opera philosophorum medii aevi

OPERA
PHILOSOPHORUM
MEDII AEVI
___________________
TOM 3
TEXTUS ET STUDIA
1980
Z FILOZOFII
ŚW. AUGUSTYNA I ŚW. BONAWENTURY
___________________
AKADEMIA TEOLOGII KATOLICKIEJ • WARSZAWA
SPIS TREŚCI
BP BOHDAN BEJZE:
Słowo wstępne...............................................................................................................9
I. ŚW. AUGUSTYN
ŚW. AUGUSTYN:
O naturalnym poznaniu Boga..........................................................................13
1. Wstęp....................................................................................................................................................................................13
2. Tekst łaciński....................................................................................................................................................................15
3. Tekst polski .......................................................................................................................................................................22
KS. STANISŁAW KOWALCZYK: Bóg jako Najwyższe Dobro według św. Augustyna.......................31
Wstęp.........................................................................................................................................................................................31
1. U źródeł augustyńskiej koncepcji Najwyższego Dobra...................................................................................38
1.1. Wpływ filozofii greckiej i rzymskiej na św. Augustyna..............................................................38
1.2. Platońska koncepcja Dobra idealnego...............................................................................................43
1.3. Plotyńska koncepcja Dobra absolutnego.........................................................................................51
2. Możliwość filozoficznej koncepcji Boga w augustynizmie............................................................................62
2.1. Autonomia filozofii....................................................................................................................................62
2.2. Umiarkowany agnostycyzm...................................................................................................................71
3. Poznawalność istnienia Boga jako Najwyższego Dobra.................................................................................76
3.1.5 Wstępne wyjaśnienia gnozeologiczne............................................................................................76
3.2. Dowód aksjologiczny ...............................................................................................................................84
4. Realizm augustyńskiej koncepcji Najwyższego Dobra ..................................................................................91
4.1. Struktura ontyczna dobra stworzonego...........................................................................................91
4.2. Struktura ontyczna Dobra Najwyższego ......................................................................................104
5. Esencjonalizm augustyńskiej teorii Najwyższego Dobra ...........................................................................114
5.1. Esencjonalna interpretacja autonomii istnienia Dobra absolutnego................................114
5.2. Przyczynowanie sprawcze Dobra Najwyższego........................................................................120
5.3. Przyczynowanie wzorcze Dobra Najwyższego...........................................................................125
6. Wpływ augustyńskiej teorii Najwyższego Dobra na filozofię Boga w średniowieczu...................131
6.1. Św. Bonawentura....................................................................................................................................131
6.2. Św. Tomasz z Akwinu.............................................................................................................................138
Zakończenie.........................................................................................................................................................................148
Bibliografia...........................................................................................................................................................................153
JERZY STARNAWSKI:
Wykłady Jerzego Kowalskiego o pismach młodzieńczych św.
Augustyna.....................................................................................................................159
II. ŚW. BONAWENTURA
ŚW. BONAWENTURA:
BREVILOQUIUM.
Prolog,
księga
pierwsza
(Boża
Trójca).............................................................................................................................175
1. Wstęp.................................................................................................................................................................................175
2. Tekst łaciński .................................................................................................................................................................184
3. Tekst polski.....................................................................................................................................................................213
4. Zakończenie....................................................................................................................................................................252
LÉON VEUTHEY:
Filozofia chrześcijańska św. Bonawentury.......................................255
Przedmowa..........................................................................................................................................................................255
Wprowadzenie ...................................................................................................................................................................256
1. „Filozofia” św. Bonawentury ..................................................................................................................................264
1.1. Odrębność filozofii od teologii ..........................................................................................................264
1.2. Wartość filozofii ......................................................................................................................................264
1.3. Nauka a wiara............................................................................................................................................265
1.4. Ancilla theologiae....................................................................................................................................268
2. Filozofia „chrześcijańska” ........................................................................................................................................271
2.1. Filozofia chrześcijańska jako filozofia podległa „kontroli”....................................................271
2.2. Filozofia chrześcijańska jako filozofia wymagająca „dopełnienia”....................................273
2.3. Filozofia chrześcijańska jako emanacja z Chrystusa................................................................275
3. Poznanie...........................................................................................................................................................................278
3.1. Poznanie zmysłowe................................................................................................................................278
3.1.1. Poznanie przez wyabstrahowane podobieństwo poznawcze.........................279
3.1.2. Poznanie jest „działaniem” duszy................................................................................280
3.2. Poznanie „naukowe”...............................................................................................................................281
3.2.1. Poznanie ogólne..................................................................................................................282
3.2.2. Intelekt czynny i intelekt możnościowy...................................................................283
3.2.3. Abstrakcja..............................................................................................................................284
3.3. Poznanie „mądrościowe” (sapiencjalne).......................................................................................286
3.3.1. Konieczność iluminacji.....................................................................................................287
3.3.2. Natura iluminacji ...............................................................................................................288
3.3.3. Przebieg procesu iluminacji...........................................................................................290
4. Poznanie Boga................................................................................................................................................................293
4.1. Naturalne poznanie Boga.....................................................................................................................293
4.1.1. Czy Bonawentura jest ontologistą? ............................................................................293
4.1.2. Poznanie przez „kontuicję” (contuitio).....................................................................296
4.1.3. Różne sposoby poznania Boga......................................................................................298
4.2. Nadprzyrodzone poznanie Boga.......................................................................................................302
4.2.1. Poznanie przez kontemplację........................................................................................302
4.2.2. Doświadczalne poznanie nadprzyrodzone..............................................................306
Dodatek: Wartość poznania .........................................................................................................................................310
5. Metafizyka bonawenturiańska ..............................................................................................................................314
5.1. Bóg, czyli Byt niestworzony................................................................................................................315
5.1.1. Istota i atrybuty Boże........................................................................................................315
5.1.2. Bóg - czysty Akt ..................................................................................................................319
5.1.3. Istnienie Boga.......................................................................................................................322
5.2. Byt skończony, czyli stworzenie ......................................................................................................325
5.2.1. Racja istnienia bytu skończonego................................................................................326
5.2.2. Możliwość istnienia bytu skończonego.....................................................................329
5.2.3. Struktura bytu skończonego..........................................................................................332
5.2.4. Egzemplaryzm bonawenturiański..............................................................................333
6. Człowiek...........................................................................................................................................................................338
6.1. Człowiek sam w sobie ...........................................................................................................................338
6.1.1. Złożenie i jedność człowieka ........................................................................................339
6.1.2. Dusza formą substancjalną.............................................................................................340
6.2. Dusza i jej władze....................................................................................................................................343
6.2.1. Władze duszy .......................................................................................................................344
6.2.?. Władze duszy a jej istota .................................................................................................350
6.2.3. Obraz Boga ............................................................................................................................353
6.3. Nieśmiertelność duszy..........................................................................................................................358
6.3.1. Nieśmiertelność z natury ...............................................................................................358
6.3.?. Nieśmiertelność darem łaski .........................................................................................360
7. Cel człowieka .................................................................................................................................................................362
7.1. Szczęśliwość...............................................................................................................................................362
7.1.1. Istota szczęśliwości............................................................................................................364
7.1.2. Przedmiot i podmiot szczęśliwości ............................................................................366
7.1.3. Naturalne pragnienie szczęśliwości...........................................................................369
7.1.4. Naturalne pragnienie nadprzyrodzonej szczęśliwości......................................370
7.1.5. Szczęśliwość „w ogóle” i „w szczególności”.............................................................371
7.1.6. Rozwiązanie sprzeczności..............................................................................................373
7.2. Urzeczywistnienie celu człowieka....................................................................................................375
7.2.1. Łaska.........................................................................................................................................375
7.2.2. Zasługa.....................................................................................................................................381
7.2.3. Iluminacja moralna............................................................................................................385
8. Zakończenie.............................................................................................................................................................................
BOGDAN BRZUSZEK OFM:
Polskie publikacje o św. Bonawenturze (19001977)................................................................................................................................391
1. Uwagi wstępne...............................................................................................................................................................391
2. Bibliografia.....................................................................................................................................................................392
PRÉSENTATION (Le titre et la table des matières en francais)............................................................................401