Tworzenie polityki energetycznej Unii Europejskiej

Tworzenie polityki energetycznej Unii Europejskiej
Autorzy: Stanisław Tokarski – dyrektor ds. strategii i zarządzania, Jerzy Janikowski –
kierownik Wydziału Spraw Europejskich
(„Koncern” – Gazeta PKE S.A., listopad 2007)
Od kilkunastu miesięcy jesteśmy świadkami procesu wypracowywania nowej polityki
energetycznej w Unii Europejskiej. Warto prześledzić powstające dokumenty i
przeanalizować ich konsekwencje, które dotyczyć będą wszystkich krajów
członkowskich i funkcjonujących w nich przedsiębiorstw oraz odbiorców energii
elektrycznej.
Zielona Księga z 2006 roku
Pierwszym formalnym dokumentem, który uruchomi) proces wypracowywania nowej
polityki energetycznej Unii Europejskiej, byta, opublikowana 8 marca 2006 roku, Zielona
Księga - europejska strategia na rzecz zrównowaŜonej, konkurencyjnej i bezpiecznej energii.
Kreśliła ona zarysy głównych celów tej polityki, którymi były: wzrost konkurencyjności
rynku energii, poprawa bezpieczeństwa dostaw energii oraz trwały rozwój energetyki
odnawialnej powiązany z ograniczaniem oddziaływania energetyki na środowisko. Zielona
Księga została następnie poddana konsultacjom.
Energy Package 2007
10 stycznia 2007 roku Komisja Europejska przedstawiła liczący około 1000 stron zestaw
dokumentów dotyczących nowej polityki energetycznej Unii Europejskiej. Dokumenty,
podzielone na osiem grup tematycznych, formułowały kierunki działań podejmowanych w
kaŜdej z nich. Do wyszczególnionych obszarów naleŜały: polityka energetyczna dla Europy,
mapa drogowa dla źródeł odnawialnych, postęp w rozwijaniu generacji opartych na
odnawialnych źródłach energii, postęp w wykorzystaniu biopaliw, wewnętrzny rynek gazu i
elektryczności, infrastruktura gazowa i elektryczna, energetyka jądrowa, zrównowaŜone
wytwarzanie energii z paliw kopalnych i strategiczny plan technologii energetycznych.
Zaprezentowany pakiet obejmował z jednej strony wyniki konsultacji Zielonej Księgi, z
drugiej zaś uwzględniał wyniki przeprowadzonego wcześniej przez Komisję Europejską
dochodzenia sektorowego w całej unijnej energetyce. Pakiet formułował teŜ podstawowe cele
uwzględniające przede wszystkim aspekty ekologiczne.
Marcowy szczyt Unii Europejskiej
Konkretne ustalenia w zakresie nowej polityki energetycznej zostały przyjęte juŜ w marcu na
szczycie Unii Europejskiej w Brukseli. Uzgodniono, ze Unia Europejska stara się stawić czoła
ogromnym wyzwaniom, jakie stwarza globalne ocieplenie, konieczność zapewnienia
bezpieczeństwa dostaw energii oraz potrzeba poprawienia konkurencyjności przedsiębiorstw
europejskich. Dla realizacji tych celów postanowiono skupić się na dalszym otwieraniu rynku
wewnętrznego gazu i energii elektrycznej oraz poprawianiu jego funkcjonowania. Ponadto
wskazano na potrzebę dywersyfikowania wykorzystywanych źródeł energii i dróg dostaw dla
poprawy poziomu bezpieczeństwa zasilania, a takŜe na konieczność szybkiego opracowania
wspólnego podejścia do zewnętrznej polityki energetycznej. Najbardziej znanym ustaleniem
tego szczytu jest przyjęcie jako wiąŜących głównych celów, czyli uzyskanie przez Unię
Europejską do 2020 roku 20 proc. redukcji gazów cieplarnianych, 20 proc. udziału energii ze
źródeł odnawialnych oraz 20 proc. oszczędności w konsumpcji energii pierwotnej.
Czerwcowy szczyt Unii Europejskiej
Kolejny szczyt Unii Europejskiej, który odbył się w czerwcu w Brukseli, przyniósł zgodę na
sporządzenie Traktatu reformującego, zmianę zapisów w Traktacie o Unii Europejskiej i
przekształcenie Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską w Traktat o funkcjonowaniu
Unii Europejskiej. Z punktu widzenia sektora energetycznego niezmiernie istotne jest to, Ŝe
wśród modyfikacji wchodzących w zakres ostatniego z wymienionych dokumentów włączono
zapisy o potrzebie zwalczania zmian klimatu poprzez promowanie na płaszczyźnie
międzynarodowej środków zmierzających do rozwiązywania regionalnych lub światowych
problemów środowiska naturalnego. Wprowadzono takŜe odwołanie do ducha solidarności
pomiędzy państwami członkowskimi w przypadku trudności w zaopatrzeniu w energię oraz
wspierania powiązań między sieciami poszczególnych krajów.
Trzeci pakiet liberalizacyjny
Pomimo Ŝe od lipca bieŜącego roku, w myśl wcześniejszych regulacji, rynki energetyczne
wszystkich krajów unijnych zostały w pełni otwarte, Komisja Europejska postanowiła
wprowadzić dodatkowe środki uzupełniające obecne przepisy. 19 września został
przedstawiony tzw. Trzeci pakiet liberalizacyjny. Dokumenty te wskazują na konieczność
własnościowego rozdzielenia produkcji i przesytu energii (wymóg odnosi się takŜe do
posiadających udziały w unijnych sieciach przedsiębiorstw z krajów trzecich), wzmocnienia
roli regulatorów, promowania współpracy i inwestycji transgranicznych oraz zwiększenia
moŜliwości wzajemnej pomocy państw członkowskich w przypadku zagroŜenia dostaw
energii.
Raporty branŜowe
Mając na uwadze pierwsze cele strategiczne wskazane w Zielonej Księdze, europejski sektor
energetyczny przy współpracy z zewnętrznymi partnerami przygotował raport The Role of
Electricity, w którym pokuszono się o za-symulowanie kilku scenariuszy rozwoju branŜy.
Dzięki nim moŜna wskazać, jakimi drogami moŜliwe jest osiągnięcie ambitnych celów
środowiskowych przy zapewnieniu bezpieczeństwa zasilania w energię po rozsądnych
cenach. Jest to niezwykle cenna informacja zarówno dla urzędników pracujących na potrzeby
Komisji Europejskiej, jak równieŜ dla rządów poszczególnych krajów członkowskich. W
Polsce sektor elektroenergetyki takŜe podjął podobne wyzwanie i obecnie trwają intensywne
prace nad Raportem 2030 analizującym wpływ proponowanych regulacji unijnych w zakresie
wprowadzenia europejskiej strategii rozwoju energetyki wolnej od emisji CO2 na
bezpieczeństwo energetyczne Polski, a w szczególności moŜliwości odbudowy mocy
wytwórczych wykorzystujących paliwa kopalne oraz poziom cen energii elektrycznej. Będzie
to niezwykle istotny dokument, który moŜe słuŜyć przedsiębiorstwom z branŜy
elektroenergetycznej do formułowania swoich strategii rozwoju oraz polskiej administracji
rządowej uzgadniającej z Komisją Europejską krajowe cele w zakresie udziału źródeł
odnawialnych, poziomów emisji czy stopnia bezpieczeństwa zasilania.
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku
We wrześniu rząd przedstawił do konsultacji projekt Polityki energetycznej Polski do 2030
roku. Jest to dokument, który z jednej strony jest odpowiedzią na wymogi obowiązujących
unijnych regulacji i w wielu miejscach bezpośrednio się do nich odwołuje, z drugiej natomiast
stara się formułować pewne kierunki rozwoju krajowej energetyki. Znajduje się w nim
nawiązanie zarówno do ustaleń z ostatnich szczytów Unii Europejskiej, styczniowego Energy
Package 2007 jak równieŜ Zielonej Księgi. NaleŜy mieć nadzieję, Ŝe po konsultacjach
zostanie on jeszcze uzupełniony i doprecyzowany, poniewaŜ w pewnych aspektach potrzebne
byłoby jaśniejsze sformułowanie celów oraz określenie harmonogramu czasowego, w jakim
miałyby być one zrealizowane. Odnosiłoby się to na przykład do konkretnych celów
środowiskowych związanych z emisjami wszystkich rodzajów zanieczyszczeń i sposobów ich
osiągnięcia. Poprawiony dokument, uwzględniający równieŜ wyniki przygotowywanego
przez branŜę Raportu 2030, mógłby być z powodzeniem wykorzystywany przez rząd przy
dalszym kształtowaniu unijnej polityki energetycznej. WaŜne jest tutaj, aby nasz kraj nie
tylko wprowadzał przyszłe unijne regulacje, ale przede wszystkim aktywnie je kształtował
zgodnie z moŜliwościami i celami krajowej długoterminowej polityki energetycznej.