zobacz

Artykuły – Elżbieta Przybył
ADHORTACJA APOSTOLSKA
OJCA ŚWIĘTEGO JANA PAWŁA II
O ZADANIACH RODZINY CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
W ŚWIECIE WSPÓŁCZESNYM
Familiaris consortio
Omawiany Dokument Kościelny składa się z czterech części poświęconych rodzinie:
•
Część Pierwsza: Blaski i cienie rodziny w dobie obecnej.
•
Część Druga: Zamysł Boży względem małżeństwa i rodziny.
•
Część Trzecia: Zadania rodziny chrześcijańskiej.
•
Część Czwarta: Duszpasterstwo rodziny: etapy, organizacja, pracownicy i
okoliczności.
Papież Jan Paweł II w dokumencie zaznaczył, że „Kościół, świadomy tego, że małżeństwo i
rodzina stanowią jedno z najcenniejszych dóbr ludzkości, pragnie nieść swoją naukę i
zaofiarować pomoc tym, którzy znając wartości małżeństwa i rodziny, starają się pozostać im
wierni; tym, którzy w niepewności i niepokoju poszukują prawdy; i tym, którzy niesłusznie
napotykają na przeszkody w realizowaniu własnej wizji rodziny. (……) Kościół pragnie
służyć każdemu człowiekowi, zatroskanemu o losy małżeństwa i rodziny”.
Ojciec Święty zauważył, że rodzina w dzisiejszych czasach znajduje się pod wpływem
szybkich zmian społecznych i kulturowych. Dlatego należy świadomie zrozumieć, rozpoznać
„własne powołanie” i podjąć wysiłek zrozumienia relacji międzyosobowych, opartych na
miłości i sprawiedliwości.
W trzeciej części tego dokumentu Autor przedstawia zadania rodziny chrześcijańskiej. Ojciec
Święty mówi, że „istota i zadania rodziny są ostatecznie określone przez miłość. Rodzina
dlatego otrzymuje misję strzeżenia, objawiania i przekazywania miłości, będącej żywym
1
Artykuły – Elżbieta Przybył
odbiciem i rzeczywistym udzielaniem się miłości Bożej ludzkości oraz miłości Chrystusa
Pana Kościołowi, Jego oblubienicy.” Wyróżniono więc cztery podstawowe zadania rodziny:
1. tworzenie wspólnoty osób,
2. służbę życiu,
3. udział w rozwoju społeczeństwa,
4. uczestnictwo w życiu i posłannictwie Kościoła.
Tworzenie wspólnoty osób opiera się na zasadzie miłości i mocy komunii, niepodzielnej
jedności małżeńskiej oraz szanowaniu i popieraniu rozwoju każdego z członków. Rodzina
składa się z małżonków, rodziców, dzieci i krewnych. Trwałym elementem ją spajającym jest
miłość „ożywiana i podtrzymywana przez wewnętrzny, nieustający dynamizm, prowadzący
rodzinę do coraz głębszej i mocniejszej komunii, która jest fundamentem i zasadą wspólnoty
małżeńskiej i rodzinnej.” Małżeństwo polega na pogłębianiu „więzi pomiędzy sobą na
każdym poziomie: na poziomie związku ciał, charakterów, serc, umysłów i dążeń, związku
dusz, ukazując w ten sposób Kościołowi i światu nową komunię miłości jako dar łaski
Chrystusowej.” Należy jednocześnie pamiętać, iż Dar tego sakramentu jest powołaniem i
„…przykazaniem dla małżonków chrześcijańskich, aby pozostali sobie wierni na zawsze,
ponad wszelkie próby i trudności…”
Jan Paweł II wskazuje, iż dawanie świadectwa bezcennej wartości nierozerwalności i
wierności małżeńskiej jest jednym z najcenniejszych i najpilniejszych zadań małżonków
chrześcijańskich naszych czasów.
Podstawowym czynnikiem budowania wspólnoty rodziny jest wymiana wychowawcza na
płaszczyźnie rodzice – dzieci i odwrotnie. Dzieci wnoszą szczególny, niezastąpiony wkład w
tworzenie rodziny. Wkład oparty na szacunku, miłości i posłuszeństwie. Należy jednak
pamiętać, że tworzenie wspólnoty rodziny wymaga wszelkiej gotowości i poświęcenia
każdego z jej członków.
Szczególną uwagę poświęcił Autor kobiecie. Podkreślił, że godność i odpowiedzialność
kobiety, równe są godności i odpowiedzialności mężczyzny. Obowiązki kobiety i mężczyzny
są takie same, realizują się w poświęcaniu się drugiemu małżonkowi i dotyczą opieki nad
dziećmi. Nie ulega wątpliwości, że kobiety mają również takie same prawa jak mężczyźni do
pełnienia funkcji publicznych i społecznych.
W dalszej części dokumentu Autor określa również rolę mężczyzny w rodzinie i świecie
współczesnym. Mężczyzna „powołany jest do zabezpieczenia równego rozwoju wszystkim
2
Artykuły – Elżbieta Przybył
członkom rodziny. Spełni to zadanie przez wielkoduszną odpowiedzialność za życie poczęte
pod sercem matki, przez troskliwe pełnienie obowiązku wychowania, dzielonego ze
współmałżonką, przez pracę, która nigdy nie rozbija rodziny, ale utwierdza ją w spójni i
stałości, przez dawanie świadectwa dojrzałego życia chrześcijańskiego, które skutecznie
wprowadza dzieci w żywe doświadczenie Chrystusa i Kościoła.”
Ojciec Święty wskazuje, iż podstawowym zadaniem rodziny jest przekazywanie życia
czyli „służba życiu”. Jednak w dobie społeczeństwa konsumpcyjnego młodzi ludzie są tak
pochłonięci staraniem o ciągłe zwiększanie dóbr materialnych, że to zadanie schodzi na
dalszy plan.
Kościół opowiada się za życiem i uważa „nawet gdy słabe i cierpiące, jest zawsze
wspaniałym darem Bożej dobroci.” Potępia wszelkie poczynania zmierzające do ograniczenia
wolności małżonków w podejmowaniu decyzji co do potomstwa. Jan Paweł II wskazuje więc
misję Kościoła w ukazywaniu płciowości jako wartości i zadań dla kobiety i mężczyzny.
Wskazuje małżonkom jeśli „stosując się do okresów niepłodności, szanują nierozerwalny
związek znaczenia jednoczącego i rozrodczego płciowości ludzkiej, postępują jako „słudzy”
zamysłu Bożego i „korzystają” z płciowości zgodnie z pierwotnym dynamizmem
obdarowania „całkowitego”, bez manipulacji i zniekształceń.”
Kościół chce pomagać w rozwiązywaniu trudności małżeńskich „jest bowiem przekonany, że
nie może zachodzić prawdziwa sprzeczność pomiędzy prawami Bożymi co do przekazywania
życia, a obowiązkiem pielęgnowania autentycznej miłości małżeńskiej”. Chce być również
pomocny w budzeniu przekonań i ofiarowania konkretnej wiedzy tym, którzy pragną
przeżywać ojcostwo i macierzyństwo w sposób odpowiedzialny.
Kolejnym ważnym aspektem poruszanym w Adhortacji jest prawo – obowiązek rodziców do
wychowania. Rodzina jest pierwszą jednostką, w której odbywa się nauka prawdziwej
sprawiedliwości, godności osobistej, poczucia prawdziwej miłości czy bezinteresownej
służby wobec drugiego. Wychowując rodzice kształtują również osobowość dzieci z punktu
widzenia chrześcijańskiego i kościelnego. Ojciec Święty pragnie, aby to wychowywanie
odbywało się w rodzinie jak również w wybranych i kontrolowanych ośrodkach
wychowawczych („duszpasterstwo organiczne”). Wskazuje na Kościół i „potwierdza prawo
pomocniczości, które (…) obowiązany jest przestrzegać, współpracując w wychowaniu
seksualnym, w takim samym duchu, jaki ożywia rodziców.” Podkreśla również, że Kościół
sprzeciwia się informowaniu o życiu seksualnym w oderwaniu od zasad moralnych.
Autor Adhortacji podkreśla, że Państwo i Kościół mają obowiązek służenia rodzinom
wszelkimi możliwymi formami pomocy w wypełnianiu swych zadań wychowawczych.
3
Artykuły – Elżbieta Przybył
Rodzice powinni mieć również zagwarantowane prawo do wyboru wzorca wychowania
zgodnie ze swoją wiarą.
Przed rodziną chrześcijańską stoją również zadania społeczne. Choć do jej głównych
zadań społecznych należy prokreacja i wychowanie, to jednak może się ona realizować przez
służbę społeczną na rzecz biednych, głodnych, bezdomnych czy chorych, angażując do
współpracy wszystkich członków rodziny.
W dalszej części dokumentu Ojciec Święty ukazuje rodzinę w wymiarze światowym. W
dobie szerzących się problemów społecznych rodzina „staje wobec zupełnie nowego
rozszerzenia zakresu zadań, które ma wypełnić dla rozwoju społeczeństwa: chodzi tu także o
współpracę w tworzeniu nowego ładu międzynarodowego”. Duchowa solidarność rodzin
chrześcijańskich „stanowi wewnętrzną energię, która rodzi i szerzy sprawiedliwość,
pojednanie, braterstwo i pokój między ludźmi.”
Czwartą ważną rolą rodziny chrześcijańskiej, na którą Papież zwraca uwagę, są
zadania kościelne. Zadania te głównie dotyczą uczestnictwa w życiu i posłannictwie Kościoła,
poprzez słuchanie Słowa Bożego i głoszenie go z pełną ufnością. Wierne odkrywanie i
wypełnianie zamysłu Bożego powinno odbywać się we wspólnocie rodzinnej i małżeńskiej.
Dlatego „Kościół Domowy” potrzebuje ewangelizacji czyli ciągłego wychowania w wierze.
Posługa ewangelizacyjna rodziców chrześcijańskich jest „swoista i nie do zastąpienia: nabiera
ona cech typowych dla życia rodzinnego, na które winny się składać miłość, prostota,
konkretne i codzienne świadectwo”.
„Rodziny chrześcijańskie dają szczególny wkład w sprawę misyjną Kościoła, pielęgnując
powołania misyjne wśród swoich synów i córek oraz, w ogólniejszy sposób, poprzez całe
dzieło wychowania, które przysposabia dzieci od najmłodszych lat do coraz lepszego
poznawania miłości Boga ku wszystkim ludziom”.
„Rodzina chrześcijańska jest włączona w Kościół, lud kapłański: poprzez sakrament
małżeństwa, z którego wyrasta i z którego czerpie pokarm, jest stale ożywiana przez
Chrystusa Pana i przez Niego wzywana i zobowiązana do dialogu z Bogiem poprzez życie
sakramentalne, ofiarę życia i modlitwę.” Tę funkcję Ojciec Święty nazwał „zadaniem
kapłańskim”, które realizuje się w wewnętrznej jedności Kościoła z codziennym życiem
rodziny.
Jan Paweł II podkreśla, że właściwym źródłem i pierwotnym środkiem uświęcenia oraz
założenia rodziny jest sakrament małżeństwa. Sakrament ten umacnia małżeństwo i rodzinę,
także zbliża ich do „świętości”. „Zadanie uświęcenia rodziny chrześcijańskiej ma swe
4
Artykuły – Elżbieta Przybył
pierwsze źródło w chrzcie świętym, znajduje zaś swój najpełniejszy wyraz w Eucharystii
(…), która uobecnia przymierze miłości Chrystusa z Kościołem”
Ważnym zadaniem ewangelizacyjnym rodziny jest wspólna modlitwa, do której Ojciec
Święty gorąco namawia. „Modlitwa rodzinna ma swoje cechy charakterystyczne. Jest
modlitwą wspólną męża i żony, rodziców i dzieci. Komunia w modlitwie jest jednocześnie
owocem i wymogiem owej komunii, otrzymanej w sakramentach chrztu i małżeństwa.”
Ważnym elementem „Kościoła domowego” jest stworzenie dzieciom warunków do
naturalnego wprowadzenia w modlitwę, modlitwę liturgiczną. Stąd konieczność uczestnictwa
wszystkich członków rodziny w Mszy Świętej, zwłaszcza w niedzielę i święta.
W ostatniej części omawianego fragmentu dokumentu Jan Paweł II podkreśla, iż podstawą
każdej rodziny jest miłość, życie w godności i szacunku oraz służba drugiemu człowiekowi.
Adhortacja Apostolska Ojca Świętego Jana Pawła II „O zadaniach rodziny
chrześcijańskiej w świecie współczesnym” jest ważnym dokumentem kościelnym, który
normalizuje i porządkuje wszystkie elementy życia współczesnej rodziny. Dokument został
opublikowany w roku 1981 i zawiera wiele uniwersalnych prawd na temat wspólnoty
rodzinnej, aktualnych do dziś.
Jan Paweł II dokonuje dogłębnej analizy rodziny chrześcijańskiej. Omawia rolę rodzinę jako
wspólnoty tworzących ją osób, opartej na miłości. Zwraca uwagę na ogromną rolę
powoływania do życia nowych członków rodziny. Jednak rodzina nie jest oderwaną
jednostką, doskonale funkcjonuje w otaczającym ją świecie i społeczeństwie. Rodzina
chrześcijańska jest również ważnym ogniwem Kościoła, która uczestniczy w Jego Życiu i
bierze czynny udział w misji Kościoła i kapłaństwie. W dobie załamania się wszelkich
autorytetów ten dokument jest doskonałą nauką dla młodych pokoleń. Dziś, po śmierci Jana
Pawła II ma on zupełnie inny wymiar, może stać się swoistą „ściągawką” jak powinna
wyglądać prawdziwa chrześcijańska rodzina. Mam nadzieję, iż wielu młodych ludzi w okresie
poszukiwań dotrze do tego dokumentu kościelnego i będzie mogła czerpać wzorce godne do
naśladowania.
Opracowanie : Elżbieta Przybył
5