Czerwiec 2013 - Miasto Garwolin

Przywilej lokacyjny był najważniejszym dokumentem miasta na
prawie niemieckim. Określał on zazwyczaj ustrój osady miejskiej,
prawo, jakim mieli posługiwać się jej mieszkańcy, wysokość czynszów
i podatków, zwalniał od podległości prawu polskiemu oraz od
świadczeń na rzecz monarchy i jego urzędników (immunitet prawny i
ekonomiczny).
Nie zachowały się do czasów współczesnych dokumenty lokacyjne z
XV i XVI wieku. Wydany przez księcia Janusza I w 1423 roku
najprawdopodobniej spłonął podczas bombardowania Garwolina
podczas II wojny światowej (był przechowywany w garwolińskim
sądzie).
W Archiwum Głównym Akt Dawnych, w „Metryce koronnej”
znajduje się natomiast „Potwierdzenie dokumentów na rzecz
mieszczan garwolińskich” dokonane przez króla polskiego Zygmunta
II Augusta w Krasnymstawie 28 czerwca 1558 roku. Z dokumentu tego
wynika, że król potwierdził wszystkie przywileje dla Garwolina
przedstawione mu przez mieszczan garwolińskich. Były to: przywilej
księcia Janusza I Starszego z 20 lipca 1423r., przywilej księcia Konrada
III Rudego z 10 lipca 1481r. oraz księżnej Anny Mazowieckiej z 2 marca
1508r.
„W imię Chrystusa. Amen. Na wieczną rzeczy pamiątkę Janusz z
Bożej łaski Starszy, książę Mazowsza, pan ziem ruskich i dziedzic
czerski. Chcemy, aby było wiadome, tak obecnym jak i przyszłym, dla
których będzie rzeczą pożyteczną obecny dokument poznać, ogólnie
wszyst
kim, że w najwyższym stopniu pragnąc dobra
naszego księstwa nieustannie pomnażać i
szczególnie miasto nasze Garwolin i
mieszkańców tego miasta osadzonych i
mających być osadzonymi, naszą łaską
zwyczajową i uprzywilejowaną
wyjątkowo wesprzeć. Żeby owe miasto
uświetnione wolnościami i prawami,
poniżej wymienionymi i opisanymi,
tym odpowiedniej i szybciej mogło być
urządzone i do bogatszych dochodów
doprowadzone i ukierunkowane.
Sprawiamy, że są nadane prawa, poniżej opisane i
wymienione, wszystkim mieszkańcom wspomnianego miasta
Garwolin, jak powiedziano wcześniej, osadzonym i mającym być
osadzonymi i przez brzmienie obecnego [dokumentu] nadajemy [te
prawa] tym mieszczanom, czyli mieszkańcom miasta Garwolin [które
to prawa] przez nas i przez naszych sukcesorów na wieczne czasy
niewzruszenie i nienaruszenie mają być przestrzegane. Dajemy więc i
odtąd udzielamy łaskawie mieszczanom garwolińskim, wcześniej
nazwanym, we wszystkich sprawach, tak dużych jak i małych,
mianowicie kradzieży, zabójstwa, podpalenia, obcięcia członków,
przemocy, gwałtu, fałszywej wagi i miary i innych występków,
jakimkolwiek mianem byłyby nazwane, według wykroczenia,
złoczyńców popełniających i złe uczynki popełniane w granicach i
obrębie wspomnianego miasta, pomiędzy ludźmi wspomnianego
miasta, a także ludźmi do tego miasta przynależącymi [prawo]
sądzenia, wyrokowania, karania i skazywania. Pełną i całkowitą
władzę według ich prawa oryginalnego niemieckiego chełmińskiego,
we wszystkich jego artykułach, punktach, warunkach i zastrzeżeniach,
wszystko [co owo prawo] postuluje i wymaga. Z tym jednak
warunkiem zastrzeżonym, że jeśli, oby tak się nie stało, zdarzyło się, że
ktoś ze szlachetnie urodzonych lub rycerzy jakichkolwiek naszej
władzy [podległy] zbrodnię którąś z wyżej wymienionych lub jakąś
inną w naszym mieście już opisanym popełnił lub w granicach tego
miasta, do sądu miejskiego nie będzie pociągany. Tych, nasz majestat,
przez nas lub naszych dostojników, zasiadających w naszym trybunale,
zastrzega sobie osądzić. Jeśli zaś na popełnieniu jakiegoś złego
uczynku jakiegoś obcego np. chłopa szlacheckiego, biskupiego lub
mniszego ludziom tego miasta uda się zatrzymać, w tym sądzie
miejskim będzie sądzony. Jeśli zaś dokonawszy przestępstwa ten obcy,
jak wyżej się mówi, zatrzymania przez tych mieszczan uniknie i prawu
miejskiemu wyżej wspomnianemu będzie chciał być posłuszny, wtedy
sprawa tym zwyczajem powszechnym sądownie [jest] rozstrzygnięta.
Tak długo złoczyńca wstępu wolnego do miasta i w jego granice będzie
pozbawiony dopóki przez tego złoczyńcę faktyczne i odpowiednie
zadośćuczynienie wspomnianemu miastu nie zostanie dopełnione.
Wreszcie jeśli złoczyńca tego rodzaju hardy i buntowniczy w tym
mieście i jego granicach przez wspomnianych mieszkańców
kiedykolwiek za jego życia będzie pochwycony, zostanie według tego
występku, jak o tym stanowi prawo miejskie ukarany. Ponadto
zabójstwo, co oby nie miało miejsca, jeśli się zdarzy między
wspomnianymi ludźmi miejskimi bez jakiejkolwiek przeszkody [ze
strony] naszych urzędników zarówno co do osób, dóbr i rzeczy
jakichkolwiek zwyczajem przyjętym i powszechnym miejskim będzie
sądzone. Następnie wspomnianym naszym mieszczanom we
wszystkich miejscach celnych nadajemy bez żadnej opłaty cła w
naszym władztwie przejazd w sposób wolny i bezpieczny, mianowicie
[będą wolni] od ceł w naszej ziemi mazowieckiej. Jeśli ze swoimi
wspomnianymi wcześniej towarami w kierunku innych stron
jakichkolwiek będą chcieli się udać i pojechać, wtedy cła nasze według
zwyczaju w naszym władztwie i księstwie dawać i opłacać są
zobowiązani. Ponadto nadajemy i obecnym pismem oddajemy na
własność wspomnianemu miastu i jego mieszkańcom w danym czasie
żyjącym postrzygalnię, z której to wspomnianej postrzygalni
obywatele miasta każdego roku czynsz zwyczajowy uzyskują i na
korzyść tego miasta przeznaczają. Między innymi przeznaczamy
mieszkańcom często wspominanego miasta wagę. Tak że od tej wagi na
pożytek i polepszenie [stanu] często wspominanego miasta czynsz
zwyczajowy opłacany uzyskują i wnoszą i bez żadnej przeszkody z
naszej strony pobierają. Na poświadczenie tego [dokumentu] pieczęć
nasza większa jest przywieszona. Dokonane i dane w Czersku, w
najbliższy wtorek przed świętem Marii Magdaleny w roku 1423
[1423.07.20]. W obecności dzielnych i szlachetnych mężów panów
Sławca kasztelana, Wiganda chorążego, Mikołaja inaczej Giewosza
podkanclerzego, Macieja inaczej Gnat sędziego, Stefana i Stanisława
[...] podsędka dworzan Ścibora zakroczymskiego, Henryka Czedlicz
warszawskiego podkomorzych i innych licznych godnych zaufania
świadków do tego, co przedstawione. Pisane ręką Pawła, syna
Grzymisława z Borzewa kościołów płockiego i warszawskiego
kanonika i kanclerza naszego dworu.”
Garwolin, leżący na terenie dawnej ziemi czerskiej należy do
najstarszych ośrodków miejskich południowo-wschodniego
Mazowsza. Najstarsze ślady osadnictwa odnaleziono na terenach
podmiejskich (dzisiejsza gmina Garwolin). Pochodzą one z czasów
epoki neolitycznej, tj. ok. 4500 lat przed Chrystusem (Ruda Talubska,
Rębków Parcele i Górki). Na obszarze dzisiejszego miasta, ślady
przodków liczą ok. 2000 lat. Pierwsze wzmianki pisane o Garwolinie
pochodzą dopiero z 1386r., kiedy jej właścicielem był chorąży płocki
Andrzej Ciołek, późniejszy wojewoda mazowiecki. Po jego śmierci w
1396r., osada stała się własnością jego syna Wiganda, kasztelana
czerskiego.
W 1407r. wioskę kupił książę mazowiecki Janusz I, który w
następnych latach nadał Garwolinowi prawa miejskie. Sprawą sporną
pozostaje dokładna data nadania. Przywilej lokacyjny z 20 VII 1423r.
prawdopodobnie potwierdzał nadane już prawa miejskie.
Po wygaśnięciu linii książąt mazowieckich, w 1526r. Garwolin stał
się miastem królewskim. Od roku 1539, kiedy został stolicą powiatu w
ziemi czerskiej, rozpoczął się dynamiczny rozwój miasta. W XVI wieku
Garwolin słynął z piwowarów warzących doskonałe piwo, uważane za
jedno z najlepszych w kraju. Miasto brało udział w handlu
zagranicznym ze Śląskiem i Morawami. Wiódł tędy szlak handlowy z
północy. W tym czasie proboszczem był Kasper Sadłoch, znany jako
budowniczy pierwszego mostu na Wiśle w Warszawie. Znaczny
wpływ na rozwój gospodarczy wywarły nadane miastu cotygodniowe
targi i jarmarki. Na rzece Wildze pracowały dwa młyny. W II połowie
XVI wieku miasto liczyło 260 domów, posiadało budynki użyteczności
publicznej. Cechy rzemieślnicze skupiały 230 rzemieślników: głównie
piwowarów (63), ale też szewców, piekarzy, krawców, kowali, ślusarzy,
kuśnierzy, czapników, cieśli. Na przełomie XVI i XVII stulecia starostą
garwolińskim był Jan Zamoyski, hetman wielki koronny. Ten
doceniając wysoką jakość piwa garwolińskiego w 1583r. przeniósł
słodownie i browar Garwolina do Zamościa. Na początku XVII w. na
262 rzemieślników w mieście, było 160 piwowarów.
Potop szwedzki w połowie XVII wieku spowodował w mieście
ogromne zniszczenia, w wyniku których nastąpiła zapaść gospodarcza
miasta na dwa stulecia. W 1660r. Garwolin liczył zaledwie 50 domów.
W okresie rozbiorów miasto znalazło się najpierw w granicach zaboru
austriackiego, a po 1815r. w zaborze rosyjskim. Podczas powstania
styczniowego wielu mieszkańców uczestniczyło w walkach z
Rosjanami. W dniu 22 III 1863r. polskie oddziały bezskutecznie
próbowały zdobyć miasto bronione przez załogę rosyjską. W XIX
wieku następuje ożywienie gospodarcze miasta. Ważną rolę odegrała
budowana w 1835r. traktu lubelskiego, ważnego szlaku
komunikacyjnego oraz uruchomienie w pobliżu miasta w 1877r. kolei
Warszawa-Lublin. Garwolin stał się ważnym ośrodkiem znanym z
produkcji kożuchów i pięknej uprzęży. Garwolińscy kuśnierze jeździli
po skóry pod rumuńską granicę do Kołomyi, Charkowa, Kosowa. Na
przełomie XVIII i XIX wieku w mieście zaczęli osiedlać się Żydzi. W
1862r. na ogólna liczbę 2125 mieszkańców, było 717 Żydów oraz 12
Niemców.
W latach I wojny światowej w Garwolinie działały tajne oddziały
Polskiej Organizacji Wojskowej podległe Józefowi Piłsudskiemu.
Ujawniły one swoją działalność w listopadzie 1918r. podczas
rozbrajania żołnierzy niemieckich. 17-18 sierpnia 1920r., podczas
wojny polsko-sowieckiej, w Garwolinie stacjonował sztab Marszałka
Józefa Piłsudskiego, który dowodził kontrofensywą znad Wieprza,
odrzucająca Armię Czerwoną spod Warszawy.
Po odzyskaniu niepodległości rozwijało się przede wszystkim
rzemiosło. W latach 30-tych cech kuśnierzy liczył 196 majstrów i ok.
800 czeladników. W okresie międzywojennym powiat garwoliński
należał do województwa lubelskiego. W 1939r. został przyłączony do
województwa warszawskiego. W okresie II wojny światowej na tym
terenie działały oddziały Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i
Narodowych Sił Zbrojnych. Wojna spowodowała ogromne straty
materialne i ludnościowe w mieście. W wyniku niemieckich
bombardowań w 1939 oraz 1944r. Garwolin został zniszczony w
ponad 70%. Liczba mieszkańców zmalała o połowę, do ok. 5500 osób.
Spowodowane to było przede wszystkim eksterminacją Żydów. W
latach władzy komunistycznej miasto rozwijało się powolnie. Szykany
wobec gospodarki prywatnej zahamowały rozwój rzemiosła. Dzięki
wytrwałości mieszkańców i przywiązaniu do tradycji rzemiosło nie
zostało zlikwidowane. Znamiennym akcentem historii najnowszej
miasta i gminy, wyrażającym ducha mieszkańców, było wystąpienie
młodzieży w obronie krzyża w Miętnem, pod Garwolinem. W 1983r.
młodzież Zespołu Szkół Rolniczych sprzeciwiła się próbie usunięcia
krzyży z sal szkolnych. Po kilkumiesięcznej „walce o krzyże”, krzyż
wrócił do szkoły. Wydarzenie to odbiło się echem w kraju i na świecie.
W 1975r. po zmianie struktury administracyjnej kraju, Garwolin
przestał być stolica powiatu i znalazł się w województwie siedleckim.
Od początku roku 1999 znów jest miastem powiatowym w granicach
województwa mazowieckiego.
Obecnie Garwolin liczy około 17 tys. mieszkańców. Atuty miasta
położonego na przecięciu ważnych szlaków komunikacyjnych o
znaczeniu krajowym i międzynarodowym, stosunkowo mała
odległość od stolicy, wygląd miasta, przyjazna inwestycjom polityka
rad i władz kolejnych kadencji, stwarzają szansę nawiązania do
najlepszych w historii miasta okresów rozwoju.
Herb
Garwolina przedstawia drzewo barwy białej o trzech
konarach, zakończonych owocem jabłoni i takiej samej liczbie korzeni,
z dwiema rosochami wystającymi po jednej z każdej strony pnia.
Drzewo umieszczone jest w sercu czyli w centralnym miejscu pola
tarczy herbowej, która ma kolor czerwony. Wzdłuż lewej i prawej
strony pnia ułożone są pionowo czarne rogi tura bądź żubra. Wszystkie
barwy w herbie są nasycone, bez odcieni. Rysunek umieszczony na
tarczy herbowej nosi nazwę godła.
Nie jest znane nazwisko ani herb rycerza, który na ziemi nadanej
przez władcę założył osadę Garwolin. Obowiązkiem
obdarowanego było posłuszeństwo oraz gotowość zbrojna do
służenia swojemu dobroczyńcy.
Przyp
uszcza się, że to godło założyciela lub
pierwszego właściciela, choć w
zmienionej formie, widnieje w herbie
naszego miasta. Może już akt nadania
był zaopatrzony w pieczęć herbową,
która przez długie lata stanowiła
podstawowy element legalizacji
dokumentu.
Rysunek drzewa w herbie Garwolina
prawdopodobnie jest odmianą herbu o
nazwie Godziemba. Najstarsze źródła, w
których pojawia się ten herb, pochodzą z
1363r., kiedy to podsędek płocki
Augustyn przywiesił do dokumentu
własną pieczęć z herbem Godziemba.
Herb przedstawiał sosnę o trzech
wierzchołkach i pięciu korzeniach z
dwiema gałązkami obciętymi przy pniu.
Piętnastowieczne źródła donoszą, że
pole tarczy miało barwę czerwoną, pień
sosny był złoty. Legenda heraldyczna
herbu Godziemba głosi, że powyższy herb
otrzymał rycerz o niespotykanej odwadze.
Okoliczności tego były następujące: W 1094r. wspomniany rycerz
towarzyszył wojewodzie krakowskiemu Sieciechowi w wyprawie na
Morawy. W starciu wojsk polskich z czatującymi w zasadzce
Morawianami rycerz stracił broń i ratował się ucieczką do pobliskiego
lasu. Morawianin dogonił Polaka, który bronił się wyrwaną z
korzeniami młodą sosną. Mimo, że wróg odrąbał dwie gałęzie z pnia
sosny, Polakowi udało się zwalić go z konia i wziąć do niewoli. Stąd
nieustraszony rycerz otrzymał w nagrodę za bohaterstwo herb o
nazwie Godziemba, przedstawiający sosnę z odciętymi dwoma
konarami. Od nazwy herbu nazwano jego właściciela Godziembą.
Po ojcu prawo do herbu o niezmienionym kształcie miał tylko jego
najstarszy syn, młodsi byli zobowiązani do naniesienia w herbie
zmian. Wypływało to z przyczyn praktycznych. Znaki i pieczęcie
rycerzy posiadały wartość podpisów ich właścicieli i stąd musiały się
od siebie różnić. Dlatego herb Godziemba występuje w kilku
odmianach. Herb o nazwie Godziemba posiadało piętnaście rodów a
przedstawiciel jednego z nich był właścicielem Garwolina. Rogi w
herbie miasta umieścili prawdopodobnie jego kolejni właściciele –
stary i zacny ród Ciołków, do których od 1386r. należał Garwolin. Herb
Ciołków przedstawiał czerwonego byka w białym polu. Pierwsze
wzmianki o herbie Ciołek pochodzą z 1409r. W zapisce sądowej
ziemi radomskiej pochodzącej z 1411r. herb Ciołek
występuje pod nazwą Biała. Legenda
heraldyczna rodu Ciołków przytacza
zdarzenie, które miało miejsce w
starożytności. Wtedy to Rzymianie
uprowadzili Sarmatom wielkie stado
bydła. Sarmaci zebrali wojsko i ruszyli w
pościg, ale do walki nie doszło, gdyż
dowódca odzyskał bydło bez rozlewu krwi.
W nagrodę za roztropność otrzymał od
władcy herb przedstawiający Ciołka na
białym polu. Potomkiem owego wodza
Sarmatów był praojciec Polaków – Lech.
Jabłka jako symbol władzy królewskiej
najprawdopodobniej zostały
umieszczone w herbie na początku XVIw.
przez Zygmunta Starego, kiedy to
Garwolin stał się miastem królewskim.
Barwy i znaki umieszczone w polu
tarczy tworzą alfabet heraldyczny a
wszystko przesycone jest symboliką.
Sosna to symbol szlachetności i
szczerości właściciela, jabłka – symbol
odmładzania i pełni życia (miasto po
inkorporacji z Koroną dynamicznie się rozwijało) a Ciołek –
symbol męstwa i siły. Barwy na tarczy herbowej Garwolina to
purpura, która symbolizuje odwagę i waleczność, czerń – żałobę, ale i
bogactwo, biel – czystość, męstwo. Kombinacja kolorów białego z
czarnym to symbol tragicznego wydarzenia w dziejach miasta. Herb
Garwolina pozostaje wciąż tajemnicą. Może zagadka jego pochodzenia
zostanie rozwiązana wspólnie z mieszkańcami miasta Chorzele w
powiecie przasnyskim. Wiele wspólnych elementów w herbach obu
miast wskazywałoby na uzyskanie godła na tarczy herbowej od
spokrewnionych ze sobą właścicieli obu miast.
1386r. - Andrzej Ciołek właściciel wioski Garwolin nadał jej prawo niemieckie.
1407r. - Wigand, syn Andrzeja Ciołka, sprzedał wioskę Garwolin księciu
mazowieckiemu Januszowi I.
1407-1526 - Garwolin wioską, a następnie miastem książęcym.
1418r. - pierwsza informacja o parafii garwolińskiej.
20 lipca 1423r. - książę Janusz I nadał Garwolinowi prawa miejskie.
10 lipca 1481r. - pobyt księcia mazowieckiego Konrada III Rudego w Garwolinie i
potwierdzenie przez niego praw miejskich.
2 marca 1508r. - Anna ks. Mazowiecka (żona ks. Konrada III Rudego) potwierdziła
prawa miejskie przywilejem wystawionym w Garwolinie.
ok. 1533r. - Anna księżna mazowiecka, córka ks. Konrada III Rudego i siostra
ostatnich książąt mazowieckich ufundowała kościół p.w. Św. Anny (stał przy obecnej
ulicy Sienkiewicza) oraz Szpital dla Ubogich przy kościele parafialnym.
1526r. - po wygaśnięciu Piastów mazowieckich Garwolin wchodzi w skład Korony
i staje się miastem królewskim.
25 lutego 1539r. - ustanowienie roków ziemskich (sądów) w Garwolinie dla
zawiślańskiej części ziemi czerskiej. Powstanie powiatu garwolińskiego.
28 czerwca 1558r. - król Zygmunt II August potwierdził prawa miejskie
Garwolina.
1565r. - Garwolin liczył 260 domów oprócz libertowanych (wolnych), 69 ogrodów
i 230 rzemieślników. 1
1566r. - król Zygmunt II August nadał miastu pastwisko Błonie.
12 kwietnia 1578r. - król Stefan Batory zezwolił na budowę browarów i robienie
piwa w Garwolinie.
1576-1603 - ks. Kasper Sadłoch plebanem (proboszczem) parafii. Był
sekretarzem królowej Anny Jagiellonki, zasłynął jako budowniczy mostu w
Warszawie, w 1581r. sprowadził do kościoła parafialnego organy, które królowa
darowała kościołowi w Osiecku
1580-1605 - hetman wielki koronny Jan Zamoyski starostą garwolińskim, w
1583r. sprowadził słodownię i browar z Garwolina do Zamościa.
1603r. - utworzenie dekanatu garwolińskiego.
1617r. - według lustracji Garwolin liczył 255 domów wraz z siedliskami i 120
ogrodów oraz 262 rzemieślników, w tym 160 piwowarów.
1634r. - w pracy „Opis Mazowsza” Jędrzej Święcicki pisał: „Garwolin dość ludny i
sławny z wyrobu najlepszego piwa...”.
18 lutego 1650r. - król Jan Kazimierz potwierdził przywilej cechu kuśnierzy w
Garwolinie. Wydarzenie to przedstawia współczesne malowidło ścienne w kaplicy
św. Józefa w kościele parafialnym „Przemienienia Pańskiego”.
1656-1658 - olbrzymie zniszczenie miasta podczas „potopu” szwedzkiego.
3 sierpnia 1656r. - pobyt króla Jana Kazimierza w Garwolinie.
kwiecień 1657r. - wojska siedmiogrodzkie księcia Jerzego Rakoczego dokonały
dużych zniszczeń na terenie Garwolina.
27 maja 1657r. - pobyt ks. Dymitra Wiśniowieckiego w Garwolinie. 1660r. Garwolin liczył 50 domów i 233 place, z 77 ogrodów miejskich zasianych było 5. z
liczby 79 piwowarów pozostało 6.
4 maja 1661r. - król Jan Kazimierz potwierdził prawa miejskie Garwolina.
luty 1662r. - pod Garwolinem zbierały się wojska Stefana Czarnieckiego przed
wymarszem na Litwę, na wojnę z Rosją.
6 lutego 1662r. - pobyt hetmana Stefana
Czarnieckiego w Garwolinie.
15 kwietnia 1670r. - król Michał Korybut
Wiśniowiecki potwierdził przywilej z 1661r.
12 czerwca 1766r. - król Stanisław August
Poniatowski potwierdził przywileje Garwolina.
9 marca 1770r. - konsystorz warszawski
skasował chylący się ku upadkowi kościół Św. Anny
i przekazał jego prawa, wyposażenie i dochody
kościołowi parafialnemu p.w. „Wniebowzięcia
Najświętszej Maryi Panny”. Św. Anna patronką
parafii i związana z tym tradycja obchodzenia
odpustu parafialnego w dniu 26 lipca.
październik 1794 - luty 1796 - stacjonowanie
wojsk rosyjskich w mieście i powiecie.
24 października 1795r. - zgodnie z
postanowieniem traktatu rozbiorowego Garwolin
wszedł w skład trzeciego zaboru austriackiego.
po 1796r. - władze austriackie zezwoliły na
osiedlanie się ludności żydowskiej w mieście.
po 1796-1941 - Żydzi współobywatelami
Garwolina.
8 maja 1809r. - w czasie wojny z Austrią
brygada Armii Księstwa Warszawskiego pod
dowództwem gen. Ludwika Kamienieckiego, w
składzie I pułku piechoty i 3 pułku ułanów
wkroczyła do Garwolina kładąc kres władzy
austriackiej. W wyniku wygranej wojny Garwolin
wszedł w skład Księstwa Warszawskiego.
1813 r. - po klęsce Wielkiej Armii, w pogoni za
Napoleonem, Rosjanie zajmują Garwolin.
1832-1834 - budowa przez miasto traktu Uściługsko-Wołyńskiego (łączył
Warszawę przez Miłosnę z Lublinem).
grudzień 1861-luty 1862r. - zatarg pomiędzy ludnością miasta i proboszczem
parafii a władzami rosyjskimi o obrazki Matki Boskiej Częstochowskiej usunięte
przez kozaków w nocy 15/16 grudnia 1861r. z budynków mieszkalnych Garwolina.
31 grudnia 1866r. - nowy podział administracyjny Królestwa Polskiego. Garwolin
miastem powiatowym w nowoutworzonej guberni siedleckiej.
17 sierpnia 1877r. - oddanie do użytku Drogi Żelaznej Nadwiślańskiej.
Uruchomienie przystanku Mirwan (w Woli Rębkowskiej) 4 kilometry od miasta.
1890-1957 - Garwolin miastem garnizowanym (stacjonowanie wojska na
peryferiach miasta).
5 lipca 1900r. - biskup Franciszek Jaczewski konsekrował wybudowany w latach
1890-1894 kościół parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego.
październik 1918r. - utworzenie w mieście szkoły powiatowej (od 1919r.
gimnazjum).
sierpień 1915r. - wycofanie się Rosjan z miasta i powiatu garwolińskiego.
listopad 1918r. - członkowie POW (Polska Organizacja Wojskowa) rozbroili
stacjonujący na terenie miasta i powiatu batalion piechoty niemieckiej i posterunki
żandarmerii.
listopad 1918r. - organizowanie władz i oddziałów wojsk niepodległego państwa
polskiego.
13-16 sierpnia 1920r. - bolszewicy w Garwolinie.
17/18 sierpnia 1920 r. - pobyt marszałka Józefa Piłsudskiego w Garwolinie, w
czasie ofensywy polskiej znad Wieprza, na tył wojsk bolszewickich atakujących
Warszawę.
styczeń 1923r. - I pułk strzelców konnych przybywa do koszar garwolińskich,
gdzie stacjonował do września 1939r.
1924r. - Prezydent RP Stanisław Wojciechowski nadaje sztandar 1. Pułkowi
Strzelców Konnych.
8/9 września 1939r. - olbrzymie zniszczenie miasta i straty ludzkie w wyniku
bombardowania przez lotnictwo niemieckie.
1939-1950 - konspiracja niepodległościowa na terenie miasta, początkowo
antyniemiecka, od lipca 1944r. antykomunistyczna (Armia Krajowa, Bataliony
Chłopskie, Narodowe Siły Zbrojne, ROAK - Ruch Oporu Armii Krajowej, WiN - Wolność
i Niezawisłość).
23-30 lipca 1944r. - udział żołnierzy Armii Krajowej Obwodu „Gołąb” – Garwolin
(batalionu 15 pp AK i 1 psk „Burza”. Walki z wycofującymi się oddziałami niemieckimi.
23 września 1957r. - decyzja władz wojskowych o przekazaniu koszar
Powiatowej Radzie Narodowej w Garwolinie.
7 marca – 6 kwietnia 1984r. - przybycie młodzieży ze szkoły w Miętnem do
kościoła parafialnego w Garwolinie. Msze św. z udziałem biskupa Jana Mazura,
młodzieży szkolnej, parafian i przedstawicieli prasy zagranicznej w obronie krzyży
usuniętych ze ścian Zespołu Szkół Rolniczych w Miętnem. Solidaryzowanie się z akcją
młodzieży szkolnej.
1 października 2002r. - inauguracja działalności Społecznej Wyższej Szkoły
Przedsiębiorczości i Zarządzania, kształtującej studentów na kierunkach:
informatyka, zarządzanie i marketing.
29 czerwca 2002r. - pobyt Prymasa Polski Kardynała Józefa Glempa w
Garwolinie. Konsekracja Kościoła pw. Matki Boskiej
Częstochowskiej.
7 października 2005r. - podpisanie w Urzędzie
Miasta umowy na budowę obwodnicy Garwolina
pomiędzy Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i
Autostrad a niemiecką firmą Hermann Kirchner i
polskimi przedsiębiorstwem Robót Mostowych
Mosty Łódź S.A. (przewidywany termin
zakończenia prac - 27 lipca 2007r.).
20 stycznia 2007r. - wizyta Marszałka Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej Marka Jurka w
Garwolinie. Marszałek spotkał się z mieszkańcami
Garwolina i powiatu garwolińskiego w sali kinowej
Centrum Sportu i Kultury.
26 września 2007r. - uroczyste otwarcie
obwodnicy Garwolina.
27 maja 2009r. - wizyta Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego w
Garwolinie. Prezydent spotkał się z mieszkańcami
Garwolina w sali kinowej Centrum Sportu i Kultury
oraz złożył kwiaty pod pomnikiem żołnierzy Armii
Krajowej Obwód "Gołąb".
20 kwietnia 2011r. - podniesienie kościoła pw.
Przemienienia Pańskiego do rangi kolegiaty.
18 czerwca 2011r. - ustanowienie parafii pw.
błogosławionego Jana Pawła II.
6 sierpnia 2011r. - uroczysta instalacja
Kolegiaty Przemienienia Pańskiego.
19 września 2011r. - wmurowanie aktu
erekcyjnego budowy krytej pływalni w Garwolinie.
15 czerwca 2013r. - uroczyste otwarcie
pływalni miejskiej „Garwolanka”.