Muzyka popularna a wartości estetyczne i pozaestetyczne

9
z badań...
GRZEGORZ PIOTROWSKI
MUZYKA POPULARNA A WARTOŚCI
ESTETYCZNE I POZAESTETYCZNE
Uniwersytet Gdański,
Akademia Muzyczna w Gdańsku
SUMMARY
Keywords
In contemporary music culture, the dominant position is inpopular music
dubitably held by popular music, with its mass production
and distribution and, above all, its ability to draw the interest
aesthetic values
of the greatest number of listeners (constituting, according to
different statistics, from 50 to 85% of music audience in general). Today popular music
takes on some functions which used to be fulfilled by classical and folk music. It establishes aesthetic values, shapes aesthetic sensitivity of listeners and defines the modes of music
reception. It also acts „wider and deeper”, beyond or above the aesthetics: as an identity
forming factor, it determines the listeners’ world views and lifestyles. Based on a survey of
a hundred Polish twenty-year-olds, the paper aims at recognizing the educational functions
of popular music, namely shaping the identity of young listeners, in aesthetic as well as
existential dimension.
Translated by Zofia Ziemann
Ernest van den Haag wyraził przed laty opinię, że potrójna klasyfikacja kultury: na sferę elitarną, ludową i popularną, powinna
objąć „wszystko”1. Mam wątpliwości, czy
klasyfikacja ta opisuje kulturę naszych czasów w sposób trafny, a przede wszystkim
uniwersalny w sytuacji, gdy, przykładowo,
mamy do czynienia z wielokulturowością,
a na Zachodzie tradycyjna kultura wiejska
jest zjawiskiem martwym. Niezależnie jednak od wszelkich wątpliwości trzeba stwierdzić, że pozycję dominującą zajmuje „ta
trzecia”: kultura popularna – także w obszarze kultury muzycznej i na wszystkich
jej „poziomach”: twórczości i produkcji
muzyki, dystrybucji i odbioru. Dawne badania Aliny Niewinowskiej (1976) pokazały,
1
2
3
Słowa kluczowe
muzyka popularna
wartości estetyczne
że w Polsce odbiorcy muzyki popularnej
stanowią ok. 50% społeczeństwa, muzyki
poważnej – zaledwie 8%2 . W sytuacji wolnego rynku proporcje te – według sondażu
PBS z 2005 roku dla „Gazety Wyborczej” –
układają się w sposób jeszcze bardziej znamienny: 85% respondentów deklaruje zainteresowanie muzyką popularną, muzyką
poważną – jedynie 10% i to w grupie ankietowanych w wieku powyżej 60 lat3 . Brzmi
to wiarygodnie, nie tylko gdy uwzględnimy, że średnia sprzedaż płyt z muzyką poważną firmy Dux wyniosła w Polsce
E. van den Haag, Szczęścia i nieszczęścia nie umiemy mierzyć, w: Kultura masowa, wybór, przekład, przedmowa
Cz. Miłosz, komentarz J. Szacki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002, s. 70.
Podaję za: T. Misiak, Muzyka poważna, muzyka popularna. Dualizm współczesnej kultury muzycznej a perspektywy współczesnej
socjologii muzyki, „Muzyka” 1983, nr 4, s. 86.
T. Handzlik, Cała Polska (nie)kulturalna, „Gazeta Wyborcza” 2007, nr 175, s. 11.