Bariery i stymulatory wdrażania technologii

Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009
Bariery i stymulatory wdraż
żania
technologii środowiskowych w Polsce
Krajowy Punkt Kontaktowy
Eko-efektywnych Technologii
i Systemów Zarządzania
dr inż. Włodzimierz A. Sokół – Dyrektor, Kierownik ACT CLEAN
Poznań, 24 listopada 2009
Institution | Prename Familyname | Topic of the Presentation
Przełłamywanie barier
Stosowanie technologii środowiskowych poprawia efekty działalności MSP
w wyniku redukcji kosztów i zwiększenia sprzedaży, a jednocześnie pomaga
w dostosowaniu się do coraz ostrzejszych wymagań prawnych dotyczących
ochrony środowiska, jakie narzucają unijne dyrektywy i inne regulacje.
Proces wdrażania technologii środowiskowych w MSP napotyka jednak na
szereg niedrożności nie tylko w Polsce, ale w całej UE, stąd w ramach
projektu międzynarodowego ACT CLEAN przystąpiono do utworzenia sieci
Krajowych Punktów Kontaktowych dla MSP, współpracujących w każdym
z państw UE z przedsiębiorcami, ich organizacjami i stowarzyszeniami
wspierającymi rozwój MSP, z władzami regionalnymi i samorządami
lokalnymi, agencjami rozwoju regionalnego i funduszami celowymi, a także
z jednostkami naukowo-badawczymi, sieciami naukowymi i platformami.
Wspomoże to transfer wiedzy, kojarzenie popytu na technologie środowiskowe z ich podażą, a gdy poszukiwanych technologii brakuje - inicjowanie
współpracy ze sferą nauki m.in. w ramach sieci naukowych i platform techn.
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
1
Stymulator
Struktura sieci Krajowych Punktów Kontaktowych dla MSP
KE – Komisja Europejska
Ministerstwo
Środowiska
UNIDO - United Nations Industrial
Development Organization
Krajowe Punkty Kontaktowe
w innych krajach UE
Agencje rozwoju
i fundusze celowe
Krajowy
Punkt
Kontaktowy
(KPK)
Inne mię
ędzynarodowe
sieci i projekty
UNEP - United Nations
Environment Programme
Izby Gospodarcze
i inne organizacje przedsię
ębiorców
Włładze regionalne
Włładze lokalne
Mali i Średni
Przedsię
ębiorcy
Jednostki naukowo-badawcze
Modelowe rozwiązanie sieci KPK opracowano w Głównym Instytucie
Górnictwa w ramach międzynarodowego projektu ACT CLEAN,
finansowanego z Central Europe Programme, a następnie
rozszerzono na obszar krajów bałtyckich, objętych projektem SPIN,
będącym częścią the Baltic Sea Region Programme 2007-2012
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
2
Sieć
ć Krajowych Punktów Kontaktowych dla wsparcia MSP
Finland
Wspólna Sieć
ć KPK dla
MSP
Sweden
Obszar obję
ęty
projektem SPIN
Obszar obję
ęty
projektem
ACT CLEAN
SPIN
ACT CLEAN
Slovenia
Krajowe Punkty
Kontaktowe wspierają
ące
wdraż
żanie technologii
środowiskowych
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
3
Cel prezentacji
Projekt ACT CLEAN dąży do zidentyfikowania barier i niedrożności,
utrudniających wdrażane technologii oraz zaproponowania zachęt, które
mogłyby te bariery skutecznie przełamywać, w celu opracowania i przedstawienia stosownych propozycji Komisji Europejskiej.
Prezentacja ma na celu podzielenie się pierwszymi, choć na pewno nie
ostatnimi, spostrzeżeniami z dotychczasowych analiz potrzeb MSP
w zakresie technologii środowiskowych w Europie Centralnej i w Polsce,
napotykanych barierach i możliwych zachętach, jako punktu wyjścia do
dyskusji Panelowej
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
4
Bariery
Terminologia i kryteria
Obecnie w obiegu funkcjonuje szereg określeń technologii, które używane
są zamiennie nawet w dokumentach KE np. w COM(2009)512 [8] mówi się
zamiennie o technologiach innowacyjnych, nowatorskich, zaawansowanych, nowoczesnych, kluczowych technologiach wspomagających.
W COM (2009)442 [9] definiuje się innowacje jako zdolność przyswajania
nowych koncepcji i przekształcania ich w produkty handlowe przez
zastosowanie nowych procesów, produktów i usług w sposób lepszy oraz
szybszy od konkurencji-zbyt ogólnie – kiedyś miarą innowacji był patent
W Planie działań na rzecz technologii środowiskowych (COM(2004)38 –
ETAP [10]) zdefiniowano szeroko technologię środowiskową jako
wszelkie technologie, których stosowanie jest mniej szkodliwe dla
środowiska, niż ich alternatywy, łącząc technologie z narzędziami ich
monitorowania i wdrażania oraz sankcjonując technologie „końca rury”.
Dyskutowany jest ciągle system certyfikacji technologii środowiskowych,
którego brak oceniany jest jako bariera w szybkim wdrażaniu innowacji
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
5
Prościej jest zapisać [7]:
Bariery
Terminologia i kryteria
Technologie (technologie produkcji) to najogólniej wytwarzanie dóbr w
drodze przekształcania zasobów naturalnych dla zaspokojenia potrzeb ludzi.
Technologie środowiskowe to technologie wytwarzające mniej zanieczyszczeń niż dotychczasowe oraz wykorzystujące oszczędnie zasoby naturalne
Technologiami Czystszej Produkcji są technologie środowiskowe z
wyłączeniem technologii „końca rury“, które usuwają skutki zanieczyszczeń
zamiast im zapobiegać
Narzędziami są wyroby i usługi, w tym systemy informatyczne, pomiarowe
i procedury postępowania, poprawiające eko-efektywność technologii
środowiskowych lub wspomagające ich innowacyjny rozwój
Technologia eko-innowacyjna to technologia środowiskowa nowa lub
istotnie ulepszona, jakościowo odmienna od dotychczasowych
Bardziej czytelne byłoby przyjęcie w prawie polskim i unijnym modelu ISO
kreowania terminologii, która obowiązuje później we wszystkich dokumentach
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
6
Potencjałł małłych i średnich przedsię
ębiorstw w Polsce
Stymulator
W 2007 roku w Polskim systemie REGON [1] zarejestrowanych było
3 794 422 przedsiębiorstw, ale tylko 1 777 076 (46,8%) faktycznie działało na
rynku, w tym:
• mikro
1.713.194 (49,6%)
• małych
45.184 (28,3%)
• średnich
15.452 (51,1%)
• dużych
3 246 (59,3%)
Udział MSP w tworzeniu produktu krajowego brutto (PKB) w 2007 [1]
wynoszącym 1 175 266 mln PLN był na poziomie 47,4%
Udział w zanieczyszczeniach Bariera
szacowany ~ do
udziału w PKB
Struktura przedsię
ębiorstw
działłają
ących na rynku w 2006
(w %) [2]
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
7
Perspektywy rozwoju technologii w UE i w świecie
Stymulator
Branże związane z ochroną środowiska, na które przypada 2,1 % PKB UE
[11], są szybko rozwijającą się częścią gospodarki unijnej, w tym kontrola
zanieczyszczeń powietrza, gospodarka ściekami, gospodarka odpadami,
rekultywacja gleby, odnawialne źródła energii oraz recykling.
Branże przemysłu i usług dot. ochrony środowiska zapewniają 3,5 miliona
miejsc pracy, w tym ok. 75 % przypada na branże wymagające dużego
zatrudnienia, takie jak gospodarka ściekami i odpadami stałymi
W sektorze instalacji energii wiatrowej w ostatnich pięciu latach
zanotowano wzrost o 20-25 %.
Światowy rynek systemów fotowoltaicznych zwiększy się w przyszłości o 2535%, sektor gospodarki wodnej będzie wzrastał o 6 % rocznie przez
najbliższe dziesięć lat, a sektor recyklingu odpadów stałych rozwijał się
będzie w tempie 4,5 % rocznie
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
8
Potrzeby technologiczne MSP w Europie Centralnej
Stymulator
• Redukcja wytwarzania odpadów
• postępowanie z odpadami organicznymi
• zużycie i oszczędność energii
• emisje do powietrza
• oszczędność wody i zrzut ścieków
• transport
Zidentyfikowane w ramach
• opakowania i konserwacja
ACT CLEAN – szerzej w [7]
• emisja hałasu
• produkty zwierzęce
• rewitalizacji terenów zdegradowanych
• procesy mielenia
• procesy chemiczne
• użytkowanie i magazynowanie nawozów
• postępowanie po osiągnięciu końca życia przez wyroby
• procesy chłodnicze
• narzędzia wspierające wdrażanie ekoinnowacyjnych technologii
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
9
Badania w CE potwierdza stosunek polskich MSP do zanieczyszczeń
ń
Zgodność
obszarów
OS
Stymulator
Rodzaje oddziałływań
ń badanych MSP na środowisko [3]
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
10
Stosunek MSP do eko-innowacji w Polsce
Bariera
Na 7-ym miejscu
Na 1-ym miejscu
Motywacje do podejmowania działłań
ń proekologicznych
przez MSP [3]
[3]
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
11
Świadomość
ść - stosunek MSP do zanieczyszczeń
ń
Bariera
Badania z 2008 roku [4] ujawniły, że około 36 % przedsiębiorstw jest
przekonanych, że nie oddziaływuje negatywnie na środowisko, a 53 %
że tak, ale minimalnie. Ma to związek z bardzo niską świadomością
dotyczącą wymagań prawnych dotyczących ochrony środowiska.
Sytuacja polskich MSP nie jest szczególna. Potwierdzają to dokumenty
Komisji Europejskiej [5], z których wynika że również w UE MSP nie są
w pełni zorientowane odnośnie faktycznego oddziaływania prowadzonej
działalności na środowisko.
Ich udział w zanieczyszczeniach przemysłowych szacuje się na 70%,
tymczasem pomiędzy 75% a 90% europejskich MSP ocenia, że ich
działalność nie wpływa negatywnie na środowisko, wobec czego nie
podejmują żadnych działań by to oddziaływanie zmniejszyć
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
12
Stymulator
Opłłaty i Kary =
100 %
Uż
żytkownicy
środowiska
i „truciciele”
Marszałłek
województwa
Fundusze Wojewódzkie ~40 %
Spłata udzielonych pożyczek- rat
kapitałowych i odsetek
System finansowania
Fundusze Gminne ~20 %
Fundusze Powiatowe ~10 %
Fundusz Narodowy ~30 %
Gdzie
Venture
Capital?
POIiŚ
Ś, PO IG, PO KL, RPO, 7PR
Banki
komercyjne
Mechanizm odtwarzania środków
Funduszy na dofinansowanie
kolejnych zadań
Pomoc bezzwrotna
Beneficjenci
Pomoc
bezzwrotna
Pomoc zwrotna
Rys. własny
27.11.2009
Institution
| Prename
Familyname
| Topic
the„Ekoinnowacje
Presentation
Sokół W.A:
„Bariery i stymulatory
wdrażania technologii
środowiskowych
w Polsce”.of
Debata
made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
13
Stymulatory do podejmowania ekoinnowacji – skuteczne?
• wymagania prawne – unijne i krajowe (jeśli spójne i jasne)
Zachę
ęty
• instrumenty ekonomiczne, w tym system opłat i kar środowiskowych
– jeśli zasada zanieczyszczający płaci nie jest interpretowana jako „nie
musi płacić to widocznie nie zanieczyszcza” Zachęęta
• system finansowania proekologicznego z krajowych i unijnych funduszy –
Narodowy i WFOŚiGE, fundusze strukturalne Zachęęta (pomoc publiczna Bariera )
• instytucje, programy, projekty międzynarodowe i sieci wspierające Zachęęta
wdrażanie ekoinnowacji np. PARP, agencje regionalne, krajowe programy
działań -ETAP, projekty międzynarodowe jak ACT CLEAN, SPIN, platformy technologiczne - PPTŚ, sieci naukowe ENVITECH-Net i inne
• zarządzanie środowiskowe w skali regionalnej - jeśli WPOS/PPOŚ/GPOŚ
uwzględniają i wspierają działania MSP na rzecz wdrażanie technologii Zachęęty
• inne stymulatory..czy istnieją???
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
14
Wykorzystane źródłła informacji
[1] PARP, 2009 – Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w
latach 2007–2008
[2] PARP, 2008 – Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w
latach 2006–2007
[3] Problemy oddziaływania małych i średnich przedsiębiorstw na środowisko. Fundacja
Partnerstwo dla Środowiska Program Czysty biznes, Raport z 14 listopada 2008
[4] BPDB – „Potencjał małych i średnich przedsiębiorstw w dziedzinie kreowania nowych
produktów innowacyjnych– rozwiązania proekologiczne“, Maj 2008
[5] Komunikat COM (2007)379
[6] PKPP „Lewiatan” - Monitoring kondycji sektora MŚP 2007
[7] Sokół W.A.: „Potrzeby MSP we wdrażaniu technologii środowiskowych”.
ECOMANAGER 3/2009, str.18-20
[8] Komunikat COM(2009)512
[9] Komunikat COM (2009)442
[10] Komunikat COM (2004)38
[11] Komunikat COM (2007)162
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
15
Kontakt:
Krajowy Punkt Kontaktowy
Eko-efektywnych Technologii
i Systemów Zarządzania
Głłówny Instytut Górnictwa
Plac Gwarków 1, 40-166 Katowice
Tel./fax:+48 32 259 22 11 www.actclean.gig.eu
[email protected] Skype: act-clean-pl
Dyrektor – dr inż
ż. Włłodzimierz A. Sokółł
27.11.2009
Prename
Familyname
| Topic of the
Presentation
SokółInstitution
W.A: „Bariery i |stymulatory
wdrażania
technologii środowiskowych
w Polsce”.
Debata „Ekoinnowacje made in Poland. Bliska czy odległa przyszłość”, Poleko 2009, 24 listopada 2009
16