Wprowadzenie - Ksiegarnia Beck

Przedmowa
Przedmiotem niniejszego opracowania jest przedstawienie zagadnień związanych z odpowiedzialnością osób trzecich za zobowiązania przedsiębiorcy. Odpowiedzialność ta, w chwili gdy dany przedsiębiorca rozpoczyna działalność, jest
odpowiedzialnością potencjalną i w sytuacji, gdy dany przedsiębiorca prowadzi
działalność zgodnie z przepisami i osiąga określone przychody – wówczas odpowiedzialność osoby trzeciej może nigdy nie zaistnieć i może ona nawet nie
zdawać sobie sprawy, że w sytuacji określonej przepisami prawa zostałaby postawiona wobec konieczności poniesienia odpowiedzialności za działania przedsiębiorcy. Inne mechanizmy zostają uruchomione wówczas, gdy przedsiębiorca
zaczyna mierzyć się z problemami. Wówczas osoby trzecie również stają się osobami, wobec których wierzyciel może występować z roszczeniem na każdym etapie prowadzonej egzekucji wobec pierwotnego dłużnika. Przedmiotem opracowania jest przedstawienie sytuacji zarówno wierzycieli, jak i osoby trzeciej, a tym
samym środków przeciwko dłużnikom oraz służącym ich obronie. Czasami zdarza się, że osoby trzecie nie tylko nie posiadają świadomości
swojej potencjalnej odpowiedzialności za zobowiązania, ale są wprowadzane
w błąd świadomie lub nieświadomie przez przedsiębiorców, zawierając umowy,
które następnie stanowią podstawę prowadzenia postępowania o ubezskutecznienie danej czynności i w efekcie tego doprowadzenie do odpowiedzialności osoby
trzeciej. Może również dojść do sytuacji, że osoba trzecia odziedziczy spadek wraz ze
zobowiązaniami i również odpowiada w ramach postępowania za zobowiązania
przedsiębiorcy. Nie ulega wątpliwości, że problematyka odpowiedzialności osoby trzeciej
jest interesująca zarówno w obszarze odpowiedzialności cywilnej, zgodnie z przepisami prawa gospodarczego, jak w obszarze prawa podatkowego. Mimo całkiem
różnego charakteru tej odpowiedzialności i przede wszystkim różnego źródła tej
odpowiedzialności – niektóre definicje z zakresu szeroko rozumianego prawa gospodarczego mają zastosowanie przy ustalaniu podstaw odpowiedzialności prawa
podatkowego. Niektóre z tych definicji mają zastosowanie wprost, inne są wykorzystywane posiłkowo, zależnie od sytuacji i przepisów. Dzięki temu możemy zaobserwować wzajemnie korzystanie z dorobku judykatury na gruncie prawa podatkowego i cywilnego – nie mówiąc o bogactwie doktryny. Dopiero porównanie odpowiedzialności osób trzecich za przedsiębiorców
prowadzących działalność w różnych formach prawnych pozwala dostrzec na
gruncie prawa cywilnego prywatnego i publicznego podobieństwa z pozoru różnych instytucji i skutki tych podobieństw na gruncie obu tych płaszczyzn. Po-
XI
Przedmowa
zwala również wykazać, w jakich okolicznościach powstaje odpowiedzialność
osób trzecich i jakie są granice tej odpowiedzialności.
Na gruncie prawa zarówno cywilnego, jak i podatkowego mamy do czynienia z odpowiedzialnością solidarną, subsydiarną, nieograniczoną lub ograniczoną
do części majątku lub określonej wysokości. Nie byłoby jednak skutecznego zaspokojenia się z majątku osoby trzeciej, gdyby nie możliwości egzekucji takiego roszczenia. Dlatego też w niniejszym opracowaniu wiele uwagi zostało poświęcone tytułom egzekucyjnym wydawanym przeciwko osobom trzecim egzekwowanym w postępowaniu zarówno
cywilnym, jak i egzekucyjnym. Tylko bowiem prawidłowe wystawienie tytułu egzekucyjnego pozwala na bezproblemowe, szybkie i skuteczne zaspokojenie wierzyciela. Nie znaczy to jednak, że osoba trzecia nie ma żadnych środków obrony swoich interesów i musi jedynie znosić egzekucję. W opracowaniu
poruszone są zarówno te sytuacje, kiedy działanie osoby trzeciej ograniczone
jest jedynie do znoszenia egzekucji, jak i te, kiedy osoba trzecia może aktywnie przeciwstawiać się wierzycielowi. Dlatego też obok kilku słów na temat tytułów wykonawczych przeciwko osobie trzeciej również mowa jest o postępowaniu
przeciwegzekucyjnym – służącemu ochronie dłużnika. Wypowiedź na temat odpowiedzialności osoby trzeciej nie byłaby pełna,
gdyby nie zostały poruszone również poboczne tematy związane z odpowiedzialnością osoby trzeciej, jakimi są sposoby uwolnienia się od odpowiedzialności przez osobę trzecią. W zależności od tego, na jakim etapie sprawy dochodzi
do zaangażowania osoby trzeciej – taka osoba może sięgać po różne możliwości
uwolnienia się od odpowiedzialności. Zależnie od tego, czy jest to postępowanie cywilne, czy administracyjne – mamy do czynienia z różnymi możliwościami
określonymi w poszczególnych przepisach. Mam nadzieję, że zaproponowana przeze mnie forma dotycząca legitymacji biernej i czynnej oraz ekskulpacja odnosząca się do poszczególnych form prowadzenia działalności pozwoli Szanownym Czytelnikom ujrzeć stare instytucje
w nowej szacie. Ufam, że książka będzie pożyteczna w codziennej pracy, jak również będzie
źródłem inspiracji do peregrynacji wśród poszczególnych instytucji prawnych.
Warszawa, listopad 2014 r.
XII
Maria Jasińska