzedmiotowej,
całościowym postrzeganiu
w procesie nauczania człowieka i otaczającej go rzeczywistości, tkwi sekret do zdobycia rozległej wiedzy
i prawdziwej mądrości życiowej. Mając na uwadze wskazany cel, realizatorzy projektu „Z matematyką przez
świat” systematycznie dążą
do łączenia w spójną całość
informacji przekazywanych
na lekcjach matematyki
i na pozostałych przedmiotach. Przekonują, że umiejętność liczenia nabyta w szkole
naprawdę przydaje się
w realnym życiu. Jak najlepiej
spożytkować posiadany kapitał? Założyć firmę, wpłacić
pieniądze na lokatę, zainwestować w złoto czy diamenty? Aby odpowiedzieć sobie
na te pytania, przewidzieć
potencjalne zyski i podatki,
trzeba chwycić za kalkulator
i policzyć opłacalność jednego bądź drugiego przedsięwzięcia. Obliczyć procenty. ■
I MATEMATYKA Z FIZYKĄ MOGĄ BYĆ JAK POEZJA
Uczniowie obserwują nocne niebo.
Dziwna rzecz a prawdziwa!
Oto i algebra
Z wyjętego poezji stworzona jest
żebra.
I dlategoć ku jednym i tym samym
stronom
Kierują wciąż źrenice
i wieszcz, i astronom.
J.B. Zaleski
Astronomia to niełatwa nauka. Opisuje funkcjonowanie
dalekich ciał niebieskich:
gwiazd, planet, mgławic, galaktyk. W tym celu posługuje
się językiem matematycznych
symboli i formuł. Korzysta
z fachowych informacji dostarczanych przez fizyków,
chemików, meteorologów.
Czy może wzbudzić emocje
w sercach i umysłach nastolatków? Bez trudu! Wystarczy, że wyposaży się ich
w prosty, darmowy komputerowy program Stellarium
i stworzy okazję do wieczornego spotkania, aby wspólnie
obserwować niebo. Projekt
„Z matematyką przez świat”
przewidział taką możliwość.
Na rozgwieżdżonym marcowym niebie młodzieży z Gimnazjum nr 3 udało się wytropić cały szereg gwiazdozbiorów: Oriona, Kasjopeję, Bliźnięta, Byka, Wielkiego Psa,
Wielki Wóz. Policzyć gwiazdy występujące w tzw. Plejadzie Gwiazd. Przyjrzeć dokładnie dwóm planetom:
Wenus i Jowiszowi. Na tej
ostatniej nawet dostrzec
Wielką Czerwoną Plamę,
wielką stałą burzę, a także
charakterystyczne dla Jowisza pasy, czyli warstwy pokrywających go chmur. Obserwując nocne niebo, gimnazjaliści nie zadowolili się
tylko chłodnymi naukowymi
obserwacjami przy użyciu
„szkiełka i oka”. Snuli opowieści znane ze starych mitów i artystycznych przekazów wskazujących na pochodzenie gwiazd i gwiazdozbiorów. ■
Str. 3
WYDANIE FESTIWALOWE
NAUCZYCIELE TWÓRCZO ZE SOBĄ WSPÓŁPRACUJĄ
Nauczyciele ze szkolnej grupy projektowej:
Agnieszka Janusz-Szczytyńska,
Agata Cabaj, Mariola Rurarz,
Małgorzata Golonka, Beata Śnieżek,
Marta Kuś, Małgorzata Czepiel,
Ewelina Kocój-Wójcik, Krystyna Ujda,
Izabela Serafin-Rabowicz.
Współczesna dydaktyka kładzie ogromny nacisk na rozwijanie myślenia. To znacznie
ważniejsze i cenniejsze niż
sam przyrost wiedzy szkolnej, gromadzenie i reprodukowanie z góry określonych
informacji z zakresu poszczególnych dziedzin. Aktywizacja
uczniów, przekonanie ich
do większej samodzielności
intelektualnej, rozbudzenie
w nich ciekawości poznawczej, inicjatywy, pomysłowości, skłonności do spojrzenia
na otoczenie w sposób kompleksowy, a nie wybiórczy,
typowy dla wybranej specjalności, to cele, jakie od chwili
startu projektu „Z matematyką przez świat” inspirują
do działania jego twórców
i realizatorów. Nauczyciele
świetnie zdają sobie sprawę,
że ukierunkowana współpraca to najlepsza droga
do osiągnięcia postulowanych
założeń. Dlatego nowe pomysły lekcji i zajęć pozalekcyjnych powstają z reguły
w wyniku zespołowych dyskusji i wzajemnych konsultacji. Matematyk współdziała
z fizykiem, biolog z chemi-
kiem, geograf z matematykiem. Nauczyciele dążą
do osiągnięcia jak najściślejszej integracji międzyprzedmiotowej. W efekcie powstała, na przykład, koncepcja cyklu zajęć „Poszukuj
i odkrywaj — geografia
i matematyka bez tajemnic”.
Ciekawych propozycji interdyscyplinarnego podejścia
do nauki w Gimnazjum nr 3
nie brakuje. Źródeł inspiracji
uczący poszukują nie tylko
w swoim własnym kręgu,
ściśle kooperują z partnerami
regionalnymi i zagranicznymi.
■
NASZ PROJEKT NIE ZNA GRANIC
Podjęte przez zespół nauczycieli Gimnazjum nr 3 wędrówki „z matematyką
przez świat” mają złożony
wymiar. Po pierwsze, chodzi
o wyprawę po uniwersum
liczb. W przestrzeń rządzoną
przez logiczną precyzję,
opartą na solidnych naukowych przesłankach. Po wtóre, o podróż po dobrze znanej nam wszystkim realnej
rzeczywistości w poszukiwaniu związków pomiędzy czystą teorią a codziennością,
by każdy uczeń mógł się
przekonać, że matematyka to
coś więcej niż zbiór abstrakcyjnych zasad. Nie są one
oderwane od realnego życia,
lecz mocno z nim związane,
przydatne. Dlatego młodzież
często wychodzi poza szkolne mury i idzie do urzędu
statystycznego, banku, sklepu
budowlanego. W praktyce
przekonuje się, że cyfry,
zbiory, funkcje służą konkretnym praktycznym celom.
Prowadzi w terenie wiele
pomiarów. Po trzecie wreszcie, matematyka to język
uniwersalny. Na całym świecie wykonuje się podobne
działania, używając tych samych liczb. Stąd pomysł naszych nauczycieli, aby swoje
wysiłki w zakresie nauczania
przedmiotów nazywanych
ścisłymi połączyć ze staraniam pedagogów z Liceo
Statale Galileo Galilei z włoskiej Voghery. Uczący w obu
szkołach stale się ze sobą
komunikują za pośrednictwem Internetu, spotykają
podczas wizyt studyjnych,
wymieniają doświadczeniami.
■
„W szkole
nie matematyka
ma być
nowoczesna,
ale jej
nauczanie”.
René Thom
Geralt Altmann, Pixabay
PRZED NAMI JESZCZE WIELE ZADAŃ
Prace nad projektem prowadzimy w szkole od blisko
roku. Przed nami kolejne
miesiące działań i następne
zadania. Co jeszcze zamierzamy? Tak jak obecnie będziemy poszukiwać ciekawych
rozwiązań dydaktycznych.
Nadal wzmacniać motywację
uczniów do nauki matematyki, pokazywać jej praktyczny
i interdyscyplinarny wymiar.
W swoich wysiłkach do osiągnięcia zamierzonych celów
— podobnie jak dziś — nie
pozostaniemy osamotnieni.
Zarówno Gmina Tarnobrzeg
jak i Podkarpackie Centrum
Edukacji Nauczycieli nie
przestaną wspierać szkoły
pod względem organizacyjnym i merytorycznym. Ciekawie zapowiada się praca
związana z nagraniem doświadczeń i eksperymentów
z fizyki, chemii i biologii. Będzie to wspólne dzieło szkolnych praktyków i konsultantów metodycznych z PCENu. Rezultaty oceni młodzież,
korzystając podczas zajęć
lekcyjnych z wytworzonych
obrazów filmowych. Wciąż
będziemy też współpracować
z Liceo Statale w Vogherze.
Już ustaliliśmy, że przedmiotem wnikliwych pedagogicznych analiz w obu naszych
szkołach będą w najbliższym
czasie metody i strategie
dydaktyczne w zakresie
kształcenia statystyki. Chcemy w dalszym ciągu wymieniać się zawodowymi doświadczeniami, unowocześniać narzędzia
pomocne
w edukacji. ■
Jak przekonać młodzież,
że matematyka, choćby nie wiem
jak abstrakcyjnych dotyczyła zagadnień,
pewnego dnia i tak zostanie
zastosowana do zjawisk
realnego świata?
GIMNAZJUM NR 3 IM. POR. JÓZEFA SARNY
W TARNOBRZEGU
GIMNAZJALIŚCI O SWYM UDZIALE W PROJEKCIE
Moja klasa wzięła udział w zajęciach doświadczalnych na basenie.
Wyznaczaliśmy wymiary pływalni, masę wody, jej gęstość i wypór,
czas zjazdu na zjeżdżalni. Nikt z nas nie przypuszczał, że lekcja
szkolna może sprawić tyle frajdy. Fizyka i matematyka to zazwyczaj
trudne przedmioty. Jednak okazało się, że mogą być przyjazne
i wesołe. Było to dość niezwykłe doświadczenie. Przekonaliśmy się
na własnej skórze, że można też uczyć się poprzez zabawę. Wykorzystywaliśmy naszą wiedzę teoretyczną w praktyce. Lekcje nie
muszą być nudne i mogą odbywać się wszędzie. Podobne projekty
są bardzo potrzebne, dzięki nim uczniowie wiele zyskują i jeszcze
więcej zapamiętują. Cieszę się, że mogłam wziąć udział w takiej
nietypowej lekcji matematyki i fizyki. To doświadczenie na pewno
długo zostanie w mojej pamięci.
ul. Dekutowskiego 17
39-400 Tarnobrzeg
Tel.: (15) 823 37 36
Faks: (15) 822 37 36
E-mail: [email protected]
www: http://www.gim3.tbg.net.pl
Agnieszka, III g
***
Lekcja matematyki z nauczycielami z Włoch przyniosła mi wiele
korzyści. Dzięki niej nauczyłem się nie tylko rachunku prawdopodobieństwa, co przyczyniło się do poprawy moich ocen z matematyki,
ale też udoskonaliłem swój angielski. Czułem satysfakcję, wiedząc,
że posiadane umiejętności pozwalają mi na uczestnictwo w tego
typu zajęciach.
Daniel, III f
***
PRZYGOTOWAĆ MŁODZIEŻ
NA NIEZNANĄ PRZYSZŁOŚĆ
Potrzebujemy dziś kreatywnych młodych ludzi umiejących bez większego trudu
zrozumieć dynamicznie zmieniający się świat. Gotowych
stawić czoła szybko zmieniającym się warunkom zewnętrznym, ciągłym przeobrażeniom
na rynku pracy. Będących
w stanie do tych zmian mądrze się dostosować. Współczesna szkoła musi więc wyposażyć ich w takie sprawno-
Zajęcia terenowe „Poszukuj i odkrywaj — geografia i matematyka
bez tajemnic" wymagały bezpośredniego zaangażowania w pomiary
i obliczenia związane z ruchami Ziemi. Geografia cały czas przeplatała się z matematyką. Już poznana teoria zadziałała w praktyce.
ści, dzięki którym będą potrafili sprostać czekającym ich
wyzwaniom. Ma też obowiązek przekonać ich, że uczenie
się polega nie tylko na biernym odtwarzaniu gotowej
wiedzy, lecz jest procesem
ciągłym i wymaga stałej, twórczej aktywności. Projekt, który nasze gimnazjum właśnie
realizuje, stwarza młodzieży
szansę na naukę tego wszystkiego, czego już wkrótce inni
Julia, III e
będą od nich oczekiwać
w dorosłym życiu: odpowiedzialności za podjęte decyzje
i wprowadzone w czyn działania, samodzielności w myśleniu, otwartości wobec pomysłów wysuwanych przez otoczenie, gotowości do formułowania osobistych rozwiązań,
co najważniejsze — współdziałania w grupie. Żywimy
głębokie przekonanie, że uczniowie zaangażowani w pro-
gram „Z matematyką przez
świat” naprawdę wykształcą
w sobie wymienione cechy,
co pozwoli im dobrze zaadaptować się do warunków życia,
jakie szykuje im świat jutra.
Jego dokładnych kształtów
ciągle jeszcze nie znamy. Wiemy tylko, że z każdym dniem
zbliża się on do nas coraz
szybszymi krokami. Na jego
nadejście młodzież musi być
przygotowywana już dziś. ■
Projekt realizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej ze środków programu Erasmus+
Komisja Europejska i Agencja Narodowa nie ponoszą odpowiedzialności za treść przedstawionych materiałów.
Copyright © Gimnazjum nr 3 w Tarnobrzegu, Poland