Industriada 2016

Strona 1 / 2
OBIEKT
SZTOLNIA KRÓLOWA LUIZA
ul. Wolności 410
41-800 Zabrze
sztolnialuiza.pl
[email protected]
TEL: +48 32 630 30 91
FAX: +48 32 271 40 77
OPIS
Łaźnia Łańcuszkowa Kopalni „Królowa Luiza” została wybudowana w 1890 roku i była
pierwszym tego typu obiektem na Górnym Śląsku. Budynek służył górnikom jako zaplecze
socjalne w postaci łaźni i szatni z charakterystycznymi hakami na łańcuchach, na których
zostawiano odzież oraz rzeczy osobiste. We wnętrzu częściowo zachowała się oryginalna
ceramika, system natrysków, a także fragment szatni z hakami i łańcuszkami oraz nitowany
zbiornik wyrównawczy na wodę, zapewniający odpowiednie ciśnienie w prysznicach.
Parowa maszyna wyciągowa znajdująca się na terenie kopalni „Królowa Luiza” jest jednym ze
szczytowych osiągnięć technologicznych swojej epoki. Jest to urządzenie w układzie
bliźniaczym o mocy 2000 KM, wyprodukowane w 1915 r. w Eisenhütte Prinz Rudolfh w
niemieckim Dülmen. Maszyna jeszcze do 1990 r. obsługiwała szyb „Carnall” o głębokości 503
m. Udało się ją zachować do dziś w stanie czynnym.
„Niezwykła historia. Kopalnia Królowa Luiza w latach 1791-1998" to wystawa, która za
pomocą wielu eksponatów i przy wsparciu najnowszych technologii multimedialnych i
ekspozycyjnych ukazuje bujne i czasem skomplikowane dzieje kopalni. Ponad 200 lat z jej
historii zostało ukazane za pomocą pięciu stanowisk, które poświęcone są głównym etapom
w dziejach zakładu, od powstania i budowy pierwszych szybów aż do likwidacji. Jednym z
głównych eksponatów wystawy jest zabytkowa sprężarka - ponad 60-tonowy kolos
wybudowany przez firmę Belliss-Morcom w brytyjskim Birmingham.
Wystawa „Kopalnia Edisona” przypomina o początkach elektryfikacji w górnictwie i pokazuje,
jak zmieniała się ilość, forma, specyfika, moc, a także poziom konstrukcji, zaawansowanie
technologiczne i kształt górniczych urządzeń elektrycznych, zarówno dołowych, jak i
stosowanych na powierzchni. Wystawa prezentuje wiele urządzeń elektrycznych i
towarzyszących im urządzeń pomiarowych, z których większość pochodzi jeszcze z
pierwszych dwóch dekad XX stulecia. Polerowane mosiężne oprawy, delikatne wskazówki,
misternie zdobione znaki firmowe, ręcznie wykonywane tzw. „szparunki", napisy, cyferblaty
czy też potężne serwomechanizmy służące do zdalnego włączania poszczególnych obwodów
robią szczególne wrażenie. Najokazalszym eksponatem wystawy jest odrestaurowana
zabytkowa rozdzielnia średniego napięcia 6 kV. Przy ładnej pogodzie możliwe jest także
wejście na 31-metrową wieżę wyciągową szybu "Carnall", z której rozpościera się piękna
panorama Górnego Śląska. Z tej wysokości można policzyć wieże szybowe okolicznych kopalń
Strona 2 / 2
- mimo upływu czasu na Śląsku ciągle funkcjonują czynne zakłady górnicze. Zwiedzając
nadszybie można prześledzić drogę węgla wydobywanego na powierzchnię za pomocą szoli i
wózków na urobek.
Kronika Szlakowa
Założona w 1791 roku kopalnia „Królowa Luiza” to jedna z najstarszych i największych
górnośląskich kopalni węgla kamiennego. Była jedną z dwóch pierwszych na Śląsku kopalni
państwowych, a jej początki sięgają ostatniej dekady XVIII wieku, kiedy działający na
polecenie Fryderyka von Redena radca górniczy Salomon Isaac z Brabantu odkrył nieopodal
wsi Pawłów i Zaborze wychodnie pokładów węgla. Dały one początek fiskalnej kopalni, która
od 1811 roku zyskała nazwę „Królowa Luiza" na cześć zmarłej wcześniej małżonki pruskiego
monarchy.
Zabrzańska kopalnia od samego początku była niezwykła. Jako kopalnia państwowa mogła
bowiem liczyć na wiele przywilejów, takich jak bardzo duże pole górnicze, specjalne
zwolnienia z opłat czy dostęp do najlepszych fachowców i najnowszych urządzeń. To właśnie
w „Królowej Luizie" zamontowano bowiem w 1795 roku jedną z pierwszych w górnictwie
węglowym maszyn parowych. Również tutaj po raz pierwszy wprowadzono wodny transport
urobku korzystając ze spławnej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej. Jej niemal
nieprzerwany rozwój trwał przez cały XIX wiek, a kopalnia stała się jedną z największych i
najnowocześniejszych kopalń w Europie, dając tym samym impuls do rozwoju całego Zabrza.
Można o niej mówić także jak o „matce innych kopalń", ponieważ sąsiednie zakłady –
Bielszowice i Makoszowy – powstały pierwotnie jako szyby wydobywcze kopalni „Królowa
Luiza".
Pomimo podziału pod koniec lat 20. XX wieku na dwie oddzielne kopalnie -„Królowa Luiza
Zachód" i „Królowa Luiza Wschód" – jej rozwój trwał nadal, aż do lat 50.XX kiedy na Polu
Zachód zaczęły wyczerpywać się pokłady węgla. Kryzys lata 80. i następnie restrukturyzacja
sprawiły, że również drugie pole wydobywcze – Pole Poremba – zostało zlikwidowane.
Ostatnia tona węgla wyjechała tu pod koniec marca 1998 roku, zamykając ponad
dwuwiekową historię tego zakładu.
PROGRAM
11.06.2016
08:00 - 19:00
08:00 - 19:00
08:00 - 19:00
08:00 - 19:00
Śląsk: maszyna - pokaz pracy 100-letniej maszyny parowej
Śląsk: maszyna - wejście na szczyt wieży szybowej szybu Carnall
Śląsk: maszyna - wystawa Kopalnia Edisona
Śląsk: maszyna - wystawa Niezwykła historia