Pobierz artykuł

Produkty spożywcze przeciwzapalne i
prozapalne
Długotrwale utrzymujący i powtarzający się stan zapalany w naszym
organizmie jest niebezpieczny, gdyż przyczynia się do rozwoju takich chorób
jak cukrzyca, choroby układu krążenia, choroby neurodegeneracyjne czy
nowotwory. Zainicjowany proces zapalny może ulec osłabieniu bądź nasileniu
w wyniku doboru konkretnej żywności. Aby przywrócić równowagę
zdrowotną warto dbać, by w naszym menu znalazły się produkty
żywnościowe o działaniu przeciwzapalnym.
Stan zapalny
Stan zapalny to naturalny wieloetapowy proces, który rozwija się w tkance pod
wpływem działania różnych czynników uszkadzających: fizycznych, chemicznych i
biologicznych (bakterie i wirusy). Proces zapalny różni się więc przebiegiem w
zależności od czynnika. Ma on na celu doprowadzenie organizmu do równowagi
poprzez pokonanie infekcji, naprawianie uszkodzeń, czy pozbycie się patogenów.
Stanowi zapalnemu towarzyszy bardzo często podwyższona temperatura,
przekrwienie tkanek, miejscowe zaczerwienie, obrzęk, wysypka, wysięk, łamanie w
kościach, podwyższone OB i CPR, a także może wystąpić czasowa zmiana działania
układu (np. układu pokarmowego).
Oczywiście w przypadku zaistnienia zapalenia w naszym organizmie należy udać się do
lekarza. Terapię farmaceutyczną warto wesprzeć odpowiednią dietą bogatą w produkty
przeciwzapalne a ograniczyć te prozapalne.
Substancje dostarczane w diecie mają największy wpływ na intensywność, przebieg i
etap wygaszania stanu zapalnego.
Jednym z najnowszych wskaźników klasyfikujących żywność jest tzw. współczynnik
zaplaności IF (inflammation index)
Przy ustalaniu IF Rating dla danego produktu branych jest pod uwagę ponad 20
różnych czynników, które składają się na ostateczną wartość w tym:
ilość i typ tłuszczu,
zawartość niezbędnych kwasów tłuszczowych,
zawartość witamin i minerałów,
indeks glikemiczny
zawartość składników o działaniu przeciwzapalnym i przeciwutleniającym.
Gdy czynnik IF jest dodatni – produkt posiada działanie przeciwzapalne,
czynnik IF ujemny = prozapalne, 0 jest wartością neutralną. Nie ustalono
górnych i dolnych granic dla współczynnika IF, jego wartość zmienia się także pod
wpływem ilości przyjmowanego pokarmu. Im więcej danej żywności tym intensywniejszy
efekt pro lub anty zapalny..
Produkty przeciwzapalne
Przyprawy i zioła to rośliny o najmocniejszym działaniu antyoksydacyjnym. Ich
korzystne działanie jest powszechnie znane, dlatego warto dodawać je do każdych
potraw. Wszystkie przyprawy i zioła mają w większym lub mniejszym stopniu
właściwości przeciwzapalne, jednak na wyróżnienie zasługą – goździki, imbir,
rozmaryn i kurkuma. Badania naukowe wykazały, że te 4 rodzaje przypraw w
najbardziej znaczący sposób i jednocześnie najszybciej tłumią wszelkie procesy
zapalne.
Do przeciwzapalnych produktów spożywczych zaliczymy oczywiście
warzywa i owoce. Żaden preparat witaminowy nie jest w stanie zastąpić korzyści
wynikających z regularnej konsumpcji świeżych owoców i warzyw. Przeciwzapalne
działanie wykazują zawarte w nich witaminy, antyoksydanty, karotenoidy, antocyjany,
flawonoidy. Alby zahamować wewnątrzustrojowe procesy zapalne zaleca się przede
wszystkim zielone oraz czerwone warzywa jak np. marchew, brokuły, pomidory,
papryka. Warto przypomnieć, że cebula i czosnek to warzywa numer jeden, jeżeli
chodzi o właściwości przeciwzapalne.
Z owoców największe działanie antyzapalne wykazują cytrusy i owoce
jagodowe. Warto tu wymienić grejpfrut, który w swoim składzie zawiera naringeninę o
działaniu hamującym procesy zapalne.
Kwasy tłuszczowe z rodziny omega 3, szczególnie EPA i DHA to budulcowe substancje
organizmu człowieka konieczne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania.
Udowodniono, że ich deficyt może nasilać objawy wewnątrzustrojowego zapalenia.
Kwasy omega-3 posiadają zdolność wygaszania procesów zapalnych poprzez
wytwarzanie m.in. rezolwiny (RvE, RvD) i protektyny (PD), które przyczyniają się do
regeneracji komórek, tkanek, narządów (przywrócenie homeostazy organizmu).
Zaleca się więc spożycie 1–2 razy w tygodniu ryb obfitujących w kwasy tłuszczowe
omega-3, szczególnie morskie jak np. makrela, łosoś atlantycki, śledź, sardynka,
halibut. Warto również jadać ryby słodkowodne i owoce morza, a także orzechy
włoskie, czy siemię lniane.
Herbata zielona swoje przeciwzapalne właściwości zawdzięcza takiemu składnikowi jak
EGCG (galusan). Nie tylko osłania działanie prozapalnej chemokiny IL-8ii, ale
powstrzymuje wzrost komórek nowotworowych.
Okazuje się również, że już 2–3 kostki czekolady gorzkiej pozwoli nam dostarczyć
skoncentrowanej dawki flawonoidów, pomagających zwalczać procesy zapalne.
Antyinflamacyjne działanie czekolady zostało potwierdzone naukowo. Polifenole w niej
zawarte szczególnie korzystnie wpływają na stan nabłonka naczyniowego, zmniejszając
ryzyko rozwoju chorób takich jak miażdżyca i nadciśnienie.
Umiarkowane picie czerwonego wina również może przyczynić się hamowania
zachodzących w organizmie procesów zapalnych. Zawarty w nich rezweratrol oprócz
właściwości antyoksydacyjnych wykazuje także działanie przeciwzapalne.
Produkty prozapalne
Obok grupy produktów spożywczych pomocnych w zwalczaniu procesów zapalnych
znajdują się i te, które mogą wzmagać ten stan.
W przeciwieństwie do kwasów omega-3, kwasy tłuszczowe omega-6 wykazują
działanie prozapalne. Za sprawą takich związków jak prostaglandyny, tromboksany,
leukotrieny serii 4, wytwarzane z kwasu arachidonowego homeostaza organizmu
zostaje zachwiana, a przebieg zaistniałego stanu zapalnego ulega nasileniu. Aby
zapewnić prawidłowe funkcjonowanie organizmu ważne jest więc zachowanie
równowagi w proporcjach pomiędzy kwasem omega-3 a omega-6.
Wzmagające stan zapalny kwasy omega-6 znajdziesz m.in w oleju kukurydzianym,
słonecznikowym, z krokosza, sojowym, z orzeszków ziemnych, arachidowym,
sezamowym, z pestek winogron, a także żywności typu fast-food oraz w wielu innych
smażonych i wysoko przetworzonych produktach spożywczych.
Zalecane dzienne normy wskazują, że odpowiednia proporcja n-6/n-3 powinna być jak
4:5, czyli np. na 4 łyżeczki oleju słonecznikowego czy sojowego powinno przypadać 5
łyżeczek oleju rzepakowego lub lnianego, które zawierają kwasy n–3.
Podobnie strzeżmy się kwasów typu trans, które wzmagają stany zapalne.
Znaleźć je można m. in. w utwardzonym tłuszczu roślinnym, uwodornionym oleju
roślinnym, tłuszczu cukierniczym, słodyczach, płatkach śniadaniowych czy nawet
frytkach.
Sprzymierzeńcem wewnątrzustrojowych stanów zapalnych jest cukier
rafinowany pod postacią sacharozy, glukozy, fruktozy, syropu glukozowofruktozowego, dekstrozy, syropu kukurydzianego i innych pokrewnych składników.
Szczególnie zasobne w cukry dodane są: słodycze, różnego rodzaju owocowe serki,
jogurty, dżemy, konfitury, soki, syropy, a także pieczywo, dania typu instant, produkty
śniadaniowe, wędliny. Wszystkie produktu o wysokim indeksie glikemicznym nie
sprzyjają zachowaniu równowagi naszego organizmu. Permanentnie podwyższony
poziom cukru we krwi (hiperglikemia) upośledza funkcjonowanie układu
odpornościowego, zwiększając ryzyko wystąpienia poważnych dolegliwości.
Warto uważać również na przetworzone mięso, wędliny, gdyż procesy
technologiczne związane z produkcją wyrobów wędliniarskich przyczyniają się do
wzbogacenia finalnych produktów o związki działające prozapalnie. Skutkiem tego jest
nasilenie procesu wewnątrzustrojowej inflamacji, co przyczyniać się może do rozwoju
wielu chorób – w tym również miażdżycy, cukrzycy i nowotworów.
Uważaj również na produkty, na które masz uczulenie, gdyż mogą wywoływać
stany zapalne. Mimo, iż reakcja alergiczna rozpoczyna się w układzie pokarmowym,
może szybko rozprzestrzenić się na inne partie organizmu.
Warto dbać o odpowiedni dobór pokarmów dobrej jakości. Pamiętajmy, że długotrwałe i
przewlekłe stany zapalne mogą doprowadzić do ciężkich schorzeń, m.in. do
nowotworów. Odpowiednio skomponowana dieta obfitująca w produkty o działaniu
przeciwzapalnym wspomoże leczenie farmaceutyczne w stanach chorobowych dzięki
czemu szybciej wrócisz do zdrowia.
Literatura:
Jerzy Z. Nowak, Przeciwzapalne „prowygaszeniowe” pochodne wielonienasyconych
kwasów tłuszczowych omega 3 i omega 6, Zakład Farmakologii, Katedra Farmakologii i
Farmakologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, 2010.
Author: Paulina Michalak
Link do artykułu: http://bonavita.pl/produkty-spozywcze-przeciwzapalne-i-prozapalne