Być między ludźmi - Krajowa Rada Związków i Stowarzyszeń

Być między ludźmi
Z Bogdanem URBANEM, nowym przewodniczącym Krajowej Rady Związków
i Stowarzyszeń Abstynenckich, rozmawia Aneta ZDUNEK
Jaka była Pana pierwsza myśl po wyborze na przewodniczącego
Krajowej Rady Związków i Stowarzyszeń Abstynenckich?
Wygrałem! Ta wygrana nie była spektakularna, ponieważ zwyciężyłem jednym
głosem (17:16). Pomyślałem sobie wówczas, że wynikała ona z mojej koncepcji na
działanie Krajowej Rady, którą przedstawiłem tuż przed głosowaniem.
Chciałbym przenieść wzorce, które zbudowałem przez cztery lata na Mazowszu,
pełniąc funkcję prezesa Mazowieckiego Związku Stowarzyszeń Abstynenckich,
na forum krajowe. Kiedy zostałem prezesem, w Mazowieckim Związku było 11
stowarzyszeń, w tej chwili działa ich ponad 40, i jesteśmy największą organizacją
pozarządową na Mazowszu. Myślę, że formuła pracy razem jest najbardziej
skuteczna. I taką deklarację złożyłem podczas swojej prezentacji przed
wyborami, które odbyły się pod koniec listopada 2014 roku w Murzasichlu na
konferencji „Związki i stowarzyszenia abstynenckie − wyzwania i perspektywy”.
Dałem temu również wyraz w wyborze kandydatów do Zarządu Krajowej Rady.
Nie chodziło mi o to, by byli to ludzie, których lubię czy z jakichś powodów
faworyzuję, ale chciałem, aby była to jak najszersza reprezentacja ruchu
abstynenckiego. Takie podejście do pracy wynikało z moich wcześniejszych
doświadczeń i jak widać – znalazło ono uznanie u większości delegatów.
Proszę powiedzieć parę słów o sobie, bo nie wszyscy Czytelnicy
„Świata Problemów” Pana znają. I przedstawić osoby, które weszły
do Zarządu.
Uczestnikiem ruchu abstynenckiego jestem od 2002 roku. W 2005 roku został
powołany Mazowiecki Związek Stowarzyszeń Abstynenckich i pełniłem w nim
funkcję wiceprezesa. W 2010 roku zmarł prezes Andrzej Nagiel i na Walnym
Zgromadzeniu w grudniu tego roku zostałem wybrany na prezesa
Mazowieckiego Związku; w sierpniu 2011 roku w Toruniu na zebraniu Krajowej
Rady zostałem wybrany na wiceprzewodniczącego. Od 2003 roku jestem
prezesem Pruszkowskiego Stowarzyszenia Rodzin Abstynenckich „Socjus” i z
roczną przerwą pełnię tę funkcję do dzisiaj. Pracowałem przy projekcie
standaryzacyjnym stowarzyszeń abstynenckich, w ramach którego brałem udział
w panelu ekspertów i uczestniczyłem w tworzeniu tych standardów od podstaw.
Muszę tu nadmienić, że bodajże w 2007 roku, razem z Andrzejem Nagielem
pracowaliśmy nad dokumentem standaryzacyjnym; był on dość krótki i dotyczył
wąskiego zakresu działania stowarzyszenia. Gdy więc przystępowaliśmy do
tworzenia projektu „Standardy działań stowarzyszeń abstynenckich”, miałem już
pewne wyobrażenie, co powinno się znaleźć w takich standardach. One
oczywiście nie są dane raz na zawsze, będą podlegały ewolucji. Ale tych pięć
podstawowych elementów standaryzacji , wypracowanych niedawno, powinno
być zachowane, ponieważ w sposób kompleksowy wyczerpują zakres działania
stowarzyszenia abstynenckiego.
Uczestniczyłem także w projektach realizowanych przez Krajową Radę w ramach
Funduszu Inicjatyw Obywatelskich, przez kilka lat byłem koordynatorem
wojewódzkim i prawdopodobnie tak zostanie. W międzyczasie otrzymałem
również odznakę Lidera Ruchu Abstynenckiego.
Oprócz mnie, w Zarządzie znalazło się także dwóch wiceprzewodniczących:
Krzysztof Adach (woj. kujawsko-pomorskie) i Jan Gancarz (woj. śląskie),
sekretarz Władysław Keler (woj. łódzkie), który pamięta jeszcze czasy Federacji
Klubów Abstynenckich, powstałej w 1988 roku w Sieradzu. Skarbnikiem został
Włodzimierz Ziółkowski (woj. łódzkie), a członkami Zarządu Andrzej Netkowski
(woj. pomorskie), Wojciech Zielonka (woj. lubelskie) i Zbigniew Jadczak (reg.
częstochowski). Do Komisji Rewizyjnej Krajowej Rady wybrano: Marka
Szamretę – przewodniczący Komisji (woj. podlaskie), Anielę Racką – członka
Komisji (woj. śląskie), Zbigniewa Rycherta – członka Komisji (woj.
dolnośląskie). Jak widać, w Zarządzie znaleźli się przedstawiciele ruchu
abstynenckiego z całego kraju. Na tym mi zależało, aby Rada stanowiła jak
najszerszą reprezentację.
Jakie priorytety stoją przed nowym Zarządem?
Będziemy na pewno szkolić ludzi, przede wszystkim w pierwszym kontakcie z
osobą potrzebującą pomocy. To jest od lat największy problem. Już nie
wystarczy, że w stowarzyszeniu będą przeszkolone w tym zakresie osoby pełniące
dyżury. Musimy mieć świadomość, że w każdej chwili może przyjść do nas osoba
potrzebująca pomocy, niekoniecznie wtedy, gdy jest dyżur. Przykład sprzed
kilkunastu dni: wigilia, przychodzi człowiek, który potrzebuje pomocy, w
Pruszkowskim Stowarzyszeniu Rodzin Abstynenckich „Socjus” nie ma dyżuru,
ale jestem ja, wykonuję prace biurowe. Zaczynam z nim rozmawiać. Gdybym nie
potrafił rozmawiać, nie miał wiedzy, odpowiednich umiejętności, ten człowiek
odszedłby z kwitkiem, może uciekłby. A tak, na skutek naszej rozmowy,
przyszedł do nas ponownie.
Zależy mi, aby jak najwięcej członków stowarzyszeń miało przeszkolenie z
zakresu pierwszego kontaktu z osobą potrzebującą pomocy i było gotowych do
niesienia takiej pomocy.
Będziemy dalej szkolić ludzi na temat roli, jaką powinny spełniać organizacje
abstynenckie w strukturach społecznych. Stowarzyszenia abstynenckie powinny
stać się, i w wielu miejscach tak jest, ważnymi partnerami dla władzy lokalnej w
rozwiązywaniu problemów uzależnień. Współpraca z samorządami pozwala na
pełniejsze realizowanie zadań statutowych stowarzyszeń i może dać szersze
możliwości do działania nie tylko w wymiarze finansowym, ale także
merytorycznym czy organizacyjnym. Poziom wiedzy na temat możliwości
współpracy jest nadal niski. Dumny jestem z tego, że wielu członków
stowarzyszeń abstynenckich ukończyło odpowiednie szkolenia i wiedzą, jak
współpracować, ale jest ich za mało.
Warto, aby jak najwięcej osób posiadało także wiedzę prawną i finansową
dotyczącą funkcjonowania stowarzyszenia, bez tego nie da się prowadzić dobrej
organizacji pozarządowej. Tematem szkoleń będzie też problem wypalenia.
Pomaganie osobom uzależnionym, ich rodzinom jest wyczerpujące. Przychodzą
chwile zwątpienia: już mi się nic nie chce robić, nie chce mi się pomagać – słyszę
czasem od członków stowarzyszeń. Musimy wtedy umieć w sobie znaleźć moc,
ponownie poszukać motywacji do pracy. W tej kwestii korzystamy już z Pomocy
trenerów, specjalistów naprawdę najwyższej klasy.
I ostatnia sprawa to technologie: komunikacja na poziomie internetu,
komunikatorów, tworzenia i obsługi strony internetowej. Stowarzyszenia muszą
nadążać za zmieniającą się rzeczywistością. Wiedza na temat nowych technologii
jest także wykorzystywana w pomaganiu.
Na te wszystkie obszary staramy się jako Krajowa Rada co roku pozyskiwać
środki finansowe z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich.
Jako środowisko abstynenckie będziemy musieli się zmierzyć z tym, co zaczyna
się dziać w leczeniu uzależnień w zakresie celów w terapii. Gdy podczas
konferencji w Murzasichlu pojawiły się informacje o poszerzeniu celów w terapii,
czyli nie tylko abstynencja, ale także w określonych przypadkach − redukcja
picia, to jakby ktoś wsadził kij w mrowisko. Podniosły się głosy, że trzeba będzie
zmieniać statuty. Ludzie, którzy chcą zredukować swoje picie też potrzebują
pomocy i organizacja abstynencka nie może być na nich zamknięta. Nie możemy
ich skreślać – i to już jest nasza praca, Krajowej Rady, aby rozmawiać ze
stowarzyszeniami, że tacy ludzie potrzebują pomocy, bo w dłuższej perspektywie
ich celem może stać się abstynencja. Nie możemy się zamknąć na przemiany,
które dzieją się w lecznictwie odwykowym, ponieważ wtedy będziemy bardzo
hermetyczną organizacją.
Chciałbym również, abyśmy jako Rada nie spotykali się tylko co jakiś czas w
związku z określonym wydarzeniem, ale zajmowali się sprawami może niezbyt
ważnymi z punktu widzenia Krajowej Rady, lecz niezwykle istotnymi z punktu
widzenia pojedynczego stowarzyszenia. Z rozmów kuluarowych w Murzasichlu
jednoznacznie wynikało, że jest potrzeba łączności Krajowej Rady ze
stowarzyszeniami w terenie. Siłę Mazowieckiego Związku zbudowałem na
bliskiej relacji ze stowarzyszeniami. Władze Związku starały się przyjeżdżać do
stowarzyszeń i być z nimi. To powoduje, w mojej ocenie, i mam na to przykłady,
że takie stowarzyszenie jest inaczej postrzegane przez władze lokalne. Bycie
między ludźmi – tego nam potrzeba jako Radzie. Proszę mi wierzyć, że przyjazd
ludzi np. do Ciechanowca na spotkanie robocze Krajowej Rady spowoduje, że
usłyszy o tym wójt, starosta, burmistrz lub prezydent miasta. I przedstawiciel
władzy lokalnej na pewno zjawi się na takim spotkaniu. Zobaczy, że
funkcjonujemy na normalnych zasadach i jesteśmy z naszymi ludźmi. Chciałbym
to jasno powiedzieć, że jako Krajowa Rada nie jesteśmy żadną władzą, niczyją,
my jesteśmy dla ludzi, po to, żeby załatwiać pewne sprawy na odpowiednim
poziomie: lokalnie robi to stowarzyszenie, na poziomie wojewódzkim do
kontaktu z urzędem marszałkowskim potrzebny jest związek, bo pojedyncze
stowarzyszenie nie ma siły przebicia, a na poziomie krajowym do kontaktu z
rządem, parlamentem i Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych jest Krajowa Rada. Natomiast nikt nie jest niczyją władzą. Nie
zmienia to jednak faktu, że świadomość dla ludzi np. z Lubelszczyzny czy
Wielkopolski, że przyjeżdżają do nich osoby z Krajowej Rady, powoduje, że chce
im się lepiej pracować, mają dodatkową energię, a my jako członkowie Krajowej
Rady również widzimy, że ktoś chce coś zrobić dla swojego lokalnego
środowiska, chce się uczyć, zdobywać wiedzę.
Dla mnie osobiście istotnym elementem w czasie tej kadencji będzie również
praca na rzecz tego, aby Polska nie miała białych plam abstynenckich. Mamy
jeszcze cztery regiony: Podkarpackie, Opolskie, Warmię i Mazury oraz Lubuskie,
w których nie działają struktury regionalne. Dołożymy wszelkich starań, aby
powstały tam regionalne związki. Aby Krajowa Rada mogła powiedzieć, że
reprezentuje całą Polskę.
Dlaczego w tych czterech regionach do tej pory nie powstały
regionalne związki? Czy macie jako Rada wstępną diagnozę, czemu
tak się stało?
Wydaje mi się, że ruchy zjednoczeniowe nie powstają dlatego, że stowarzyszenia
działają same i uważają, że to, co robią, robią najlepiej, i nie potrzebują wsparcia.
Być może w wielu przypadkach tak jest, ale stowarzyszenia muszą mieć
świadomość, że w większej grupie można zrobić więcej. Te korzyści mają
wówczas wymiar nie tylko lokalny, ale regionalny. Przy okazji poprzez region
wzmacniamy siebie lokalnie. W konsolidacji jest siła. Dlatego przez te pięć lat
kadencji pewnie będę musiał z 500 razy wyjechać w teren, aby pokazywać
członkom stowarzyszeń, że warto być w strukturach, ponieważ bycie razem
powoduje to, że możemy zrobić dużo więcej, dużo lepiej, dużo szybciej. Takie jest
moje zdanie.
W Polsce działa ok. 600 stowarzyszeń abstynenckich, 350 jest
zrzeszonych w strukturach Krajowej Rady. Jak by Pan zachęcił te
niezrzeszone organizacje, aby się konsolidowały.
Wiedza, sposób jej przekazywania, umiejętności i możliwości rosną wtedy, gdy
jesteśmy razem. Gdy będziemy oddzielnie, nic nie osiągniemy. Te przykłady,
które idą z Polski, pokazują, że wspólnie zrealizowane projekty mają o wiele
większą siłę oddziaływania, nawet na poszczególnych członków stowarzyszenia.
Standardy działania stowarzyszeń abstynenckich, które zostały opracowane, też
są nastawione nie tylko na rozwój stowarzyszeń, ale również ludzi w tych
stowarzyszeniach. To jest rzecz najważniejsza. Poza tym stowarzyszenia, które
uzyskały certyfikat potwierdzający spełnianie standardów funkcjonowania, są
bardziej wiarygodnym partnerem dla instytucji samorządowych. Inna jest
rozmowa z takim partnerem. W Grodzisku Mazowieckim Stowarzyszenie Rodzin
Abstynenckich „Familia” dostało 100 procent większą dotację dlatego, że miało
standardy. Standardy pokazują stowarzyszeniom, że mogą być poważnym
partnerem dla podmiotów publicznych i uzyskiwać większe dofinansowanie, a
podmioty publiczne widzą, że stowarzyszenia się profesjonalizują. Korzyść jest
obopólna.
Łatwiej jest otrzymać dofinansowanie, gdy robimy coś na większą skalę. Siła
płynie od ludzi i im więcej nas będzie, tym będziemy mocniejsi. Bo między
ludźmi przepływa energia, która powoduje, że zaczynamy lepiej funkcjonować,
sprawniej i więcej możemy zrobić.
Wchodzimy w 2015 rok, czego by Pan sobie życzył i ruchowi abstynenckiemu?
Jak już mówiłem, w 2015 roku chciałbym uruchomić takie procedury, które
doprowadzą do powstania w każdym województwie regionalnego związku.
Żeby ludzi uzależnionych było coraz mniej, a w stowarzyszeniach coraz więcej;
ludzi, którzy będą chcieli działać, robić różne rzeczy, nie zawsze stricte związane
z niepiciem. Bo przecież życie człowieka uzależnionego nie składa się tylko z
jednego pytania: pić czy nie pić? Życzyłbym sobie tego, by ludzie skupieni w
stowarzyszeniach inwestowali w swój rozwój osobisty. A będzie to z korzyścią nie
tylko dla danego człowieka, ale również dla jego rodziny. Jestem orędownikiem
tego, aby w życiu stowarzyszenia uczestniczyły całe rodziny. Żeby w
stowarzyszeniu próbowały się scalać i wracały w to miejsce, z którego zaczynały,
czyli z małą ilością problemów, a z dużą ilością radości.
To dobre zakończenie naszej rozmowy. Gratuluję wyboru na
przewodniczącego Krajowej Rady i życzę zrealizowania zamierzeń.