Sobota czy niedziela

-1-
Biblia na temat soboty i niedzieli
Clark Blanchard
• Czy sabat jest tym samym, co niedziela?
• Czego Bóg oczekuje w tych dniach?
• Czy nieprzestrzeganie niedzieli jest grzechem?
Te i wiele innych pytań na temat sabatu i niedzieli było źródłem wielkiego zamieszania
w historii kościoła chrześcijańskiego. Opracowanie to w zwięzły sposób pokaże nam,
czego uczy Biblia, a także odsłoni tło historyczne, które przyczyniło się do dyskusji w
tej sprawie. Przedstawię teraz, jak rozwijała się ona chronologicznie, poczynając od
momentu ustanowienia przez Boga sabatu dla Izraela.
1. Sabat (przestrzeganie soboty jako dnia odpoczynku) był znakiem wyłącznie
między Bogiem i narodem izraelskim. Nie ma wskazówek dowodzących, że
Noe, Abraham, Izaak, Jakub lub Józef zachowywali sabat. Na pewno nie mieli
takiego przykazania. Sabat nie dotyczy pogan ani kościoła nowotestamentowego.
Nie jest im przypisany obowiązek wielbienia Boga i uczestnictwo w spotkaniu
kościoła. Sabat był dniem całkowitego odpoczynku w sensie braku aktywności.
Potem tak rzekł Pan do Mojżesza: Powiedz Izraelitom: Przestrzegajcie pilnie moich
szabatów, gdyż to jest znak między Mną a wami dla wszystkich waszych pokoleń, by
po tym można było poznać, że Ja jestem Pan, który was uświęcam. Izraelici winni
pilnie przestrzegać szabatu jako obowiązku i przymierza wiecznego poprzez
pokolenia. To będzie znak wiekuisty między Mną a Izraelitami, bo w sześciu dniach
Pan stworzył niebo i ziemię, a w siódmym dniu odpoczął i wytchnął. (Wj 31,12-17,
podkreślenia autora). Przeczytaj też Wj 16,21-30; 20,8-11 i Pwt 5,12. O tym, jak
Chrystus przestrzegał sabatu napisane jest w Mt 12,1-13 i Mk 2,27.
2. Wczesny kościół, jak stwierdzają to Dzieje Apostolskie i listy, spotykał się
regularnie w soboty, żydowskie sabaty, często w synagogach. Nie ma wzmianek
o regularnych spotkaniach w niedzielę, pierwszego dnia tygodnia. Kiedy
wychodzili, proszono ich, aby w następny szabat mówili do nich o tym samym. A po
zakończeniu zebrania, wielu Żydów i pobożnych prozelitów towarzyszyło Pawłowi i
Barnabie, którzy w rozmowie starali się zachęcić ich do wytrwania w łasce Boga. W
następny szabat zebrało się niemal całe miasto, aby słuchać słowa Bożego (Dz
-2-
13,42-44, podkreślenia autora). Przeczytaj też Dz 13,13-15; 15,19-21; 16,11-13 i
18,1-4).
Co więcej, jest w Biblii tylko jedno miejsce mówiące o zgromadzeniu w Troadzie
pierwszego dnia tygodnia, gdzie spotkano się na wspólny posiłek i słuchanie przemowy
Pawła (Dz 20,7). Chrześcijanie spotykali się też codziennie w świątyni i łamali chleb
po domach w Jerozolimie (Dz 2,46) i po domach w Efezie (Dz 20,20).
Istnieje jedno miejsce w Biblii pouczające pojedynczych chrześcijan w Koryncie, by
odkładali pieniądze pierwszego dnia tygodnia. Jest tam jednak mowa o osobistym
oszczędzaniu w celu dawania innym, nie o spotkaniu kościoła (1 Kor 16,1-3).
Tylko jedno miejsce mówi o „Dniu Pańskim”, kiedy Jan otrzymał objawienie od Boga
(Ap 1,9-11). Najprawdopodobniej termin ten oznaczał jednak sobotę lub przyszły sąd
określany przez proroków jako „dzień Pański”.
3. W pierwszych wiekach po apostołach spotkania kościoła odbywały się
w sabat, w niedzielę, lub w oba te dni.
Oto najwcześniejsze zapisy w historii kościoła:
Tak jak gdzie indziej, zachowujemy ósmy dzień z radością, dzień, kiedy Pan wstał z
grobu (List Barnaby 15,9).
... zachowujcie sabat i święto dnia Pana; ponieważ ten pierwszy jest na pamiątkę
stworzenia, a drugi – zmartwychwstania. Niech niewolnicy pracują pięć dni; jednak
w dzień sabatu i dniu Pańskim dajcie im wolne, by szli do kościoła po wskazówki jak
żyć w pobożności (Konstytucje Apostolskie zebrane w roku 300).
Grzegorz z Nysy pod koniec IV wieku nazwał sobotę i niedzielę „siostrami” (Patrologia
Graeca, Vol. 46, Col. 309).
4. W Rzymie i Aleksandrii rozpoczął się ruch mający na celu zakaz obchodzenia sabatu
i wprowadzenie tylko niedzieli. Pomimo, iż prawie wszystkie kościoły na świecie
każdego tygodnia celebrują święte misterium sabatu, to chrześcijanie z Aleksandrii
i Rzymu – mając na uwadze niektóre starożytne tradycje, zaprzestali tej właśnie
(Sokrates Scholasticus, 400s).
Ludność Konstantynopola prawie wszędzie gromadziła się zarówno w sabat, jak
i pierwszego dnia tygodnia, którego to zwyczaju nigdy nie widziano w Rzymie lub
w Aleksandrii (Sozomen, Nicene and post Nicene Fathers, 2nd series, Vol. 12, pp.
7-8).
Przyczyna likwidacji świętowania sabatu w Rzymie i Aleksandrii nie jest jasna.
-3-
Najprawdopodobniej przyczynił się do niej antyżydowski klimat w Imperium Rzymskim
spowodowany kilkoma buntami żydowskimi. Przestrzeganie sabatu mogło ulec
likwidacji w Aleksandrii z powodu istnienia tam licznej żydowskiej populacji, od której
- w celach politycznych - chrześcijanie chcieli się zdystansować. W Rzymie mogło być
tak samo i doszło do tego pod wpływem teologii Augustyna, który powiedział, że Izrael
Starego Testamentu należy rozumieć alegorycznie i wszystko, co powiedziano do
niego, odnosi się do kościoła.
5. W wieku IV prawa wprowadzane były i przez oficjalny kościół, i przez rząd Rzymu.
Dawały one mandat na świętowanie tylko niedzieli i zabraniały kościołowi przestrzegania
sabatu. Jednym z najważniejszych wydarzeń – odnośnie tego tematu – było „Prawo
niedzielne” ustanowione przez cesarza rzymskiego Konstantyna 7 marca 321 roku.
W Dzień Słońca [nazwę Sunday wziął od boga Słońca] niech urzędnicy i ludność
miast odpoczywają i niech wszystkie warsztaty będą zamknięte. Na wsi jednak, tym,
którzy trudnią się rolnictwem, wolno swobodnie i zgodnie z prawem realizować swoje
dążenia; ponieważ często dzieje się tak, iż inny dzień nie pasuje do uprawiania zboża
lub sadzenia winorośli: i tak przez zaniedbanie stosownego momentu na takie
poczynania powinno się stracić nagrodę niebios”.
Mandat ten został wzmocniony w roku 364 i umieszczony w Kanonie 29 Soboru
w Laodycei: Chrześcijanie nie powinni się judaizować, pozostając bezczynnymi w
sobotę, ale mają się trudzić w tym dniu. Jako chrześcijanie mają natomiast czcić
Dzień Pański, nie pracując. Jeżeli przyłapie się ich na judaizowaniu, będą odłączeni
od Chrystusa.
W VIII wieku zamieszanie na temat przestrzegania soboty lub niedzieli osiągnęło swój
koniec, kiedy w r. 788 w Akwizgramie Karol Wielki zarządził, że:
... każda zwykła praca w dzień Pański jest zabroniona, również ta, którą Konstantyn
wyłączył z zakazu.
Można zobaczyć, że blisko 2000 lat historii Kościoła przyniosło więcej zamieszania niż
światła w tej sprawie. Znaczącej odpowiedzi w sprawie sabatu i niedzieli nie należy więc
szukać w historii Kościoła.
By znaleźć odpowiedź, musimy zwrócić się do Pisma Świętego, gdzie znajdziemy
zadziwiająco proste i jasne nauczanie św. Pawła:
Jeden czyni różnicę między poszczególnymi dniami, drugi zaś uważa wszystkie za
równe: niech się każdy trzyma swego przekonania, Kto przestrzega pewnych dni,
przestrzega ich dla Pana, ... Tak więc każdy z nas o sobie samym zda sprawę Bogu
... A swoje własne przekonanie zachowaj dla siebie przed Bogiem. Szczęśliwy ten, kto
w postanowieniach siebie samego nie potępia. (Rz 14,5.6.12.22)
-4-
Dalej Paweł pisze tak:
Teraz jednak, gdyście Boga poznali i, co więcej, Bóg was poznał, jakże możecie
powracać do tych bezsilnych i nędznych żywiołów, pod których niewolę znowu chcecie
się poddać? Zachowujecie dni, święta nowiu i lata! Obawiam się o was: czy się dla
was nie trudziłem na próżno. (Ga 4,9-11)
PYTANIA I ODPOWIEDZI
P: Czy sabat jest tym samym, co niedziela?
O: Nie. W Biblii sabat to sobota, dzień odpoczynku przeznaczony dla Izraela. Niedziela
to tradycyjny dzień chrześcijan wprowadzony na pewnym etapie historii.
P: Czego Bóg oczekuje w tych dniach?
O: Masz wolność, by dla twojego życia duchowego przeznaczyć dla Boga szczególny
dzień albo traktować wszystkie dni jednakowo. W swoim umyśle masz mieć swoje
przekonanie. Ważną rzeczą jest twoje oddanie Bogu a nie przestrzeganie lub
nieprzestrzeganie jakiegoś dnia.
P: Czy nieprzestrzeganie niedzieli jest grzechem?
O: Nie. Grzechem jest to, że wywołujesz u swojego brata zgorszenie. Nie powinieneś
używać swojej wolności w sposób, który spowoduje zgorszenie u innego chrześcijanina
(Rz 14,21; 1 Kor 10,23-24.31-32).