mgr Radosław Brzyski Zakład Dydaktyki Chemii Wydział Chemii

mgr Radosław Brzyski
Zakład Dydaktyki Chemii
Wydział Chemii, UMCS
Badanie wpływu zajęć prowadzonych metodą nauczania hybrydowego na
zainteresowania chemią uczniów gimnazjum
Geneza problemu badawczego
Motywacją prezentowanego projektu stały się obserwowane w ostatnich
latach niepokojące tendencje związane ze spadkiem zainteresowania uczniów
przedmiotami ścisłymi i przyrodniczo-technicznymi. Problem dotyczy zarówno
znacznie niższych wyników z egzaminów zewnętrznych z w/w przedmiotów
uczniów z terenów wiejskich w szkołach gimnazjalnych i średnich, jak i
zmniejszającą się liczbą studentów na kierunkach ścisłych i przyrodniczotechnicznych – przy jednoczesnym wzroście ogólnej liczby studentów. Środowisko
akademickie sygnalizuje także ogólną niechęć studentów do kursów chemii na
kierunkach niechemicznych. Oznacza to już w niedalekiej przyszłości całkowitą i
niekorzystną zmianę struktury wykształcenia. Utrudniony stanie się również
rozwój jednostek naukowo-badawczych, co może oznaczać recesję tej części
środowiska akademickiego, która pozostaje związana z naukami ścisłymi i
przyrodniczo-technicznymi.
Cel i zakres badań
Poprawa efektów kształcenia w zakresie przedmiotów przyrodniczych, a
także wzrost liczby uczniów, którzy swoje studia i przyszły zawód wiązaliby z
dziedzinami wymagającymi przygotowania z zakresu tych przedmiotów, w
istotnym stopniu zależy od odpowiednio wczesnego pobudzania i konsekwentnego
rozwijania zainteresowań tymi przedmiotami. Dużą rolę do odegrania mają w
tym wypadku wyższe uczelnie. Opracowywany i wdrażany projekt mający na celu
wypracowanie remedium na opisane wyżej niekorzystne tendencje wpisuje się w
taką misję uniwersytecką.
Celem projektu jest zbadanie wpływu zajęć prowadzonych metodą
nauczania hybrydowego (blended learning) na rozwijanie zainteresowań uczniów
gimnazjum chemią. Adresatami zajęć są uczniowie gimnazjów województwa
lubelskiego – regionu, gdzie ponad 90% gmin to gminy wiejskie lub wiejskomiejskie. Zajęcia – funkcjonujące pod nazwą ChemIQ – poznaj swoje chemiczne
IQ - są organizowane w ramach Wydziału Chemii UMCS w Lublinie przez Zakład
Dydaktyki Chemii. Zgodnie z zasadami nauczania hybrydowego zajęcia odbywać
się powinny przy wykorzystaniu w procesie edukacyjnym e-learningowych oraz
tradycyjnych metod i trybów pracy, tj. szkolenia internetowego prowadzonego
przy
wykorzystaniu
platformy
e-learningowej
oraz
zajęć
laboratoryjno-
seminaryjnych przeprowadzanych w pracowniach chemicznych na Wydziale
Chemii
UMCS
Rozbudowany
system
motywacji
uczniów
i
promowanie
aktywności, a także propozycja niekonwencjonalnych narzędzi edukacyjnych ma
na celu zachęcenie do zdobywania wiedzy. Prezentowana praca ma szansę
wyznaczyć kierunek dobrych praktyk współpracy uczelni ze szkołami, które
odpowiadają za pierwszy (najważniejszy) etap kształcenia przyszłych studentów.
Ponadto proponowane rozwiązanie (zarówno, jeśli chodzi o formę, jak i tematykę
zajęć) pozostaje w ścisłym związku z tendencjami nowoczesnej e-edukacji w
Europie i na świecie.
Realizacja zadań związanych z prezentowanym projektem obejmuje
opracowanie koncepcji zajęć, zaplanowanie i zaprojektowanie przebiegu zajęć,
opracowanie materiałów dydaktycznych, a po ich przeprowadzeniu zbadanie ich
efektywności.
Stopień innowacyjności projektu i oczekiwane efekty końcowe
Badania związane z prezentowanym projektem nie mają do tej pory
swoich odpowiedników w Polsce. Wynika to ze specyfiki zajęć objętych badaniami,
łączącej w sobie następujące elementy: formę zajęć (blended learning, tj.
multimedialne szkolenie elektroniczne – e-learning + zajęcia na uczelni),
charakter zajęć (zajęcia pozaszkolne), współpracę szkoły wyższej ze środowiskiem
nauczycieli szkół gimnazjalnych, a także fakt bezpłatnego udostępniania zasobów
internetowych i udziału w zajęciach na UMCS. Innowacyjny jest również tok
projektu polegający na połączeniu badań czynników wpływających na rozwój
zainteresowań
naukami
przyrodniczymi
z
bezpośrednim
wdrażaniem
praktycznym. Beneficjentem projektu z jednej strony są gimnazja województwa
lubelskiego (na etapie wdrażania), z drugiej zaś strony UMCS oraz inne uczelnie
regionu z uwagi na długofalowe korzyści z przeprowadzonych i wdrożonych
badań. Efektem pracy – obok opracowania, implementacji i próby standaryzacji
kursu
e-learningowego
decydujących
o
-
będzie
kształtowaniu
określenie
podejścia
czynników
do
uczenia
warunkujących
się
i
przedmiotów
przyrodniczych. Badania takie na polskim gruncie charakteryzują się również
znacznym stopniem innowacyjności. Możliwe będzie uruchomienie podobnych
zajęć z innych przedmiotów w oparciu o zdobyte doświadczenie i wypracowane
standardy. Docelowo wyniki badań mogą być wykorzystane do opracowania
uczelnianego systemu wspierania uczniów uzdolnionych w zakresie przedmiotów
przyrodniczo-technicznych
w
wypadku
utworzenia
Centrum
Edukacji
Przyrodniczej przy UMCS. Wpłynie to na rozwój współpracy środowiska
szkolnego i uniwersyteckiego, a pośrednio – poprzez metodyczne i techniczne
wsparcie dla nauczycieli – na ułatwienie dostępu i korzystania z technologii
informacyjno-komunikacyjnych (TIK). Rezultaty badań niniejszej pracy mogą być
też
wykorzystane
w
opracowaniu
szkoleń
dla
nauczycieli
w
zakresie
wykorzystywania TIK w praktyce szkolnej, co jest istotne w związku z
wprowadzanym przez MEN programem „Cyfrowa Szkoła”. Ponadto – po
zakończeniu projektu – kompletny kurs internetowy może być stale otwarty –
wpisując się w dobre praktyki działającego w kooperacji z UMCS – Polskiego
Uniwersytetu Wirtualnego.
Opracowana i praktycznie stosowana internetowa część zajęć została
nagrodzona
w
ogólnopolskim
konkursie
edukacyjnym
Moj@
edukacja
zorganizowanym przez Fundację Teraz Edukacja oraz firmy iSource i Think
Global (Warszawa, 2012).