EUGENIUSZ KWIATKOWSKI

polski
panteon
Ustrój gospodarczy Polski opiera się na podstawach kapitalistycznej i prywatnej gospodarki. Celem tej gospodarki jest
osiągnięcie rentowności. Na opłacalności pracy ludzkiej, pracy
mózgu i pracy rąk gruntuje się pomyślność Państwa, a Rząd
jego winien swym obywatelom do spełnienia tego postulatu
dopomagać.
(Eugeniusz Kwiatkowski)
Eugeniusz
Kwiatkowski
ce po œlubie, wyjecha³ do Lublina,
gdzie zosta³ wicedyrektorem gazowni in¿. Bañkowskiego.
W czasie I wojny œwiatowej.
Kwiatkowski walczy³ w Legionie
EUGENIUSZ KWIATKOWSKI
OJCIEC NOWOCZESNEGO PRZEMYSŁU POLSKIEGO
TEKST
ŁATWY
Z
!! !
¿yciorysu Eugeniusza Kwiatkowskiego da³oby siê wykroiæ
kilka pomniejszych, a i tak
znacznie obszerniejszych od biografii przeciêtnego polityka. W swym
¿yciu by³ on dzia³aczem niepodleg³oœciowym, chemikiem, za³o¿ycielem polskiego przemys³u i gospodarki morskiej, politykiem i wyk³a-
dowc¹ - a wszystkim tym zajêciom
poœwiêca³ siê z pasj¹ i zaanga¿owaniem. Wielka szkoda, i¿ obecnie
w Polsce nie ma ludzi takiego formatu, tak fachowych i oddanych
sprawie kraju.
Urodzi³ siê 30 grudnia 1888 r.
w Krakowie. Jego ojciec by³ in¿ynierem kolejowym, matka zaœ pochodzi³a ze znanej krakowskiej roM ŁODY TECHNIK
38
dziny mieszczañskiej. Dzieciñstwo
spêdzone pod Zbara¿em sprzyja³o
patriotycznemu, „sienkiewiczowskiemu” wychowaniu dzieci. Edukacjê rozpocz¹³ w CK Gimnazjum
Franciszka Józefa we Lwowie, a nastêpnie zosta³ uczniem Gimnazjum
OO. Jezuitów pod Chyrowem. Eksponowano tam naukê historii i geografii Polski oraz uczono szacunku
dla tradycji narodowych.
Wychowany w tradycji patriotycznej, w okresie nauki we
Lwowie zwi¹za³ siê z m³odzie¿owymi organizacjami niepodleg³oœciowymi „Zet” i „Zarzewie”. W 1907 r.
zda³ maturê z odznaczeniem i rozpocz¹³ studia na Wydziale Chemii
Technicznej Politechniki Lwowskiej.
Po zdaniu tzw. pañstwowych egzaminów na Wydziale Chemii wyjecha³ na dalsze studia do Monachium, które ukoñczy³ w 1912 r.,
otrzymuj¹c dyplom in¿yniera Königliche Bayerische Technische Hochschule.
W 1913 r. odby³ praktyki w
laboratorium chemicznym Gazowni
Miejskiej we Lwowie i w Gazowni
Miejskiej w £odzi, po czym, wkrót-
Anna Kwiecińska-Utkin
Wschodnim i w Legionach Polskich,
a w okresie wojny polsko-bolszewickiej pracowa³ w G³ównym Urzêdzie Zaopatrzenia Armii przy MSW.
W 1921 r. wyst¹pi³ z wojska w stopniu porucznika, aby staæ siê jednym
z pionierów odbudowy i rozbudowy
przemys³u chemicznego w Polsce.
Podj¹³ pracê naukow¹ na Politechnice Warszawskiej i uzyska³ docenturê. W tym czasie wielk¹ pasj¹
Kwiatkowskiego by³o stworzenie
polskiego przemys³u przetwórstwa
wêgla, gdy¿ wychodzi³ z za³o¿enia,
i¿ z powodu braku ropy, Polska powinna byæ niezale¿na od nieprzychylnych s¹siadów i móc zast¹piæ
ropê naftow¹ produktami wêglopochodnymi.
W 1923 r. jego kolega z Polskiego Towarzystwa Chemicznego,
prof. Ignacy Moœcicki, wezwa³ go
do wspó³kierowania przejêt¹ od
Niemców fabryk¹ chemiczn¹ w
Chorzowie. Po przewrocie majowym, 1 czerwca 1926 r. Ignacy Moœcicki wybrany zosta³ przezydentem Rzeczpospolitej, a 9 czerwca
prezydent, na wniosek prof. Kazimierza Bartla, prezesa Rady Ministrów i ministra kolei, postanowi³
mianowaæ in¿. Eugeniusza Kwiatkowskiego ministrem przemys³u
i handlu.
Maj¹c na uwadze minion¹
wielk¹ inflacjê, Kwiatkowski w latach 1926-1930 d¹¿y³ do utrzymania
pe³nowartoœciowej waluty, nie dziêki operacjom bankierskim, lecz ak-
1/2005
Przeszedł do historii
jako twórca Gdyni
tywnoœci produkcyjnej oraz aktywizacji eksportu. Pomimo burzliwych
zmian na ówczesnej polskiej scenie
politycznej, dla umiarkowanej opinii
publicznej pozosta³ cz³owiekiem
niezale¿nym, krytycznym i nieponosz¹cym odpowiedzialnoœci za radykalne zaostrzenie kursu.
Jednak dzia³alnoœæ polityczna by³a dla Kwiatkowskiego tylko
œrodkiem, umo¿liwiaj¹cym rozbudowê przemys³u. W 1926 r. zintensyfikowano budowê portu i miasta
Gdyni - m. in. portu rybackiego,
gmachu Urzêdu Marynarki Handlowej i sieci elektryfikacyjnej w porcie. Rozwija³a siê te¿ Szko³a Mor-
czasie podjêto budowê fabryki kauczuku syntetycznego w Dêbicy, fabryki celulozy w Niedomicach oraz
huty ¿elaza w przysz³ej Stalowej
Woli. W 1937 r. COP poch³ania³ 25%
sum preliminowanych na inwesty-
GDYNIA
Odrodzona w 1918 r. Polska miała dostęp do morza, ale bez Gdańska pozbawiona była portu. Trzeba było przywódcy obdarzonego śmiałością wizji, żelazną
wolą, wiedzą i mądrością żeby w kilka lat zbudować od zera miasto i port morski. Takim człowiekiem był Eugeniusz Kwiatkowski. Dzięki niemu powstało duże
miasto i wspaniały port. Jemu zawdzięczamy Gdynię.
cje i roboty w ca³ej Polsce. Jedn¹
z jego kluczowych inwestycji wodnych, rozpoczêt¹ ju¿ w lecie 1935 r.,
by³ zbiornik w Ro¿nowie.
Zak³ady przemys³owe COP-u
mia³y s³u¿yæ zapewnieniu Polsce
niezale¿noœci i niepodleg³oœci dziêki produkcji krajowego sprzêtu wojskowego i zmniejszeniu zale¿noœci
od niepewnych sojuszy. Niestety,
do pe³nego rozwiniêcia potencja³u
COP – Centralny Okręg Przemysłowy
Licząc się z możliwością wojny z naszymi wielkimi sąsiadami, w 1936 r. podjęto
wielką inwestycję - budowę zagłębia przemysłowego w widłach Wisły i Sanu,
czyli w centrum kraju (tak, tak, było to wówczas miejsce równo odległe od granic zachodnich i wschodnich Polski).
wytwórczego COP nie dosz³o i 1 wrzeœnia 1939 r. o godz. 6.30 Kwiatkowski otrzyma³ telefon od premiera
Sk³adkowskiego: „Niemcy zaczêli,
zaraz my zaczniemy”. Wyjecha³ ze
stolicy w kierunku £ucka jako jeden
z ostatnich cz³onków rz¹du. Do koñca wojny by³ internowany w Rumunii, lecz nawet wtedy poœwiêca³ siê
badaniom nad problemami historii
gospodarczej œwiata.
W lipcu 1945 r. prezydent Boles³aw Bierut wys³a³ do Rumunii
mjr. Jerzego Borejszê, by zaproponowa³ Kwiatkowskiemu powrót do
¿ycia politycznego i objêcie funkcji
delegata Rz¹du do Spraw Wybrze¿a. Do zadañ Delegatury, której kierownictwo Kwiatkowski przyj¹³, nale¿a³y: odbudowa i wykorzystanie
Z inicjatywy prof. Kasprowicza, 19 lipca 1974 r. Senat Uniwersytetu Gdañskiego „w uznaniu nieprzemijaj¹cych zas³ug dla rozwoju
polskiej gospodarki morskiej, floty
handlowej oraz portu i miasta Gdyni, budowniczemu Centralnego
Okrêgu Przemys³owego, wybitnemu przedstawicielowi polskiej myœli gospodarczej” Eugeniuszowi
Kwiatkowskiemu nada³ tytu³ doktora honoris causa nauk ekonomicznych. Zmar³ 22 sierpnia 1974 r. !
Źródła (m. in.):
Marian Marek Drozdowski, „Eugeniusz Kwiatkowski.
Człowiek i dzieło.”, Kraków, 1989.
Jan Nowak-Jeziorański: Człowiek ze złota. Wspomnienie o Eugeniuszu Kwiatkowskim. „Tygodnik
Powszechny” 1996 nr 38.
M ŁODY TECHNIK
ska. W listopadzie 1926 r. rozpoczê³o dzia³alnoœæ powo³ane przez
Kwiatkowskiego Przedsiêbiorstwo
Pañstwowe „¯egluga Polska”.
Jako minister Kwiatkowski
czyni³ wszystko, by przyspieszyæ
budowê Gdyni. Do koñca 1929 r.
w porcie wybudowano falochrony,
czêœæ basenów i wiele instalacji towarzysz¹cych.
Eugeniusz Kwiatkowski
sprawowa³ tak¿e pieczê nad budow¹ najnowoczeœniejszej w owym
czasie Pañstwowej Fabryki Zwi¹zków Azotowych w Moœcicach pod
Tarnowem, której w 1931 r. zosta³
naczelnym dyrektorem. Rok póŸniej
z jego inicjatywy utworzono Zjednoczone Fabryki Pañstwowe Zwi¹zków Azotowych, w sk³ad których
wesz³y fabryki: moœcicka, chorzowska i Spó³ka Akcyjna „Azot” w Borach ko³o Jaworzna.
W 1929 r. w Poznaniu, dla
uczczenia 10. rocznicy odzyskania
niepodleg³oœci zorganizowana zosta³a Powszechna Wystawa Krajowa (PKW), której g³ównym twórc¹
by³ Eugeniusz Kwiatkowski.
Od 13 paŸdziernika 1935 do
1939 pe³ni³ funkcje ministra skarbu
i wicepremiera do spraw gospodarczych, kieruj¹c ca³okszta³tem ¿ycia
gospodarczego Rzeczypospolitej
Polskiej.
Rozwój COP-u w 1937 roku
nale¿a³ do najwa¿niejszych przedsiêwziêæ gospodarczych. W tym
portów handlowych i miast portowych, odbudowa i uruchomienie
przemys³u nadmorskiego, dysponowanie bud¿etem przydzielonym na
cele inwestycyjne i odbudowê oraz
doraŸna kontrola prac i zwi¹zanych
z tym wydatków.
Wielki program morski
Kwiatkowskiego z 1945 r. wybiega³
daleko w przysz³oœæ. Szybko siê
jednak okaza³o, ¿e jego plany gospodarcze nie zgadza³y siê z lini¹
polityczn¹ nowego rz¹du. Kategoryczna odmowa Kwiatkowskiego
wst¹pienia do PPR-u sta³a siê bezpoœredni¹ przyczyn¹ usuniêcia go
z Delegatury i uniemo¿liwienia jakichkolwiek dzia³añ, w tym równie¿
naukowych (by³ autorem wielu rozpraw naukowych) i dydaktycznych
(wyk³ada³ historiê gospodarcz¹ na
Uniwersytecie Jagielloñskim).
W styczniu 1949 r. uda³ siê do rodzinnego Krakowa, w którym
mieszka³ ju¿ do koñca ¿ycia.
39
1/2005