Aktywność społeczności wiejskich

Transkrypt

Aktywność społeczności wiejskich
Kaminski_Aktywnosc.qxd
2011-10-31
08:46
Page 1
Aktywność społeczności wiejskich
Lokalne inicjatywy organizacji pozarządowych
Kaminski_Aktywnosc.qxd
2011-10-31
08:46
Page 2
Ryszard Kamiński
Activity in Rural Communities
Local initiatives of non-governmental organisations
Institute of Rural and Agricultural Development
Polish Academy of Sciences
Warsaw 2008
Kaminski_Aktywnosc.qxd
2011-10-31
08:46
Page 3
Ryszard Kamiński
Aktywność społeczności wiejskich
Lokalne inicjatywy organizacji pozarządowych
Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa
Polskiej Akademii Nauk
Warszawa 2008
Kaminski_Aktywnosc.qxd
2011-10-31
08:46
Page 5
Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1. Lokalna aktywność społeczna mieszkańców wsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.1. Społeczeństwo obywatelskie a polska wieś . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.2. Dobre i złe doświadczenia współpracy gospodarczej rolników . . . . . . . . . . . . . . . . 24
1.3. Grupy producenckie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1.4. Tradycyjne organizacje wiejskie dzisiaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
1.4.1. Kółka rolnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
1.4.2. Koła gospodyń wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
1.4.3. Ochotnicze straże pożarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2. Organizacje pozarządowe na wsi w badaniach Stowarzyszenia Klon/Jawor . . . . . . . . . 41
2.1. Liczebność organizacji pozarządowych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.2. Wiek organizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
2.3. Zróżnicowanie terytorialne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
2.4. Pola działań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
2.5. Formy działania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
2.6. Ludzie w organizacjach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
2.7. Zatrudnienie w organizacjach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
2.8. Praca społeczna i wolontariat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
2.9. Finanse w organizacjach pozarządowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
3. Polski parlament wiejski: doroczne spotkania w Marózie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
3.1. Wiejska elita pozarządowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
3.1.1. Zróżnicowanie terytorialne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
3.1.2. Pola działań organizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
3.1.3. Sylwetka lidera wiejskiej organizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
4. Kapitał społeczny współczesnej wsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
4.1. Wieś tradycyjna: zamknięta, ale wewnętrznie silna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
4.2. Zmiany w społecznościach wiejskich jako źródło nowych form
kapitału społecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
4.3. Istota kapitału społecznego: zaufanie i sieci powiązań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
4.4. Gotowość do współdziałania i poczucie wpływu na rzeczywistość społeczną . . . . . 94
5
Kaminski_Aktywnosc.qxd
2011-10-31
08:46
Page 6
Spis treści
4.5. Wrażliwość oraz gotowość do pomocy innym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
4.6. Doświadczenie w pracy społecznej na rzecz swojej lokalnej społeczności . . . . . . . 97
4.7. Przynależność i działalność w organizacjach społecznych i samorządowych . . . . . 99
5. Nowe inicjatywy w społecznościach wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
5.1. Programy odnowy wsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
5.1.1. Przykład sołectwa Kwieciszewo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
5.2. Lokalne grupy działania w Programie LEADER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
5.3. Program Mała Szkoła Ośrodkiem Rozwoju Wsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
5.4. Przykłady stowarzyszeń wiejskich, aktywizujących lokalne społeczności . . . . . . . . 114
5.4.1. Anieliny i Łodzia – chcemy drogi… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
5.4.2. Stowarzyszenie Z Edukacją w Przyszłość z Korzecznika . . . . . . . . . . . . . . 116
5.4.3. Odnowa wsi w powiecie nakielskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
6. Krajowe i europejskie ruchy wiejskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Aneksy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Kwestionariusz ankiety dla uczestników V i VI Ogólnopolskich Spotkań
Organizacji Wiejskich w Marózie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Spis rysunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Spis tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Kaminski_Aktywnosc.qxd
2011-10-31
08:46
Page 7
CONTENTS
Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1. Local activity of rural people . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.1. Civil society and rural Poland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.2. Good and bad experience with economic cooperation among farmers . . . . . . . . . .24
1.3. Producer groups . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1.4. Traditional rural organisations today . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
1.4.1. Farmers’ associations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
1.4.2. Farmer’s wives’ associations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
1.4.3. Volunteer fire brigades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2. Non-governmental organisations in rural areas: Research findings
of the Klon/Jawor Association . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.1. Number of NGOs in Poland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.2. Age of NGOs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
2.3. Geographical differences . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
2.4. Areas of activity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
2.5. Forms of activity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
2.6. People in NGOs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
2.7. Employment in NGOs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
2.8. Community service and volunteer work . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
2.9. Finances in NGOs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
3. Polish rural parliament: Annual meetings in Maróz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1. Rural non-governmental elite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1.1. Geographical differences . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1.2. Areas of NGO activity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1.3. Profile of the leader of a rural organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Rural social capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
4.1. Traditional village – self-contained but internally strong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
4.2. Changes within rural communities as a source of new forms of social capital . . . . 85
4.3. Essence of social capital: trust and social networks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
4.4. Readiness to work together and a sense of influence on social reality . . . . . . . . . . 94
7
Kaminski_Aktywnosc.qxd
2011-10-31
08:46
Page 8
Contents
4.5. Sensitivity and readiness to help others . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
4.6. Experience in volunteer service for one’s local community . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
4.7. Membership and activity in social and self-government organisations . . . . . . . . . . 99
5. New initiatives in rural communities . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
5.1. Rural renewal programmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
5.1.1. Case study of Kwieciszewo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
5.2. Local Action Groups in the LEADER Programme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
5.3. Small school as a centre of rural development . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
5.4. Examples of rural associations stimulating local activity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
5.4.1. Anieliny and Łodzia: We want a road . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
5.4.2. With Education into the Future Association in Korzecznik . . . . . . . . . . . . 116
5.4.3. Rural Renewal in Nakło county . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
6. Polish and European rural movements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Conclusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Appendices . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Survey questionnaire for participants in the 5th and 6th All-Poland Meetings
of Rural Organisations in Maróz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
List of Figures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
List of Tables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
References . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

Podobne dokumenty