D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

Sygn. akt III AUa 520/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 stycznia 2016 r.
Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący
SSA Marek Procek (spr.)
Sędziowie
SSA Jolanta Pietrzak
SSA Marek Żurecki
Protokolant
Beata Kłosek
po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2016r. w Katowicach
sprawy z odwołania S. S. (S. S. )
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.
o prawo do emerytury
na skutek apelacji ubezpieczonego S. S.
od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Katowicach z dnia 21 stycznia 2015r. sygn. akt X U 1438/14
zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych Oddział w C. oraz przyznaje ubezpieczonemu S. S. prawo do emerytury od dnia 7
marca 2014 r.
/-/SSA M.Żurecki /-/SSA M.Procek /-/SSA J.Pietrzak
Sędzia Przewodniczący Sędzia
Sygn. akt III AUa 520/15
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 21 stycznia 2015r. Sąd Okręgowy - Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił odwołanie
ubezpieczonego S. S. od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia 18 marca
2014r. odmawiającej ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.
Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony (ur. (...)) w dniu 8 stycznia 2014r. wystąpił do organu rentowego z ponownym
wnioskiem o przyznanie mu prawa do emerytury. Ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.
Zaskarżoną decyzją z dnia 18 marca 2014r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w
obniżonym wieku emerytalnym 60 lat życia - wskazując, że na dzień
1 stycznia 1999r. ubezpieczony nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy - a jedynie 6 lat,
9 miesięcy i 23 dni takiego stażu (okresy zatrudnienia od dnia 6 czerwca 1986r. do dnia
30 czerwca 1992r. i od dnia 4 stycznia 1993r. do dnia 30 września 1993r.). Jednocześnie organ rentowy ustalił, że na
dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił łączy staż ubezpieczeniowy wynoszący 25 lat, 5 miesięcy i 14 dni.
Ubezpieczony domagał się ustalenia, że pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych
przez około 6 lat w okresie zatrudnienia od dnia 25 czerwca 1975r. do dnia 31 maja 1986r. w Przedsiębiorstwie
Budownictwa (...), jako kierowca ciągnika, tj. wykonywał pracę określoną w wykazie A,
dział V, poz. 3, a także w okresie zatrudnienia od dnia 1 lutego 1995r. do dnia 30 czerwca 2006r. w firmie (...) na
stanowisku ustawiacza - wybieracza wózków, wykonując pracę polegającą na ustawianiu ceramiki do wypału w piecach
i rozładunku
po wypale, określoną w wykazie A, dział V, poz. 11, tj. pracę przy produkcji materiałów ogniotrwałych i wyrobów
ceramicznych.
Sąd pierwszej instancji, na podstawie świadectwa pracy z dnia 30 maja 1986r., wystawionego przez Przedsiębiorstwo
Budownictwa (...), ustalił, że ubezpieczony był w tym przedsiębiorstwie zatrudniony w okresie od dnia
25 czerwca 1975r. do dnia 31 maja 1986r. na stanowisku kierowcy. Jak wynika
z dokumentacji zawartej w aktach osobowych ubezpieczonego, wnioskodawca był podczas pracy w (...) kierowany do
pracy na stanowisku kierowcy ciągnika
w początkowym i końcowym okresie zatrudnienia (przełom czerwca i lipca 1975r.
oraz od stycznia 1985r.). W innych okresach tego zatrudnienia zajmował stanowiska ładowcza (od 7 lipca
1975r.) i kierowcy (od 21 maja 1979r. do 25 stycznia 1985r. - karta ewidencyjna pracownika - w aktach
osobowych ubezpieczonego, angaże - w aktach osobowych ubezpieczonego). Zajmując stanowisko kierowcy ciągnika,
ubezpieczony jeździł ciągnikiem URSUS typ 360 z naczepą i przewoził materiały budowlane (piasek, cement, farby)
na budowę. Jako ładowacz, rozładowywał i ładował towar i przewoził go wózkiem ręcznym do magazynu.
Z kolei w oparciu o treść świadectwa pracy z dnia 19 sierpnia 2007r., wystawionego przez syndyka (...) Sp. z o.o. w
upadłości, Sąd Okręgowy ustalił,
że ubezpieczony był w tym przedsiębiorstwie zatrudniony w okresie od dnia 1 lutego 1995r. do dnia 30 czerwca 2006r.
na stanowisku ustawiacza - wybieracza wózków i wykonywał prace w szczególnych warunkach. Według ustaleń tego
Sądu, syndyk (...)
Sp. z o.o. w upadłości wystawił także ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy
w warunkach szczególnych, wskazując, że w okresie od dnia 1 lutego 1995r. do dnia
30 czerwca 2006r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on prace ustawiacza ceramiki do wypału w
piecach i rozładunek po wypale - na stanowisku ustawiacz - wybieracz wózków, wymienionym w wykazie A, dziale V,
poz. 11 pkt 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. oraz załącznika nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra
Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983r. i zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i
Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983r.
Dokonując rozważań prawnych, Sąd Okręgowy powołał się na treść art. 32, art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009r. nr 153 poz. 1227) oraz
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.), uznając, że ubezpieczony
nie udokumentował stażu pracy w warunkach szczególnych
w wymiarze wymaganym i koniecznym dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym 60
lat - na dzień 1 stycznia 1999r.
Motywując swoje rozstrzygnięcie, Sąd pierwszej instancji wskazał,
że w rozpoznawanej sprawie kwestię sporną stanowiło ustalenie, czy ubezpieczony przez okres co najmniej 15 lat
wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace
w warunkach szczególnych, określone w wykazie A dziale V, stanowiącym załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Ubezpieczony domagał się uwzględnienia do okresu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudniania w (...)
i (...) - wskazując, że zajmował stanowiska wymienione w wykazie A, dział V odpowiednio pod poz. 3 i poz. 11,
stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
Sąd Okręgowy podkreślił, że w dziale V wykazu A, stanowiącym załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., wymienione są prace wykonywane w szczególnych
warunkach i uprawniające do niższego wieku emerytalnego wykonywane
w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych. Pod poz. 3 wymienione zostały
prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Z kolei, pod poz. 11 wymienione zostały prace przy
produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych.
Sąd ten, odnosząc się w pierwszej kolejności do okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) - w którym według swych
twierdzeń miał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywać prace określone w wykazie A, dziale V, poz. 3 ustalił, że jako kierowca ciągnika pracował on jedynie na przełomie czerwca i lipca 1975r. oraz od stycznia 1985r.
do dnia 31 maja 1986r. Przy czym, Sąd Okręgowy zaznaczył, że prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów
gąsienicowych zostały sklasyfikowane jako prace
w warunkach szczególnych w dziale VIII pod poz. 3 wykazu A, dotyczącym resortu transportu i łączności, a nie w
dziale dotyczącym prac w warunkach szczególnych, wykonywanych w resorcie budownictwa i przemysłu materiałów
budowlanych.
Zdaniem Sądu pierwszej instancji, także praca ubezpieczonego w (...)
na stanowisku ładowacza, nie może być traktowana jako praca w warunkach szczególnych, uprawniająca do
wcześniejszej emerytury. Wskazał bowiem, że „ciężkie prace załadunkowe
i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących
lub parzących w transporcie”, wymienione zostały w dziale VIII pod poz. 1, wykazu A dotyczącym transportu,
a nie w dziale dotyczącym prac w warunkach szczególnych wykonywanych w resorcie budownictwa i przemysłu
materiałów budowlanych. Ponadto, zdaniem Sądu pierwszej instancji, nie sposób uznać, aby praca wykonywana przez
ubezpieczonego jako ładowacza - polegająca jak sam wyjaśnił na rozładunku i ładunku towaru i przewożeniu go
wózkiem ręcznym do magazynu - stanowiła ciężką pracę załadunkową i wyładunkową.
Jednocześnie, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, Sąd I instancji podniósł, że stanowiska pracy
zajmowane przez odwołującego się podczas zatrudnienia
w (...), nie mogą odpowiadać pracy w wykonywanej w transporcie i łączności. Nie można uznać, że skarżący wykonując podobną pracę w innym dziale przemysłu był tak samo narażony na działanie tych samych czynników, na które narażeni byli pracownicy przemysłu transportu.
Sąd ten zwrócił uwagę, że przynależność pracodawcy do określonej gałęzi przemysłu ma znaczenie istotne i nie
można dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wiązać konkretnych
stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały przypisane w tym akcie prawnym. Konkretne stanowisko narażone
jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym, w zależności od tego, w którym dziale
przemysłu jest umiejscowione. Za pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia
oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na
bezpieczeństwo własne lub otoczenia, a konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w
stopniu mniejszym
lub większym, w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione.
Nie ma podstaw do stwierdzenia, że wszyscy pracownicy wykonujący podobnie nazwane prace w różnych działach
gospodarki, mają pozostawać w takiej samej sytuacji prawnej odnośnie do możliwości zakwalifikowania tej pracy, jako
wykonywanej w warunkach szczególnych.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy uznał, że ze względu na brak możliwości zaliczenia ubezpieczonemu do
okresów pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, okresów zatrudnienia
w (...), zbędnym stało się badanie charakteru zatrudnienia skarżącego w (...). Okres zatrudnienia
w (...) od dnia 1 lutego 1995r. do dnia 31 grudnia 1998r., stanowi okres
3 lat i 11 miesięcy i nawet z jego uwzględnieniem, wraz z uznanym przez organ rentowy
na prawo do wcześniejszej emerytury okresem 6 lat, 9 miesięcy i 23 dni pracy w warunkach szczególnych, nie
stanowiłby on wymaganego 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym
wymiarze czasu pracy (okresy te stanowiłyby łącznie jedynie 10 lat, 8 miesięcy i 23 dni). Nadto, Sąd pierwszej instancji
wskazał,
że nawet uwzględnienie okresu pracy ubezpieczonego na stanowisku kierowcy ciągnika
w (...), w okresach wynikających z dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy, nie pozwoliłoby na
ustalenie, że legitymuje się on 15-letnim stażem pracy
w warunkach szczególnych.
Wobec powyższego, Sąd Okręgowy na mocy art. 47714 § 1 k.p.c. orzekł,
jak w sentencji wyroku.
Apelację od powyższego wyroku wniósł ubezpieczony.
Zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w całości, apelujący zarzucił mu:
1. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na nierozważeniu przez Sąd I instancji
w sposób swobodny i wszechstronny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz dokonaniu przez Sąd
ustaleń sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym, poprzez błędne nieprzyjęcie, iż ubezpieczony nie legitymuje
się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach i tym samym nieprzyjęcie, iż ubezpieczony
legitymuje się prawem do wcześniejszej emerytury, które to uchybienie mogło mieć wpływ na treść zaskarżonego
wyroku;
2. naruszenie wykazu A działu V pkt 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, poprzez jego
niezastosowanie:
poprzez nieuwzględnienie przez Sąd I instancji, że ubezpieczony w okresie od dnia
1 lutego 1995r. do dnia 31 grudnia 1998r., tj. przez okres 3 lat i 11 miesięcy, pracował stale i w pełnym wymiarze na
stanowisku ustawiacza - wybieracza wózków
w (...) Sp. z o.o. (wykonując pracę polegającą na ustawianiu ceramiki do wypału w piecach i rozładunku po wypale) i
tym samym niedoliczenie mu w/w okresu czasu pracy do stażu pracy w warunkach szczególnych;
3. naruszenie wykazu A działu VIII pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, poprzez jego
niezastosowanie:
poprzez nieuwzględnienie przez Sąd I instancji, że ubezpieczony w okresie od dnia
25 czerwca 1975r. do dnia 31 maja 1986r. pracował stale i w pełnym wymiarze
w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) przez okres około 6 lat jako kierowca ciągnika i tym samym niedoliczenie mu
w/w okresu czasu pracy do stażu pracy w warunkach szczególnych.
Wskazując na powyższe zarzuty, ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku oraz zaskarżonej decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia
18 marca 2014r., poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury
od dnia złożenia wniosku o jej przyznanie oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów
postępowania apelacyjnego według norm prawem przepisanych. Ewentualnie wniósł uchylenie zaskarżonego wyroku
w całości i przekazanie sprawy do Sądu I instancji do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach
postępowania sądowego według norm prawem przepisanych.
W uzasadnieniu wskazał, że skoro został uznany dotychczasowy staż pracy
w (...) Sp. z o.o., to zdaniem ubezpieczonego, nie ma żadnych przeszkód, aby do tego okresu pracy w szczególnych
warunkach został mu doliczony okres pracy także
w (...) Sp. z o.o. od dnia 1 lutego 1995r. do dnia 31 grudnia 1998r., wynoszący łącznie okres 3 lat i 11 miesięcy, na
stanowisku ustawiacza - wybieracza wózków (przy wykonywaniu pracy polegającej na ustawianiu ceramiki do wypału
w piecach
i rozładunku po wypale, tj. pracę określoną w wykazie A, dział V poz. 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego
1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze.
Apelujący podkreślił również, że z dokumentacji zawartej w jego aktach osobowych wynika, iż w okresie od dnia 25
czerwca 1975r. do dnia 31 maja 1986r. pracował
on w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) przez okres około
6 lat jako kierowca ciągnika (z wyjątkiem krótkiego okresu pracy na stanowisku ładowacza). Co ważne, jako kierowca
ciągnika - ubezpieczony jeździł ciągnikiem Ursus typ 360 z naczepą i przewoził materiały budowlane (piasek, cement,
farby).
Zdaniem ubezpieczonego, praca na stanowisku kierowcy ciągnika jest pracą
w szczególnych warunkach, o ile jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przy czym przyznał, że
wprawdzie stanowisko kierowcy ujęte jest w wykazie A w dziale VIII pkt 3 powyższego rozporządzenia, odnoszącym
się do transportu, ale nie może być
to rozumiane stricte, jako odnoszące się wyłącznie do zakładów pracy podległych temu ministrowi. Jednocześnie
zauważył, iż w zakładach pracy kierowcy wyodrębnieni byli jako pracownicy zakładowego działu transportu i to jest
wystarczające dla przyjęcia, że pracowali w transporcie (por. wyrok Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 26 sierpnia
2014r., sygn. akt
V U 752/14).
Według apelującego, w odniesieniu do kierowców, nie ma znaczenia, dla jakiej
branży były przeznaczone przewożone materiały, bo uciążliwość, szkodliwość pracy,
wynika przede wszystkim z rodzaju kierowanego pojazdu. W stosunku do tych pracowników, nie ma zastosowania
orzecznictwo odnoszące się do branżowych wykazów.
Z ostrożności procesowej ubezpieczony podniósł także, że skoro przewoził materiały budowlane w postaci np.
cementu, to można by uznać, iż w tym okresie ubezpieczony wykonywał jednocześnie prace przy produkcji cementu,
o których mowa w wykazie A
w dziale V pkt 14 powołanego wyżej rozporządzenia.
W odpowiedzi na powyższą apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie.
Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:
Przyjmując, po uzupełnieniu postępowania dowodowego, iż w okresach od dnia
21 maja 1979r. do dnia 31 maja 1986r. oraz od dnia 1 lutego 1995r. do dnia 31 grudnia 1998r. ubezpieczony wykonywał
stale i pełnym wymiarze czasu pracy prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, stanowiącym
załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, uznał, że apelacja zasługuje
na uwzględnienie.
W niniejszej sprawie wnioskodawca domaga się przyznania prawa do świadczenia emerytalnego opisanego treścią art.
184 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118). Zatem należy stwierdzić,
że bezspornie ubezpieczony:
- osiągnął wiek przewidziany w art. 32 cyt. ustawy,
• w dniu wejścia w życie ustawy osiągnął okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27,
• nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.
Spór zaś dotyczył przesłanki w postaci okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, wymaganym w przepisach
dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn.
Tak więc, należy wskazać, że art. 32 cyt. ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. stanowi,
iż ubezpieczonym zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w
wieku niższym, niż określony w art. 27 pkt 1. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się
pracowników zatrudnionych
przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości
lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ust. 4
cyt. przepisu stanowi, że wiek emerytalny, o którym
mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3
przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Owe przepisy dotychczasowe to
powołane przez Sąd Okręgowy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Trzeba zatem wskazać, że
przepis § 4 tegoż rozporządzenia RM stanowi, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach,
wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia
łącznie następujące przesłanki:
- osiągnął wiek 60 lat,
- ma wymagany okres zatrudnienia, tj. 25 lat pracy, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach, w tym pracy wymienionej w wykazie A.
Zgodnie zaś z normą § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., okresami pracy
uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych
w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest
wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym
na danym stanowisku pracy.
Tę część rozważań należy skonkludować ogólnym stwierdzeniem, iż rację ma Sąd Najwyższy, który niejednokrotnie
wskazywał, że wyodrębnienie prac kwalifikujących
do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym, ma charakter stanowiskowo-branżowy. Oznacza to, że
przynależność pracodawcy do określonej gałęzi przemysłu ma znaczenie istotne i nie można dowolnie, z naruszeniem
postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały przypisane w
tym akcie prawnym (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2011r., III UK 174/10,
LEX nr 901652; z dnia 3 czerwca 2008r., I UK 381/07, LEX nr 494112; z dnia 16 czerwca 2009r., I UK 20/09, LEX
nr 515698 i I UK 24/09, LEX nr 518067; z dnia 1 czerwca 2010r.,
II UK 21/10, LEX nr 619638, z dnia 19 maja 2011r., III UK 174/10, LEX nr 901652).
Co do zasady więc, przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży,
ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji, jako pracy w szczególnych warunkach.
Jednocześnie jednak Sąd Najwyższy uznaje zgodnie, że zasada ta nie ma charakteru absolutnego i w szczególnych
okolicznościach sprawy można od niej odstąpić. Może się bowiem zdarzyć, że zakład pracy podległy określonemu
ministrowi wykonuje także zadania całkowicie odpowiadające innemu działowi gospodarki, leżącemu w sferze
zainteresowania innego ministra (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2014r., I UK 337/13,
LEX nr 1458817; z dnia 2 czerwca 2008r., I UK 381/07, LEX nr 494112; dnia 25 marca 2014r., I UK 337/13, LEX
nr 1458817). Przykładowo, w przypadku dużych, rozbudowanych przedsiębiorstw, nie jest uzasadnione dokonywanie
oceny konkretnej pracy przez pryzmat wyłącznie głównej (wiodącej) działalności tego przedsiębiorstwa, ale konieczne
jest odniesienie się do poszczególnych rodzajów działalności prowadzonych przez oddziały tego przedsiębiorstwa,
które mogą odpowiadać innej branży.
Inaczej mówiąc, nie można twierdzić, jak czyni to organ rentowy i Sąd I instancji,
że znaczenie ma jedynie przyporządkowanie pracodawcy do określonego działu przemysłu. Otóż bowiem przepis art.
32 ust. 2 cyt. ustawy o emeryturach i rentach wyraźnie stanowi,
że dla celów ustalenia uprawnień w postaci emerytury w wieku wcześniejszym,
za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o
znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności
psychofizycznej ze względu
na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Skoro tak, to zasadnym jest twierdzenie,
że przyporządkowanie branżowe ma znaczenie wówczas jedynie, gdy uciążliwość
i szkodliwość danej pracy wynika z wykonywania jej właśnie w ramach danej branży. Natomiast w sytuacji, gdy stopień
szkodliwości lub uciążliwości danego rodzaju pracy
nie wykazuje żadnych różnic w zależności od gałęzi gospodarski, w której praca ta jest wykonywana, to, jak
konkludował Sąd Najwyższy, brak jest podstaw do zanegowania świadczenia jej w warunkach szczególnych jedynie
dlatego, że w załączniku została przyporządkowana do innego działu przemysłu. Sąd Najwyższy podkreślił na koniec,
że jeżeli pracownik w ramach swych obowiązków był narażony na działanie takich samych czynników, na jakie
byli narażeni pracownicy działu przemysłu wspomnianego w załączniku, i przez co, których praca była pracą w
szczególnych warunkach, to zróżnicowanie sytuacji tych pracowników jedynie z tego powodu naruszałoby zasadę
równości w traktowaniu podmiotów (osób) znajdujących się w tej samej sytuacji. Tak więc, pracą w szczególnych
warunkach jest praca wykonywana przy takim samym oddziaływaniu szkodliwych czynników, niezależnie od branży
w jakiej jest świadczona, chyba, że właśnie ze specyfiki
tej branży wynika szkodliwość i uciążliwość warunków pracy.
Odnosząc przedstawione wyżej tezy do realiów niniejszej sprawy, podnieść należy,
iż z dokumentacji zgromadzonej w aktach osobowych ubezpieczonego z okresu jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie
(...) wynika,
że w wymienionym przedsiębiorstwie podjął pracę od dnia 25 czerwca 1975r. na stanowisku kierowcy ciągnika.
Ubezpieczony - co wynika z jego wyjaśnień przedstawionych
na rozprawie apelacyjnej - ma wykształcenie podstawowe i poziom jego kwalifikacji zawodowych wyznaczony był przez
uprawnienia do kierowania ciągnikiem, które uzyskał
po ukończeniu kursu dla traktorzystów, zorganizowanego w jego rodzinnej wiosce.
Od dnia 7 lipca 1975r. został przeniesiony ze stanowiska kierowcy ciągnika na stanowisko ładowacza. Pracę ładowacza
wykonywał do maja 1979r., zaś od 21 maja 1979r. podjął zatrudnienie na stanowisku kierowcy ciągnika. Pracę tego
rodzaju wykonywał do 31 maja 1986r. Nie posiadał uprawnień do kierowania innymi pojazdami, prócz ciągników.
W opisanym okresie zajmował się wyłącznie pracą kierowcy ciągnika, wykonując ją stale
i w pełnym wymiarze. Miejscem, w którym świadczył pracę była baza transportowa ulokowana w O.. W bazie
znajdowały się samochody „Żuk”,
jeden samochód ciężarowy i jeden ciągnik z przyczepami. Tylko powód zajmował się prowadzeniem ciągnika.
Polecenia wyjazdu otrzymywał codziennie od dyspozytora, dotyczyły one transportu materiałów budowlanych.
Załadunkiem zajmowali się pracownicy magazynu, a rozładunkiem robotnicy na budowach. Powyższych ustaleń Sąd
dokonał
w oparciu o wyjaśnienia ubezpieczonego oraz świadka B. S., znajdujące
pełne potwierdzenie w treści dokumentacji z akt osobowych ubezpieczonego. Jeszcze
raz należy podkreślić, że w spornym okresie wnioskodawca dysponował kwalifikacjami
do kierowania ciągnikami i kwalifikacje te realizował w trakcie zatrudnienia
w Przedsiębiorstwie (...).
Niewątpliwie, zasadniczym obowiązkiem kierowcy ciągnika w transporcie
jest wykonywanie przewozu drogowego, a więc kierowanie pojazdem w ruchu drogowym. Oczywiste jest też, że
rozmiar ścisłego przewozu drogowego czasami może nie wypełniać każdej dobowej normy czasu pracy kierowcy
(przerwy na wyładunek, załadunek, obowiązkowe okresy odpoczynku), a czasami może ją przekraczać. Niemniej
jednak, przerwy te stanowią immanentną cechę pracy kierowcy, a w czasie ich trwania - pracownik nadal
wykonuje obowiązki kierowcy. Praca kierowcy ciągnika wymaga wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na
bezpieczeństwo własne lub otoczenia (bezpieczeństwo
w ruchu drogowym), jest również uciążliwa ze względu na specyficzny czas pracy kierowcy, uzależniony od zleconych
mu zadań transportowych. Należy zatem przyjąć, że praca ubezpieczonego, mimo, że wykonywana w budownictwie,
jest równoważną pracy kierowcy ciągnika w transporcie, gdyż ubezpieczony, zatrudniony stale i pełnym wymiarze
czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnika w oddziale transportowym, w istocie wykonywał identyczne obowiązki,
jak kierowca ciągnika w transporcie.
Mając na względzie przedstawione okoliczności, uznać należy, iż ubezpieczony
w okresie od dnia 21 maja 1979r. do dnia 31 maja 1986r. wykonywał - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę kierowcy ciągnika (poz. 3 dział VIII wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze).
Odnosząc się natomiast do okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) od dnia 1 lutego 1995r. do
dnia 31 grudnia 1998r. na stanowisku ustawiacza - wybieracza wózków, podnieść należy, iż powód stale i w pełnym
wymiarze wykonywał swoją pracę w wydziale palarni, wkładając porcelanę do pieca i wyjmując ją
po wypaleniu. W wydziale panowała wysoka temperatura i brak było wentylacji. Powyższe okoliczności wynikają
z jednoznacznych zeznań świadka J. M.. Podkreślić przy tym wypada, że wykonując prawomocny wyrok Sadu
Rejonowego z dnia 13 sierpnia 2007r. (sygn. akt VII P714/07), były pracodawca wydał wnioskodawcy świadectwo
pracy
w szczególnych warunkach, wskazujące, że od dnia 1 lutego 1995r. do dnia 30 czerwca 2006r. S. S. stale i w
pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę ustawiacza ceramiki do wypału w piecach i rozładunek po wypale na
stanowisku ustawiacz - wybieracz wózków, czyli pracę określoną pod poz. 11 działu V wykazu A, stanowiącego załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nie ulega przy tym dla Sądu Apelacyjnego wątpliwości,
że praca przy produkcji (wypalaniu) ceramiki, cechuje się podobnym stopniem trudu, niezależnie od tego, czy jest to
ceramika budowlana, sanitarna, czy stołowa.
Zatem, skoro ubezpieczony udowodnił jedyną sporną przesłankę żądanej emerytury,
w postaci 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, należało orzec reformatoryjnie, na mocy art. 386 § 1
k.p.c., jak w wyroku.
/-/SSA M.Żurecki /-/SSA M.Procek /-/SSA J.Pietrzak
Sędzia Przewodniczący Sędzia
JR