Związek Producentów Audio Video

 Związek Producentów Audio Video Warszawa, 26 maja 2015 roku
Pani Małgorzata Omilanowska
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
ul. Krakowskie Przedmieście 15/17
00-071 Warszawa
Stanowisko Związku Producentów Audio Video dot. Strategii Komisji Europejskiej w sprawie
Jednolitego Rynku Cyfrowego
Szanowna Pani Minister,
W odpowiedzi na ogłoszone 14 maja br. konsultacje publiczne w sprawie Komunikatu Komisji
Europejskiej dot. Strategii Jednolitego Rynku Cyfrowego dla Europy, w imieniu Związku Producentów
Audio Video przekazuję stanowisko polskiego przemysłu fonograficznego w tym zakresie.
Opublikowany przez Komisję 6 maja br. Komunikat wyznacza plan działań, zmierzających do
ujednolicenia rynku cyfrowego w obrębie Unii Europejskiej. Przemysł fonograficzny z zadowoleniem
przyjmuje wiele zawartych w nim propozycji, np. tych dotyczących poprawy transgranicznego
egzekwowania praw własności intelektualnej, czy zwiększenia roli pośredników internetowych w
ograniczaniu naruszeń tych praw. Część postulatów budzi jednak nasze zaniepokojenie i wymaga,
naszym zdaniem, dalszej dyskusji i rewizji.
1. Uwagi ogólne
Doświadczenia przemysłu fonograficznego pokazują, że stworzenie dobrze prosperującego i
innowacyjnego rynku cyfrowego w Europie jest możliwe w oparciu o obowiązujący system
prawnoautorski. Dziś konsumenci europejscy mogą korzystać z ponad 200 legalnych serwisów
muzycznych, oferujących ponad 43 miliony utworów w wielu formatach i na wielu poziomach cenowych,
działających ponad granicami i bez ograniczeń w zakresie treści. Nie wolno zapominać, że u podstaw
cyfrowego rynku treści znajdują się twórcy, i dalej – wykonawcy i producenci; wszelkie reformy w
obszarze praw autorskich muszą zatem być wyważone w taki sposób, aby uwzględniać ich prawo
własności do utworów, które stworzyli. Pozbawienie środowisk twórczych warunków do swobodnego
realizowania swoich projektów doprowadzi w rezultacie do zahamowania rozwoju rynku dóbr kultury,
zarówno w środowisku cyfrowym, jak i tradycyjnym. Należy o tym pamiętać, planując zmianę
obowiązujących w Europie systemów prawnoautorskich.
ul. Kruczkowskiego 12/2 tel.: +48 22 622 92 19 e-­‐mail: [email protected] 00-­‐380 Warszawa fax: +48 22 625 16 61 www.zpav.pl Podczas analizy systemu praw autorskich należy, naszym zdaniem, przyjrzeć się możliwości jego
usprawnienia w tych obszarach, które wspierają rozwój sektorów kreatywnych, w szczególności:
•
•
•
•
Unia Europejska powinna promować dostępność serwisów muzycznych ponad granicami,
jednocześnie zapewniając rynkom elastyczność, umożliwiającą dostosowanie usług do określonych
wymogów konsumentów;
o ile harmonizacja pewnych wyjątków może być uzasadniona, o tyle zawsze należy zwrócić uwagę
na aspekt transgraniczności. W niektórych bowiem przypadkach decyzja o stosowaniu danego
wyjątku mogłaby być pozostawiona krajowym legislatorom, którzy mogą uwzględnić szczególne
uwarunkowania kulturowe i społeczne na danym rynku. Dodatkowo należy zawsze mieć na
uwadze fakt, iż w dyskusji nad ujednoliceniem wyjątków należy brać pod uwagę interesy
wszystkich zainteresowanych stron;
niezwykle ważnym wydaje się głos Komisji w sprawie zwiększenia roli pośredników
internetowych w działaniach na rzecz walki z naruszeniami praw własności intelektualnej;
z uwagi na transgraniczny charakter naruszeń praw autorskich i pokrewnych w internecie, należy
usprawnić możliwość skuteczniejszego egzekwowania praw własności intelektualnej ponad
granicami państw członkowskich UE. Przemysł fonograficzny z zadowoleniem przyjmuje fakt, że
Komisja uznaje konieczność wspierania sektorów kreatywnych w dochodzeniu ochrony swoich
praw, m.in. poprzez zapewnienie skuteczniejszej ich ochrony w postępowaniu cywilnym.
2. Regulacje transgraniczne handlu elektronicznego
Dostosowując swoje modele biznesowe do środowiska cyfrowego, przemysł fonograficzny wykazał, że
zasada terytorializmu praw autorskich nie stanowi przeszkody w zbudowaniu prężnie rozwijającego się
rynku cyfrowego. Szeroka transgraniczna dostępność licencjonowanych treści muzycznych w UE jest
dziś faktem. Wytwórnie fonograficzne udzielają licencji transgranicznych setkom cyfrowych serwisów
muzycznych w Europie i na świecie. Promują przy tym powstawanie serwisów w jak największej liczbie
krajów.
3. Reforma ram prawnych w obrębie europejskich systemów praw autorskich
ZPAV stoi na stanowisku, że jakakolwiek reforma praw autorskich musi uwzględniać podstawowe prawo
twórcy do dysponowania własnością, jaką jest stworzony przez niego utwór. Rynek dóbr kultury może się
odpowiednio rozwijać i korzystać z nowych rozwiązań, jakie niesie ze sobą środowisko cyfrowe, tylko
wówczas, gdy będzie osadzony w ramach prawnych, gwarantujących bezpieczeństwo związane z
upowszechnianiem kultury, wynagradzaniem twórców, inwestowaniem w nowe projekty. Dlatego
dyskusja nad ewentualnym rozszerzeniem i harmonizacją wyjątków w zakresie ochrony prawnoautorskiej
musi prowadzić do znalezienia rozwiązania, które będzie wypadkową kilku elementów: możliwości
technicznych oferowanych przez nowe technologie, potrzeb zgłaszanych przez konsumentów, a także
praw i interesów twórców oraz podmiotów finansujących twórczość.
ul. Kruczkowskiego 12/2 tel.: +48 22 622 92 19 e-­‐mail: [email protected] 00-­‐380 Warszawa fax: +48 22 625 16 61 www.zpav.pl Zdaniem ZPAV istniejąca obecnie w prawie unijnym lista wyjątków i ograniczeń (dozwolonych form
dozwolonego użytku) jest wystarczająca i nie wymaga dalszego rozszerzania. Przewidziana na mocy
dyrektywy 2001/29/WE o prawie autorskim w społeczeństwie informacyjnym (zwanej dalej jako
„dyrektywa o prawie autorskim”) opcjonalność w zakresie stosowania wyjątków jest, według nas,
dostatecznym mechanizmem zapewniającym elastyczność w tym obszarze. Jakakolwiek dyskusja na
temat ujednolicenia, czy rozszerzenia wyjątków musi być oparta o rzetelną analizę prawną i wykazane
podstawy ekonomiczne. Nie może także pozbawiać uprawnionych podmiotów ich wyłącznego prawa do
eksploatacji swoich dzieł.
Z zadowoleniem przyjmujemy zawarte w Strategii propozycje bardziej precyzyjnego określenia roli
platform internetowych w kontekście zamieszczania na tych platformach treści chronionych prawem
autorskim. Szereg serwisów internetowych, w szczególności tych, działających w oparciu o treści
zamieszczane przez użytkowników, zbudowało swój sukces ekonomiczny na bazie chronionych prawem
utworów, posługując się wyjątkiem od odpowiedzialności, który przyznany został serwisom
hostingowym w dyrektywie 2000/31/WE o handlu elektronicznym, tzw. przywilejem „bezpiecznych
przystani”. Platformy te wykorzystują wspomniany wyjątek do dyktowania twardych, wątpliwych
etycznie warunków w negocjacjach z właścicielami praw. To nadużycie musi być rozumiane jako
działanie na szkodę uprawnionych podmiotów, promuje tego typu platformy kosztem innych
dystrybutorów muzyki, jak ,Spotify, czy Deezer, i jest poważną przeszkodą dla rozwoju nowych
cyfrowych serwisów muzycznych. Dodatkowo prowadzi do dysproporcji pomiędzy zwiększającą się
konsumpcją muzyki w internecie wobec zmniejszających się lub pozostających na stałych poziomie
przychodów uprawnionych podmiotów, finansujących jej powstawanie. Należy jak najszybciej podjąć
kroki w celu sprecyzowania przepisów, jakim podlegać powinny tego typu serwisy. Dostrzeżenie tego
problemu przez Komisję w swojej Strategii budowy jednolitego rynku cyfrowego wydaje się być
pierwszym krokiem. Bez doprecyzowania zasad stosowania tego wyjątku, będzie on coraz częściej
wykorzystywany do uzasadniania nieautoryzowanego korzystania z utworów w środowisku cyfrowym,
tak jak ma to miejsce dziś.
4. Rola platform i pośredników internetowych w zwalczaniu naruszeń praw autorskich
Jedną z ważniejszych kwestii, jaką podejmuje Komisja w swojej Strategii, jest konieczność zwiększenia
roli pośredników internetowych w walce z naruszeniami praw własności intelektualnej. Dziś podstawową
barierą dla dynamicznego rozwoju autoryzowanego rynku cyfrowego w zakresie treści chronionych
prawem autorskim jest działalność portali zamieszczających nielegalnie utwory lub oferujących
nielegalny do nich dostęp. Tymczasem w obecnie istniejącym systemie prawnym pośrednicy internetowi
nie tylko nie ponoszą odpowiedzialności za treści zamieszczane przez osoby trzecie za pomocą
oferowanych przez nich usług, ale często także na tym zarabiają. Z zadowoleniem przyjmujemy
inicjatywę Komisji w kierunku zmiany tego zjawiska, przy czym należy zaznaczyć, że w walce z
nieautoryzowanym obrotem w internecie treściami chronionymi prawem autorskim stosowanie procedur
notice-and-takedown okazuje się niewystarczające: w miejsce usuniętych przez pośredników
internetowych, na wniosek właścicieli praw, linków do nieautoryzowanych treści natychmiast pojawiają
się nowe. Prowadzenie stałego monitoringu takich serwisów i natychmiastowe reagowanie na naruszenia
jest dla uprawnionych podmiotów rozbudowaną logistycznie i kosztowną operacją, nie zawsze odnoszącą
pożądane skutki.
ul. Kruczkowskiego 12/2 tel.: +48 22 622 92 19 e-­‐mail: [email protected] 00-­‐380 Warszawa fax: +48 22 625 16 61 www.zpav.pl Dlatego pośrednicy internetowi (dostawcy usług dostępu do Internetu, wyszukiwarki, hosting providerzy)
powinni być zobowiązani do podejmowania jasno określonych i konkretnych działań na rzecz usuwania
naruszeń praw własności intelektualnej w środowisku cyfrowym. Dotyczy to także podmiotów,
oferujących dostęp do internetu, które mają możliwość zablokowania adresu IP w przypadku naruszenia.
Komisja Europejska powinna zadbać o to, aby art. 8 ust. 3 dyrektywy o prawie autorskim został
prawidłowo implementowany we wszystkich krajach UE, w tym w Polsce. Na mocy tego zapisu państwa
członkowskie mają obowiązek zagwarantowania podmiotom praw autorskich możliwości wnioskowania
o wydanie nakazu przeciwko pośrednikom internetowym, których usługi są wykorzystywane przez osoby
trzecie do dokonywania naruszeń praw autorskich lub pokrewnych. Właściwa implementacja art. 8 ust. 3
dyrektywy o prawie autorskim we wszystkich krajach UE oraz współpraca w walce w piractwem
internetowym ze strony pośredników internetowych to podstawowe warunki konieczne dla sukcesu całej
Strategii. Z naszego doświadczenia wynika, że walka z piractwem jest najbardziej skuteczna przy
połączeniu szeregu rozwiązań, takich jak usuwanie nieautoryzowanych linków, nieumieszczanie reklam
na stronach zawierających nielegalne treści, współpraca ze strony pośredników płatności, ograniczenie
możliwości korzystania z „bezpiecznych przystani”, poprawna implementacja art. 8 ust. 3 z dyrektywy o
prawie autorskim.
Łączę wyrazy szacunku,
Marek Staszewski
Pełnomocnik ZPAV
ul. Kruczkowskiego 12/2 tel.: +48 22 622 92 19 e-­‐mail: [email protected] 00-­‐380 Warszawa fax: +48 22 625 16 61 www.zpav.pl