Raport z badań Instytutu Badań Rynku i Opinii Publicznej CEM

14/04/2015 Tak dla restrukturyzacji: raport z badań Instytutu Badań Rynku i Opinii Publicznej CEM „Polacy wobec przemysłu górniczego” (luty-­‐marzec 2015) Kontekst badań Spadek cen węgla kamiennego na światowych rynkach, obserwowany w latach 2012-­‐2014, a także szereg ograniczeń wewnętrznych (m.in. nieefektywność struktur) i zewnętrznych (m.in. wyczerpujące się złoża węgla) w 2014 roku doprowadziły do ostrego przesilenia w sektorze węgla kamiennego w Polsce. Kryzys, który szczególnie mocno uderzył w Kompanię największego producenta węgla kamiennego w Unii Europejskiej, zmusił rząd do restrukturyzacji spółki, którą zainicjowano w styczniu 2015. Celem badań przeprowadzonych w luty i marcu 2015, było sprawdzenie opinii Polaków na temat programu restrukturyzacji i, szerzej, roli węgla w gospodarce naszego kraju. Wyniki badań Bezpieczeństwo i zdrowie przed gospodarką. Za zagadnienia najważniejsze dla funkcjonowania polskiego górnictwa i związanej z nim energetyki, Polacy uznają kolejno: 1) ceny energii i bezpieczeństwo energetyczne Polski; 2) wpływ emisji ze spalania węgla na zdrowie, a także 3) na środowisko naturalne; wreszcie 4) sytuację ekonomiczną polskiego górnictwa. • Zarówno poziom cen energii jak i bezpieczeństwo energetyczne kraju są uznawane za ważne przez 84% respondentów. • Wpływ emisji (szkodliwych substancji powstających w wyniku spalania węgla) na zdrowie uznaje za ważne 75% Polaków. • Minimalnie mniej ważna dla respondentów pozostaje kwestia wpływu emisji (szkodliwych substancji powstających w wyniku spalania węgla) na środowisko naturalne (74%). • Najmniej istotnym zagadnieniem, o znaczeniu wyraźnie mniejszym od pozostały, jest sytuacja ekonomiczna górnictwa. Za ważną uznaje ją 54% Polaków. Ilustracja 1 Waga zagadnień związanych z przemysłem górniczym 1 Przemysł wydobywczy a wolny rynek. Większość Polaków nie ma wątpliwości, że przyszłość nierentownych kopalń powinna być przesądzona. Ponad połowa z nich (59%) uważa, że nierentowne kopalnie należy likwidować, a tylko 33% jest przeciwko ich likwidacji. Większość respondentów (64%) jest także zgodna co do tego, że górnictwo powinno działać na takich samych zasadach jak inne przedsiębiorstwa, a polski podatnik nie powinien dopłacać do kopalni, nawet jeżeli będzie oznaczało to konieczność zakupu części węgla za granicą. Respondenci nie widzą także podstaw by oferować górnikom dodatkowe przywileje ,wynikające specyfiki wykonywanego przez nich niebezpiecznego zawodu. Opinię taką prezentuje 70% badanych. Z drugiej jednak strony, wysoki odsetek Polaków (65%) uważa, że jeżeli utrzymanie wydobycia węgla ma być gwarantem bezpieczeństwa energetycznego kraju, to powinno być ono dotowane z budżetu państwa. Większość Polaków (65%) nie ma także wątpliwości, że polska energetyka powinna kupować krajowy węgiel, nawet jeśli koszt jego zakupu jest wyższy niż węgla zagranicznego (65%). Ilustracja 2 Przemysł górniczy a gospodarka wolnorynkowa Ocena działań restrukturyzacyjnych. 77% Polaków opowiada się za wprowadzeniem programu naprawczego dla spółek wydobywających węgiel. W swojej ocenie potencjalnych działań restrukturyzacyjnych większość respondentów opowiada się w pierwszej kolejności za wysiłkami zmierzającymi do ochrony pracowników sektora wydobycia. • 75% respondentów opowiada się za stworzeniem programu dobrowolnych odejść dla górników; • 74% opowiada się za tworzeniem miejsc pracy w miejscowościach w których następują zwolnienia, nawet jeśli wiązałoby się to z wysokimi kosztami; • 70% opowiada się za wprowadzeniem programu świadczeń przedemerytalnych dla górników zwalnianych z kopalń. Nieco mniejszym uznaniem cieszą się działania własnościowe zmierzające do poprawy sytuacji finansowej przedsiębiorstw. I tak: • 64% Polaków opowiada się za tworzeniem spółek górniczych z udziałem przedsiębiorstw energetycznych; 2 •
•
•
•
60% respondentów jest za likwidacją nierentownych kopalń; 56% uważa, że nierentowne kopalnie powinny być sprzedane firmom prywatnym; 54% jest za redukcją zatrudnienia w górnictwie; 49% jest za sprzedażą nierentownych kopalń podmiotom należącym do Skarbu Państwa. Ilustracja 3 i 4 Jak rozwiązać problemy przemysłu węglowego Źródła finansowania restrukturyzacji. Powszechne przekonanie o potrzebie wsparcia górników z restrukturyzowanych kopalni i samych zakładów nie idzie w parze z gotowością do współfinansowania tego typu działań (z podatków lub w formie dodatkowych obciążeń). • Aż 71% Polaków nie wie, czy chciałaby by jakakolwiek część ich podatków była przeznaczona na wsparcie kopalń lub nie chce by z ich podatków przeznaczano na ten cel jakiekolwiek środki; • 14% respondentów zgadza się by z ich miesięcznych podatków na restrukturyzację przeznaczano do 10 PLN; 3 •
•
10% Polaków zgadza się by z ich miesięcznych podatków na restrukturyzację przeznaczano od 11 do 50 PLN; 5% jest skłonna finansować transformację sumą z podatków przekraczającą 50 PLN miesięcznie. Bardzo podobnie wyglądają preferencje respondentów pytanych o gotowość do ponoszenia kosztów restrukturyzacji w formie dodatkowej opłaty ponoszonej przez obywateli. • Aż 70% Polaków nie wie, czy chciałaby dopłacać do programu restrukturyzacji kopalń lub wyklucza taką możliwość; • 16% respondentów jest skłonna ponosić koszty w wysokości do 10 PLN miesięcznie; • 11% Polaków zgadza się by z dopłacać miesięcznie od 11 do 50 PLN; • 5% respondentów jest skłonnych finansować transformację sumą przekraczającą 50 PLN miesięcznej. Energetyczna przyszłość Polski. Pytani o kierunki dalszego rozwoju polityki energetycznej kraju Polacy widzą coraz mniej miejsca dla energetyki opartej na węglu. • 57% Polaków uważa że polityka energetyczna kraju na najbliższe 20 lat powinna zakładać przede wszystkim rozwój Odnawialnych Źródeł Energii (OZE); • 16% opowiada się za rozwojem energetyki jądrowej; • 10% Polaków za priorytet uznaje racjonalizację zużycia energii, czyli poprawę efektywności energetycznej; • 9% opowiada się za dalszym rozwojem energetyki węglowej; • 5% respondentów chce rozwoju energetyki opartej na ropie naftowej i gazie. Ilustracja 5 Wizje kierunku rozwoju polityki energetycznej kraju 4 **************************************************************************** Instytut Badań Rynku i Opinii Publiczne CEM, założony w 1990 roku przez grono naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego I Akademii Ekonomicznej w Krakowie, jest jedną z najstarszych agencji badania opinii publicznej w Polsce. Przez lata działalności współpracował z dziesiątkami organizacji badawczych i przedsiębiorstw z Europy i Ameryki Północnej. O badaniach. Niniejszy raport przedstawia wyniki badań przeprowadzonych w dniach od 10 lutego do 3 marca 2015 roku, zrealizowanych techniką wywiadu telefonicznego ze studia badań CATI przez Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej CEM, na zlecenie Europejskiej Fundacji Klimatycznej (European Climate Foundation). Badania zrealizowano na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków N=801 (maksymalny błąd oszacowania wynosi +/-­‐ 3,5% przy poziomie ufności 95%). W badaniach zastosowano losowo-­‐kwotowy dobór próby z kwotami na płeć i 6 grup wiekowych. Operatem losowania były bazy numerów telefonicznych stacjonarnych i komórkowych w proporcjach 20%/80%. Celem założonej w 2008 fundacji European Climate Foundation jest działanie na rzecz niskoemisyjnej transformacji Europy. Organizacja ma w tej chwili sześciu podstawowych fundatorów: Children’s Investments Fund Foundation; ClimateWorks Foundation, McCall MacBain Foundation, Nationale Postcode Loterij; Oak Foundation; Velux Fonden. 5