Werona KRÓL Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji

377
Werona KRÓL
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
PODNIESIENIE EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA UCZNIÓW
NIEPEŁNOSPRAWNYCH I NIEDOSTOSOWANYCH SPOŁECZNIE W
SZKOŁACH I ODDZIAŁACH OGÓLNODOSTĘPNYCH LUB INTEGRACYJNYCH
Szkoła winna zapewnić
każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju
Preambuła do Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
W preambule do Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
czytamy, że „szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do
jego rozwoju”. Zgodnie z art. 1 niniejszej ustawy system oświaty Rzeczypospolitej
Polskiej zapewnia realizację prawa każdego obywatela do kształcenia się oraz
prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku
i osiągniętego rozwoju.
Począwszy od pierwszego września 2011 roku do polskich przedszkoli, szkół
i placówek sukcesywnie wchodzi nowy model udzielania i organizacji pomocy
psychologiczno-pedagogicznej uczniom, ich rodzicom i nauczycielom. Implikowana
mankamentami poprzedniego modelu, nową koncepcję pomocy PP można określić
mianem ewolucyjnej.
W 2011 roku weszły w życie nowe akty prawne regulujące kształcenie
uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz organizację pomocy
psychologiczno-pedagogicznej i to właśnie im pragnę poświęcić rozważania
na temat podniesienia efektywności kształcenia uczniów niepełnosprawnych
i niedostosowanych społecznie. Są to następujące rozporządzenia:
1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.
U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1487);
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla
dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie
w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub
integracyjnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 228,poz. 1490);
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla
dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie
w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach
(Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1489);
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania
uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów
w szkołach publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1491);
378
5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni
psychologiczno-pedagogicznych,
w
tym
publicznych
poradni
specjalistycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 228,poz. 1488);
6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowego statutu publicznej
poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni
specjalistycznej (Dz. U.z 2010 r. Nr 228, poz. 1492).
Wracając do zapisów ustawy o systemie oświaty, uczniom niepełnosprawnym
i niedostosowanym społecznie gwarantują one między innymi:
- możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci
i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie
z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz
predyspozycjami (art. 1 pkt 5);
- opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania
zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania
oraz zajęć rewalidacyjnych (art. 1 pkt 5a);
- dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości
psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy
psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej (art.
1 pkt 4).
W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci
i
młodzieży
niepełnosprawnych
oraz
niedostosowanych
społecznie
1
w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
określono rodzaje niepełnosprawności uczniów posiadających orzeczenie
o potrzebie kształcenia specjalnego, dla których wymaga się stosowania specjalnej
organizacji nauki i metod pracy na każdym etapie edukacyjnym w:
1) przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych;
2) przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi;
3) oraz w przedszkolach i szkołach integracyjnych.
Wyżej wymienione przedszkola, szkoły i oddziały, zgodnie z omawianym
rozporządzeniem, zobowiązane są do zapewnienia uczniom niepełnosprawnym,
niedostosowanym społecznie i zagrożonych niedostosowaniem:
1) realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia
specjalnego;
2) odpowiednich, ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe
i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, warunków do nauki,
sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych;
3) zajęć specjalistycznych, o których mowa w przepisach w sprawie
zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej
w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach;
1
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków
organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz
niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub
integracyjnych (Dz. U. Nr 228, poz. 1490 z późn. zm.)
379
4) innych zajęć odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby
rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów,
w szczególności zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne;
5) przygotowania uczniów do samodzielności w życiu dorosłym.
W rozumieniu prawa oświatowego uczniowie niepełnosprawni, to uczniowie:
a) niesłyszący;
b) słabosłyszący;
c) niewidomi,
d) słabowidzący;
e) z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;
f) z upośledzeniem umysłowym;
g) z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera;
h) z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
W wyżej wymienionym rozporządzeniu wprowadzono doprecyzowanie
w
zakresie
niepełnosprawności
ruchowej
poprzez
uwzględnienie
niepełnosprawności ruchowej z afazją, natomiast w zakresie autyzmu poprzez
uwzględnienie autyzmu z zespołem Aspergera. Odpowiadając na pytanie
2
przesłane przeze mnie drogą elektroniczną do Ministerstwa Edukacji Narodowej,
Pani Joanna Wrona, Zastępca Dyrektora Departamentu Zwiększania Szans
Edukacyjnych, uprzejmie wyjaśnia, że wprowadzone zmiany mają zapobiec
zdarzającym się sytuacjom, w których w poradniach psychologicznopedagogicznych, odmawiało się wydania orzeczenia o potrzebie kształcenia
specjalnego, argumentując, że w obowiązujących przepisach nie zostały
wymienione literalnie „afazja” i „zespół Aspergera”. Dalej Pani Wrona precyzuje, że
w literaturze podmiotu zespół Aspergera uważany jest za autyzm
wielofunkcjonujący, natomiast afazja może skutkować zaburzeniami aparatu
artykulacyjnego mowy. W odpowiedzi na kolejne pismo przesłane drogą
3
elektroniczną, Pani Wrona tłumaczy, że w przypadku, gdy u dziecka rozpoznano
afazję dziecięcą typu ruchowego (ekspresyjnego), której skutkiem są zaburzenia
motoryki mowy, zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologicznopedagogicznej, może wydać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego ze
względu na „niepełnosprawność ruchową”. Tak kwalifikują ww. zaburzenia
specjaliści (m.in. Pracownia Logopedii Akademii Pedagogiki Specjalnej
w Warszawie) i taką podstawę dają rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych niedostosowanych
4
społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach
oraz w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla
dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie
w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych.
Powyższe rozporządzenia stanowią wykonanie upoważnienia zawartego
w art. 71b ust. 7 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.
2
3
4
DZSE-WSPE-BA-523-1/12; 20.11. 2012
DZSE-WSPE-BA-523-16/12; 07.12.2012
Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków
organizowania kształcenia, wychowania dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz
niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach
(Dz. U. Nr 228, poz. 1489 z późn. zm.)
380
U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.). Dotychczasowe rozporządzenia
regulujące ten obszar to rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz
niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach
oraz w ośrodkach (Dz. U. Nr 19, poz. 166) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej i Sportu z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania
kształcenia wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach
ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. Nr 19, poz.167).
Specjalne warunki nauki i metody pracy organizuje się również dla uczniów
niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
W Materiałach informacyjnych i szkoleniowych wypracowanych w projekcie
„Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami
5
edukacyjnymi” MEN – APS Emilia Wojdyła eksplikuje, że w stanie prawnym
z 2005 roku wyodrębniono cztery podkategorie dzieci i młodzieży:
niedostosowanych społecznie, zagrożonych niedostosowaniem społecznym,
zagrożonych uzależnieniem i z zaburzeniami zachowania. Dla takiego podziału
brak było jednak uzasadnienia merytorycznego, jak i organizacyjnego. Wymienione
podkategorie nakładały się na siebie, co skutkowało nieprecyzyjnymi diagnozami,
a w konsekwencji wydawaniem podobnych orzeczeń PP. Szczególny problem
wynikał z faktu, że wyróżniane zagrożenie uzależnieniem i zaburzenia zachowania
stanowią w istocie osiowe objawy niedostosowania społecznego lub zagrożenia
niedostosowaniem społecznym.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci
i
młodzieży
niepełnosprawnych
oraz
niedostosowanych
społecznie
w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
ustala możliwość kształcenia dzieci i młodzieży niepełnosprawnych,
niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem do 23 roku
życia. Zgodnie z tym rozporządzeniem górne granice wieku to: 18 rok życia
w przypadku szkoły podstawowej, 21 rok życia w przypadku gimnazjum i 23 rok
życia w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej. Rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 28 sierpnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie
warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach
i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych przesuwa w przypadku szkoły
ponadgimnazjalne górną granicę wieku do 24 roku życia. Należy przy tym
pamiętać, że od roku szkolnego 2012/2013 obowiązkiem szkolnym objęte zostają
dzieci sześcioletnie. W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie
kształcenia specjalnego obowiązek ten może zostać odroczony do końca roku
szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 8 lat.
5
Materiały informacyjne i szkoleniowe wypracowane w projekcie „Podniesienie efektywności
kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi” MEN – APS. Warszawa 2010; do
pobrania ze strony internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji:
http://www.ore.edu.pl/strona-ore/index.php?option=com_phocadownload&view=category&id=73:pom
oc-psychologiczno-pedagogiczna-krok-po-kroku&Itemid=1084 (pobrano 27.12.2012 r.)
381
Omawiane rozporządzenie wprowadza w szkołach ogólnodostępnych
obowiązek opracowywania indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego
(tzw. IPET-u) dla uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie
oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym, posiadających orzeczenie
o potrzebie kształcenia specjalnego. IPET powinien uwzględniać zalecenia
zawarte w orzeczeniu oraz być dostosowany do indywidualnych potrzeb
rozwojowych, edukacyjnych i możliwości psychofizycznych danego ucznia. IPET
zastępuje również dotychczasowy indywidualny program edukacyjny (tzw. IPE),
który opracowywało się dla uczniów w szkołach specjalnych, oddziałach
specjalnych, w ośrodkach oraz w szkołach integracyjnych.
Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny opracowywany jest na
podstawie wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia (WOPFU)
dokonywanej przez zespół, utworzony przez dyrektora przedszkola lub szkoły.
W skład zespołu wchodzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz
specjaliści prowadzących zajęcia z uczniem. Jego zadaniem jest planowanie
i koordynowanie udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej. IPET
opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie
kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny.
6
Program edukacyjno-terapeutyczny określa:
1) zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu
nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz
możliwości psychofizycznych ucznia, o którym mowa w przepisach
w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania
uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów
7
w szkołach publicznych;
2) rodzaj i zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów
prowadzących zajęcia z uczniem, w tym w przypadku:
a) ucznia niepełnosprawnego – zakres działań o charakterze
rewalidacyjnym,
b) ucznia niedostosowanego społecznie – zakres działań o charakterze
resocjalizacyjnym,
c) ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym – zakres działań
o charakterze socjoterapeutycznym;
3) formy i metody pracy z uczniem;
4) formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologicznopedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy
będą realizowane, ustalone przez dyrektora przedszkola lub szkoły
zgodnie z przepisami, o których mowa w § 4 ust. 1 pkt 3;
6
7
Zgodnie z § 5 ust.2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach oddziałach
ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. Nr 228, poz. 1490 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków
organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz
niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub
integracyjnych obejmuje możliwością dostosowania warunków i form przeprowadzania sprawdzianu
i egzaminów zewnętrznych wszystkich uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia
specjalnego.
382
5) działania wspierające rodziców ucznia oraz zakres współdziałania
z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami
specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami
pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny,
dzieci i młodzieży, określone przez zespół wymieniony w ust. 3, zgodnie
z przepisami, o których mowa w § 4 ust. 1 pkt 3;
6) zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne oraz inne zajęcia odpowiednie ze
względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz
możliwości psychofizyczne ucznia, o których mowa w § 4 ust. 1 pkt 4;
7) zakres współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami ucznia w realizacji
zadań, o których mowa w § 4 ust. 1 pkt 1 i 5.
Przykładowe arkusze wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania
ucznia oraz indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego można
odnaleźć na stronie internetowej Wydziału Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych
8
Ośrodka Rozwoju Edukacji w zakładce: materiały do pobrania.
Na zakończenie, na podstawie analizy omawianych rozporządzeń oraz
opracowania pt. Specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży. Prawne ABC
dyrektora przedszkola, szkoły i placówki autorstwa Małgorzaty Jas i Małgorzaty
9
Jarosińskiej, przedstawię krok po kroku najważniejsze działania w zakresie
organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole dla ucznia
posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego:
1) Uczeń posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
2) Informacja trafia niezwłocznie do dyrektora przedszkola, szkoły lub
placówki.
3) Dyrektor tworzy zespół, który planuje i koordynuje udzielanie uczniowi
pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Dyrektor wyznacza osobę koordynującą pracę zespołu lub zespołów.
Spotkania zespołu odbywają się w miarę potrzeb, zwołuje je osoba
koordynująca pracę zespołu.
O terminie spotkania zespołu dyrektor przedszkola, szkoły i placówki
informuje rodziców ucznia.
4) Zespół ustala zakres pomocy, jakiej wymaga uczeń, określa zlecane formy,
sposoby i okresy udzielania uczniowi pomocy psychologicznopedagogicznej, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb rozwojowych
i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia oraz zaleceń
zawartych w orzeczeniu.
Zespół dokonuje wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia.
5) Dyrektor przedszkola, szkoły i placówki na podstawie zaleceń zespołu
ustala dla ucznia formy, sposoby i okres udzielania pomocy
psychologiczno-pedagogicznej
oraz
wymiar
godzin,
w
którym
poszczególne formy pomocy będą realizowane.
8
9
Wydział Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych Ośrodka Rozwoju Edukacji, materiały do pobrania:
http://www.ore.edu.pl/strona-ore/index.php?option=com_phocadownload&view=category&id=73:pom
oc-psychologiczno-pedagogiczna-krok-po-kroku&Itemid=1084 (pobrano 28.12.2012 r.)
M. Jas, M. Jarosińska, Specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży. Prawne ABC dyrektora
przedszkola, szkoły i placówki. Warszawa 2010, s. 84-87
383
6) O ustalonych dla ucznia formach, sposobach i okresie udzielania pomocy
psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiarze godzin, w którym
poszczególne formy pomocy będą realizowane, dyrektor przedszkola,
szkoły i placówki niezwłocznie informuje na piśmie rodziców ucznia albo
pełnoletniego ucznia.
7) Uczniowi posiadającemu orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
opracowuje się indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET),
uwzględniający zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia
specjalnego oraz dostosowany do indywidualnych potrzeb rozwojowych
i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.
8) Nauczyciele dostosowują wymagania edukacyjne wynikające z podstawy
programowej oraz przyjętego w szkole programu nauczania do
indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości
psychofizycznych ucznia na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia
specjalnego oraz ustaleń zawartych w indywidualnym programie
edukacyjno-terapeutycznym (IPET).
Dostosowują również metody pracy z uczniem.
9) Rada pedagogiczna na podstawie informacji dyrektora Centralnej Komisji
Egzaminacyjnej wskazuje sposób dostosowania warunków i form
przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych do rodzaju
niepełnosprawności
lub
indywidualnych
potrzeb
rozwojowych
i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia lub absolwenta,
uwzględniając posiadane przez tego ucznia lub absolwenta orzeczenie
o potrzebie kształcenia specjalnego.
Jak więc widzimy, działania zmierzające ku poniesieniu efektywności
kształcenia
uczniów
niepełnosprawnych,
niedostosowanych
społecznie
i zagrożonych niedostosowaniem społecznym w szkołach i oddziałach
ogólnodostępnych lub integracyjnych są wielotorowe i wymagają dużego
zaangażowania specjalistów, nauczycieli i wychowawców pracujących z takimi
podopiecznymi na co dzień. Uczniowie objęci pomocą psychologicznopedagogiczną korzystają z różnorodnych jej form. Należą do nich:
zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia
specjalistyczne (np. korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne, socjoterapia),
zajęcia rewalidacyjne/resocjalizacyjne (np. korekcyjne wad postawy, korygujące
wady wymowy, z zakresu orientacji przestrzennej i poruszania się, nauki języka
migowego lub innych form alternatywnej komunikacji), przy czym godzina zajęć
specjalistycznych najczęściej wynosi pełne 60 minut. Pomoc PP jest przy tym
nieodpłatna i dobrowolna, a jednocześnie nieoceniona.
W celu rozwiania niejasności należy sprostać, że rozporządzenie Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania
i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach,
szkołach i placówkach określa, że pomoc psychologiczno-pedagogiczna
(poza wymienianą już niepełnosprawnością, niedostosowaniem społecznym
i zagrożeniem niedostosowaniem społecznym) może być udzielana uczniowi
również z uwagi na: szczególne uzdolnienia; specyficzne trudności w uczeniu się;
zaburzenia komunikacji językowej; chorobę przewlekłą; sytuację kryzysową lub
traumatyczną; niepowodzenia edukacyjne; zaniedbania środowiskowe związane
z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego,
384
kontaktami środowiskowymi; trudności adaptacyjne związane z różnicami
kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związane
z wcześniejszym kształceniem za granicą.
W zakresie zajęć przedmiotowych natomiast, w ramach podstawowej siatki
godzin, wiedza na temat potrzeb ucznia i jego możliwości, czerpana z orzeczeń,
WOPFU-ów czy IPET-ów, jest niezbędna do odpowiedniego zaplanowania pracy
w klasie. Analizując dokumenty podopiecznych, nauczyciel winien zwrócić
szczególną uwagę na ewentualne trudności poszczególnych uczniów w zakresie
nabywania wiadomości i umiejętności wynikających z realizacji podstawy
programowej, zasady pracy pedagogicznej z danym uczniem oraz zalecenia,
tj.: warunki realizacji potrzeb edukacyjnych, formy stymulacji, usprawniania,
rozwijania potencjału oraz możliwości i mocnych stron ucznia. Ważna jest
idea dostosowania wymagań edukacyjnych, polegająca na rezygnacji
z nierealistycznych oczekiwań (co nie jest równoznaczne z rezygnacją z podstawy
programowej!) oraz indywidualizacja, czyli odpowiednia realizacja poszczególnych
partii materiału poprzez różnicowanie doboru metod, form i technik pracy do
poszczególnych typów uczniów.
Bibliografia
1. M. Jas, M. Jarosińska, Specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży.
Prawne ABC dyrektora przedszkola, szkoły i placówki. Warszawa 2010
2. Materiały informacyjne i szkoleniowe wypracowane w projekcie
„Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi” MEN – APS. Warszawa 2010; do pobrania ze strony
internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji: http://www.ore.edu.pl/stronaore/index.php?option=com_phocadownload&view=category&id=73:pomoc
psychologiczno-pedagogiczna-krok-po-kroku&Itemid=1084
(pobrano
27.12.2012 r.)
3. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania dla dzieci
i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie
w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach (Dz.
U. Nr 228, poz. 1489 z późn. zm.)
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 stycznia
2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania
i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych
społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz
w ośrodkach (Dz. U. Nr 19, poz. 166)
5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 stycznia
2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia wychowania
i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych
społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub
integracyjnych (Dz. U. Nr 19, poz.167)
6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla
dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie
w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub
integracyjnych (Dz. U. Nr 228, poz. 1490 z późn. zm.)
385
7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
(Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1487)
8. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania
uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów
w szkołach publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1491)
9. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni
psychologiczno-pedagogicznych,
w
tym
publicznych
poradni
specjalistycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 228,poz. 1488)
10. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowego statutu publicznej
poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni
specjalistycznej (Dz. U.z 2010 r. Nr 228, poz. 1492)
11. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2012 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków organizowania
kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach
ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2012 poz. 982)
12. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
13. Wydział Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych Ośrodka Rozwoju Edukacji,
materiały do pobrania:
http://www.ore.edu.pl/stronaore/index.php?option=com_phocadownload&vi
ew=category&id=73:pomoc-psychologiczno-pedagogiczna-krok-po-kroku&
Itemid=1084 (pobrano 28.12.2012 r.)