implant tribune - Dental Tribune International
Transkrypt
implant tribune - Dental Tribune International
ENTAL T IMPLANT TRIBUNE RIBUNE The World’sImplant Dental New lish Edi tion The World’s Newspa spaper per· Po · Po lish Edi tion VOL. 5, NR 2 Rehabilitacja protetyczna z zastosowaniem protezy całkowitej typu overdenture wspartej o pojedynczy implant w żuchwie – opis przypadku Bartosz Bujak, Wiktor Lisiakiewicz, Dariusz Rolski, Dariusz Mateńko, Elżbieta Mierzwińska-Nastalska i Andrzej Wojtowicz, Polska Rehabilitacja pacjentów bezzębnych jest często trudna ze względu na rozległe zaniki podłoża protetycznego, które skutkują złą retencją i stabilizacją nawet najlepiej wykonanych protez całkowitych, a zwłaszcza protezy dolnej. W takich przypadkach jedyną możliwością poprawy utrzymania dolnej protezy jest wsparcie jej o wszczepy śródkostne. W 2002 r. na konferencji w Montrealu leczenie pacjenta z bezzębną żuchwą z zastosowaniem protezy overdenture wspartej o wszczepy śródkostne uznane zostało za standard le- płaskonabłonkowy migdałka prawego T1 N3 M0. Leczenie onkologiczne obejmowało selektywne wycięcie prawostronne układu chłonnego na poziomie 1b, 2-5 z wycięciem żyły szyjnej wewnętrznej, chemio- i radioterapię zakończoną w 2009 r. w dawce sumacyjnej 66 Gy (6600 cGy) w 33 frakcjach z dodatkiem cisplatyny przez 2 dni 1. i 4. tygodnia. Leczenie chirurgiczne i uzupełniające przeprowadzono w University College London Hospitals NHS Foundation Trust, Head and Neck Center. Obecnie pacjent znajduje się pod opieką Kliniki Laryngologii Centrum Onkologii-Instytutu im. M. Cu- rie-Skłodowskiej w Warszawie. Dotychczas pacjent użytkował protezę całkowitą górną i protezę częściową osiadającą dolną, wymagającą naprawy z powodu braku zębów 33, 34 35. W znieczuleniu miejscowym nacięto płat śluzówkowo-okostnowy i wykonano plastykę części zębodołowej żuchwy w odcinku przednim. W trakcie procedury zabiegowej, pierwotnie zakładającej wprowadzenie wszczepów w pozycjach odpowiadających zębom 33 i 43, z powodu obecności ziarniny zapalnej w miejscu po ekstrakcji zębów 43 i 42, zdecydowano o umiejscowieniu 1 implantu (Branemark System MK III o średnicy 3,75 i długości 15 mm ) w linii pośrodkowej żuchwy. Ziarninę zapalną wyłyżeczkowano (Ryc. 2). Stabilizacja pierwotna badana urządzeniem Osstell Mentor (Osstell, Sweden) w dniu implantacji wyniosła odpowiednio 76, 76, 75, 75 w 4 kolejnych pomiarach. Zastosowano klasyczny dwuetapowy protokół postępowania. W okresie pozabiegowym pacjent użytkował stary komplet protez całkowitych. Na okres gojenia i w czasie procesu osteointegracji dotychczas użytkowana proteza dolna została podścielona materiałem elastycznym Mollosil (Detax, Germany). Ustalono terminy wizyt kontrolnych. Po 6-miesięcznym okresie osteointegracji implant odsłonięto, zamocowano śrubę gojącą o wysokości 5 mm (Healing Abutment 5 mm, Ryc. 3). Po 2-tygodniowym procesie gojenia W pierwszym etapie dokonano naprawy protezy częściowej osiadającej dolnej poprzez dostawienie brakujących zębów. W wyniku konsultacji protetycznej i implantoprotetycznej zdecydowano o wykonaniu konwencjonalnej protezy całkowitej górnej i protezy całkowitej dolnej typu overdenture (OVD), wspartej o 2 wszczepy o długości 13 mm wprowadzone pomiędzy otworami bródkowymi. Nie stwierdzono przeciwwskazań do leczenia implantoprotetycznego ze względu na wcześniejsze leczenie onkologiczne. Ryc. 2: Łoże pod implant wykonane w linii pośrodkowej: po stronie prawej widoczny deicyt tkanki kostnej. Ryc. 1: Zdjęcie pantomograiczne wykonane przed leczeniem implantoprotetycznym. czenia w tego typu przypadkach klinicznych1. Opublikowano również wiele prac prezentujących wyższość protezy typu overdenture wspartej o 2 lub 4 implanty w bezzębnej żuchwie w porównaniu do konwencjonalnych protez całkowitych w aspektach takich jak: retencja, stabilizacja i satysfakcja pacjenta2,3,4,5. Często osadzenie 4, czy nawet 2 implantów w żuchwie jest niemożliwe z powodu deicytu tkanki kostnej lub zbyt wysokich kosztów takiego leczenia. Opis przypadku 56-letni pacjent zgłosił się w celu zaplanowania i przeprowadzenia leczenia protetycznego (Ryc. 1). W badaniu podmiotowym pacjent zgłaszał przebytą w 2009 r. chorobę nowotworową z rozpoznaniem: rak umocowano łącznik protetyczny typu Locator (Locator Abutment 5 mm, Zest Anchors) o wysokości 5 mm (Ryc. 4). Procedura wykonania nowych protez całkowitych przypadku w trakcie przeprowadzanej procedury zabiegowej, z powodu niedostatecznej jakości tkanki kostnej i obecności ziarniny zapalnej w miejscu wcześniej Ryc.3: Implant zabezpieczony śrubą zamykającą. przeprowadzona została w sposób konwencjonalny. Montaż matrycy (kolor biały) w protezie dolnej (Ryc. 5) wykonano w laboratorium na podstawie wycisku z poziomu łącznika, masą polieterową Impregum (3M Espe, USA). Dyskusja W czasie prowadzonego leczenia protetycznego niejednokrotnie aktualny stan kliniczny dyktuje konieczność zmiany wcześniej ustalonego protokołu postępowania. W opisywanym planowanej implantacji, zamiast klasycznego rozwiązania implantoprotetycznego obejmującego wykonanie protezy całkowitej dolnej typu overdenture wspartej o 2 wszczepy umiejscowione między otworami bródkowymi podjęto decyzję o wprowadzeniu 1 implantu w linii pośrodkowej żuchwy. Zastosowanie elementu retencyjnego (Locator Abutment) w znaczący sposób poprawiło retencję i stabilizację dolnej protezy całkowitej, mimo śródzabiegowej zmiany decyzji co do ilości wprowadzonych wszczepów. W opinii pacjenta wsparcie protezy o pojedynczy implant umiejscowiony w linii pośrodkowej żuchwy zwiększyło komfort użytkowania i funkcjonalność wykonanych uzupełnień protetycznych w porównaniu z protezami wcześniej użytkowanymi (Ryc. 6 i 7). Obserwacje własne poparte dowodami zawartymi w piśmiennictwie światowym dowodzą słuszności tej alternatywnej metody postępowania. Cordioli i wsp.6 w 1997 r. oraz Krennmair i wsp.7 w 2001 r. zaproponowali wsparcie dolnej protezy 2 IMPLANT TRIBUNE Polish Edition Praktyka całkowitej o pojedynczy implant wprowadzony w linii pośrodkowej żuchwy. Oba zespoły badaczy uzyskały satysfakcjonujące, długoterminowe wyniki badań klinicznych. Maeda i wsp.8 w 2006 r. przeprowadzili badania laboratoryjne dotyczące porównania biomechaniki protez overdenture wspartych o pojedynczy implant w linii pośrodkowej żuchwy oraz o 2 implanty w okolicy pomiędzy otworami bródkowymi. Analizowano siły poziome przenoszone na implanty podczas żucia poprzez wywieranie nacisku na powierzchnie żujące zębów w okolicy pierwszych trzonowców i kłów po stronie lewej i prawej oraz w okolicy linii pośrodkowej. Wyniki, jakie otrzymali, pozwoliły wysnuć wnioski, iż przy zastosowaniu kulowych elementów retencyjnych lub magnesów o kształcie kopuły, biomechanika protez overdenture wspartych o pojedynczy implant w linii pośrodkowej lub 2 w okolicy pomiędzy otworami bródkowymi jest podobna w aspekcie poziomych sił, jakie wywierane są na wszczepy pod- Ryc. 5: Matryca systemu Locator osadzona w protezie dolnej. pełną swobodę przemieszczeń obrotowych, w odróżnieniu od zamocowania do 2 implantów, gdzie swoboda rotacji w płaszczyźnie poziomej zostaje zablokowana i ograniczona do ruchu zawiasowego. Autorzy podają również, że obciążenie implantów protezą wspartą o pojedynczy implant pozwala nie tylko na mniejsze obciążenie tkanki kostnej, ale także zmniejsza siłę destabilizacji złącza. Szczególnie jest to istotne w czasie jednostronnego kontaktu z kęsem pokarmowym, kiedy pro- Ryc. 4: Łącznik systemu Locator po przykręceniu do implantu. czas aktu żucia. Ruchomość płyty protezy w obu przypadkach również okazała się podobna. Żmudzki i wsp.9, dokonując analizy biomechaniki protezy OVD wspartej o 2 i 1 implant stwierdzili, że biomechanika protrez OVD mocowanych do pojedynczego implantu wykazuje Autorzy Bartosz Bujak, Wiktor Lisiakiewicz, Dariusz Rolski, Elżbieta Mierzwińska-Nastalska – Katedra Protetyki Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Kierownik: prof. dr hab. E. MierzwińskaNastalska. Dariusz Mateńko – Zakład Chirurgii Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Kierownik: prof. dr hab. A. Wojtowicz. Kontakt: Warszawski UM ul. Nowogrodzka 59 02-006 Warszawa teza może ulegać destabilizacji. W ocenie pacjentów walory użytkowe protezy wspartej o pojedynczy implant nie ustępują znacząco protezie wspartej o 2 implanty. Badania kliniczne wskazują, że protezy wsparte o pojedynczy implant oddziałują mniej urazowo na tkanki podłoża w porównaniu z protezami wspartymi o 2 implanty. Wytłumaczeniem tego zjawiska jest obserwacja, że w protezie wspartej o pojedynczy implant podłoże zostaje wykorzystane w sposób bardziej równomierny, podczas gdy w drugim przypadku, ze względu na wymuszony ruch zawiasowy, zostają stale obciążone te same obszary podłoża10,11. Harder i wsp. opublikowali wyniki swoich 3-letnich badań dotyczących poprawy jakości życia oraz wzrostu wydolności żucia u pacjentów użytkujących dolną protezę całkowitą wspartą o pojedynczy implant zaopatrzony w element retencyjny, wprowadzony w linii pośrodkowej w żuchwie. Badana grupa składała się z 11 pacjentów z bezzębiem w żuchwie użytkujących protezy całkowite. Na podstawie kwestionariusza określono subiektywne odczucia pacjenta związane 12 z użytkowaniem dolnej protezy całkowitej zarówno przed, jak i po połączeniu protezy z implantem. Przeprowadzono również testy wydolności żucia porównujące efektywność czynnościową protez przed i po wsparciu o wszczep. Po 3-letnim okresie obserwacji nie odnotowano powikłań ze strony implantów, a jedynym utrudnieniem, jakie występowało były złamania protezy w linii pośrodkowej. Jak sądzą badacze, było to skutkiem zbyt dużego osłabienia płyty uzupełnienia protetycznego w okolicy linii pośrodkowej, spowodowanego osadzeniem w tym miejscu matrycy zaczepu kulowego. Autorzy sugerują wykonanie w takim przypadku lanego wzmocnienia protezy lub zastosowanie elementu retencyjnego typu Locator (Zest Anchors, USA), który ze względu na niewielką wysokość zajmuje mało miejsca w płycie protezy i nie osłabia jej w znaczący sposób w porównaniu do zaczepu kulowego. Z badań tych wynika, że zarówno subiektywna ocena komfortu życia pacjenta, jak i wydolność żucia ulega znaczącej poprawie. Alsabeeha i wsp.13 dokonali zestawienia aktualnych danych dotyczących rehabilitacji protetycznej pacjentów bezzębnych poprzez wykonanie protezy całkowitej OVD wspartej o pojedynczy implant w żuchwie. Badania prowadzono na różnych ilościowo grupach pacjentów bezzębnych, stosując implanty o średnicy 3.75 i większej oraz o długości 10 mm i większej, umiejscowione w odcinku przednim żuchwy w linii pośrodkowej. Stosowano model postępowania zarówno dwu-, jak i jednoetapowy z natychmiastowym obciążeniem. Nadbudowę protetyczną połączono z implantem za pomocą kulistego elementu retencyjnego. Uzyskano wysoki stopień powodzenia w tego typu rozwiązaniach sięgający 82-100%. Carlsson14 przewiduje zmianę paradygmatu leczenia bezzębia w żuchwie w kierunku redukcji liczby implantów z 2 do 1 i wsparciu na nim protezy całkowitej dolnej. Zarb15 podaje, że będzie to kolejna opcja rehabilitacji protetycznej pacjentów bezzębnych, rozwiązująca problem adaptacji w trudnych przypadkach klinicznych. Wielu autorów zwraca uwagę na aspekt ekonomiczny leczenia implantoprotetycznego. Redukcja kosztów odgrywa coraz większą rolę w ustalaniu planu leczenia16,17. Minimalna interwencja chirurgiczna, która przynosi poprawę stabilizacji i retencji protezy całkowitej oraz redukcja implantologicznych elementów protetycznych w przypadku protezy typu OVD wspartej o pojedynczy implant to dalsze korzyści, które sprawiają, że leczenie takie ze względów ekonomicznych staje się bardziej osiągalne dla bezzębnych pacjentów18,19,20,21. Doświadczenia kliniczne wskazują, że nawet jednoimplantowa mechaniczna retencja częściej wydaje się skuteczniejsza aniżeli stabilizacja tradycyjnej czynnościowo przyssanej protezy całkowitej w żuchwie22. Carlsson G. E., (eds). Implant Overdentures: The Standard of Care for Edentulous Patients. Quintessence Publ. comp., 2003, 155-157. 2. MacEntee M. I., Walton J. N., Glick N.: A clinical trial of patient satisfaction and prosthodontics needs with ball and bar attachments for implant-retained complete overdentures: three-year results. J. Prosthet. Dent., 2005, 93, 28-37. 3. Meijer H. J., Raghoebar G. M., Van’t Hof M. A.: Comparison of implant-retained mandibular overdentures and conventional complete dentures: a 10-year prospective study of clinical aspects and patient satisfac- Ryc. 6: Zdjęcie wewnątrzustne – stan po leczeniu protetycznym. W opisywanym przypadku śródzabiegowa zmiana wcześniej ustalonego planu leczenia determinowała zastosowanie alternatywnego rozwiązania implantoprotetycznego. Okazało się, że zastosowanie nawet pojedynczego implantu jako systemu kotwiczącego protezę całkowitą dolną może przynieść oczekiwany sukces terapeutyczny w postaci poprawy stabilizacji i retencji wykonanego uzupełnienia. Wyjątkowo dobra akceptacja protezy przez pacjenta potwierdza te spo- tion. Int. J. Oral Maxillofac. Impl., 2003,18, 879-885. 4. Mericske-Stern R., Steinlin Schaffner T., Marti P., Geering A.H.: Peri-implant mucosal aspects of ITI implants supporting overdentures. A ive-year longitudinal study. Clin. Oral Impl. Res., 1994, 5, 9-18. 5. Naert I., Alsaadi G., van Steenberghe D., Quirynen M.: A 10year randomized clinical trial on the inluence of splinted and unsplinted oral implants retaining mandibular overdentures: Ryc. 7: Zdjęcie wewnątrzustne – protezy podczas testu otwierania ust. strzeżenia. Wydaje się istotnym kontynuowanie dalszych badań i obserwacji w celu wprowadzenia takiego protokołu jako jednej z metod postępowania standardowego w rehabilitacji protetycznej pacjentów z bezzębną żuchwą. IT Niniejszy artykuł ukazał się w „Implants. International magazine of oral implantology”, Polish edition, nr 1/2014. Piśmiennictwo: 1. Fein J. S., Carlsson G. E.: The McGill consensus statement on overdentures. In: Fein J. S., peri-implant outcome. Int. J. Oral Maxillofac. Impl., 2004, 19, 695-702. 6. Cordioli G., Majzoub Z., Castamga S.: Mandibular overdentures anchored to single implants: a ive-year prospective study. J. Prosthet. Dent., 1997, 78, 159-165. 7. Krennmair G., Ulm C.: The symphyseal single-tooth implant for anchorage of a mandibular complete denture in geriatric patients: a clinical report. Int. J. Oral Maxillofac. Impl., 2001, 16, 98-104. News IMPLANT TRIBUNE Polish Edition 3 Palenie tytoniu szkodzi także implantom Powszechnie wiadomo, że palenie tytoniu jest szkodliwe dla zdrowia. Osłabia organizm, może powodować nowotwory i zwiększać ryzyko zawału serca. Zapominamy jednak o tym, że palenie papierosów negatywnie wpływa na przebieg leczenia dentystycznego, w tym także na implanty. Nałogowi palacze każdego dnia narażają się na możliwość wystąpienia szeregu dolegliwości związanych ze zdrowiem jamy ustnej. Są bardziej podatni na odkładanie się kamienia nazębnego, infekcje oraz stany zapalne dziąseł. Dokucza im nieprzyjemny zapach z ust i przebarwienia szkliwa. Papierosy są także jednym z najczęstszych powodów niepowodzeń w leczeniu implantologicznym. Znacznie zwiększają możliwość odrzucenia wszczepu. Palenie znacznie wydłuża i utrudnia okres gojenia ran. Dzieje się tak, ponieważ dym tytoniowy zmniejsza zdolności regeneracyjne tkanek. Możliwość powikłań po zabiegu lub niedostateczne utrzymanie się wczepu występuje u palaczy kilkukrotnie częściej niż u osób, które nie palą. Pacjentom, którzy decydują się na implanty zębowe, lekarze zalecają zerwanie z nałogiem lub znaczne ograniczenie palenia papierosów bezpośrednio przed i po zabiegu. W przeciwnym wypadku niektórzy dentyści mogą nawet odmówić podjęcia leczenia. Na podstawie dotychczas przeprowadzonych badań wiadomo, że e-papierosy, choć w mniejszym stopniu, także są szkodliwe dla zdrowia. Często jednak stanowią alternatywę dla osób zrywających no eksperymentowi na szczurach. Po kilku miesiącach u większości z nich wykryto raka. Fot. Morgueille z nałogiem. Choć nie zawierają substancji smolistych, to jednak wciąż stanowią źródło wielu toksycznych związków. „Elektroniczne papierosy zawierają szereg niebezpiecznych składników wpływających na cały organizm. Glikol dietylenowy czy tetrametylopirazyna to tylko niektóre substancje mogące powodować raka i uszkodzenia mózgu. Palenie e-papierosów zdecydowanie nie jest wskazane przy wszelkich zabiegach dentystycznych” – tłumaczy dr Paweł Fudalej, specjalista implantolog. Istnieją dowody, że niektóre rodzaje papierosów elektronicznych mają bardzo wysoki poziom trujących chemikaliów. Należy do nich niebezpieczny nitrozoamin – substancję tę poddano niedaw- Pacjenci, którzy decydują się na wstawienie implantów, powinni rozważyć rzucenie lub choćby ograniczenie palenia papierosów. Może to być dodatkowa motywacja, gdy brak im silnej woli i zapału. Z pewnością wpłynie to korzystnie na dalsze samopoczucie i stan zdrowia. „Zabieg implantacji to doskonała okazja, aby raz na zawsze rozstać się z papierosami. Wielu moich pacjentów właśnie w ten sposób deinitywnie zerwało z nałogiem” – dodaje dr Paweł Fudalej. W niektórych krajach, m.in. w Australii, Nowej Zelandii, Brazylii i Kanadzie elektroniczne papierosy są już zakazane. IT AD 8. Maeda Y., Horisha M., Yagi K.: Biomechanical rationale for a single implant-retained mandibular overdenture: an in vitro study. Clin. Oral Impl. Res., 2008, 19, 271-275. 9. Żmudzki J., Chladek W.: Rozpoznanie biomechaniki protez overdenture mocowanych do pojedynczego implantu. Protet. Stomatol., 2010, LX, 1, 22-27. 10. Cordioli G., Majozub Z., Castagna S.: Mandibular overdentures anchored to single implants: A ive-year prospective study. J. Prosthet. Dent., 1997, 78, 159-65. 11. Liddelow G. J., Henry P. J.: A prospective study of immediately loaded single implant-retained mandibular overdentures: Preliminary one-year results. J. Prosthet. Dent., 2007, 97, 126-137. 12. Hardera S., Wolfartb S., Egerta Ch., Kerna M.: Three-year clinical outcome of single implant-retained mandibular overdentures – Results of preliminary prospective study. J Dent., 2011, 10, 656-61. 13. Alsabeeha N., Payne A. G. T., De Silva R., Swain M. V.: Mandibular single-implant overdentures: a review with surgical and prosthodontics perspectives of a novel approach. Clin. Oral Impl. Res., 2009, 20, 356-365. 14. Carlsson G.: Future directions. In: Feine J., Carlsson G., eds.: Implant Overdentures: The Standard of Care for the Edentulous Patients. Quintessence Pub. Co. Inc. 2003, 145-154. 15. Zarb G. A.: The edentulous predicament. In: Zarb G. A., Bolender C. L., Eckert S. E., Jacob R. F., Fenton A. H., Mericske-Stern R., eds.: Prosthodontic Treatment for Edentulous Patients. Comple- te Dentures and Implant-Supported Prostheses. 2004, 3-5. 16. Carlsson G., Kronstrom M., de Baat C., Cune M., Davis D., Gareis P., Heo S.J., Jokstad A., Matsuura M., Narhi T., Ow R., Pissiotis A., Sato H., Zarb G.: A survey of the use of mandibular implant overdentures in 10 countries. Int. J. Prosthodont., 2004, 17, 211-217. 17. Takanashi Y., Penrod J.R., Lund J. P., Feine J. S.: A cost-comparison of mandibular two-implant overdentures and conventional denture treatment. Int. J. Prosthodont., 2004, 17, 181-186. 18. Engquist B., Bargendal T., Kallus T., Linden U.: A retrospective multicenter evaluation of osseointegrated implants supporting overdentures. Int. J. Oral Maxillofac. Impl., 1988, 3, 129-134. 19. Jemt T., Chai J., Harnett J., Heath M., Hutton J., Johns R., McKenna S., McNamara D., van Steenberghe D., Taylor R., Watson R., Herrmann I.: A 5-year prospective multicenter follow-up report on overdentures supported by osseointegrated implants. Int. J. Oral Maxillofac. Impl., 1996, 11, 291-298. 20. Bergendal T., Engquist B.: Implant-supported overdentures: a longitudinal prospective study. Int. J. Oral Maxillofac. Impl., 1998, 13, 253-262. 21. Mraiwa N., Jacob R., van Steenberghe D., Quirynen M.: Clinical assessment and surgical implications of anatomic challenges in the anterior mandible. Clin. Impl. Dent. Res., 2003, 5, 219-225. 22. Koczorowski R., Surdacka A., Brożek R.: Doświadczenia własne z protezami bezzębnej żuchwy opartymi na wszczepach śródkostnych. Dent. Forum, 2005, 32, 2, 7-16. Dental Tribune International ´ – najwieksza na swiecie ˛ platforma informacyjna i edukacyjna dla lekarzy dentystów www.dental-tribune.com