docpobierz pdf
download 
Reklamacja Transkrypt
pobierz pdf
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Magdalena Rusin, Tomasz Gębala, Tomasz Kocurek Bielski Szkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej im. Romana Liszki w Bielsku-Białej KONCEPCJA ĆWICZEŃ ASYMETRYCZNYCH W WODZIE W KOREKCJI BOCZNYCH SKRZYWIEŃ KRĘGOSŁUPA (WAD POSTAWY CIAŁA) W BIELSKIM SZKOLNYM OŚRODKU GIMNASTYKI KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNEJ IM. ROMANA LISZKI W BIELSKU-BIAŁEJ CONCEPT OF ASYMETRIC EXERCISE IN WATER IN SCOLIOSIS CORRECTION IN BSOGKK ROMAN LISZKA IN BIELSKO-BIAŁA Słowa kluczowe: pływanie korekcyjne, ćwiczenia asymetryczne, hydrokinezyterapia Key words: swimming correction, asymmetrical exercise, hydrokinezytherapia Streszczenie: We współczesnym świecie wady postawy ciała są zjawiskiem powszechnym w każdym wieku, zarówno wśród dzieci w wieku przedszkolnym, u dzieci w wieku szkolnym, młodzieży i u dorosłych. Istotnym faktem jest, że utrwalona, nieprawidłowa postawa doprowadza do wystąpienia znacznych deformacji i ograniczeń. Szczególnie groźne dla zdrowia są zaawansowane boczne skrzywienia kręgosłupa, którym towarzyszą zmiany strukturalne, przyczyniające się do upośledzenia podstawowych funkcji organizmu. Mimo wielu metod i różnorodności w postępowaniu terapeutycznym korekcja skolioz jest nadal zasadniczym problemem dla fizjoterapeutów i instruktorów gimnastyki korekcyjnej. Szczególnie dotyczy to skolioz o zaburzeniu trójpłaszczyznowym. W postępowaniu korekcyjnym do najważniejszych zadań należy indywidualizacja postępowania, dobór właściwych pozycji i ćwiczeń o charakterze korekcyjnym. W Bielskim Szkolnym Ośrodku Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej w BielskuBiałej, w którym rocznie ćwiczy około 1000 dzieci i młodzieży w przedziale wieku 7-19 lat, 188 Człowiek – Zdrowie stosowana jest koncepcja ćwiczeń asymetrycznych w korekcji bocznych skrzywień kręgosłupa z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu (trójpłaszczyznowy korektor skolioz i korektor skolioz odcinka lędźwiowego – autorstwa R. Harężlaka, autokorektor skolioz z pelotami – autorstwa J. Łęczyńskiego). Realizowanie głównych założeń koncepcji uzupełniane jest ćwiczeniami kształtującymi nawyk prawidłowej postawy ciała, z wykorzystaniem ćwiczeń oddechowych, ćwiczeń antygrawitacyjnych, gier i zabaw korekcyjnych, ćwiczeń asymetrycznych wolnych, jak również asymetrycznych ćwiczeń prowadzonych w środowisku wodnym. WSTĘP Powszechnie znane jest wykorzystanie środowiska wodnego, jako jednej z form uzupełnienia postępowania korekcyjnego. Zajęcia prowadzone są w formie nauki pływania i zajęć korekcyjnych w wodzie. Szczególnie w ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie wpływem środowiska wodnego, jako skutecznego bodźca korekcyjnego. Działalność korekcyjna prowadzona w oparciu o sale gimnastyczne BSOGKK (1, 2), została uzupełniona od 2000 roku o zajęcia korekcyjne prowadzone w środowisku wodnym przez wykwalifikowanych pracowników. Ćwiczenia tego typu (prowadzone jako trzecia godzina zajęć, jeden raz w tygodniu) mają pozytywne oddziaływanie na rozwój fizyczny dzieci i młodzieży uczestniczących w zajęciach, przyczyniają się do rozwoju i kształtowania podstawowych cech motorycznych. Oprócz działania pobudzającego i kształtującego umiejętności dzieci i młodzieży, przy wykorzystaniu ćwiczeń ogólnousprawniających, odciążających i wzmacniających, ćwiczenia w wodzie stosuje się w przypadku zaburzeń narządu ruchu. Aby proces korekcyjny mógł mieć prawidłowy przebieg, ważne jest, by w zajęciach brały udział dzieci i młodzież umiejące pływać. Jeżeli grupa nie posiada podstawowych umiejętności pływackich, w pierwszej kolejności rozpoczyna się naukę pływania, zaznaczając równocześnie, że już w tym momencie środowisko wodne korzystnie oddziałuje na organizm. Ćwiczenia korekcyjne w wodzie są doskonałą formą terapii będącą uzupełnieniem postępowania odbywającego się na salach korekcyjnych dwa razy w tygodniu. W pływaniu korekcyjnym wykorzystywane są techniki pływackie, ćwiczenia elongacyjne, ćwiczenia oddechowe, rozciągające, wzmacniające, rozluźniające określone grupy mięśniowe, koordynacyjne, utrwalające nawyk prawidłowej postawy ciała. CELE PRACY Celem pracy jest przedstawienie koncepcji asymetrycznych ćwiczeń w wodzie stosowanych w Bielskim Szkolnym Ośrodku Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej w przypadku bocznych skrzywień kręgosłupa. PŁYWANIE LECZNICZE – HYDROKINEZYTERAPIA Ćwiczenia w wodzie coraz częściej wykorzystuje się w przypadku wad postawy, zarówno w płaszczyźnie strzałkowej, jak i czołowej. Poprzez poziome ułożenie ciała Magdalena Rusin – Podmiotowość pacjenta w interakcji fizjoterapeuta – pacjent 189 i czynniki mechaniczne wody, stwarza się optymalne warunki dla korekcji bocznych skrzywień kręgosłupa. Zaletą środowiska wodnego jest możliwość wyeliminowania ciężaru masy ciała, uzyskanie dodatkowej mobilizacji mięśni zarówno głównych, jak i pomocniczych oddechowych, wzrost amplitudy ruchów klatki piersiowej, a także opóźnienie czasu wystąpienia zmęczenia. Wykonując określone ruchy w wodzie, pokonując jej opór, wpływamy na harmonijne kształtowanie się ciała dziecka, co bezpośrednio oddziałuje na poprawę postawy ciała, korekcję nadmiernych krzywizn kręgosłupa, właściwe wysklepienie klatki piersiowej. Ciało zanurzone w wodzie jest odciążone, co wpływa na zmniejszenie napięcia mięśni posturalnych i zwiększenie możliwości autokorekcji (5, 7, 9, 13). Czynnikiem oddziałującym pozytywnie na organizm jest ciśnienie hydrostatyczne, które spełnia szczególnie istotną funkcję u tych osób, u których występuje typ restrykcyjny zaburzenia oddechowego. Problem ten istnieje w przypadku osób z bocznym skrzywieniem kręgosłupa. Wskutek działania oporu ciśnienia hydrostatycznego mięśnie pomocnicze oddechowe wykonują większą pracę, opór działa także na przeponę i wpływa na rozszerzalność klatki piersiowej, co przyczynia się do podwyższenia wartości pojemności życiowej płuc. Ciśnienie hydrostatyczne wpływa na krążenie wrotne, ukrwienie tkanek, pracę serca i duże pnie żylne, jest także czynnikiem rozluźniającym (3, 7, 9). Kolejnym czynnikiem mechanicznym jest wypór hydrostatyczny, który zgodnie z prawem Archimedesa stanowi, że „na ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu równa wartości ciężaru płynu wypartego przez to ciało”. Wypór wody ma szczególne znaczenie w eliminowaniu zjawiska ciążenia, co prowadzi do ograniczenia pracy mięśni antagonistycznych i zmniejszenia napięcia mięśniowego. Wykorzystanie pozycji poziomej i obniżone napięcie mięśniowe stwarza optymalne warunki do działań korekcyjnych. Ciało zanurzone w wodzie traci pozornie ciężar ciała i może pracować w warunkach odciążenia, co wpływa korzystnie na kręgosłup oraz umożliwia wykonanie ćwiczeń w przypadku znacznego osłabienia siły mięśniowej. Następną istotną właściwością wody jest opór, jaki stawia ona ciału poruszającemu się w jej środowisku, a praca, jaką wykonuje zanurzone ciało, ma charakter ćwiczeń izokinetycznych. W praktyce wykorzystuje się różne sposoby mające na celu zwiększenie oporu wody (płetwy, deski), przez co zwiększa się siłę mięśni osłabionych (6, 7, 9). Prowadząc ćwiczenia w środowisku wodnym, należy zwrócić uwagę na kierunek wykonywanych ćwiczeń i na pozycje wyjściowe do ćwiczeń. Ruchy, które wykonywane są równolegle do tafli wody mają charakter ćwiczeń w odciążeniu. Ruchy kierowane od dna do powierzchni wody wspomagane są dodatkowo siłą wyporu, ruchy przeciwne, a więc w kierunku dna mają charakter ćwiczeń oporowych. W trakcie ćwiczeń korekcyjnych główną rolę odgrywają zatem rozluźnienie, odciążenie i opór, oddziałując korekcyjnie i wzmacniająco na określone grupy mięśniowe (6, 7). Ostatnim czynnikiem mechanicznym działającym na zanurzone w wodzie ciało jest lepkość i spójność wody, odgrywające dużą rolę w przywracaniu priopriocepcji nerwowo-mięśniowej. Ta właściwość wody sprzyja spowolnieniu ruchów, a także prowadzi do uzyskania trójpłaszczyznowego oporu dla prawidłowych wzorców ruchowych (6, 7). Poprzez aktywne uczestnictwo dzieci i właściwie dobrany zestaw ćwiczeń na zajęciach korekcyjnych, można wpływać na tworzenie się silnego gorsetu mięśniowego, który warunkuje prawidłową postawę ciała, oraz zapobiegać dystonii mięśniowej. 190 Człowiek – Zdrowie Prowadząc zajęcia dla dzieci z rozpoznanym bocznym skrzywieniem kręgosłupa, można wykorzystać ćwiczenia symetryczne (w przypadku śladowych odchyleń od osi ciała i braku zmian trójpłaszczyznowych) oraz ćwiczenia asymetryczne (w przypadku większych zmian). Ćwiczenia asymetryczne dobiera się indywidualnie, pozycja wyjściowa i ruch mają oddziaływać korekcyjnie lub nawet hiperkorekcyjnie. Celem ćwiczeń korekcyjnych w wodzie jest: 1) korekcja nieprawidłowości w różnych segmentach ciała w warunkach odciążenia, 2) wzmocnienie gorsetu mięśniowego, 3) rozciągnięcie istniejących przykurczy, 4) doskonalenie koordynacji ruchowej i czucia własnego ciała w przestrzeni, 5) poprawa funkcji krążeniowo-oddechowych (9, 10, 11, 12, 13). Od prowadzącego tego typu ćwiczenia wymaga się dokładnej znajomości rozpoznania wady postawy dziecka, indywidualnego dobrania ćwiczeń z zapewnieniem stabilizacji sąsiednich odcinków kręgosłupa, z jednoczesnym uwzględnieniem wad w płaszczyźnie strzałkowej, określenia kierunku i jakości ruchu. W środowisku wodnym znacznie trudniej jest stworzyć właściwe warunki stabilizacji odpowiedniego odcinka ciała (5, 8), w przeciwieństwie do ćwiczeń prowadzonych na sali gimnastycznej. Prowadzący gimnastykę korekcyjną w wodzie ze szczególną ostrożnością i starannością winien dobierać pozycje do ćwiczeń, by nie doprowadzić do przeniesienia ruchu na sąsiednie odcinki i by nie przyczynić się do powstania lub utrwalenia zmian wtórnych. ĆWICZENIA ASYMETRYCZNE W postępowaniu kinezyterapeutycznym w przypadku wad w płaszczyźnie czołowej szczególnym rodzajem ćwiczeń są ćwiczenia asymetryczne, których twórcą jest W. Iwanowski (4). Potwierdził on skuteczność prowadzenia tego typu ćwiczeń w przypadku bocznego skrzywienia kręgosłupa na podstawie licznych obserwacji w trakcie długoletniej praktyki klinicznej. W przypadku ich stosowania korekcję uzyskać można poprzez asymetryczne ustawienie ciała, czyli skośne ustawienie obręczy barkowej i biodrowej. Za pomocą ćwiczeń asymetrycznych uzyskać można ustawienie kręgosłupa w pozycji korekcyjnej lub hiperkorekcyjnej. Analizując wpływ terapeutyczny ćwiczeń asymetrycznych na korekcję bocznych skrzywień kręgosłupa, można wykorzystać statyczny schemat opisujący zmiany w ustawieniu linii kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej, który uzależniony jest od ustawienia linii bioder i barków. Schemat ten wygląda następująco: 1. W przypadku poziomego ustawienia linii obręczy barkowej i biodrowej zachowana zostaje pionowa linia kręgosłupa. 2. W przypadku kiedy linia barków ustawiona jest skośnie, kręgosłup wygina się w odcinku piersiowym w stronę barku usytuowanego wyżej. 3. W przypadku kiedy linia bioder jest ustawiona skośnie, wygięcie kręgosłupa zaznacza się w odcinku lędźwiowym, w stronę niższego biodra (5, 9). Iwanowski zwrócił uwagę, że w trakcie ćwiczeń korekcyjnych w wodzie poprzez maksymalne ugięcie nogi i jej przyciągnięcie dochodzi do zmiany linii odcinka lędźwiowego w przeciwieństwie do pozycji stojącej, w której każda zmiana ułożenia linii Magdalena Rusin – Podmiotowość pacjenta w interakcji fizjoterapeuta – pacjent 191 bioder wywołuje wygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej. Zatem zarówno Iwanowski, jak później Kołodziej, zaobserwowali, że: 1. W przypadku jednołukowego skrzywienia kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej w odcinku piersiowym znaczący wpływ na korekcję ma sposób ustawienia barków, poprzez właściwe ułożenie rąk. Ręka po stronie wklęsłej winna być wyciągnięta do przodu, natomiast ręka po stronie wypukłej skrzywienia ustawiona wzdłuż długiej osi ciała. 2. W przypadku jednołukowego skrzywienia kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej w odcinku lędźwiowym na korekcję skrzywienia ma wpływ ustawienie nóg. Noga po stronie wklęsłej jest zgięta w stawie biodrowym i kolanowym, zaś po stronie wypukłej wyprostowana. Ręce powinny być ustawione równo, i w zależności od współistniejącej wady w płaszczyźnie strzałkowej, mogą być wyprostowane lub ugięte. 3. W przypadku jednołukowego skrzywienia kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej w odcinku piersiowo-lędźwiowym obręcz barkowa i biodrowa, celem oddziaływania korekcyjnego, musi być ustawiona skośnie. Zatem ręka po stronie wklęsłości wyprostowana, a noga ugięta, natomiast ręka i dolna po stronie wypukłości wyprostowana i wyciągnięta. 4. W przypadku dwułukowego skrzywienia kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej w odcinku piersiowo-lędźwiowym obręcz barkowa i biodrowa, celem oddziaływania korekcyjnego, musi być również ustawiona skośnie. Ręka po stronie wklęsłości wyprostowana i wyciągnięta, taka sama pozycja odnosi się do nogi po stronie wklęsłości, natomiast po stornie wypukłości skrzywienia ręka jest wyprostowana i przywiedziona, noga ugięta w stawie biodrowym i kolanowym (3, 4, 5). Powyższe pozycje, mające oddziaływanie korekcyjne lub hiperkorekcyjne na skrzywienie kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej, stały się podstawą dla ćwiczeń dynamicznych. W przypadku jednołukowego skrzywienia kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej w odcinku piersiowym nogi pracują symetrycznie, a ręce: dla skoliozy prawostronnej ruch wykonuje ręka prawa, dla skoliozy lewostronnej ręka lewa. Kiedy skrzywienie boczne jednołukowe występuje w odcinku lędźwiowym, ręce wykonują ruch symetryczny, a porusza się noga po stronie wypukłości łuku. W przypadku jednołukowego skrzywienia kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej w odcinku piersiowo-lędźwiowym oraz w przypadku dwułukowego skrzywienia kręgosłupa w odcinku piersiowo-lędźwiowym ruch wykonuje ręka i noga po stronie wypukłości łuku. Postępowanie korekcyjne w BSOGKK opiera się na opracowanym w każdym roku szkolnym, modyfikowanym planie procesu korekcji w wodzie, w którym zawarte są zestawy ćwiczeń korekcyjnych, realizowane w kolejnych miesiącach. Ćwiczenia asymetryczne w wodzie stosowane w BSOGKK to: 1) ćwiczenia ze stabilizacją części ciała na przykład na brzegu basenu (stały punkt podparcia), 2) ćwiczenia z przyborem na przykład z deską, makaronem (zmienny punkt podparcia), 3) wykorzystanie tylko pozycji ułożeniowej, odpowiedniej do wady postawy ciała, mającej na celu rozciągnięcie przykurczy bądź wzmocnienie mięśni. 192 Człowiek – Zdrowie Tabela 1. Przykłady ćwiczeń asymetrycznych stosowanych w BSOGKK Lp. 1. Ilustracja ćwiczenia Opis ćwiczenia PW: leżenie tyłem, ręka prawa wyprostowana za głową, ręka lewa wzdłuż ciała RUCH: równoczesne odbicie nóg od ściany basenu, poślizg na plecach Uwagi Zalecane przy ScThsin PW: leżenie przodem na brzegu basenu, ręce trzymają deskę, nogi w wodzie 2. 3. RUCH: wyprost nogi prawej w stawie biodrowym, lewa noga zgięta w st. biodrowym i kolanowym do kąta 90˚ powrót do pozycji wyjściowej PW: leżenie przodem na brzegu basenu, ręka prawa trzyma deskę, ręka lewa wyprostowana, nogi w wodzie, prawa noga zgięta w st. biodrowym i kolanowym do kąta 90˚ Zalecane przy Scldex Zalecane przy ScThdexlsin RUCH: wyprost nogi lewej w stawie biodrowym, wytrzymać 10 sek., powrót do pozycji wyjściowej 4. PW: leżenie tyłem stopy zaczepione za poręcz basenu, ósemka między udami, ręka prawa uniesiona do kąta 90˚ RUCH: przysiad powrót do pozycji wyjściowej Zalecane przy ScThlsin Magdalena Rusin – Podmiotowość pacjenta w interakcji fizjoterapeuta – pacjent 5. PW: leżenie tyłem, ręce wyprostowane w bok, noga lewa zaczepiona za poręcz RUCH: zgięcie, odwiedzenie, rotacja wewnętrzna nogi prawej 6. PW: bokiem do poręczy, prawa ręka trzyma poręcz, lewa ręka uniesiona w górę RUCH: zgięcie, odwiedzenie, rotacja wewnętrzna nogi prawej 7. PW: leżenie tyłem, stopy zaczepione za poręcz basenu, ósemka między udami, ręka prawa uniesiona do kąta 90˚ 193 Zalecane przy ScLdex Zalecane przy ScThldex Zalecane przy ScThlsin RUCH: elongacja kręgosłupa, wytrzymać 2 min 8. PW: leżenie przodem, stopy zaczepione za poręcz basenu, ręka prawa wyprostowana do przodu i skierowana w lewo RUCH: skręcenie ciała w lewą stronę Zalecane przy ScThLsin 194 9. Człowiek – Zdrowie PW: leżenie tyłem, stopy zaczepione pod barierką, ręka lewa i noga prawa wyprostowana, ręka prawa wzdłuż tułowia Zalecane przy ScThdexLsin RUCH: zgięcie nogi lewej w stawie kolanowym i biodrowym 10. 11. PW: pozycja stojąca, stopy rozstawione na szerokość bioder RUCH: jednostronne wspięcie na palcach PW: leżenie przodem, ręce wyciągnięte wzdłuż długiej osi ciała trzymają deskę, na nodze prawej nadmuchiwany rękawek Ruch: noga lewa po stronie wypukłości wykonuje ruch do stylu klasycznego 12. PW: leżenie przodem, ręka prawa wyprostowana, wyciągnięta przed siebie, noga prawa wyprostowana z nadmuchiwanym rękawkiem RUCH: ręka lewa wykonuje ruch do kraula, noga lewa do stylu klasycznego Zalecane przy ScLsin Zalecane przy ScLsin Zalecane przy ScThLsin Magdalena Rusin – Podmiotowość pacjenta w interakcji fizjoterapeuta – pacjent 13. PW: Leżenie przodem, ręka prawa wyprostowana do przodu, na ręce lewej założona łapka RUCH: ręka lewa i nogi wykonują ruch do stylu klasycznego 14. PW: leżenie tyłem, ręce ugięte, dłonie splecione na karku, łokcie pod powierzchnią wody, na nodze lewej założony nadmuchiwany rękawek 195 Zalecane przy ScThsin Zalecane przy ScLdex RUCH: noga prawa wykonuje ruch do stylu klasycznego 15. PW: leżenie tyłem, ręka prawa wyprostowana za głowę, na ręce lewej założona łapka RUCH: ręka prawa i nogi wykonują ruch do stylu klasycznego 16. PW: leżenie przodem, ręka prawa wyprostowana do przodu trzyma deskę, ręka lewa wzdłuż długiej osi ciała, na nogi założone płetwy RUCH: nogi wykonują ruch wiosłujący do kraula Zalecane przy ScThsin Zalecane przy ScThsin 196 17. Człowiek – Zdrowie PW: leżenie przodem, ręka prawa wyprostowana do przodu trzyma deskę, ręka lewa wzdłuż długiej osi ciała, na nodze lewej założona płetwa, na ręce prawej nadmuchiwany rękawek Zalecane przy ScThLsin RUCH: noga lewa wykonuje ruch wiosłujący do kraula 18. PW: leżenie przodem, ręce wyprostowane do przodu trzymają deskę, na nodze lewej założona płetwa, na nodze prawej nadmuchiwany rękawek Zalecane przy ScLsin RUCH: noga lewa wykonuje ruch wiosłujący do kraula 19. PW: leżenie przodem, ręka prawa wyprostowana do przodu trzyma deskę, na nodze lewej założony nadmuchiwany rękawek Zalecane przy ScThsinLdex RUCH: ręka lewa i noga prawa wykonuje ruch wiosłujący do kraula 20. PW: leżenie przodem, ręka prawa wyprostowana do przodu trzyma deskę, na ręce lewej założona łapka, na nodze prawej założona płetwa, na nodze lewej założony nadmuchiwany rękawek RUCH: ręka lewa i noga prawa wykonuje ruch wiosłujący do kraula Zalecane przy ScThsinLdex Magdalena Rusin – Podmiotowość pacjenta w interakcji fizjoterapeuta – pacjent 21. PW: leżenie na prawym boku, ręka prawa wyprostowana nad głową RUCH: nogi wykonują ruch wiosłujący do kraula 197 Zalecane przy ScThLsin WNIOSKI Ćwiczenia korekcyjne w środowisku wodnym zalicza się do jednej z atrakcyjniejszych form aktywności ruchowej. Nie zastępuje ono postępowania korekcyjnego, ale z pewnością stanowi jego istotne uzupełnienie. Jest wplecione w zasadnicze ćwiczenia korekcyjne prowadzone na sali gimnastycznej, przy wykorzystaniu specjalistycznego sprzętu (trójpłaszczyznowy korektor skolioz i korektor odcinka lędźwiowego – autorstwa R. Harężlaka, autokorektor skolioz z pelotami – autorstwa J. Łęczyńskiego), ma również znaczenie prewencyjne i profilaktyczne. Zajęcia gimnastyki korekcyjnej prowadzone w wodzie wpływają odciążająco na kręgosłup, minimalizują deficyt ruchowy, mają znaczenie w hartowaniu organizmu, działają rozluźniająco na mięśnie, elongująco na kręgosłup, przez co umożliwiają i ułatwiają przyjmowanie poprawnej postawy ciała i korygują istniejące wady postawy. Nie można jednak traktować pływania korekcyjnego jako jedynego środka mającego oddziaływanie terapeutyczne, gdyż jest ono niewystarczające, szczególnie w przypadku wad o dużym stopniu zaawansowania. Zatem zajęcia w wodzie mają charakter towarzyszący postępowaniu korekcyjnemu, odbywającemu się pod opieką instruktora gimnastyki korekcyjnej na sali gimnastycznej. Pływanie korekcyjne również nie polega na pokonaniu jak najdłuższego dystansu, ale ma w pierwszej kolejności wpłynąć na poprawę stanu funkcjonalnego dziecka. Osoby prowadzące zajęcia korekcyjne na basenie (fizjoterapeuci z przygotowaniem pedagogicznym, nauczyciele wychowania fizycznego, instruktorzy gimnastyki korekcyjnej) muszą dokładnie znać rozpoznanie stanu klinicznego każdego uczestnika zajęć, traktować go indywidualnie, dobierając odpowiednie pozycje wyjściowe i formy ruchu. Właściwy dobór ćwiczeń, zastosowanie niezbędnych przyborów, wykorzystanie stylów i sposobów pływania ma w odpowiedni sposób zapewnić maksymalne oddziaływanie korekcyjne. Każdy prowadzący tego typu zajęcia winien być świadomy, iż nieumiejętnie prowadzone ćwiczenia, źle dobrane ruchy i ułożenia ciała mogą spowodować utrwalenie wady lub jej pogłębienie. Korygowanie wad postawy ciała dzięki zajęciom odbywającym się w środowisku wodnym stanowi dla dzieci bardzo lubianą formę terapii. Dzięki tego typu zajęciom można połączyć przyjemność, jaką sprawia dziecku przebywanie w wodzie, z nauką pływania i doskonaleniem form pływackich, jak również skutecznym oddziaływaniem terapeutycznym. 198 Człowiek – Zdrowie BIBLIOGRAFIA Harężlak R. (2005), Ćwiczenia asymetryczne w korekcji skolioz, „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne”, nr 6/7. Harężlak R. (2002), Nowa koncepcja korekcji skolioz idiopatycznych, „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne”, nr 2. Iwanowski W. (1997), Pływanie korekcyjno-lecznicze w przypadkach bocznych skrzywień kręgosłupa, Szczecin. Iwanowski W. (1968), Wpływ asymetrycznych ćwiczeń pływackich na boczne dystoniczne skrzywienie kręgosłupa u dziewcząt wrocławskich w wieku szkolnym, Rozprawy Naukowe WSWF, t. VI, Wrocław. Kołodziej J., (1989), Pływanie korekcyjne, Kraków. Nowotny-Czupryna O. (2001), O możliwości zastosowania terapii w wodzie u pacjentów z niektórymi dysfunkcjami narządu ruchu, „Fizjoterapia Polska” t. 1, nr 1. Oprychał Cz. (1993), Tak zwane pływanie korekcyjne. Dysfunkcje kręgosłupa. Diagnostyka i terapia, Sympozjum Międzynarodowe, cz. 2, Katowice. Owczarek S. (1998), Atlas ćwiczeń korekcyjnych, Warszawa. Owczarek S. (1999), Korekcja wad postawy – pływanie i ćwiczenia w wodzie, Warszawa. Rożański P. (1998), Pływanie korekcyjne z przedszkolakami, „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne”, nr 4. Różański P. (2000), Kształtowanie koordynacji ruchowej i równowagi dzieci z wadami postawy w środowisku wodnym, „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne”, nr 5. Waade B., Przybylski S. (2000), Wpływ ćwiczeń w wodzie na kształtowanie postawy dziecka, „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne”, nr 5 Żak M., Zeyland-Malawka E. (1998), Reedukacja posturalna w wodzie w zachowawczym leczeniu skolioz idiopatycznych, „Rehabilitacja Medyczna” t. 2, nr 4.