Brazylijskie otwarcie

BRAZYLIA
Dzięki aktywności KRASP
w Polsce może wkrótce
rozpocząć studia nawet
15 tysięcy brazylijskich
studentów. Biorąc pod
uwagę, że w ub. roku
było ich w Polsce 43,
oznaczałoby to przełom
w umiędzynarodowieniu
naszych uczelni.
BRAZYLIJSKIE OT
36
Bliżej świata
Na zdjęciu poniżej: prof. Wiesław Banyś, przewodniczący KRASP
i prof. Glaucius Oliva, prezydent CNPq po podpisaniu umowy
umożliwiającej włączenie polskich uczelni do programu
Ciência sem fronteiras – Nauka bez granic.
Gdy w 2001 roku ekonomiści uznali Brazylię za jedną
z gospodarek zdolnych w przyszłości do zdominowania
świata – obok Chin, Rosji i Indii (grupa BRIC) – wielu ekspertów uznało to za daleko idącą przesadę. Aktualnie
wątpliwości jest coraz mniej.
WARCIE
fot. PAP

Jest to piąte, co do liczby ludności państwo świata (ponad 200
mln mieszkańców), z największym jednocześnie jej przyrostem. Wzrost gospodarczy wynosi ponad 5-6%, a wigoru
dodają mu bogate złoża podwodne ropy naftowej. Brazylia jest
największym na świecie wydobywcą rudy żelaza oraz producentem cukru, wołowiny oraz
soi. Już w tej chwili Brazylia to
wedle różnych rankingów ósma
lub nawet siódma gospodarka
świata.
Według Goldman Sachs do roku 2014 Brazylia wyprzedzi Wielką Brytanię i Francję i zostanie piątą największą gospodarką świata.
Do roku 2025 Sao Paulo ma zaś
(wg PricewaterhouseCoopers) zostać piątym najbogatszym miastem w skali globu.
Nad pozostałymi państwami
z grupy BRIC (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny), Brazylia ma tę przewagę, że jest demokracją (w odróżnieniu od Chin), nie ma
podziałów kastowych (jak Indie),
ma wolne media i zróżnicowany
eksport (w odróżnieniu od Rosji)
i – jak pisał w 2009 roku „The Economist”: „Szanuje inwestorów”.
Dodajmy, że w roku 2014 Brazylia będzie gospodarzem Mistrzostw
Świata w Piłkę Nożną, a dwa lata
później – Olimpiady. Czas Brazylii
właśnie się rozpoczyna!
Problemem jest tutaj jednak wciąż
słaba kultura wydatkowania środków publicznych, wszechobecna korupcja i na niektórych obszarach kraju bardzo wysoka
przestępczość. Coraz większym
wyzwaniem staje się także brak odpowiedniej bazy edukacyjnej dla po- <
37
BRAZYLIA
Delegacja KRASP w CNPq
BRAZYLIJSKIE OTWARCIE
< trzeb gwałtownie rozwijającej się
gospodarki. Na dłuższą metę państwo nie może się rozwijać bez pełnej, rozbudowanej bazy generującej
wzrost wykształcenia i innowacyjności społeczeństwa. A z tym są
w Brazylii wciąż problemy.
Model anglosaski
W Brazylii działa obecnie 2367
instytucji szkolnictwa wyższego,
z czego 74% to instytucje prywatne. Duża część z nich oparta jest
na modelu anglosaskim. Na poziomie undergraduate naukę pobiera 6,4 miliona studentów, co stanowi wzrost o 110% w ciągu
ostatnich 10 lat. Brakuje natomiast
studentów na poziomie PhD. Jest
ich w tej chwili 1,4 na 1000 mieszkańców, a średnia OECD to 10
Państwa uczestniczące w programie „Nauka bez granic”:
Austria, Australia, Belgia, Chiny,
Dania, Kanada, Niemcy, Ukraina,
Szwecja, Rosja, Czechy, Portugalia, Nowa Zelandia, Norwegia,
Japonia, Stany Zjednoczone,
Wielka Brytania, Francja, Włochy,
Irlandia, Indie, Węgry, Holandia,
Finlandia, Hiszpania, Korea Południowa.
38
(w Niemczech współczynnik ten
wynosi 15). System rozrasta się
szybko, ale jest mocno przestarzały, skostniały, niesprzyjający kulturze innowacji.
Wiele do życzenia pozostawia
poziom internacjonalizacji: studenci zagraniczni stanowią poniżej 0,3% ogółu studentów, a w całej Brazylii prawie nie ma programów w języku angielskim
(!) – brakuje ich nawet na najlepszej, najbardziej selektywnej uczelni w kraju – Universidade de Sao
Paulo. Do niedawna problemem
była też słaba mobilność międzynarodowa brazylijskich studentów.
Strategiczna odpowiedzią państwa
na wykluczenie Brazylii z akademickiego obiegu międzynarodowego stał się olbrzymi problem
stypendialny – „Nauka bez granic”
Nauka bez granic
Program „Nauka bez granic”
(Ciencia sem fronteiras) ogłoszony
został przez Brazylię po wizycie
w tym kraju prezydenta Baracka
Obamy w lipcu 2011. Celem
programu jest stworzenie warunków do jakościowego skoku
w kształceniu kadr dla strategicznych sektorów high-tech oraz
wzmocnienia naukowej i techno-
logicznej elity kraju. Skierowany
jest głównie do studentów nauk
ścisłych oraz technicznych, medycyny, informatyki i umożliwia najzdolniejszym studentom kształcenie na najlepszych światowych
uniwersytetach. Założeniem programu jest utworzenie 110.000
stypendiów naukowych do roku
2015 na całym świecie. O stypendia z programu „Nauka bez
granic” ubiegają się przede
wszystkim studenci brazylijscy
odnoszący sukcesy w naukowych
konkursach bądź mający własny
dorobek naukowy. Program administrowany jest przez dwie rządowe agencje: CAPES (Agencja
Wspierania i Ewaluacji Szkolnictwa Wyższego) i CNPq (Krajowa
Rada Rozwoju Naukowego
i Technologicznego). Przewidywane koszty realizacji programu
„Science without borders” to około 1,8 miliarda USD.
Przy wyborze krajów i instytucji, do których wysyłani są studenci brazylijscy kierowano się przed
wszystkim światowymi rankingami uczelni. Ale nie tylko. W Europie np. oprócz Wielkiej Brytanii,
Niemiec, czy Francji, studenci
brazylijscy mogą wybierać również instytucje z niewielkich
Czech lub Węgier, a nawet
z Ukrainy.
Polska z pierwszej fazy programu „Nauka bez granic” była wykluczona – głównym problemem
był brak aktywności polskich urzędów centralnych w tym zakresie.
Bo Brazylijczycy od początku podkreślali, że miejsce dla takich
państw jak Polska też się tutaj
znajdzie, bo ważna jest różnorodność doświadczeń pozyskiwanych
przez brazylijskich studentów. Potrzebny był jednak odpowiedni
partner do rozmów.
Polska w programie
Takim partnerem okazała się
Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP), która przy wsparciu Ambasady RP
w Brazylii postanowiła wziąć sprawy w swoje ręce.
Podczas wizyty w Brazylii,
w dniach 19-22 października 2013 r.,
przewodniczący KRASP, rektor
Uniwersytetu Śląskiego prof. Wiesław Banyś, wiceprzewodniczący
KRASP, rektor Politechniki Łódzkiej prof. Stanisław Bielecki oraz
rektor Uniwersytetu Warszawskiego, a zarazem wiceprzewodniczący Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich prof. Marcin
Pałys podpisali porozumienie między Konferencją Rektorów Akademickich Szkół Polskich a Krajową
Radą Rozwoju Naukowego i Tech-
Bliżej świata
Gdzie studiują
Brazylijczycy
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
Łącznie w Polsce
Uniwersytet Łódzki
Uniwersytet Jagielloński
Uniwersytet Wrocławski
Colegium Civitas w Warszawie
PWT im. św. Jana Chrzciciela w Warszawie
PWT im. św. Andrzeja Boboli „Bobolanum”
Politechnika Warszawska
ALK w Warszawie
UE w Krakowie
WP – Szkoła Wyższa TWP w Warszawie
Politechnika Wrocławska
Uniwersytet Warszawski
Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
UMK w Toruniu
Akademia Muzyczna we Wrocławiu
AWF im. Bronisława Czecha
Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu
Uniwersytet Gdański
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
Wyższa Szkoła Fizjoterapii we Wrocławiu
Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu
WSIiZ w Rzeszowie
WSPiA w Lublinie
WSZiB w Krakowie
43
4
4
3
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
nologicznego (CNPq) Federacyjnej
Republiki Brazylii. Otworzyło ono
polskim uczelniom akademickim
drogę do partycypacji w programie
„Nauka bez granic”.
– Brazylia to ogromny kraj, z ogromnym potencjałem rozwojowym – jedna z przyszłych potęg gospodarczych.
Otwiera się obecnie bardzo szeroko
na współpracę międzynarodową – także na polu akademickim. Ważne, aby
Polska i Europa stały się częścią tego
otwarcia – mówi prof. Wiesław Banyś. – Uczestnictwo w programie „Nauka
bez
granic” dla polskich uczelni jest szansą na zwiększenie internacjonalizacji,
intensywniejsze wprowadzenie uczelni
w globalny obieg, na tworzenie dla studentów doświadczenia międzykulturowego
i
budowanie
Wizyta delegacji KRASP w CRUB
nowych horyzontów poznawczych.
Dzięki zwiększeniu stopnia umiędzynarodowienia, którego elementem będzie nowa, szeroka współpraca z Brazylią – a w dalszej perspektywie także
całą Ameryką Łacińską – polskie
uczelnie, a dzięki nim gospodarka
i społeczeństwo, mają szansę na budowanie potencjału kreatywności i innowacyjności w globalnym kontekście.
Ambitny plan KRASP
Polskie uczelnie gotowe są nawet
na przyjęcie 15.000 studentów
z Brazylii do 2015 roku i 1000 doktorantów. Obecnie trwają prace
nad programem wykonawczym
do porozumienia z CNPq. Ważna w tym kontekście będzie grudniowa wizyta prezydenta CAPES
w Polsce. Strona polska zabiega
o schemat oparty na całkowitym finansowaniu stypendiów przez rząd
brazylijski (w programie stosowane
są różne formy współpracy, ale polski budżet nie wysupła środków
na wsparcie tej inicjatywy). Na listopadowym zgromadzeniu plenarnym
KRASP ostatecznie ustalona zostanie uśredniona stawka za studia
w Polsce. – Jeżeli wszystko pójdzie
zgodnie z założeniami, już od pierwszego stycznia będzie mógł ruszyć program w Polsce – mówi prof. Banyś – w pierwszym etapie możemy
przyjąć nawet do 5 tysięcy studentów.
Przyjęcie takiej grupy będzie
na pewno wielkim wyzwaniem logistycznym dla polskich uczelni,
ale też znakomitym ćwiczeniem
przed uczestnictwem w kolejnych, podobnych inicjatywach,
Młodzi Brazylijczycy znani są
na całym świecie ze swojej
spontaniczności. Czy pojawią się
masowo w salach wykładowych
polskich uczelni?
które obecnie pojawiają się jak
grzyby po deszczu na całym świecie. Rektorzy mówią już o Meksyku, Ekwadorze, Kanadzie…
Uczestnictwo w programie
będzie miało też ważny aspekt
ekonomiczny. Np. przy włączaniu
Irlandii w „Naukę bez granic”
w roku ubiegłym pojawiły się wyliczenia, że przy przewidzianych
4 tysiącach stypendystów wniosą
oni do tamtejszej gospodarki
15 milionów euro w samych opłatach za studia oraz kolejnych
19 milionów euro w postaci innych wydatków.
Jeżeli ambitny plan KRASP zostanie zrealizowany, będzie to z jednej strony znakomity przykład
potwierdzający aktywną rolę środowiska akademickiego w zakresie strategicznego umiędzynarodowienia polskich uczelnie
i skutecznej reprezentacji wspólnych interesów, z drugiej zaś – potwierdzenie diagnozy ekspertów
OECD, że w Polsce internacjonalizacja animowana jest „oddolnie”,
przez same uczelnie i ich partnerów społecznych, przy niedostatku impulsów i wsparcia z instytucji centralnych.
BIANKA SIWIŃSKA
39