PL conclusions restructuring adopted June 2008

Europejski Komitet ds. Sektorowego Dialogu Społecznego we Władzach
Lokalnych i Regionalnych
Wspieranie procesu reform we władzach lokalnych i regionalnych:
Wspólna ocena doświadczeń w róŜnych formach świadczenia usług
Wspólne wnioski przyjęte w czerwcu 2008
CEMR (Rada Gmin i Regionów Europy) i EPSU (Europejska Federacja Związków
Zawodowych Sektora Usług) opracowały szereg wniosków wynikających z ustaleń i dyskusji
mającej miejsce w dniu 3 czerwca 2008 nad raportem tych organizacji zatytułowanym
"Wspieranie procesu reform we władzach lokalnych i regionalnych: Wspólna ocena
doświadczenia w róŜnych formach świadczenia usług.” Raport jest wynikiem wspólnego
projektu realizowanego przez CEMR i EPSU przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej.
Zmiana jest nieunikniona jednak jej kierunek nie jest pewny…
Władze samorządowe w Europie reagują na róŜnego rodzaju wyzwania jakie napotykają
zarządzając i świadcząc róŜnego rodzaju usługi. Zostały one udokumentowane w raporcie i
obejmują:
•
Ramowe załoŜenia polityki europejskiej np. dotyczące liberalizacji, nabywania, pomocy
rządowej, zasad dobrego rządzenia, funduszy strukturalnych, polityki monetarnej
•
Presję finansową wynikającą ze słabego/słabszego rozwoju gospodarczego,
słabego/słabszego systemu podatkowego; trendów politycznych
•
Poglądy polityczne dotyczące tego, w jaki sposób organizować i finansować usługi
publiczne
•
Zmiany w teorii zarządzania usługami publicznymi i świadczenia usług
•
Zmiany w strukturze władz lokalnych, np. decentralizację
•
Oczekiwania poprawy jakości i mierzalne standardy
•
Potrzebę podtrzymania i udoskonalania umiejętności i kompetencji
•
Zmiany demograficzne, a w szczególności rosnące zapotrzebowanie na usługi
zdrowotne i społeczne
Sposoby, w jakie władze samorządowe reagują na te róŜne wyzwania zostały takŜe
udokumentowane w raporcie, do którego dołączono badanie przypadków przedstawione w
czasie konferencji w dniu 3 czerwca. Obejmują one:
•
Prywatyzację lub outsourcing usług (wliczając w to partnerstwo publiczno-prywatne):
Zakres prywatyzacji zaleŜy od licznych czynników: RóŜnice w wynagrodzeniach między
sektorem publicznym i prywatnym (waŜne dla usług wymagających podwyŜszonego
nakładu pracy); stopień, w jakim władze lokalne są lub nie są stymulowane przez rząd
centralny to zlecania na zewnątrz (outsourcing) usług i decyzje polityczne.
Wsieranie procesu reform we władzach lokalnych i regionalnych: Wspólna ocena doświadczeń w róŜnych
formach świadczenia usług
Outsourcing nie zawsze jest zjawiskiem negatywnym i moŜe być pozytywną opcją dla
pracowników i samego faktu świadczenia usług.
•
Współpraca wewnątrz władz samorządowych: wydaje się, Ŝe jest to rosnące w siłę
zjawisko ukierunkowane na osiągnięcie bardziej wydajnych i efektywnych struktur
utrzymywania politycznej kontroli nad usługami. Czasami ta forma współpracy angaŜuje
w fakt świadczenia usług takŜe sektor prywatny (np. usługi wspierające).
•
Ponowna municypalizacja: ogólnie rzecz biorąc jest to reakcja na nieudaną prywatyzację
wpływającą na jakość świadczonych usług oraz spodziewane oszczędności finansowe.
MoŜe to takŜe być sposób na powiązanie ze sobą odrębnych i nieskoordynowanych
usług w celu poprawy ich jakości wprowadzenia stabilności zatrudnienia, np. przez
zamianę umów o pracę w niepełnym wymiarze czasu na umowy w pełnym wymiarze
czasu.
•
Wewnętrzna reforma w celu poprawy usług wewnętrznych: Władze samorządowe
reorganizują takŜe usługi, które świadczą wewnętrznie wykorzystując w najlepszy
sposób doświadczenie swoich pracowników. NaleŜy podjąć większe wysiłki mające na
celu wymianę doświadczeń nastawioną na poprawę usług wewnętrznych oraz wykazanie
potencjalnych zalet, a szczególnie elastyczności jaką zyskuje się nie będąc związanym
kontraktami z usługodawcami z sektora prywatnego. Jest to szczególnie waŜne w
przypadku zmiennych budŜetów lub trudności w przewidywaniu przyszłych potrzeb na
poszczególne usługi.
Identyfikacja braków w umiejętnościach oraz rozwój
długoterminowych planów edukacyjnych dla wszystkich pracowników jest waŜną częścią
tych wewnętrznych reform. Związki zawodowe takŜe szkolą swoich przedstawicieli, aby
byli oni w stanie przejąć aktywną rolę w zmieniających się procesach.
Brakuje takŜe zrównowaŜonej informacji dotyczącej zalet i wad róŜnych sposobów świadczenia
usług publicznych, co wydaje się wpływać negatywnie na skuteczność sektora publicznego.
Władze publiczne powinny mieć lepsze moŜliwości monitorowania i oceny róŜnych sposobów
świadczenia lokalnych usług oraz oceny róŜnych związanych z nimi ryzyk, np. dotyczących
trudności w definiowaniu kryteriów jakości w kontraktach publicznych i rzeczywistych
problemów, jakie pojawiają się na skutek pofragmentowanych procesów nabywania tych usług.
Wymaga to odpowiedniego szkolenia i zasobów pozwalających na osiągnięcie odpowiedniego
poziomu specjalizacji. CEMR i EPSU uwaŜają, Ŝe jest to obszar, który wymaga zwiększonego
wysiłku.
EPSU I CEMR uwaŜają, Ŝe władze lokalne powinny ustalić własne programy rozwoju jakości
lokalnych usług publicznych, które powinny być dostępne dla wszystkich. Nowy Protokół
dotyczący usług publicznych zawarty w Traktacie Lizbońskim i uznanie dla lokalnych
samorządów widoczne w Artykule 3 powinno stanowić pozytywne podstawy dla władz lokalnych.
Podstawy te muszą przyznawać priorytet ogólnym potrzebom obywateli i umoŜliwiać lokalnym
władzom reagowanie na wzrastające potrzeby na łączone usługi dla obywatel i spójnych
lokalnych społeczności.
Obywatele, klienci,
publicznych?
uŜytkownicy,
konsumenci,….czego
oczekujemy
od
usług
Podczas, gdy w procesie reformowania zwraca się większą uwagę na potrzebę orientacji w
stronę klienta, brak jest analiz mówiących, co to oznacza w praktyce. Koncepcja „klienta”
2
Wsieranie procesu reform we władzach lokalnych i regionalnych: Wspólna ocena doświadczeń w róŜnych
formach świadczenia usług
sugeruje, Ŝe pojedynczy obywatel moŜe dokonywać wyboru usług, jednak w rzeczywistości
obywatele mogą preferować podejmowanie zbiorowych wyborów do tego, w jaki sposób usługi
są świadczone (np. Ŝe dzieci powinny chodzić do lokalnej szkoły). Wybór klienta jest poglądem,
który nie zawsze doskonale pasuje do niektórych usług, które są przystosowane do reagowania
na potrzeby – a w rzeczywistości na niespełnione potrzeby – niŜ na ich brak. Konieczna jest
dyskusja publiczna w tej sprawie, aby zapewnić najlepsze wykorzystanie publicznych środków.
Raport i niektóre badania przypadku pokazują wartość szczerszego dialogu z obywatelami w
sprawie charakteru i celów reformy usług publicznych.
Dialog społeczny jest kluczem do korzystnych zmian….
Raport oraz badania przypadku pokazują, Ŝe dialog społeczny ma do odegrania waŜną rolę nie
tylko dla zapewnienia przyzwoitego zatrudnienia i warunków pracy dla pracowników władz
samorządowych, ale takŜe stanowi wkład w zapewnienie wydajnych, efektywnych i
świadczonych na wysokim poziomie usług publicznych. JednakŜe wszędzie tam, gdzie lokalne
usługi są podzielone i świadczone przez wiele róŜnych podmiotów, dialog społeczny moŜe takŜe
być podzielony i mniej wydajny. Wiele badań przypadku w raporcie pokazuje inicjatywy mające
na celu pokonanie tego problemu.
Badania przypadku uwzględnione w raporcie wskazują na następujące aspekty, jako kluczowe
czynniki mające na celu zapewnienie korzystnego zarządzania zmianami:
- Wczesne zaangaŜowanie w proces zmian: EPSU i CEMR nadal są przekonane o
korzyściach płynących z zaangaŜowania pracowników i związków zawodowych w sprawy
świadczenia usług. Wybór najlepszego czasu na ujawnienie informacji o procesie zmian i
zaangaŜowaniu pracowników moŜe być waŜną sprawą - jeśli nastąpi ono zbyt wcześnie moŜe
zostać uznane za działanie spekulacyjne, a jeśli zbyt późno traci swój sens. Problem ten moŜna
łatwiej pokonać jeśli istnieje zaufanie między pracodawcami, a pracownikami tj. istnieje dialog
społeczny. Wpływa to takŜe na skuteczność zmian.
- Dobra komunikacja między pracodawcami a pracownikami:
Badania przypadku pokazują, Ŝe proces zmian wymaga odpowiedniego czasu, a takŜe
otwartego i przejrzystego procesu informowania i konsultacji. Komunikacja jest istotnym
czynnikiem zarówno dla pracodawców jak i pracowników. Dobra komunikacja leŜy w interesie
pracodawcy, poniewaŜ chroni przed rodzeniem się pogłosek i tworzy korzystniejszą atmosferę
dla zmian. W rezultacie pracownicy chcą zrozumieć powody zmiany oraz skutki jakie będą one
na nich wywierały
Zmiana powinna być wprowadzana krok po kroku, a dla pracowników proces dialogu
społecznego powinien być równie waŜny, jak jego wynik. Z tego powodu bardzo waŜne jest
zapewnienie trwałej komunikacji w czasie całego procesu zmian oraz szczegółowa komunikacja
dotycząca zarządzania poszczególnymi procesami zmian.
- ZaangaŜowanie osób podejmujących decyzje:
Badania przypadku pokazują takŜe potrzebę zaangaŜowania polityków w proces zmian, nawet
jeśli formalne obowiązki pracodawców są związane z urzędnikami nie pochodzącymi z wyboru.
Jak zauwaŜono w jednym z zaprezentowanych badań przypadku „potrzebny nam jest model
współuczestnictwa i współpracy, który obejmuje takŜe decydentów politycznych".
Rady ekspertów:
3
Wsieranie procesu reform we władzach lokalnych i regionalnych: Wspólna ocena doświadczeń w róŜnych
formach świadczenia usług
Władze podejmujące decyzje, które prowadzą do zmian powinny zasięgnąć porady ekspertów w
sprawie krótkoterminowego i długoterminowego zastosowania zmian w sposobie świadczenia
usług. Ponadto, jeśli decyzja o wprowadzeniu zmian obejmuje takŜe zakup usług od
zewnętrznych dostawców naleŜy zwrócić szczególną uwagę na opracowanie specyfikacji
kontraktowej oraz na zarządzanie kontraktem.
- Analiza decyzji i wyników:
Decyzje powinny być analizowane, aby zapewnić, Ŝe są one prawidłową reakcją na pojawiające
się wyzwania. Po wprowadzeniu zmiany, powinno się dokonać przeglądu jej wyników, aby
ocenić zakres w jakim cele zmiany zostały zrealizowane. Wyniki oceny powinny być wzięte pod
uwagę podczas wprowadzania kolejnego procesu zmian.
****
Wprowadzenie powyŜszych elementów wymaga pewnych zasobów, jednak jest konieczną
inwestycją. Rządzy krajowe, a takŜe Unia Europejska ponoszą odpowiedzialność za wspieranie
rozwoju zdrowego dialogu społecznego.
Reasumując, CEMR i EPSU uwaŜają, Ŝe badania i dyskusje w ramach komitetu dialogu
społecznego powinny stanowić drogę do dalszego dialogu na róŜnych poziomach, który dotyczy:
•
Kierunku reform
•
Roli dialogu społecznego w procesie zmian
•
Zalet i wad róŜnych form świadczenia usług
•
Koncepcji jakości usług
4