Młodzież i przemoc

Urszula Rajkowska [email protected]
nauczyciel informatyki
Publiczne Gimnazjum nr 5
w Radomiu
Referat na temat
Młodzież i przemoc
Coraz częściej możemy dostrzec niezadowalający stan wiedzy pedagogów szkolnych i
nauczycieli w zakresie współczesnych zagrożeń. Prowadzi to w konsekwencji do
niedostrzegania początkowych objawów nieprzystosowania społecznego, a także
bagatelizowania ich.
Sadzę, iż nauczyciel często nie reaguje na objawy przemocy w czasie przerw, nie
dyżuruje na holu szkolnym, nie zagląda do toalet, nie obserwują dzieci wychodzących ze
szkoły, gdzie słabsze dzieci doświadczają różnorodnych form przemocy.
Przemoc wiąże się z agresją.
Agresja to działanie którego celem jest dokuczenie, zranienie, wyśmiewanie, grożenie jakiejś
osobie uszkodzenie lub zniszczenie jakiegoś przedmiotu. Agresja może być słowna lub
fizyczna.
Agresja słowna przejawia się w postaci odrzucenia tzw. izolacja bądź wykluczenie z grupy.
Agresja fizyczna wyrażana jest w postaci otwartej napaści na drugą osobę lub zniszczenie
czyjejś własności. Występuje w dwóch postaciach: instrumentalnej i emocjonalnej.
Instrumentalna jest gdy agresor chce zdobyć cos lub osiągnąć jakiś cel np.:. odebranie
pieniędzy przez starszego ucznia młodszemu.
Emocjonalna jest wtedy gdy przeżywamy lęk lub złość np.: wściekły atak na kogoś za inne
poglądy.
Jak dzieci uczą się przemocy? Należy postawić sobie to pytanie.
Do ważnych czynników należą:
a)
b)
c)
Relacje rodzice – dzieci./dzieci które są bezpieczne w relacjach z rodzicami
są mniej agresywne, do agresji dochodzi wtedy gdy boją się, są osamotnione
maja potrzebą zwrócenia na siebie uwagi/
Drugim czynnikiem jest brak pomocy ze strony rodziców i dorosłych w
akceptowaniu swoich zachowań. Jeśli dzieci nauczą się stosowania
zachowań agresywnych i przemocy jako metody na rozwiązanie problemów
i pobłażania ze strony dorosłych to poziom agresji będzie wzrastał.
Trzecim czynnikiem wpływającym na poziom agresywności dzieci jest
naśladowanie dorosłych mamy tu tezę że „ przemoc rodzi
przemoc”(Olweus1993)
Ważne jest zatem, aby rodzice i nauczyciele byli konsekwentni w swoim działaniu w radzeniu
sobie z przemocą.
Radzenie sobie z przemocą w szkole powinny koncentrować się przede wszystkim na
następujących sprawach:
1.
2.
3.
4.
identyfikacji zjawiska, /identyfikacja/
diagnozy stanu i potrzeb, /diagnoza/
pokierowania, rozwiązania sytuacji, /rozwiązania problemu/
kontroli./ciągłej kontroli/
1. Pierwszy etap procesu interwencji nauczyciela stanowi identyfikacja uczniów,
którzy są podatni na zagrożenie przemocą, oraz identyfikacja osób/uczniów/, którzy
stosują przemoc w szkole. Wszyscy pracownicy w szkole powinni być przygotowani do
rozpoznawania uczniów z czynnikami ryzyka - potencjalnych ofiar i potencjalnych
sprawców. Wychowawcy, nauczyciele, uczniowie odgrywają podstawową rolę w procesie
identyfikacji przemocy, lecz dalszą interwencję powinny prowadzić osoby odpowiednio
wykwalifikowane i uprawnione do takich zadań jak: pedagodzy, psychologowie itp.
2.Diagnoza ma za zadanie określenie, jakie działania należy przeprowadzić, aby
zminimalizować zjawisko przemocy w szkole. Taką diagnozę powinien sporządzić zespół
ekspertów nauczycieli. Zespół byłby odpowiedzialny za zebranie informacji, stworzenie
wstępnego planu działania, określenie specyficznych obowiązków poszczególnych
członków zespołu, szukanie osób, z którymi sprawca, a także ofiara są związani
emocjonalnie.
3.Pokierowanie i rozwiązanie sytuacji to uruchomienie programów naprawczych,
czyli najbardziej odpowiednich sposobów postępowania minimalizujących zjawisko
przemocy. Na pomoc tę składają się działania wspierające ofiarę przemocy, skierowanie
sprawcy do zespołu ekspertów, konsultacje ze specjalistami spoza szkoły, działania
wspierające rodzinę ofiary przemocy i sprawcy, ustalenie planu kontaktów z rodzinami
oraz ze służbami pozaszkolnymi, spotkania informacyjne z uczniami i nauczycielami.
4. Kolejny krok radzenia sobie z przemocą to wsparcie i kontrola. Celowe mogą być
takie działania, jak: grupy wsparcia, indywidualne poradnictwo, terapia grupowa, program
doradczy, program pomocy koleżeńskiej, wspólny program wsparcia w szkole i poza nią.
Doświadczenia krajów zachodnich wskazują, iż model zapobiegania przemocy wśród
młodzieży powinien opierać się na następujących założeniach:
•
•
•
Młodzi ludzie rozwijają się w czterech środowiskach - rodzinie, szkole, grupie
rówieśniczej i lokalnej społeczności.
Pozytywny rozwój następuje wtedy, gdy młodzi ludzie wytwarzają pozytywne więzi z
każdym z tych środowisk. Dzieje się tak, gdy młody człowiek nabiera poczucia
kompetencji, siły, sukcesu i zaangażowania, funkcjonując w każdym z tych
środowisk.
Programy wspomagające pozytywny rozwój muszą spełniać trzy podstawowe
warunki:
1. dawać możliwość rzeczywistego zaangażowania się i przywiązania do
określonego środowiska
2. umożliwiać młodym ludziom zdobycie umiejętności (szkolnych, społecznych,
osobistych) potrzebnych do tego zaangażowania
3. utrwalać i wzmacniać te umiejętności.
Należy wymienić kilka zasad zapobiegania przemocy:
1. Uświadomienie i edukacja w społeczności: dotyczy wszystkich osób głownie
nauczycieli, które mają kontakt z młodzieżą oraz samej młodzieży . Chodzi tu o
edukację oraz informowanie na temat przemocy i sygnałów rozpoznawania zjawiska a
także zachęcanie do pomocy i interwencji, gdy wystąpi taka sytuacja. Edukacja
(wykłady, warsztaty) powinna obejmować samą młodzież, rodziców, nauczycieli.
2. Prewencja podstawowa: zasada ta dotyczy młodych ludzi i ich rodzin. Chodzi tu o
rozwijanie umiejętności społecznych oraz tworzenie systemów wspierania, czego
rezultatem będzie pozytywny rozwój młodzieży.
3. Zagrożenie: zasada ta dotyczy tych młodych ludzi, warunki życiowe sprawiają, iż
istnieją u nich czynniki ryzyka stania się ofiarą lub sprawcą przemocy. Ąby
zminimalizować zagrożenie można tworzyć program wsparcia dla rodzin, grupy
wsparcia dla rodziców, szkolenie odpowiednich służb, szkolenie nauczycieli.
4. Wysokie ryzyko: zasada ta dotyczy młodzieży, która wysyła sygnały alarmowe,
popadła w konflikt z prawem ,dokonywała już aktów przemocy, oraz osób, które stały
się już ofiarami przemocy. W tym przypadku można tworzyć programy opieki nad
konkretnymi przypadkami, a także współpracować z policją, sądem i kuratorem.
5. Interwencja po fakcie: zasada ta dotyczy osób, które przeżyły przemoc wobec siebie
lub bliskiej osoby. Należy im pomóc rozmową oraz współpracować z psychologiem.
Wymienione wyżej zasady zapobiegania przemocy powinny być znane rodzinie, szkole,
grupom rówieśniczym, społeczności lokalnej. Warunkiem skuteczności takiego programu
jest wysoka motywacja tych grup w walce z przemocą.
Rodzice i nauczyciele powinni uodporniać dzieci na negatywne wpływy rówieśników
stosujących przemoc.
Literatura:
Encyklopedia popularna PWN, wyd, PWN, Warszawa 1982
Zanim w Szkole Będzie Żle. Promocja Zdrowia Fizycznego, Psychicznego i Społecznego w
Systemie Edukacji . Profilaktyka Zagrożeń. Poradnik dla nauczycieli. K.Ostrowska i
J.Taranowicz W-wa 1996
Skory Z., Psychologia wychowawcza dla nauczycieli, wyd. WSiP, Warszawa 1987
Fontana D., Psychologia dla nauczycieli, wyd. Zysk i S-ka
Wydawnictwo s.c., Poznań 1998