docCzy warto wzmacniać system odpornościowy przed sezonem
download 
Reklamacja Transkrypt
Czy warto wzmacniać system odpornościowy przed sezonem
www.zdrowiewprezencie.pl ISSN 2084 – 5324 wrzesień 2012 Bezpłatny miesięcznik poświęcony zdrowiu i medycynie zyć Jak wanilc kotynowym? z nałogiem 7 5 s. 4 sposobchóanwdrę na jesienną s. 7 w sposobó lana na bolące ko s. 15 Zdrowie w kuchni s. 22 Czy warto wzmacniać system odpornościowy Temat numeru przed sezonem przeziębieniowym? s. 10 Szanowni Czytelnicy Info Redakcja ul. Wojska Polskiego 4 72 - 315 Resko tel. +48 91 395 14 80 Szanowni Państwo! [email protected] Z najnowszym numerem „Zdrowia w prezencie” żegnamy razem z Państwem wakacje. Zaczynają pojawiać się w mediach smutne informacje a to, że bociany się gromadzą i wytyczają trasę odlotu w ciepłe strony, a to że nadchodzą chłodne wieczory i mgliste poranki. Wielu z Nas smuci się na myśl o pożegnaniu lata. Wrzesień to także okres powrotu do szkoły, a dla wielu milusińskich debiut w szkole, przedszkolu, czy w żłobku. Wydarzenia te zawsze związane są z wielkimi emocjami zarówno ze strony rodziców jak i bezpośrednio zainteresowanych. Stajemy także przed sezonem wzmożonych zachorowań, do czego powrót do szkół i przedszkoli wyraźnie się przyczynia. Problemowi zwiększonej tendecji do infekcji i roli układu odpornościowego poświęcam temat numeru „Czy warto stosować środki pobudzające odporność”. Zachęcam Państwa do lektury. Wrzesień to także „babie lato” i sezon na grzybobranie, życzę zatem Państwu owocnych zbiorów. Redaktor Naczelny Zbigniew Szczepankowski [email protected] Konsultacja medyczna lek. Beata Szczepankowska Wydawca Bratek Plus Sp. z o.o. ul. Wojska Polskiego 4 72 - 315 Resko Manager ds. Reklamy Marcin Sochan Tel. 797 721 466 [email protected] Biuro Obsługi Klienta Tel. +48 91 395 14 80 [email protected] Zbigniew Szczepankowski Skład graficzny i druk „Leszczyńscy” s. c. Partnerzy www.artelis.pl Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo redagowania zamówionych tekstów, nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam i ogłoszeń. Miesięcznik ZDROWIE W PREZENCIE nie zastępuje bezpośredniej porady lekarskiej, może jedynie stanowić źródło informacji. Przed skorzystaniem z porady należy skonsultować się z lekarzem. Dystrybucja miesięcznika bez zgody wydawcy lub sprzedaż magazynu jest nielegalna. www.zdrowiewprezencie.pl r e k l a m a NOWOŚĆ Jedyny lek przeciwbólowy bez popijania! • innowacyjny lek w granulacie • zwalcza przyczynę bólu – stan zapalny ASPIRIN® MARKA NA BÓL – NR 1 NA ŚWIECIE * ASPIRIN® EFFECT (Acidum acetylsalicylicum), 500 mg, granulat. Wskazania: Dolegliwości bólowe, np.: ból głowy, bóle zębów, bóle mięśni, stawów, pleców. Dolegliwości towarzyszące przeziębieniu i grypie. Gorączka. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, skaza krwotoczna, choroba wrzodowa żołądka lub jelit, napady astmy po podaniu salicylanów lub substancji o podobnym działaniu (NLPZ) w wywiadzie, ciężka niewydolność serca, wątroby lub nerek, stosowanie metotreksatu w dawkach 15 mg na tydzień lub większych, ostatni trymestr ciąży, dzieci do 12 lat w przebiegu infekcji wirusowej. Podmiot odpowiedzialny: Bayer Sp. z o.o., Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa, tel. (22) 5723500, fax (22) 5723500, www.bayer.com.pl ASP_EF.K.04.2012.009 * Sprzedaż wartościowa marki Aspirin® na rynku OTC na świecie w kategorii środków przeciwbólowych, raport IMS DataView za okres MAT/12’2011. Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu. Jak walczyć z nałogiem nikotynowym? Szkodliwość dymu papierosowego dla organizmu ludzkiego to kwestia bezsprzeczna. Walka z nałogiem nie jest jednak łatwa. Palacze zgodnie przyznają, że najtrudniej poradzić sobie ze skutkami głodu nikotynowego. Są na to jednak sposoby P alimy coraz mniej. Obecnie statystyczny obywatel zużywa niecałe 16 sztuk papierosów dziennie, a palacze stanowią 27,2 % ogółu (o 11 p.p. mniej niż w roku 1995). Nic dziwnego – nikt nie chce stać się jedną z 5 milionów osób na świecie zmarłych wskutek chorób wywołanych dymem papierosowym. Wyboista droga do zdrowia „Rzucenie palenia przyszło mi bardzo łatwo (…). Na początku byłam z tego bardzo zadowolona i dumna, ale z czasem uśmiech znikł z mojej twarzy” - pisze JUSTYNASz na forum commed.pl. Skutki abstynencji – skoki ciśnienia, bóle głowy, kłucie w klatce piersiowej, złe samopoczucie – to codzienność osób walczących z nałogiem. Dolegliwości te, intensywnie odczuwalne na początku, zwykle utrzymują przez wiele miesięcy. Wraz ze stresem związanym z sytuacją, są one często powodem powrotu do nałogu. Sprzymierzeńcy w walce z nałogiem By poradzić sobie ze skutkami abstynencji, palacze często sięgają po leki wspomagające w walce z nałogiem. Podstawową różnicą między takimi preparatami są cena i skład. wrzesień 2012 4 Największą popularnością cieszą się środki zawierające nikotynę, która wypełnia lukę i łagodzi efekt odstawienia. Preparaty te uwal- niają do organizmu nikotynę, która pokrywa całe zapotrzebowanie palacza. Dawki są coraz mniejsze, co prowadzi do stopniowego odzwyczajenia organizmu od substancji toksycznej. Warto jednak zauważyć, że to niejako popadanie z jednego nałogu w drugi, a raczej pozostawanie w tym samym, tylko w innej formie. Nie mniej skuteczne są preparaty zawierające inne substancje. Ostatnio, za sprawą badań kliwww.zdrowiewprezencie.pl Badania dowodzą, że stosowanie cytyzyny zwiększa szansę na rzucenie palenia aż trzykrotnie r e k l a m nicznych z 2011 roku przeprowadzonych przez zespół Roberta Westa, godna uwagi jest cytyzyna. Lek pozwala szybko i skutecznie wygrać z nałogiem. Badania dowodzą, że stosowanie cytyzyny zwiększa szansę na rzucenie palenia aż trzykrotnie. Lek od- działuje na te same receptory, co nikotyna. Jest jednak lepiej tolerowany przez organizm, dlatego wypiera toksyczną konkurentkę. Taki mechanizm działania powoduje, że skutki odstawienia są niemal nieodczuwalne. Pochodne cytyzyny (np. wareniklina) również wykazują dużą skuteczność we wspieraniu walki z nałogiem papierosowym. Swoich zwolenników mają także preparaty bazujące na substancjach chemicznych. Leki zawierające bupropion za sprawą uwalnianych substancji pomagają niwelować skutki abstynencji i jednocześnie porzucić nałóg. Wybór konkretnego preparatu to sprawa indywidualna – warto skonsultować go z lekarzem lub farmaceutą, by dopasować lek najbardziej odpowiadający naszym potrzebom . a CITISINUM 1,5 mg TABLETKI POWLEKANE SKŁAD: Jedna tabletka powlekana zawiera 1,5 mg cytyzyny WSKAZANIA: Leczenie uzależnienia od nikotyny. PRZECIWWSKAZANIA: - LECZY UZALEŻNIENIE DO NIKOTYNY W 25 DNI - POZWALA SKUTECZNIE ZERWAĆ Z NAŁOGIEM BEZ EFEKTU ODSTAWIENIA - SUBSTANCJA CZYNNA LEKU TABEX – ALKALOID CYTYCYNA JEST POCHODZENIA NATURALNEGO I NIE UZALEŻNI - CZAS LECZENIA TYLKO 25 DNI - NISKI KOSZT TERAPII WYSTARCZY TYLKO JEDNO OPAKOWANIE www.zdrowiewprezencie.pl Nadwrażliwość na substancje czynne lub pomocnicze; niestabilna dławica piersiowa, niedawno przebyty zawał serca lub udar mózgu, klinicznie istotne zaburzenia rytmu serca, ciąża i karmienie piersią. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY: Sopharma Warszawa Sp. z o.o. , ul. Poleczki 12 02-822 Warszawa, Polska r e k l a m a PLASTER LECZNICZY NA SKÓRĘ Kapsiplast SKŁAD: 1 cm2 plastra: Capsici extractumspissum 6,0-8,0 g Belladonnae extractum spissum 2,2-3,0 g Substancje pomocnicze: kauczuk naturalny, tlenek cynku, lanolina farmaceutyczna, żywica węglowodorowa, żywica politerpenowa, asfalt destylowany, oktylowana difenyloamina, R1,R2-difenyloamina DZIAŁANIE: Działa miejscowo drażniąco, rozgrzewająco, wywołuje przekrwienia skóry. WSKAZANIA: Stosowany w leczeniu miejscowym nerwo- i mięśniobóli różnego pochodzenia. PRZECIWWSKAZANIA: Nie stosować w okresie ciąży i karmienia DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: U niektórych osób może wystąpić nadwrażliwość na składniki preparatu w postaci swędzącej wysypki lub miejscowego zapalenia skóry. Ostrzeżenia: W przypadku wystąpienia objawów nadwrażliwości na składniki preparatu w postaci swędzącej wysypki, długo utrzymującego się zaczerwienienia skóry, stosowanie Kapsiplastu przerwać. Nie pozostawiać plastra na skórze dłużej niż 2 dni. Unikać kontaktu z oczami, błoną śluzową i uszkodzoną skórą. Interakcje z innymi lekami: nie stwierdzono. PRZECHOWYWANIE: Przechowywać w miejscu niedostępnym dla dzieci, w temperaturze do 25oC. SPOSÓB UŻYCIA: Przykłada się na skórę w okolicy krzyżowej, klatki piersiowej, karku, ścięgien, stawów, bolących mięśni. Skórę miejsca bolącego dokładnie umyć i osuszyć. Odkleić warstwę ochronną z plastra i przylepić go do skóry. Przeciętnie plaster może pozostać na skórze 1-2 dni. Przy zrywaniu należy plaster pociągnąć energicznie (wolne odrywanie jest bolesne). Ponownie na to samo miejsce przyłożyć plaster dopiero po kilkudniowej przerwie. r e k l a m a Halset® 1,5 mg, tabletki do ssania Cetylpyridinii chloridum Skład: Jedna tabletka do ssania zawiera 1,5 mg Cetylpyridinii chloridum (cetylopirydyniowy chlorek jednowodny). Substancje pomocnicze: jedna tabletka do ssania zawiera 742,35 mg sorbitolu. Wskazania: Zapobiegawczo i leczniczo w lekkich i średniociężkich stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na chlorek cetylopirydyniowy lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Nietolerancja fruktozy. Nie stosować u małych dzieci ze względu na możliwość przypadkowego zakrztuszenie się tabletką. Podmiot odpowiedzialny: Biofarm Sp. z o.o., ul. Wałbrzyska 13, 60-198 Poznań Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie, oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu 7 sposobów na jesienną chandrę Jesień zbliża się wielkimi krokami. Niektórzy z nas, już na samą myśl o tej porze roku czują się ospali i zmęczeni. Nie musi tak być. Istnieje wiele możliwości, aby zmienić złe samopoczucie. Oto kilka z nich. K to z nas nie zna uczucia zmęczenia, zniechęcenia zwanego potocznie chandrą? Szczególnie w te szare, jesienne dni jesteśmy na nią podatni. O ile potrafimy zadbać o nasze zdrowie (fizyczne), zażywając szereg tabletek tudzież pijąc ciepłe, wzmacniające herbatki (napary), o tyle nie zawsze wiemy, jak zmienić złe samopoczucie. Istnieją jednak sposoby, aby zminimalizować, a może nawet zapomnieć zupełnie o działaniu brzydkiej aury. nego. A może na Twoich oczach rozegra się jakaś zabawna sytuacja. Porozmawiasz z kimś, kto Cię rozbawi. Miej oczy i uszy otwarte. Niemniej to Ty masz największy wpływ na to, co zdarzy się w Twoim życiu. Bierz sprawy w swoje ręce. Uśmiechaj się do nieznajomych. Pamiętaj: „Nigdy nie przestawaj się Nigdy nie przestawaj się uśmiechać uśmiechać, nawet jeśli jesteś smutny, ponieważ nigdy nie wiesz, kto może się zakochać w Twoim uśmiechu” G.G. Marquez. Jeśli już musisz To wbrew pozorom bardzo trudne zadanie. Kiedy pogoda nas nie rozpieszcza śmiejemy się znacznie mniej. Dzień staje się krótszy, brakuje nam słońca, a co za tym idzie hormonów odpowiedzialnych za dobre samopoczucie, czyli endorfin. Można temu zapobiec, szukając zabawnych sytuacji. Być może przypadkiem usłyszysz coś zabaw- relaksować się przed telewizorem oglądaj komedie. W ten sposób zapomnisz o problemach i spędzisz miło czas. Ponadto starannie wybieraj znajomych. Zasługujesz na to, co najlepsze, szukaj więc optymistów, którzy pomogą Ci przetrwać te trudne chwile. Nie zapominaj też śmiać się z siebie. Aby zachować zdrowie psychiczne trzeba mieć dystans do własnej osoby. www.zdrowiewprezencie.pl Nie stój z boku – działaj Są rzeczy, na które nie mamy wpływu m.in. warunki atmosferyczne. Powinniśmy jednak być świadomi tego, że możemy im przeciwdziałać. Już samo zrobienie listy rzeczy, które udało się w danym dniu zrobić wpływa na poprawę nastroju. Nie trzeba długo czekać na rezultaty. Bądź aktywny! Nie czekaj, aż ktoś zrobi coś za Ciebie. Staraj się być kreatywny i przedsiębiorczy. Ludzie, którzy mają dużo zajęć i realizują swoje pasje nie mają czasu na chandrę. Jeżeli podejmujesz się nowych wyzwań bądź konsekwentny. Jeśli uda Ci się zrealizować kolejny cel poczujesz dodatkową satysfakcję. Nic tak nie cieszy jak dobrze wykonana, rzetelna praca. Precz ze „słomianym zapałem”. wrzesień 2012 7 Pielęgnuj przyjaźnie i miłość Nie jesteś sam. Jeśli jest Ci smutno na pewno jest ktoś, kto Cię pocieszy, wysłucha. Nic jednak nie dzieje się przypadkowo. O związki należy dbać. Traktuj je jak coś wyjątkowego, drogocennego. Nie zapominaj zadzwonić, napisać, odwiedzić. Pytaj o samopoczucie bliskiej osoby, spraw jej jakąś niespodziankę. Pamiętaj „To, co dajemy wraca do nas”. Jeden prawdziwy przyjaciel jest wart majątek. Inwestuj dobrze, a zostaniesz wynagrodzony. Nie dopuść aby dusza, umysł i ciało zarosły w chwastach Po pierwsze zrób listę rzeczy, które sprawią Ci przyjemność. Nie zważając na to, co dzieje się za oknem zacznij rozpieszczać ciało i ducha. Dla jednych może to być ciepła, optymistyczna muzyka, dla innych dobry film, wyjście do teatru, a może po prostu na zakupy. Jeszcze inni wybiorą ciepłą kąpiel, wieczór z książką, smaczny, wykwintny obiad. Możliwości jest wiele. Poczuj, że żyjesz! Oddychaj Niewiele osób zdaje sobie sprawę, jak ważny jest w życiu oddech. Zazwyczaj jest to tak naturalna czynność, że nie delektujemy się nią, jest samoistna. Warto jednak pamiętać, że oddech to symbol naszego istnienia. Doceńmy go. Zatrzymaj się i pomyśl o czymś przyjemnym. Oddychaj głęboko i świadomie, poczujesz się znacznie lepiej. Spróbuj się wyciszyć i cieszyć chwilą. Zrób coś dobrego wrzesień 2012 8 Nic jednak bardziej nie cieszy niż dawanie. Kierując się powiedzeniem „radość dzielona podwójną radością” dodajmy do naszej listy to, co możemy zrobić dla innych. I znów mamy do dyspozycji szeroki wachlarz możliwości. Możemy wysłać komuś wesołą, zabawną kartkę bądź e-mail, przygotować romantyczną kolację, odwiedzić dawno nie widzianych przyjaciół, wybrać się ze znajomymi do dyskoteki. Warto też pomyśleć o zakupieniu nieoczekiwanego prezentu, szczególnie dla naszych maluchów. Nic bardziej nie poprawia humoru niż radość i uśmiech bliskiej osoby. Nagradzaj siebie Nagradzanie jest prostym sposobem na zapewnienie sobie pogody ducha. Już od dzieciństwa przyzwyczajamy się do motywacyjnej roli nagród. Mogą to być pochwały słowne, wsparcie finansowe, dyplomy za osiągnięcia. Warto wspomnieć, że zawsze znajdzie się pretekst do nagrody, należy tylko zastanowić się, co sprawiłoby nam przyjemność. Pracowity tydzień możemy wynagrodzić sobie wyjazdem w góry. Osiągnięty cel – zakupieniem wymarzonej książki, nowej kreacji, wyjściem do kina, teatru. Szczególnie powinniśmy nagradzać się za sukcesy, nawet te najmniejsze. Co pewien czas spraw sobie drobny upominek, delektuj się radością bycia kimś wyjątkowym. Źródło: Martin E. P. Seligman „Optymizmu można się nauczyć” Dominika Palka www.zdrowiewprezencie.pl r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a TEMAT NUMERU N wrzesień 2012 10 a tak postawione pytanie, odpowiedź wydaje się oczywista: warto, a nawet należy zadbać o to, aby organizm miał wszelkie atuty w walce z drobnoustrojami chorobotwórczymi po swojej stronie. W środowisku otaczającym człowieka obserwujemy nieustanną rywalizację, która zdecydowanie częściej odbywa się poza naszą uwagą, ponieważ nie zawsze jesteśmy w stanie ją zaobserwować. Należy pamiętać o tym, że otaczają nas mniej lub bardziej prymitywne organizmy, którym przyświeca jeden cel, przetrwanie, a co za tym idzie walka o byt. Człowiek w tej walce, biorąc pod uwagę prawa natury, nie otrzymał żadnych specjalnych przywilejów. Organizm sam musi zadbać o to, aby móc odpierać ciągłe ataki ze strony niewidzialnych gołym okiem intruzów, dla których ludzkie ciało jest doskonałym miejscem, aby się w nim zadomowić. Nie da się niestety, całkowicie odizolować człowieka od żywych zagrożeń występujących w naszym otoczeniu, a nawet jest coraz więcej niepodważalnych dowodów na to, że tak robić nie należy z dwóch podstawowych powodów. Po pierwsze w świecie mikroorganizmów przewagę liczebną mają takie, które potrafią współżyć z organizmem człowieka na zasadzie obopólnych korzyści i nie wyrządzają komórkom ludzkim szkody, inaczej mówiąc żyją z nimi w symbiozie. Często bywa tak, że są one wręcz sojusznikami w walce z tymi groźnymi chorobotwórczymi mikroorganizmami, ponieważ niszcząc je chronią swój byt, a przy okazji działają na naszą korzyść. Po drugie izolowanie się od świata zewnętrznego naraża nas na utratę lub przynajmniej osłabienie zdolności obronnych organizmu. Obroną organizmu przed biologicznymi zagrożeniami z zewnątrz zajmuje się system immunologicz- Czy warto wzmacniać system odpornościowy przed sezonem przeziębieniowym? ny, prościej zwany odpornościowym. Funkcjonowanie tego systemu to jedno z ciekawszych zjawisk występujących w organizmie ludzkim. Immunologia została w chwili obecnej dosyć dobrze poznana. Wiemy jak bardzo skomplikowany to układ zabezpieczeń chroniący przed złośliwymi mikrobami. Obronność naszego organizmu możemy porównać do twierdzy, w której rolę fosy, mostu zwodzonego, czy powbijanych pali spełniają naturalne bariery takie jak: kwas solny w żołądku, specjalne właściwości błon śluzowych w przewodzie pokarmowym, układzie moczowo-płciowym, a także przeciwbakteryjne składniki (lizozym, defensyny) występujące we krwi, łzach, ślinie. Silną barierą ochronną organizmu przed drobnoustrojami jest skóra, która gdy jest zdrowa stanowi bardzo trudną do pokonania przeszkodę, ale po zranieniu, czy w przypadku choroby, bakterie, wirusy i grzyby chorobotwórcze łatwo ją pokonują i dochodzi do zakażenia. Najciekawszą stroną układu odpornościowego jest tak zwana odporność czynna, która polega na rozpoznawaniu konkretnego zagrożenia np. grypy, odry, gruźlicy i wielu innych chorób oraz wytwarzaniu przeciwko tym określonym drobnoustrojom przeciwciał, które niczym sieci krępują poczynania, a w ostateczności prowadzą do niszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych. W taki sposób „wymarło” wiele groźnych chorób, dziesiątkujących całe populacje np. czarna ospa. Oczywiście nie zawsze walka z chorobotwórczymi zarazkami jest tak prosta i niestety nie zawsze zwycięska. Co zatem wpływa na fakt niejednakowej odpowiedzi immunologicznej organizmu? I dlaczego niektóre osoby przechodzą pewne choroby łagodniej i szybciej, a inni chorują ciężko, w dodatku infekcje ciągle nawracają? Najbardziej ogólna i prosta odpowiedź na tak postawione pytania brzmi: w zdrowym ciele zdrowy... układ odpornościowy. Inaczej mówiąc silny, zdrowy, dobrze odżywiony organizm lepiej radzi sobie w walce z chorobotwórczymi zarazkami, a także szybciej odbudowuje pełną obronność bierną. Przyjrzyjmy się jakie czynniki najbardziej wpływają na stan odporności ustroju: • witalność i kondycja komórek układu odpornościowego, ponieważ muszą one stale stawiać czoła nowym wyzwaniom, wirusy i bakterie, a także komórki mowotworowe ciągle się zmiewww.zdrowiewprezencie.pl • • • • • • niają, poprzez mutacje same się chronią, utrudniając zadanie komórkom odpornościowym immunosupresja, czyli postępowanie lecznicze mające na celu obniżenie potencjału odpornościowego, wykorzystywane w leczeniu niektórych nowotworów, astmy, reumatoidalnego zapalenia stawów, łuszczycy oraz po przeszczepach narządów, pacjenci w tej grupie szczególnie narażeni są na nawracające infekcje chorzy na AIDS mają obniżony próg odporności, ponieważ wirus HIV osłabia i niszczy limfocyty, ważne elementy w układzie odpornościowym, pacjenci zapadają na rzadkie i ciężkie infekcje, często będące bezpośrednią przyczyną zgonu wyniszczenie, wygłodzenie, wyziębienie w sposób bardzo istotny obniżają naturalną obronność organizmu co wpływa na zwiększoną zachorowalność pacjentów złe nawyki, przede wszystkim żywieniowe, nadużywanie alkoholu i nikotyny może istotnie obniżać próg odporności jelitowej i w ten sposób narażać cały organizm na zatruwanie i obciążenie układu immunologicznego nadmierne wyjałowienie organizmu, szczególnie u najmłodszych dzieci może istotnie osłabiać zdolności obronne organizmu na skutek braku kontaktu z drobnoustrojami, co sprawia, że układ immunologiczny nie jest przygotowany na prawidłową i szybką reakcję w momencie zagrożenia mikrobiologicznego poważnym osłabieniem odporności może być przedłużająca się reakcja stresowa, stres może negatywnie wpływać na wytwarzanie wielu ważnych czynników biorących udział w reakcji obronnej organizmu. www.zdrowiewprezencie.pl Metody pobudzania odporności, czyli immunostymulacja Częste zachorowania, szczególnie małych dzieci to bardzo ważny problem, szczególnie w sytuacji kiedy troskliwi rodzice zaniepokojeni są nawracającymi chorobami swoich dzieci. Aby w tej kwestii postępować prawidłowo, należy przede wszystkim znać i obserwować kolejne fazy rozwoju swojego maleństwa. Musimy pamiętać, że układ immunologiczny dziecka kształtuje się niemal od zera. Sporą pomoc noworodkom i niemowlętom niosą, oczywiście ich mamy, które przekazują poprzez pępowinę, a także wraz z mlekiem (szczególnie w pierwszych dniach) zestaw przeciwciał. Dziecko zostaje także objęte programem obowiązkowych i dobrowolnych szczepień, których zadaniem jest wytworzenie odporności przeciwko tym najgroźniejszym chorobom. Matczyna pomoc immunologiczna, a także szczepienia sprawiają, że niemowlęta w okresie pierwszego roku rzadko zapadają na groźne choroby zakaźne. Z drugiej strony musimy także pamiętać o naturalnym rozwoju systemu obronnego dziecka, który kształtuje się właśnie dzięki kontaktom z drobnoustrojami. W ten sposób uczy się rozpoznawać bakterie przyjazne, nieszkodliwe, oraz te, które mu zagrażają i przeciwko nim musi wytworzyć skuteczną obronę. Wielką próbą dla układu odpornościowego małych dzieci jest okres żłobkowo-przedszkolny, a ostatnio także rodzinne wyprawy do supermarketu. W takich warunkach następuje gwałtowna wymiana zarazków, co można wielokrotnie zaobserwować – katar u jednego dziecka w przedszkolu następnego dnia pociąga za sobą całą grupę „pociągających” nosem nieboraków. Nie jest to większym problemem do czasu, gdy lekkiego przeziębienia, czy kataru nie powikła nadkażenie bakteryjne o znacznie poważniejszym przebiegu i konieczności stosowania antybiotyków. Najbardziej skuteczną metodą pobudzenia układu immunologicznego są szczepienia. Organizm zostaje „zainfekowany” nieżywymi drobnoustrojami, bądź ich fragmentami, które pozwalają je rozpoznać i zapamiętać, a w ostateczności wytworzyć przeciwciała. Szczepionki mogą wytwarzać oporność na konkretne choroby, czasami mogą to być zestawy patogenów nawet sześciu chorób. Do metod aktywnego stymulowania odporności należą także szczepionki nieswoiste. Są to preparaty zawierające fragmenty najczęściej występujących zarazków, które podaje się drogą pokarmową. Jest to bardzo wygodna forma szczepienia, a jej niewielka inwazyjność nie naraża dziecka na stres związany z zastrzykiem, a przede wszystkim nie występuje ryzyko wystąpienia powikłań po szczepieniu w iniekcji. Doustne preparaty stosujemy w pewnych cyklach, aby ich skuteczność była maksymalna. Ważną zasadą stosowania szczepionek wzmacniających oporność jest stosowanie ich na zdrowy organizm. Dlatego okres wakacji to najlepszym moment na przeprowadzenie kuracji wzmacniającej, która nawet jeżeli całkowicie nie uchroni od zachorowań to złagodzi ich przebieg i skróci czas choroby. Należy pamiętać, że każda infekcja osłabia organizm, także system immunologiczny musi się zregenerować, a często spotykanym błędem jest wysyłanie dziecka do przedszkola, które jest niedoleczone lub rekonwalescencja jest niepełna. Tak osłabiony organizm często nie jest w stanie odeprzeć ataku kolejnych drobnoustrojów chorobotwórczych. Jeżeli takie sytuacje powtarzają się zbyt często, to jest to na pewno sygnał niepo- wrzesień 2012 11 TEMAT NUMERU jący dla lekarza prowadzącego. Odporność możemy pobudzać także poprzez zdrowy styl życia i właściwe odżywianie. Prawidłowy rozwój całego ustroju zapewni dziecku, a także osobie dorosłej odpowiednią siłę obronną przed drobnoustrojami. Dieta powinna być urozmaicona. Układ immunologiczny potrzebuje wielu składników pokarmowych, z których najważniejsze są wysoko wartościowe białko, nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy C,A,E,D,K. Wydaję się, że to prosta i skuteczna metoda walki z ubytkami odporności. Żyjemy w czasach, w których głód, czy niedożywienie nie stanowi problemu społecznego. W sklepach spożywczych półki uginają się od różnorodnych specjałów, warto jedynie szukać świeżych, nisko przetworzonych produktów, ponieważ są one o wiele bardziej wartościowe. Niestety częstym problemem r e k l a m a staje się niechęć dzieci do jedzenia urozmaiconych posiłków. Jedzenie ryb, surówek, mięsa, nabiału często bywa karą lub przynajmniej „łapówką” w zamian za dłuższy pobyt przed komputerem. Chętnie zjadane są za to frytki, hamburgery, popijane ice tea lub coca-colą. W przypadku braku prawidłowego, urozmaiconego odżywiania lub przy obniżeniu odporności spowodowanej innymi powodami możemy posiłkować się licznymi preparatami aptecznymi. Najczęściej pełnią one funkcje uzupełniające dietę lub są środkami typowo pobudzającymi układ odpornościowy. Należą do tej grupy preparaty multi witaminowe wzbogacone o tran lub wyizolowane nienasycone kwasy tłuszczowe tzw. kwasy omega 3, omega 6. Szczególnie wartościowy wydaje się być tran, a jego liczne postaci, smaki w płynie, owocowych żelkach nie są obecnie dla dzieci źródłem koszmarów. Od dawna jako środki immunostumulujące stosowane są preparaty oparte na jeżówce purpurowej preparaty takie jak Echinacea, Esberitox, czy Echinasal są znane większości rodziców. Innym preparatem stosowanym doustnie zawierającym wyciąg z aloesu jest Biostymina. Bardzo istotną rolę immunologiczną pełnią bakterie symbiotyczne. Rywalizują one w drobnoustrojami chorobotwórczymi i w ten sposób należą do naszych sojuszników w walce z patogenami. Powinniśmy zatem umieć stwarzać jak najlepsze warunki dla ich rozwoju. W aptekach występuje cała gama preparatów zawierających szczepy pożytecznych bakterii, jak i substancje sprzyjające ich namnażaniu. Warto sięgnąć po probiotyki szczególnie w trakcie i po kuracji antybiotykowej. r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a C zasem wystarczy niefortunnie postawiony krok, aby nabawić się kontuzji kolana, które nieleczone mogą skończyć się poważnymi powikłaniami zdrowotnymi. Bolące kolana to najczęściej konsekwencja przeciążenia stawów i chrząstki stawowej, co ma miejsce podczas intensywnego wysiłku fizycznego, np. biegania, wspinaczki, jazdy na rowerze. Aby uniknąć bólu kolan warto odpowiednio dbać o stawy każdego dnia, dzięki czemu nasze stawy kolanowe będą nam służyć przez wiele lat. Jak zatem dbać o zdrowie naszych kolan i stawów? 5 sposobów na bolące kolana Ból kolan to jedna z najczęściej przytrafiających się dolegliwości bez względu na wiek oraz tryb życia. Nawet najmniejszy uraz powinien być skonsultowany z lekarzem, który oceni stan zdrowia naszych stawów i zaleci odpowiednie leczenie oraz profilaktykę 1. Regularna gimnastyka Należy systematycznie ćwiczyć, a trening powinien być skoncentrowany na ćwiczeniu mięśnia czworogłowego i dwugłowego uda, które stabilizują i chronią kolano. Nie należy jednak forsować swoich stawów, wystarczy bowiem wykonywać ćwiczenia 10 minut dziennie, aby wzmocnić staw i zapobiec ewentualnym urazom. 2. Napoje Woda wpływa korzystnie na funkcjonowanie stawów i chrząstki stawowej , dlatego powinniśmy wypijać jej co najmniej 1,5 l na dzień. Warto również sięgać po zieloną herbatę zawierającą korzystne dla stawów bioflawonoidy. Natomiast dobrze jest ograniczać spożycie alkoholu i kawy, które wypłukują cenne witaminy i minerały, jak np. wapń i magnez. 3. Dieta W profilaktyce stawów ważna jest również zbilansowana dieta, bogata w produkty zawierające wapń oraz witaminę C niezbędną do produkcji kolagenu. Sięgajmy po ryby, zwłaszcza te tłuste, zawierawww.zdrowiewprezencie.pl jące kwasy omega-3, drób, warzywa, a także przygotowujmy posiłki zawierające żelatynę. 4. Odpowiednia waga ciała Przeciążenie stawów, a co za tym idzie, wszelkie urazy kolan są konsekwencją zbyt dużej wagi ciała. Wskutek tego nacisk na stawy jest zdecydowanie za duży, co może doprowadzić do powstania zwyrodnień stawowych. Równie ważna jest odpowiednia postawa ciała podczas stania, chodzenia i siedzenia. 5. Witaminy w tabletkach Jeśli często skarżymy się na bolące kolana warto sięgać po odpowiednie suplementy diety i preparaty witaminowe, które chronią i regenerujące stawy, dzięki którym uzupełnimy niedobory niezbędnych witamin i zmniejszymy ryzyko wystąpienia chorób reumatycznych i zwyrodnieniowych. wrzesień 2012 15 r e k l a m a r e k l a m a Envil GARDŁO TABLETKI DO SSANIA 10 szt; 20 szt. Lek OTC Skład: 1 tab. zawiera: 1,5 mg chlorku cetylopirydyniowego, który działa odkażająco, bakteriobójczo oraz przeciwgrzybiczo, 1,0 mg chlorowodorku lidokainy, który znieczula miejscowo, łagodząc ból, 17,42 mg cynku glukonianu, (co odpowiada 2,5 mg jonów cynku), który wspomaga system odpornościowy organizmu. Wskazania: - w stanach zapalnych gardła i jamy ustnej. - pomocniczo może być stosowany w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych przebiegających z bólem gardła i w zapaleniu migdałków (angina). Produktu leczniczego nie należy stosować u dzieci w wieku poniżej 6 lat. Nie należy stosować dłużej niż przez 5 kolejnych dni. - działa przeciwbólowo - zwalcza stan zapalny - wzmacnia odporność Envil KASZEL Envil KATAR Envil kaszel, 30mg/5ml syrop; 100 ml , Envil kaszel junior, 15mg/5ml syrop; 100 ml , Envil kaszel; tabletki 20szt. Leki OTC Envil katar, aerozol do nosa, 20 ml Lek OTC Skład: Envil kaszel, 5 ml syropu zawiera 30 mg ambroksolu chlorowodorku Envil kaszel junior, 5 ml syropu zawiera 15 mg ambroksolu chlorowodorku Envil kaszel, 1 tabletka zawiera substancję czynną 30 mg ambroksolu chlorowodorku Skład: 1 ml aerozolu do nosa zawiera: 1,5 mg mepyraminy maleinianu, która wykazuje działanie przeciwhistaminowe i przeciwalergiczne 2,5 mg fenylefryny chlorowodorku, która zmniejsza przekrwienie bony śluzowej i udrażnia nos Chlorek cetalkoniowy, który wykazuje właściwości przeciwbakteryjne Wskazania: Wspomagająco w ostrych i przewlekłych chorobach układu oddechowego, przebiegających z utrudnieniem odkrztuszania lepkiej wydzieliny oskrzelowej np.: rozedma płuc, astma oskrzelowa, rozstrzenie oskrzeli, mukowiscydoza, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, zapalenie krtani. - rozrzedza wydzielinę - ułatwia odkrztuszanie Wskazania: - Nieżyt nosa, także alergiczny, - Zapalenie zatok. Podmiot odpowiedzialny: Aflofarm Farmacja Polska Sp. z o. o. 95-200 Pabianice ul. Partyzancka 133/151 - łagodzi katar - udrażnia nos - ułatwia oddychanie - działa przeciwbakteryjnie Podmiot odpowiedzialny: Aflofarm Fabryka Leków Sp. z o. o., 95-054 Ksawerów, ul. Szkolna 31 FLUCONTROL MAX to nowoczesny lek przeciw objawom grypy i przeziębienia. Kompleksowy skład pozwala walczyć z wieloma objawami grypy i przeziębienia, a wysoka dawka substancji przeciwgorączkowej zapewnia skuteczne działanie. FLUCONTROL MAX łagodzi ból i gorączkę. Zmniejsza ilość wydzieliny z nosa oraz zmniejsza obrzęk błony śluzowej nosa. Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu Konkurs! Wakacje marzeń ze zdrowiem ! Y T NIĘ G Y Z R T S Z RO I miejsce Anna Wiak z Kr uszwicy otrzymuje EKSP RES CIŚNIENIOW Y DO KAWY FIRST FA 5475-1 III miejsce Monika Warda z Czarnego otrzymuje RADIOBUDZIK FIRST FA 2416 Wszystkim uczestnikom dziękujemy za udział w konkursie II miejsce Zwycięzcom gratulujemy! fina Małgorzata Kos z Gry OWE Konkurs - nagrody rozdane otrzymuje ŻELAZKO PAR FIRST FA 5617-2 Lista nagrodzonych osób biorących udział w loterii „Zbieraj kupony - wygraj nagrody” Blendery otrzymają: 1. Wanda Mazurek Karczyn 2/2, 88-150 Kruszwica 2. Artur Marczak Oparzno 20a/4, 78-300 Świdwin 3. Ryszard Kowalski Królowej Jadwigi 5/42, 76-200 Słupsk 4. Ewa Owczarek Brzozowa 8B/9, 72-300 Gryfice 5. Zenon Piszko Jana Dąbrowskiego 40A/5 72-300 Gryfice Wagi elektroniczne otrzymają: 6. Małgorzata Buda Stopczyńska 128/2, 71-869 Szczecin 7. Katarzyna Błoszyk Grzybowa 14/1, 72-010 Police 8. Anna Zboralska Wojska Polskiego 91/15, 78-600 Wałcz 9. Mariola Kontek Rataja 2, 77-300 Człuchów 10.Ewa Pałubicki Os. Piastowskie 2/44 77-300 Człuchów 1. Andrzej Sawicki Sportowa 2/4, 72-300 Gryfice 2. Marzena Majewska Wyszyńskiego 73/6, 72-010 Police 3. Andrzej Śliwowski Zamenhofa 6/8, 72-010 Police 4. Daniel Kurek Przybiernówko 27, 72-300 Gryfice 5. Krystyna Leszczyńska Ks. Ruta 65, 72-300 Gryfice wrzesień 2012 18 www.zdrowiewprezencie.pl r e k l a m a r e k l a m a rozrywka Rozwizania prosimy wpisać w kuponie na dole strony i wysłać na adres redakcji w terminie do 12.10. 2012 r. Lista nagrodzonych umieszczona zostanie w wydaniu październikowym. Do wygrania: 3 stepery firmy ESPOKEY ESCALATOR oraz 5 kompletów kijków do Nordic Walking Lista nagrodzonych osób oraz nagrody za prawidłowo rozwiązane krzyżówki z numeru lipcowego: Steper firmy ESPOKEY ESCALATOR: 1. Katarzyna Kryszewska z Wągrowca, 2. Małgorzata Nogal z Czarnego 3. Barbara Cymerman z Somonina. Komplet kijków do Nornic Walking: 1. Lilianna Dutkiewicz ze Słupska, 2. Gabriela Niczyj z Debrzna, 3. Gabriela Kochańska z Wolsztyna, 4. Bożena Lewandowska ze Złotowa, 5. Helena Piórkowska z Polic r e k l a m a krzyżówka - kupon konkursowy Hasło „od b do ż” wrzesień 2012 20 Hasło lipogramowa kontynuacja rozwiązanie: arytmograf Jaka liczba? Imię .............................................................................. Nazwisko ............................................................................. Telefon ......................................... Adres .................................................................................................................................................................................................................................................... Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb niezbędnych w celu rozstrzygnięcia konkursu (ustawa z dnia 29.08.97 r. o ochronie danych osobowych, Dz. U. nr 133, poz. 883) ………………………………………… PODPIS r e k l a m a Zdrowie w kuchni BROKUŁY ZAPIEKANE Z POMIDORAMI Wegetariański obiad dla 4 osób w sam raz na spotkanie z przyjaciółmi. Liczba porcji: 4, czas przygotowania: 35 minut, czas gotowania: 5 minut, 265 kcal i 25 g tłuszczu Składniki: • • • • • • • • • 1 brokuł 4 mięsiste pomidory (600 g) 4 małe jajka 1/4 filiżanki mleka 5 łyżek tartego parmezanu (80 g) 1 łyżka oliwy (4 g) Szczypta gałki muszkatołowej Mielony biały pieprz 1 łyżeczka soli morskiej smaruj oliwą. Włóż ugotowane brokuły. Pomidory umyj, pokrój na cząstki, ułóż na brokułach. Lekko posól. Jajka ubij z mlekiem, lekko posól, obficie oprósz pieprzem, przypraw do smaku gałką muszkatołową i polej jarzyny. Posyp parmezanem i zapiekaj w nagrzanym do 180°C piekarniku, aż ser zacznie się lekko rumienić. Wyjmij i posyp posiekanymi listkami bazylii. Sposób przygotowania: Brokuły oczyść i opłucz. Podziel je na różyczki. Łodygi odetnij i pokrój na małe kawałki. Zagotuj osoloną wodę, wrzuć łodygi i różyczki brokułów i gotuj ok. 5 min. Następnie odcedź, przelej zimną wodą i osącz. Żaroodporną formę po- DORSZ PIECZONY Z SZAŁWIĄ I BRĄZOWYM RYŻEM Wegetariański obiad dla 4 osób w sam raz na spotkanie z przyjaciółmi. Liczba porcji: 4, czas przygotowania: 30 minut, czas gotowania: 10 minut, 486 kcal i 18 g tłuszczu Składniki: Sposób przygotowania: • 4 filety ze świeżego dorsza (600 g) • Sok z 1 cytryny • 1 filiżanka rozdrobnionych listków świeżej szałwi (10 g) • 4 łyżki masła (60 g) • 2 ząbki czosnku (6 g) • 2 łyżki sosu sojowego (8 g) • Pełnoziarnisty ryż długoziarnisty (250 g) • Sól i pieprz do smaku. Pieprz najlepiej kolorowy, świeżo zmielony Masło (3 łyżki) rozpuść na rozgrzanej patelni, dodaj wyciśnięty czosnek, po minucie odstaw. Dodaj szałwię i wymieszaj. Posmaruj filety tym sosem, skrop sokiem z cytryny, posyp pieprzem, zawiń w folię i włóż do piekarnika rozgrzanego do 180°C. Piecz przez 10 min. Ugotuj ryż zgodnie z przepisem podanym na opakowaniu. Ugotowany ryż (nie powinien być zbyt miękki) wyłóż na patelnię z roztopionym masłem (1 łyżka), dodaj sos sojowy, wymieszaj i po 5 minutach odstaw. Podawaj razem z rybą. Smacznego wrzesień 2012 22 www.zdrowiewprezencie.pl r e k l a m a Septolete Skład: 1 pastylka twarda zawiera 1,0 mg chlorku benzalkoniowego, 1,2 mg lewomentolu, 1,0 mg olejku miętowego, 0,6 mg olejku eukaliptusowego i 0,6 mg tymolu. Substancje pomocnicze: laktoza jednowodna 218,1 mg, sorbitol 152,7 mg, syrop glukozowy 174,5 mg, sacharoza 632 mg. Wskazania: leczenie objawowe w celu łagodzenia bólu i odkażania w stanach zapalnych jamy ustnej, gardła i dziąseł oraz nieprzyjemnym zapachu z ust. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na chlorek benzalkoniowy, mentol, olejek z mięty pieprzowej, olejek eukaliptusowy, tymol lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: KRKA, d.d., Novo mesto, Słowenia. Septolete PLUS Skład: 1 pastylka twarda Septolete plus o smaku miodu i limonki zawiera 5 mg benzokainy i 1 mg cetylopirydyniowego chlorku. Wskazania: stosuje się w celu odkażania i łagodzenia bólu w lekkich zakażeniach jamy ustnej i gardła. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: KRKA, d.d., Novo mesto, Słowenia. Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie, oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu r e k l a m a OROFAR MAX Chlorek cetylopirydyniowy 2 mg + Chlorowodorek lidokainy 1 mg Pastylki twarde Wskazania do stosowania: Miejscowe leczenie antyseptyczne stanów zapalnych gardła i jamy ustnej, a także łagodzenie dolegliwości bólowych w tych stanach. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na cetylopirydyniowy chlorek, lidokainy chlorowodorek, inne leki miejscowo znieczulające z grupy amidów lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Otrivin 0,1% Chlorowodorek ksylometazoliny, 1 mg/ml, Aerozol do nosa, roztwór Wskazania do stosowania: Nadmierne przekrwienie błony śluzowej nosa występujące w przebiegu przeziębienia, kataru siennego, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, zapalenia zatok. Preparat ułatwia odpływ wydzieliny z zapalnie zmienionych zatok przynosowych. Dzięki zmniejszaniu przekrwienia błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej może być stosowany wspomagająco w zapaleniu ucha środkowego. Otrivin 0,1% ułatwia wziernikowanie nosa. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na którykolwiek ze składników. Podobnie jak w przypadku innych leków zwężających naczynia krwionośne, ksylometazoliny nie należy stosować u pacjentów po zabiegach chirurgicznych prowadzonych drogą przeznosową, np. przezklinowe usunięcie przysadki i po zabiegach chirurgicznych przebiegających z odsłonięciem opony twardej. Theraflu zatoki Paracetamol 650 mg + Chlorowodorek fenylefryny 10 mg Proszek do sporządzania roztworu doustnego Wskazania do stosowania Leczenie objawowe dolegliwości związanych z chorobami zatok takich jak: ból głowy, niedrożność zatok i nosa przebiegająca z bólem oraz objawami przekrwienia i obrzęku błony śluzowej. Działa przeciwgorączkowo, łagodzi objawy przeziębienia i grypy (dreszcze, bóle mięśni i głowy). RECREATE PMS(FROM PDF) Przeciwwskazania: W następujących przypadkach stosowanie preparatu jest przeciwwskazane: - nadwrażliwość na którykolwiek ze składników preparatu, - ciężkie schorzenia układu krwionośnego, wątroby, nerek, - nadciśnienie tętnicze, - gruczolak gruczołu krokowego z tendencją do zalegania moczu, - niedrożność szyi pęcherza moczowego, - niedrożność odźwiernika dwunastnicy, - czynna choroba wrzodowa, - cukrzyca, - choroby płuc (w tym astma), - jaskra z wąskim kątem przesączania, - wrodzony niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, - padaczka, - stosowanie inhibitorów MAO i okres do 2 tygodni po ich odstawieniu - ciąża i karmienia piersią - dzieci poniżej 12 lat Podmiot odpowiedzialny: Novartis Consumer Health GmbH, Niemcy Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
