KONKURS+EKOL+III_etap_cz.1_9.05.16

XX Interdyscyplinarny Konkurs
Ekologiczno – Regionalny
dla uczniów gimnazjów województwa łódzkiego
w roku szkolnym 2015/2016
Stopień III – etap wojewódzki
Część 1
9 maja 2016r., godz. 1300
Instrukcja dla uczestnika konkursu
Test składa się z 31 zadań.
Aby właściwie rozwiązać zadania wyboru należy spośród podanych odpowiedzi wybrać
jedną i zaznacz X. Jeżeli pomylisz się, zakreśl pomyłkę kółkiem i wybierz następną
odpowiedź, którą uznasz za poprawną.
Niektóre zadania wymagają innej formy odpowiedzi – czytaj uważnie polecenia.
Czas trwania testu – 60 minut
Życzymy powodzenia.
Zadanie 1 (1 pkt)
22 kwietnia zwyczajowo obchodzimy:
a. Dzień ginących gatunków b. Dzień Ziemi c. Święto Ekologa d. Dzień Zielonej Planety
Zadanie 2 (1 pkt.)
Do organizmów samożywnych zaliczamy:
A. rośliny prowadzące fotosyntezę.
B. wszystkie organizmy poza pasożytami.
C. drapieżniki i roślinożerców.
D. zwierzęta samodzielnie zdobywające pokarm.
Zadanie 3 (1 pkt.)
Na rysunku przedstawiono cztery organizmy występujące w lesie. Ich nazwy wypisano w poniższej tabeli.
Dla każdego z organizmów określ, czy jest on samożywny czy cudzożywny. Właściwą odp. zaznacz X.
Organizm
Cudzożywny czy samożywny?
cudzożywny
samożywny
1.
Brzoza
2.
Hubiak
3.
Mech
4.
Koźlarz
Zadanie 4 (4 pkt.)
a) W biocenozach występują organizmy należące do producentów i należące do konsumentów.
Przedstaw jedną cechę charakteryzującą producentów i jedną cechę charakteryzującą konsumentów.
Producenci:
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
Konsumenci:
……………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………….
b) Pasożyty roślinożerców zalicza się do:
A) konsumentów I rzędu, B) konsumentów II rzędu, C) konsumentów III rzędu, D) destruentów
c) Wyjaśnij, podając argument, czy jest możliwe istnienie biocenozy, w której nie występują
producenci.
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 5 (1 pkt.)
Łańcuch pokarmowy tworzą gatunki (czyli ogniwa łańcucha) żyjące w jednym ekosystemie, uszeregowane
w kolejności: zjadany  zjadający.
Wyjaśnij jaka jest różnica między łańcuchem spasania a łańcuchem detrytusowym.
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 6 (1 pkt.)
Lis, w zależności od tego jakim pokarmem się odżywia, może należeć do różnych poziomów troficznych.
Uzupełnij zdania, wpisz w każdą lukę właściwą informację.
Lis, który zjada jagody jest konsumentem ……………… rzędu.
Lis, który zjada zająca jest konsumentem ……………… rzędu.
Lis, który zjada żabę może być konsumentem ……………… lub ……………… rzędu.
Zadanie 7 (1 pkt)
Roślinożerca czy drapieżnik? Poniżej przemieszano opisy roślinożerców i drapieżników.
Zaznacz A, jeśli opis dotyczy roślinożercy, lub B, jeśli dotyczy drapieżnika.
1
2
3
Trawienie celulozy w jego przewodzie pokarmowym zachodzi dzięki
symbiotycznym bakteriom.
Nocą w poszukiwaniu zdobyczy pomagają mu receptory temperatury, znajdujące
się w specjalnych zagłębieniach na głowie.
Ponieważ odżywia się pokarmem o wysokiej zawartości białka, jego przewód
pokarmowy jest stosunkowo krótki w stosunku do długości ciała.
A / B
A / B
A / B
Zadanie 8 (5 pkt.)
Mikołajek nadmorski, objęty w Polsce ochroną gatunkową, najczęściej występuje w okolicach zatoki
Gdańskiej. Rośnie na glebach piaszczystych i suchych, w miejscach mocno nasłonecznionych. Dobrze znosi
suszę oraz silny wiatr. Gatunek ten jest typowy dla nadmorskich wydm. Główne problemy związane z
ochroną jego siedlisk to: zalesianie wydm, rozwój turystyki oraz zanieczyszczenia wybrzeża Morza
Bałtyckiego.
a) Na podstawie tekstu określ, jakimi zagadnieniami związanymi z mikołajkiem nadmorskim zajmują
się ekologia, ochrona przyrody oraz ochrona środowiska.
Ekologia: …..........................................................................................................................................
Ochrona przyrody:................................................................................................................................
Ochrona środowiska: ….......................................................................................................................
b) Opisz siedlisko i niszę ekologiczną mikołajka nadmorskiego.
Siedlisko: ….......................................................................................................................................
Nisza ekologiczna: ….........................................................................................................................
Zadanie 9 (4 pkt.)
a) Przyporządkuj podanym przykładom organizmów (A – F) odpowiednie typy rozmieszczenia (1 – 3).
przykłady organizmów
typy rozmieszczenia
A. Pająki w lesie.
1.
Rozmieszczenie skupiskowe.
B. Gniazdujące pingwiny.
2.
Rozmieszczenie losowe.
C. Dafnie w toni jeziora.
3.
Rozmieszczenie równomierne.
D. Pszenica na polu uprawnym.
E. Antylopy gnu na sawannie.
F. Dżdżownice w glebie.
A. ….....,
B. …...,
C. ….....,
D. ….......,
E. …....., F. …..........
b) Podaj dwie zalety i dwie wady życia zwierząt w grupie.
Zalety:
1….....................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
2….....................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
Wady:
1….....................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
2….....................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
Zadanie 10 (1 pkt)
Na wykresie przedstawiono krzywą przeżywania populacji pewnego gatunku.
Która odpowiedź prawidłowo charakteryzuje populację podczas fazy X?
A. Śmiertelność + imigracja są większe niż rozrodczość + emigracja
B. Śmiertelność + emigracja są większe niż rozrodczość + imigracja
C. Śmiertelność + rozrodczość = emigracja + imigracja
D. Śmiertelność + emigracja = rozrodczość + imigracja
Zadanie 11 (1 pkt.)
Zabiegiem higienicznym zaobserwowanym u ponad 200 gatunków ptaków jest smarowanie się
rozgniecionymi mrówkami. Jad mrówek zawiera kwas metanowy (potocznie zwany kwasem mrówkowym).
Wybierz tę właściwość kwasu metanowego, która zdecydowała o wykorzystaniu tego kwasu przez
ptaki.
a. Kwas mrówkowy, ze względu na swój odczyn, chroni pióra ptaków przed kwaśnymi opadami.
b. Kwas mrówkowy dobrze rozpuszcza się w wodzie, dlatego ptaki mogą latać w czasie deszczu.
c. Kwas mrówkowy jest toksyczny między innymi dla bakterii i grzybów niszczących pióra ptaków.
d. Kwas mrówkowy ma silny zapach, dzięki któremu ptaki rozpoznają poszczególnych osobników w
stadzie.
Zadanie 12 (1 pkt)
Wyjaśnij dlaczego porosty nazywamy biowskaźnikami czystości powietrza?
…........................................................................................................................................................................
Zadanie 13 (2 pkt.)
Opisz: a) jak powstają „kwaśne deszcze” oraz b) jak działają na środowisko.
a)
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
b)
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 14 (4 pkt.)
I. Do najważniejszych źródeł powodujących skażenie środowiska metalami ciężkimi należą:
a) spalanie paliw ropopochodnych w pojazdach mechanicznych i ścieki przemysłowe
b) nawozy sztuczne spływające z pół uprawnych w czasie deszczu do rzek i jezior
c) odpady organiczne
d) pestycydy
II. Do metali ciężkich najbardziej niebezpiecznych dla środowiska naturalnego należą grupy metali:
a) Cd, Pb, Ag, Au
b) Pb, Hg, Cu, Co
c) Zn, Pt, Au, Cd
d) Au, Al, Cu, Co
III. Które z roślin nie powinny rosnąć w pobliżu dróg i szos ze względu na dużą koncentrację metali
ciężkich?
a) sałata, pietruszka, kukurydza b) szczypior, por c) koper, seler d) śliwa, grusza
IV. Do ujemnych skutków biologicznych wywołanych nagromadzeniem się metali ciężkich w
organizmach żywych zaliczamy:
a) zaburzenia rozmnażania i rozwoju
b) zaburzenia widzenia
c) przyspieszenie dojrzewania
d) zakłócenia mowy
Zadanie 15 (2 pkt.)
Podane przykłady negatywnego oddziaływania człowieka na przyrodę połącz ze skutkami tych
działań, wpisując w miejsce kropek odpowiednie litery.
przykłady negatywnego oddziaływania człowieka na przyrodę
skutki działań
1. Zmniejszanie powierzchni terenów zielonych wskutek wycinania lasów
…..
2. Coraz większe wykorzystywanie paliw kopalnych i innych surowców mineralnych
…..
3. Wytwarzanie olbrzymiej ilości przedmiotów jednorazowego użytku i niepotrzebne
opakowywanie różnych przedmiotów
4. Stosowanie nadmiernych ilości nawozów sztucznych i środków ochrony roślin,
nadużywanie chemicznych środków czystości w gospodarstwach domowych
…..
…..
skutki negatywnych działań człowieka:
A. Zanieczyszczanie środowiska i wyczerpywanie się nieodnawialnych zasobów przyrody.
B. Zanieczyszczanie gleby, wody, powietrza, a także żywności.
C. Zanieczyszczanie środowiska przyrodniczego przez składowanie coraz większej ilości odpadów na
składowiskach zorganizowanych oraz dzikich wysypiskach śmieci.
D. Zmniejszanie naturalnych terenów pochłaniających zanieczyszczenia i zwiększanie ilości dwutlenku
węgla w powietrzu.
Zadanie 16 (1 pkt)
Do pojemnika z odpadami zmieszanymi wrzucamy to, co nie powinno trafić do innych pojemników na
surowce i z czego nie można surowców odzyskać. Ale NIE WSZYSTKIE ŚMIECI TU SIĘ NADAJĄ!
Do odpadów zmieszanych NIE wrzucamy odpadów niebezpiecznych. Wymień przynajmniej 3
przykłady tego rodzaju odpadów:
….......................................................................................................................................................................
Zadanie 17 (2 pkt.)
Uzupełnij zdania:
a. Najwyższą formą ochrony przyrody jest ……………………………………………………………………
b. Gatunki flory i fauny właściwe tylko dla danego terenu nazywamy ………………………………………..
Zadanie 18 (1 pkt) *
Uzupełnij zdanie:
Uroczysko ,,Głuszec” jest obszarem ścisłej ochrony. Obszar uroczyska należy do …......................................
Parku Narodowego.
Zadanie 19 (3 pkt.) *
Opisz historię powstania i uzasadnij nazwę – Uroczysko ,,Głuszec”
…..........................................................................................................................................................................
…..........................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
Zadanie 20 (2 pkt.) *
Spośród podanych roślin podkreśl te, które występują na terenie Uroczyska ,,Głuszec”.
paprotka zwyczajna, cesarska korona, rokietnik pospolity, dziewięćsił bezłodygowy,
rosiczka okrągłolistna, żurawina błotna, borówka czernica, czereśnia pospolita
Zadanie 21 (1 pkt.) *
Do opisu dobierz zwierzę:
a. Zwierzę z rodziny psów, zasiedlające najróżniejsze środowiska – od rolniczych po wilgotne lasy, zarośla,
trzcinowiska i torfowiska. Prowadzi nocny tryb życia i zasypia na zimę.
b. Żyje na drzewach dziuplastych, łączy się w pary na całe życie. Rodzice polują głównie w nocy aby
wyżywić 3 – 4 potomków.
c. Żyją w rodzinach szczególnie na terenie monokultur sosnowych całej Polski. Drapieżnik łatwo
dostosowujący do środowiska swoje przyzwyczajenia żywieniowe. Objęty całkowitą ochroną.
A. bocian czarny
a. …...
B. jenot
b. …...
C. puszczyk uralski
D. wilk
c. …...
Zadanie 22 (1 pkt.)
Miasto w województwie łódzkim, słynące z produkcji kafelków to:
A. Piotrków Trybunalski,
B. Sieradz,
C. Opoczno,
D. Łask
Zadanie 23 (1 pkt.)
Aleja gwiazd na wzór hollywoodzki powstała na jednej z ulic Łodzi. Wskaż właściwą odpowiedź.
A. Aleja Kościuszki,
B. ulica Piotrkowska,
C. ulica Kilińskiego,
D. ulica Jaracza
Zadanie 24 (1 pkt.)
Jedyne w Polsce Muzeum Włókiennictwa ulokowano w Łodzi w fabryce:
a. Scheiblera,
b. Geyera,
c. Heinzla,
d. Poznańskiego.
Zadanie 25 (1 pkt.)
Początki Spały związane są z:
a. kasztelanią b. siedzibą komesa grodowego
c. osadą młyńską
d. osadą targową
Zadanie 26 (1 pkt.)
Na terenie Spalskiego Parku Krajobrazowego znajdują się trzy rezerwaty. Podaj ich nazwy:
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
Zadanie 27 (3 pkt.)
Podaj których miejscowości województwa łódzkiego dotyczą poniższe opisy:
A. To miasto na prawach powiatu grodzkiego. Nazwa miasta pochodzi według legendy od imienia
średniowiecznego potężnego możnowładcy polskiego Piotra Dunina. Było jedną z dwóch siedzib Trybunału
Koronnego. Miały tu także miejsce synody kościelne. Podczas okupacji hitlerowskiej zorganizowano tu
pierwsze na ziemiach polskich getto dla ludności żydowskiej.
………………………………………………….
B. Już w XI w. był to ważny gród kasztelański, później jedna z głównych rezydencji biskupich. Miasto
zapisało się w historii Polski jako jeden z punktów zbornych wojsk wyruszających pod wodzą Władysława
Jagiełły na wojnę z krzyżakami w 1410 r. To w tej miejscowości urodził się i pełnił obowiązki wójta
Andrzej Frycz Modrzewski.
………………………………………………….
C. Niektóre źródła podają, ze pierwsze grodzisko istniało tu już w IX w., jednak prawa miejskie nadał
miejscowości Leszek Czarny w 1266 r. Miasto słynęło z fabryki mebli giętych i do dzisiaj przemysł
meblarski jest tu wiodącym. Najstarszym zabytkiem miasta jest zespół klasztorny franciszkanów
ufundowany przez Leszka Czarnego lub Władysława Łokietka. Z tego miasta pochodzi jeden z najbardziej
znanych na świecie pisarzy polskich – Tadeusz Różewicz.
………………………………………………….
Zadanie 28 (1 pkt.)
Podaj nazwę parku krajobrazowego, w którym znajduje się opisany rezerwat:
Rezerwat leśno – a archeologiczny „Góra Chełmno” – Legendarne wzgórze ma wysokość tylko 323 m.
n.p.m. i porównywane jest do dolnośląskiej Ślęży. Podobnie jak ona góruje nad otaczającym je terenem,
pełniło również funkcje sanktuarium pogańskiego. Na jego szczycie utworzono rezerwat chroniący las
mieszany grabowy z domieszką buka, świerka, sosny i dębu oraz pozostałości rozległego grodu obronnego z
X-XI w.
………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 29 (3 pkt)
Do obiektu kulturowego dopisz nazwę parku krajobrazowego na terenie którego się znajduje :
1
2
3
4
5
6
obiekt kultury materialnej
Opactwo Cystersów
kaplica Ligęzów
Kościół romański p/w św. Idziego
szaniec „Hubala”
barokowy Zespół Klasztorny Filipinów
obelisk poświęcony królowi Kazimierzowi
Wielkiemu
park krajobrazowy na terenie którego występuje
Zadanie 30 (2 pkt)
Podaj nazwy parków narodowych, których dotyczą opisy.
Obszar ten – nie bez powodu – nazywany jest „Polską Amazonią”. Jest to dzika bagienna dolina,
poprzecinana rozbudowanym labiryntem koryt rzecznych i porośnięta w wielu miejscach kilkumetrowej
wysokości trzcinami. Teren jest jedną z nielicznie regularnie zalewanych dolin rzecznych. To jeden z
najmłodszych obszarów chronionych tego typu w Polsce. Wcześniej istniał tu park krajobrazowy. Obok
unikalnego charakteru rzeki i znacznego zróżnicowania występujących nad nią zbiorowisk roślinnych,
przyczyną objęcia tych terenów ochroną było wyjątkowe bogactwo gatunkowe występującej tu awifauny.
Wśród występujących tu chronionych gatunków ptactwa, aż 28 zagrożonych jest wyginięciem.
………………………………………………….
Terytorium tego parku zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego
UNESCO. Znajduje się tu Rezerwat Pokazowy Zwierząt – wyznaczono tu osobne wybiegi dla różnych
gatunków zwierząt, Muzeum Przyrodniczo-Leśne i Miejsce Mocy- niezwykle tajemnicze miejsce, gdzie jak
głosi legenda, tworzące tu kamienny krąg głazy najprawdopodobniej stanowiły element kultu Prasłowian. O
niezwykłości tego miejsca świadczą także rosnące dookoła dęby i sosny, posiadające dwa lub trzy pnie
wychodzące z jednego korzenia.
………………………………………………………….
Zadanie 31 (1 pkt)
Tor do uprawiania kajakarstwa górskiego, jedyny tego typu obiekt w Europie zlokalizowany na terenach
nizinnych, znajduje się w :
a. Tomaszowie Mazowieckim
b. Opocznie
c. Drzewicy
d. Łodzi