2 - Ipex.eu

KOMISJA
EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 16.11.2015 r.
COM(2015) 800 final
ANNEXES 1 to 5
ZAŁĄCZNIKI
do
KOMUNIKATU KOMISJI
Projekty planów budżetowych na 2016 r.: Ocena ogólna
PL
PL
ZAŁĄCZNIK 1: Ocena projektów planów budżetowych poszczególnych państw
Państwa członkowskie objęte funkcją zapobiegawczą paktu stabilności i wzrostu
Plany zgodne ze zobowiązaniami danego państwa
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Niemiec, które są obecnie objęte funkcją
zapobiegawczą paktu stabilności i wzrostu oraz podlegają regule dotyczącej zadłużenia, jest zgodny z
postanowieniami paktu stabilności i wzrostu. Korzystna sytuacja budżetowa Niemiec powinna
ponadto umożliwić dalsze zwiększanie inwestycji publicznych w infrastrukturę, edukację i badania
zgodnie z zaleceniem Rady wydanym w ramach europejskiego semestru, a także pokrycie
dodatkowych wydatków, które mogą wystąpić w związku z dużym napływem osób ubiegających się o
azyl i których nie można jeszcze było w pełni uwzględnić w planach budżetowych. Komisja jest poza
tym zdania, że Niemcy poczyniły ograniczone postępy na drodze do realizacji skierowanych do nich
zaleceń wydanych przez Radę w ramach europejskiego semestru w 2015 r. w odniesieniu do
zarządzania budżetem, zatem wzywa władze Niemiec do przyspieszenia tego procesu.
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Estonii, która jest obecnie objęta funkcją
zapobiegawczą paktu, jest zgodny z postanowieniami paktu stabilności i wzrostu.
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Luksemburga, który jest obecnie objęty funkcją
zapobiegawczą paktu, jest zgodny z postanowieniami paktu stabilności i wzrostu. Komisja jest
również zdania, że Luksemburg poczynił ograniczone postępy w realizacji skierowanych do niego
zaleceń wydanych przez Radę w ramach europejskiego semestru w 2015 r. w odniesieniu do
zarządzania budżetem i w związku z tym wzywa władze Luksemburga do przyspieszenia tego
procesu.
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Niderlandów, które są obecnie objęte funkcją
zapobiegawczą paktu i ustaleniami przejściowymi dotyczącymi zgodności z regułą dotyczącą
zadłużenia, jest zgodny z postanowieniami paktu stabilności i wzrostu. Komisja wzywa władze do
rygorystycznego wdrażania budżetu na 2016 r. Komisja jest również zdania, że Niderlandy poczyniły
pewne postępy na drodze do realizacji skierowanych do nich zaleceń wydanych przez Radę w ramach
europejskiego semestru w 2015 r. w odniesieniu do zarządzania budżetem, i wzywa władze
Niderlandów do czynienia dalszych postępów.
Po uwzględnieniu dodatkowych informacji przedstawionych przez władze Słowacji Komisja jest
zdania, że projekt planu budżetowego Słowacji, która jest obecnie objęta funkcją zapobiegawczą
paktu, jest zgodny z postanowieniami paktu stabilności i wzrostu. Komisja wzywa władze do
rygorystycznego wdrażania budżetu na rok 2016. Komisja jest również zdania, że Słowacja poczyniła
ograniczone postępy na drodze do realizacji skierowanych do niej zaleceń wydanych przez Radę w
ramach europejskiego semestru w 2015 r. w odniesieniu do zarządzania budżetem i w związku z tym
wzywa władze Słowacji do przyspieszenia tego procesu.
Plany zasadniczo zgodne z wymogami paktu stabilności i wzrostu
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Belgii, która jest obecnie objęta funkcją
zapobiegawczą paktu i podlega ustaleniom przejściowym dotyczącym zgodności z regułą zadłużenia,
jest zgodny z postanowieniami paktu stabilności i wzrostu. Według prognozy Komisji z jesieni 2015 r.
istnieje w szczególności ryzyko wystąpienia pewnego odchylenia od wymaganej ścieżki dostosowania
zmierzającej do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego. W związku z tym Komisja zwraca
się do władz o zastosowanie niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej w celu
zapewnienia, by budżet na rok 2016 był zgodny z paktem stabilności i wzrostu. Komisja jest również
zdania, że Belgia poczyniła pewne postępy w odniesieniu do wydanych dla niej przez Radę zaleceń w
ramach europejskiego semestru w 2015 r., odnoszących się do zarządzania budżetem (w tym systemu
emerytalnego, ram budżetowych i systemu podatkowego), i wzywa władze Belgii do czynienia
dalszych postępów.
2
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Łotwy, która jest obecnie objęta funkcją
zapobiegawczą paktu, jest zasadniczo zgodny z postanowieniami paktu stabilności i wzrostu. Według
prognozy Komisji z jesieni 2015 r. istnieje w szczególności ryzyko wystąpienia pewnego odchylenia
od wymaganej ścieżki dostosowania zmierzającej do osiągnięcia średniookresowego celu
budżetowego. W związku z tym Komisja zwraca się do władz o zastosowanie niezbędnych środków w
ramach krajowej procedury budżetowej w celu zapewnienia, by budżet na rok 2016 był zgodny z
paktem stabilności i wzrostu.
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Malty, która jest obecnie objęta funkcją
zapobiegawczą paktu i podlega regule dotyczącej zadłużenia, jest zgodny z postanowieniami paktu
stabilności i wzrostu. Według prognozy Komisji z jesieni 2015 r. istnieje w szczególności ryzyko
wystąpienia pewnego odchylenia od wymaganej ścieżki dostosowania zmierzającej do osiągnięcia
średniookresowego celu budżetowego. W związku z tym Komisja zwraca się do władz o zastosowanie
niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej w celu zapewnienia, by budżet na rok
2016 był zgodny z paktem stabilności i wzrostu. Komisja jest również zdania, że Malta poczyniła
pewne postępy w odniesieniu do wydanych dla niej przez Radę zaleceń w ramach europejskiego
semestru w 2015 r., odnoszących się do zarządzania budżetem, i wzywa władze Malty do czynienia
dalszych postępów.
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Finlandii, która jest obecnie objęta funkcją
zapobiegawczą paktu, jest zasadniczo zgodny z postanowieniami paktu stabilności i wzrostu. Istnieje
w szczególności ryzyko wystąpienia pewnego odchylenia od wymaganej ścieżki dostosowania
zmierzającej do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego w 2015 i 2016 r. Komisja zwraca
się do władz o zastosowanie niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej w celu
zapewnienia, by budżet na rok 2016 był w pełni zgodny z paktem stabilności i wzrostu. Komisja jest
również zdania, że Finlandia poczyniła ograniczone postępy na drodze do realizacji skierowanych do
niej zaleceń wydanych przez Radę w ramach europejskiego semestru w 2015 r. w odniesieniu do
zarządzania budżetem, i wzywa władze Finlandii do przyspieszenia tego procesu.
Plany, w których przypadku zachodzi ryzyko nieprzestrzegania wymogów paktu stabilności i wzrostu
Zdaniem Komisji istnieje ryzyko, że projekt planu budżetowego Włoch, które są obecnie objęte
funkcją zapobiegawczą paktu i ustaleniami przejściowymi w zakresie reguły dotyczącej zadłużenia,
nie zapewni zgodności z postanowieniami paktu stabilności i wzrostu. Według prognozy Komisji z
jesieni 2015 r. istnieje w szczególności ryzyko wystąpienia znacznego odchylenia od wymaganej
ścieżki dostosowania zmierzającej do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego w 2016 r.
Komisja będzie nadal uważnie monitorować przestrzeganie przez Włochy zobowiązań wynikających z
paktu stabilności i wzrostu, w szczególności w związku z oceną w kolejnym programie stabilności. W
ramach „ogólnej oceny” możliwego odchylenia od ścieżki dostosowania prowadzącej do
średniookresowego celu budżetowego Komisja uwzględni powyższe uwagi dotyczące ewentualnej
kwalifikowalności Włoch do elastyczności w ramach paktu stabilności i wzrostu. Przedmiotem
szczególnej uwagi będzie efektywne wykorzystywanie odchylenia od ścieżki dostosowania do celów
zwiększania inwestycji; istnienie wiarygodnych planów powrotu na ścieżkę dostosowania prowadzącą
do osiągnięcia celu średniookresowego; oraz postępy w zakresie programu reform strukturalnych z
uwzględnieniem zaleceń Rady. W związku z tym Komisja zwraca się do władz o zastosowanie
niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej w celu zapewnienia, by budżet na rok
2016 był zgodny z paktem stabilności i wzrostu. Komisja jest również zdania, że Włochy poczyniły
pewne postępy na drodze do realizacji skierowanych do nich zaleceń wydanych przez Radę w ramach
europejskiego semestru w 2015 r. w odniesieniu do zarządzania budżetem, i wzywa władze Włoch do
czynienia dalszych postępów.
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Litwy, która jest obecnie objęta funkcją
zapobiegawczą paktu, jest obarczony ryzykiem niespełnienia postanowień paktu stabilności i wzrostu.
Według prognozy Komisji z jesieni 2015 r. wymagana korekta służąca osiągnięciu średniookresowego
celu budżetowego nie zostanie osiągnięta i należy się spodziewać znacznego odchylenia od celu
średniookresowego w 2016 r. W związku z tym Komisja wzywa władze do podjęcia niezbędnych
3
środków w ramach krajowej procedury budżetowej w celu zapewnienia, by budżet na rok 2016 był
zgodny z paktem stabilności i wzrostu. Komisja jest również zdania, że Litwa poczyniła ograniczone
postępy na drodze do realizacji skierowanych do niej zaleceń wydanych przez Radę w ramach
europejskiego semestru w 2015 r. w odniesieniu do zarządzania budżetem, wzywa więc władze Litwy
do przyspieszenia tego procesu.
Zdaniem Komisji istnieje ryzyko, iż projekt planu budżetowego Austrii, która jest obecnie objęta
funkcją zapobiegawczą paktu i ustaleniami (przejściowymi) w zakresie reguły dotyczącej zadłużenia,
nie zapewni zgodności z postanowieniami paktu stabilności i wzrostu. W rzeczy samej w prognozie
Komisji wskazano na ryzyko wystąpienia znacznego odchylenia od średniookresowego celu
budżetowego w 2016 r. Jednak w przypadku gdyby obecne szacunki skutków budżetowych
wyjątkowego napływu uchodźców były wyłączone z oceny, prognozowane odchylenie przestałoby
być istotne. Komisja zwraca się do władz o zastosowanie niezbędnych środków w ramach krajowej
procedury budżetowej w celu zapewnienia, by budżet na rok 2016 był zgodny z paktem stabilności i
wzrostu. Komisja jest również zdania, że Austria poczyniła ograniczone postępy na drodze do
realizacji skierowanych do niej zaleceń wydanych przez Radę w ramach europejskiego semestru w
2015 r. w odniesieniu do zarządzania budżetem, i wzywa władze Austrii do przyspieszenia tego
procesu.
Państwa członkowskie objęte funkcją naprawczą paktu stabilności i wzrostu
Plany zasadniczo zgodne z wymogami paktu stabilności i wzrostu
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Irlandii – która jest obecnie objęta funkcją
naprawczą paktu i która w przypadku terminowej i trwałej korekty nadmiernego deficytu może od
2016 r. zostać objęta jego funkcją zapobiegawczą – jest zasadniczo zgodny z postanowieniami paktu
stabilności i wzrostu. Według prognozy Komisji istnieje w szczególności ryzyko wystąpienia pewnego
odchylenia od wartości odniesienia dla wydatków w 2016 r. Ponadto Komisja wskazuje, że ogłoszenie
dodatkowych wydatków podsektora centralnego (na ostatnie trzy miesiące 2015 r.) nastąpiło w czasie,
gdy irlandzka gospodarka wykazuje już wyjątkowo wysokie wskaźniki wzrostu. Komisja przypomina
w związku z tym wcześniejsze wytyczne zawarte w zaleceniu Rady w ramach procedury nadmiernego
deficytu z dnia 7 grudnia 2010 r. oraz w ramach europejskiego semestru, zalecające, by wykorzystać
nadzwyczajne środki do przyspieszenia redukcji długu, i zwraca się do władz Irlandii o podjęcie
niezbędnych działań w ramach krajowej procedury budżetowej w celu zapewnienia, by budżet na rok
2016 był zgodny z paktem stabilności i wzrostu. Komisja jest również zdania, że Irlandia poczyniła
pewne postępy, jeżeli chodzi o skierowane do niej zalecenia wydane przez Radę w ramach
europejskiego semestru w 2015 r. w odniesieniu do zarządzania budżetem, i wzywa władze Irlandii do
czynienia dalszych postępów.
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Francji, która jest obecnie objęta funkcją
naprawczą, zasadniczo spełnia wymagania w oparciu o docelowy deficyt nominalny, chociaż
przewiduje się, że według wszystkich wskaźników poziom wysiłku fiskalnego będzie znacznie
mniejszy od zalecanego. Strategia budżetowa opiera się na lepszym od spodziewanego wyniku w
zakresie deficytu w 2014 r. i polepszających się warunkach koniunkturalnych, co stanowi zagrożenie
dla zgodności z zaleceniem Rady z dnia 10 marca 2015 r. W związku z tym Komisja zwraca się do
władz o zastosowanie niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej w celu
zapewnienia, by budżet na rok 2016 był zgodny z paktem stabilności i wzrostu. Komisja jest również
zdania, że Francja poczyniła pewne postępy, jeżeli chodzi o skierowane do niej zalecenia wydane
przez Radę w ramach europejskiego semestru w 2015 r. w odniesieniu do zarządzania budżetem, i
wzywa władze Francji do czynienia dalszych postępów.
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Słowenii – która jest obecnie objęta funkcją
naprawczą paktu i która w przypadku terminowej i trwałej korekty nadmiernego deficytu może od
2016 r. zostać objęta jego funkcją zapobiegawczą – jest zasadniczo zgodny z postanowieniami paktu
stabilności i wzrostu. W szczególności istnieje ryzyko pewnego odchylenia od ścieżki osiągania
4
średniookresowego celu budżetowego w 2016 r., odchylenie to jest jednak bliskie odchylenia
znacznego. W związku z tym Komisja zwraca się do władz o zastosowanie niezbędnych środków w
ramach krajowej procedury budżetowej w celu zapewnienia, by budżet na rok 2016 był zgodny z
paktem stabilności i wzrostu. Komisja jest również zdania, że Słowenia poczyniła pewne postępy na
drodze do realizacji skierowanych do niej zaleceń wydanych przez Radę w ramach europejskiego
semestru w 2015 r. w odniesieniu do zarządzania budżetem, i wzywa władze Słowenii do czynienia
dalszych postępów.
Plany, w których przypadku zachodzi ryzyko nieprzestrzegania wymogów paktu stabilności i wzrostu
Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Hiszpanii, która jest obecnie objęta funkcją
naprawczą paktu, jest obarczony ryzykiem niespełnienia postanowień paktu stabilności i wzrostu.
Poprawa nominalnego deficytu budżetowego zakładana w projekcie planu budżetowego w celu
korekty nadmiernego deficytu w 2016 (termin określony w zaleceniu wydanym w ramach procedury
nadmiernego deficytu z 2013 r.) opiera się głównie na ponownym pobudzeniu wzrostu nominalnego
PKB, przy czym założenia leżące u podstawy prognozowanego wzrostu w 2016 r. są dość
optymistyczne. Ograniczenie wydatków również odgrywa pewną rolę, lecz niektóre z planowanych
oszczędności nie zostały jeszcze poparte konkretnymi działaniami. Przewiduje się, że według
wszystkich wskaźników wysiłek fiskalny spadnie znacznie poniżej zalecanego poziomu. Na podstawie
prognozy ad hoc Komisji Hiszpania prawdopodobnie nie osiągnie celów wyznaczonych dla deficytu
nominalnego w zaleceniu wydanym w ramach procedury nadmiernego deficytu z 2013 r. Komisja
wzywa zatem władze do rygorystycznego wykonania budżetu na 2015 r. oraz do podjęcia niezbędnych
działań w ramach krajowej procedury budżetowej w celu zapewnienia, by budżet na rok 2016 był
zgodny z paktem stabilności i wzrostu. Z uwagi na przedstawione powyżej ryzyko dla realizacji
zaleceń oraz fakt, że w projekcie planu budżetowego nie ma aktualnych i dokładnie określonych
środków, które powinny wprowadzić instytucje rządowe i samorządowe na szczeblu regionalnym,
wzywa się władze Hiszpanii do niezwłocznego przedłożenia zaktualizowanego projektu planu
budżetowego, obejmującego dokładnie wyszczególnione środki regionalne. Komisja jest również
zdania, że Hiszpania poczyniła pewne postępy na drodze do realizacji skierowanych do niej zaleceń
wydanych przez Radę w ramach europejskiego semestru w 2015 r. w odniesieniu do zarządzania
budżetem, i wzywa władze Hiszpanii do czynienia dalszych postępów.
5
ZAŁĄCZNIK 2: Metodyka i założenia leżące u podstaw prognozy ekonomicznej
Komisji z jesieni 2015 r.
Zgodnie z art. 7 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 473/2013 „do ogólnej oceny załącza się metodologię
(...) oraz założenia najbardziej aktualnych prognoz gospodarczych służb Komisji dla każdego z państw
członkowskich, w tym szacunki wpływu zagregowanych działań budżetowych na wzrost
gospodarczy”. Założenia leżące u podstaw prognozy Komisji z jesieni 2015 r., sporządzonej
niezależnie przez służby Komisji, są objaśnione bezpośrednio w prognozie1.
Dane budżetowe do 2014 r. opierają się na danych przekazanych Komisji przez państwa członkowskie
przed dniem 1 października 2015 r. i zatwierdzonych przez Eurostat w dniu 21 października. Eurostat
wycofał zastrzeżenia dotyczące jakości danych na temat deficytu sektora instytucji rządowych i
samorządowych przedstawionych przez Portugalię, które zostały wyrażone w komunikacie prasowym
Eurostatu w kwietniu 2015 r. z powodu niepewności co do wpływu na dane statystyczne
dokapitalizowania Novo Banco w 2014 r. Eurostat nie wprowadził żadnych zmian w danych
przekazanych przez państwa członkowskie jesienią 2015 r. Eurostat zgłosił zastrzeżenia co do jakości
danych przekazanych przez Austrię z powodu niedostatecznego przestrzegania zasady memoriałowej
zapisywania wydatków i dochodów zgodnie z wymogami ESA 2010.
Środki mające na celu przywrócenie stabilności finansowej są odnotowywane na potrzeby prognozy
zgodnie z decyzją Eurostatu z dnia 15 lipca 2009 r.2. Jeżeli dane państwo członkowskie nie zgłosiło
niczego innego, zastrzyki kapitałowe (na których temat dostępne są wystarczająco szczegółowe
informacje) są uwzględniane w prognozie jako transakcje finansowe, tzn. zwiększają dług, ale nie
zwiększają deficytu. Gwarancje państwowe obejmujące zobowiązania banków i depozyty bankowe
nie są uwzględniane w wydatkach publicznych, chyba że na dzień sporządzenia prognozy Komisja
dysponuje informacjami potwierdzającymi, że dana gwarancja została zrealizowana. Należy jednak
zauważyć, że pożyczki udzielone bankom przez rząd lub przez inne podmioty zaklasyfikowane do
sektora instytucji rządowych i samorządowych powiększają zwykle dług tego sektora.
W odniesieniu do 2016 r. brane są pod uwagę budżety przyjęte przez parlamenty krajowe lub
przedstawione tym parlamentom oraz wszelkie inne środki, w odniesieniu do których dostępne są
wystarczająco szczegółowe dane. W prognozie tej uwzględnia się w szczególności wszystkie
informacje zawarte w projektach planów budżetowych przedłożonych Komisji do połowy
października. W odniesieniu do 2017 r. założenie niezmiennego kursu polityki, które pojawia się w
prognozach, oznacza, że zachodzi ekstrapolacja trendów w zakresie dochodów i wydatków oraz
uwzględnia się środki, na których temat dostępne są wystarczająco szczegółowe dane.
Zagregowane na poziomie europejskim wartości liczbowe dotyczące długu sektora instytucji
rządowych i samorządowych w latach objętych prognozą (2015–2017) publikuje się na zasadzie
nieskonsolidowanej (tzn. bez korekty o pożyczki międzyrządowe). Aby zapewnić spójność w ramach
szeregów czasowych, dane historyczne publikuje się również na tej samej zasadzie. W odniesieniu do
2014 r. oznacza to, że relacja długu do PKB w strefie euro jest wyższa o 2,4 p.p. niż skonsolidowany
wskaźnik długu sektora instytucji rządowych i samorządowych opublikowany przez Eurostat w
komunikacie prasowym nr 186/2015 z dnia 21 października 2015 r.3. Dotyczące lat 2015–2017
prognozy długu sektora instytucji rządowych i samorządowych dla poszczególnych państw
członkowskich obejmują wpływ gwarancji na rzecz Europejskiego Instrumentu Stabilności
1
2
3
Założenia metodyczne leżące u podstaw prognozy Komisji z jesieni 2015 r. są dostępne na stronie internetowej:
http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/forecasts/index_en.htm).
Dostępne na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/1015035/2041337/FT-Eurostat-Decision-9July-2009-3--final-.pdf.
Dostępne na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/7036737/2-21102015-AP-EN.pdf.
6
Finansowej4, bilateralnych pożyczek dla innych państw członkowskich oraz udziału w kapitale
Europejskiego Mechanizmu Stabilności według planów na graniczną datę prognozy.
Zgodnie z prognozą Komisji z jesieni 2015 r. łączne środki budżetowe w projektach planów
budżetowych na 2016 r. zwiększają łączny deficyt o około 0,1 % PKB. Oszczędności po stronie
wydatków szacuje się na 0,2 % PKB, natomiast środki po stronie dochodów łącznie prowadzą do
zwiększenia deficytu o około 0,3 % PKB. Ogólnie mechaniczny wpływ na wzrost w krótkim okresie
byłby jedynie marginalny (mniejszy niż 0,1 p.p.).
Ważne jest, aby zachować ostrożność przy interpretacji tej wartości szacunkowej:
•
•
•
4
brak działań przeciwdziałających nierównowadze budżetowej może zwiększyć kruchość
aktywów finansowych i doprowadzić do wzrostu spreadów i oprocentowania kredytów, co
wpłynęłoby negatywnie na wzrost;
celem rozporządzenia jest ocena wpływu środków uwzględnionych w projektach planów
budżetowych. Dlatego też środki, które zostały uchwalone i wprowadzone przed sporządzeniem
projektu planu budżetowego, nie są ujęte w ocenie (nawet wówczas, gdy mogą mieć wpływ na
prognozę);
zastosowane środki, których skutki dotyczą 2016 r., kompensują ponadto istniejące środki
jednorazowe mające wpływ w 2015 r. i wzrostowy trend w zakresie wydatków. Komisja ocenia,
że w 16 państwach członkowskich należących do strefy euro łączny poziom środków
jednorazowych wynosił w 2015 r. 0,0 % PKB i szacuje wielkość trendu wzrostowego w zakresie
wydatków (mierzonego zmianą wskaźnika wydatków w ujęciu uwzględniającym zmiany
cykliczne) w przypadku niepodjęcia działań politycznych na poziomie 0 % PKB.
Zgodnie z decyzją Eurostatu z dnia 27 stycznia 2011 r. w sprawie statystycznego ujmowania operacji podejmowanych
przez
Europejski
Instrument
Stabilności
Finansowej,
dostępną
na
stronie
internetowej:
http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/5034386/2-27012011-AP-EN.PDF.
7
ZAŁĄCZNIK 3: Analiza wrażliwości
Zgodnie z art. 7 rozporządzenia (UE) nr 473/2013 „ogólna ocena obejmuje analizy wrażliwości,
wskazujące zagrożenie dla stabilności finansów publicznych w przypadku wystąpienia niekorzystnego
rozwoju sytuacji gospodarczej, finansowej lub budżetowej”. W niniejszym załączniku przedstawiono
zatem analizę wrażliwości zmian długu publicznego na potencjalne wstrząsy makroekonomiczne
(mające wpływ na stopy wzrostu gospodarczego, stopy procentowe i saldo pierwotne sektora
instytucji rządowych i samorządowych), opierając się na wynikach prognoz stochastycznych
dotyczących poziomu długu5. Analiza ta umożliwia oszacowanie, jaki będzie potencjalny wpływ
czynników ryzyka (zarówno tych wpływających niekorzystnie, jak i korzystnie na wzrost
nominalnego PKB) na dynamikę długu publicznego, jakie skutki wywrą niekorzystne lub korzystne
zmiany sytuacji na rynki finansowe (co przełoży się na wyższe lub niższe koszty pozyskiwania
finansowania przez rządy) oraz jak wstrząsy budżetowe wpłyną na sytuację budżetową sektora
instytucji rządowych i samorządowych. Scenariusze bazowe, w odniesieniu do których zastosowano
wstrząsy, są prognozami makrobudżetowymi zawartymi w jesiennej prognozie Komisji i w projektach
planów budżetowych państw członkowskich.
W prognozach stochastycznych niepewność dotycząca przyszłych warunków makroekonomicznych
jest przedstawiona w analizie dynamiki długu publicznego wokół „centralnego” scenariusza
prognostycznego dotyczącego długu, który odpowiada scenariuszowi prognostycznemu Komisji
(prognoza z jesieni 2015 r.) i scenariuszowi prognostycznemu zawartemu w projektach planów
budżetowych, jak przedstawiono w dwóch polach poniższego wykresu ukazującego wyniki w
odniesieniu do 16 państw strefy euro (w obu przypadkach przyjęto standardowe założenie
niezmienionego kursu polityki w okresie nieobjętym prognozą)6. Warunki makroekonomiczne
(krótko- i długoterminowe oprocentowanie obligacji skarbowych; stopa wzrostu gospodarczego; saldo
pierwotne sektora instytucji rządowych i samorządowych) leżące u podstaw centralnego scenariusza
zostały poddane wpływowi wstrząsów, aby uzyskać „stożkowy” rozkład możliwych ścieżek długu,
który przedstawiono na poniższym wykresie. „Stożek” obrazuje szeroki wachlarz bazowych
warunków makroekonomicznych, które mogą wystąpić pod wpływem aż 2000 symulowanych
wstrząsów oddziałujących na stopę wzrostu gospodarczego, stopy procentowe i saldo pierwotne.
Wielkość i korelacja tych wstrząsów odzwierciedlają historyczne dane dotyczące zachowania
odpowiednich zmiennych7. Oznacza to, że metodyka ta nie obejmuje niepewności w czasie
rzeczywistym, która w obecnej sytuacji może być wyższa, w szczególności w zakresie luki
produktowej. Obrazujące ten proces wykresy wachlarzowe przedstawione poniżej zawierają zatem
probabilistyczne informacje dotyczące dynamiki długu w 16 państwach członkowskich należących do
strefy euro, z uwzględnieniem wystąpienia ewentualnych wstrząsów oddziałujących na stopy wzrostu
gospodarczego, stopy procentowe i saldo pierwotne, których skala i korelacja odzwierciedlają dane
historyczne.
Wykresy wachlarzowe ukazują przewidywaną ścieżkę długu w przypadku scenariusza centralnego (w
odniesieniu do którego zastosowano wstrząsy makroekonomiczne) jako linię przerywaną, a trajektorię
prognozy długu, która dzieli na dwie połowy całkowity zbiór potencjalnych trajektorii uzyskanych w
wyniku zastosowania wstrząsów (mediana) – jako ciągłą czarną linię pośrodku stożka. Sam stożek
5
6
7
Zastosowaną tu metodykę stochastycznego prognozowania długu publicznego przedstawiono w sprawozdaniu Komisji
Europejskiej dotyczącym stabilności budżetowej za rok 2012, rozdział 3.3.3, oraz w publikacji: Berti K., Stochastic
public debt projections using the historical variance-covariance matrix approach for EU countries (Prognozy
stochastyczne długu publicznego państw Unii Europejskiej przy zastosowaniu macierzy historycznej wariancji–
kowariancji), „European Economy”, Economic Paper, nr 480, 2013.
Wiąże się z tym założenie, że strukturalne saldo pierwotne 16 państw członkowskich należących do strefy euro pozostaje
stałe, tzn. utrzymuje się na ostatnim prognozowanym poziomie – nieco ponad 1 % nadwyżki w 2016 r. według
scenariusza zawartego w projektach planów budżetowych i 1 % nadwyżki w 2017 r. zgodnie ze scenariuszem Komisji
Europejskiej – przez pozostały okres objęty prognozowaniem.
Przyjmuje się założenie, że wstrząsy mają normalny rozkład łączny.
8
obejmuje 80 % wszystkich możliwych ścieżek długu uzyskanych poprzez symulację 2000 wstrząsów
oddziałujących na stopę wzrostu gospodarczego, stopy procentowe i saldo pierwotne (jako że dolne i
górne linie wyznaczające pole stożka reprezentują, odpowiednio, 10. i 90. percentyl rozkładu);
zacieniowane pole stożka nie obejmuje zatem symulowanych ścieżek długu (20 % całości zbioru),
które są wynikiem zastosowania bardziej ekstremalnych (tj. mniej prawdopodobnych) wstrząsów lub
elementów ryzyka usytuowanych w tzw. ogonie rozkładu. Zacieniowane różnymi kolorami obszary
wewnątrz stożka reprezentują poszczególne części ogólnego rozkładu możliwych ścieżek długu.
Obszar ciemnoniebieski (wytyczony przez 40. i 60. percentyl) obejmuje 20 % wszystkich możliwych
ścieżek długu, które są najbardziej zbliżone do scenariusza centralnego.
Wykres A3.1: Wykresy wachlarzowe prognoz stochastycznych dotyczących długu publicznego
opierających się na scenariuszu prognostycznym Komisji i scenariuszu prognostycznym
wynikającym z projektów planów budżetowych (DBP)
Scenariusz Komisji
(% PKB)
100
95
90
85
80
75
2013
2014
2015
p10
p40_p60
p50
2016
2017
2018
p10_p20
p60_p80
Scenariusz Komisji
2019
p20_p40
p80_p90
2020
Scenariusz wg DBP
(% PKB)
100
95
90
85
80
75
2013
2014
p10
p40_p60
p50
2015
2016
2017
p10_p20
p60_p80
Scenariusz wg DBP
2018
2019
p20_p40
p80_p90
2020
Źródło: Prognoza Komisji z jesieni 2015 r., projekty planów budżetowych na 2016 r. oraz obliczenia służb
Komisji.
9
Zarówno w przypadku scenariusza prognostycznego Komisji, jak i projektów planów budżetowych,
wykresy wachlarzowe wskazują na około 50 % prawdopodobieństwo, że w 2016 r. relacja długu do
PKB w 16 państwach członkowskich należących do strefy euro będzie wyższa niż przewidziano, ze
względu na wystąpienie niekorzystnych wstrząsów makroekonomicznych8. Wzięcie pod uwagę w obu
scenariuszach zarówno ryzyka pogorszenia, jak i możliwości poprawy warunków wpływających na
saldo pierwotne sektora instytucji rządowych i samorządowych, wzrostu gospodarczego oraz
warunków na rynku finansowym, prowadzi w 2016 r. do długu 16 państw członkowskich należących
do strefy euro na poziomie między 87 % i 94–95 % PKB przy prawdopodobieństwie 80 % (jako że
stożek reprezentuje 80 % wszystkich możliwych symulowanych ścieżek długu). Dolna i górna granica
przedziału wskaźnika długu w 2016 r. byłyby nieco wyższe w przypadku scenariusza Komisji niż
scenariusza zawartego w projektach planów budżetowych ze względu na niewielką różnicę między
odpowiednimi centralnymi prognozami, w odniesieniu do których stosowano wstrząsy (dla
scenariusza Komisji wskaźnik długu wynosi ponad 91 % PKB, natomiast dla projektów planów
budżetowych: 90,4 %).
Wyniki symulacji dotyczące lat po 2016 r., czyli okresu wykraczającego poza horyzont czasowy
obecnych projektów planów budżetowych, ukazują, że rozbieżność między scenariuszem Komisji a
scenariuszem zawartym w projektach planów budżetowych, jeśli chodzi o wysokość wskaźnika długu
przy założeniu wystąpienia wstrząsów makroekonomicznych, pozostaje ograniczona. Na koniec
horyzontu prognostycznego przyjętego w wykresach (rok 2020) istnieje 50 % prawdopodobieństwo,
że wskaźnik długu będzie wyższy niż 84 % i 85 % PKB odpowiednio w przypadku scenariusza
zawartego w projektach planów budżetowych oraz scenariusza Komisji. Ta mała różnica wynika
głównie z faktu, że strukturalne saldo pierwotne w scenariuszu zawartym w projektach planów
budżetowych utrzymuje się na stałym, nieco wyższym niż w przypadku scenariusza Komisji
poziomie, odpowiadającym ostatniej prognozowanej nadwyżce.
Należy zauważyć, że ponieważ wielkość i korelacja wstrząsów odzwierciedlają historyczne dane
dotyczące kształtowania się odpowiednich zmiennych, metodyka nie obejmuje niepewności w czasie
rzeczywistym, jaka może występować w szczególności w odniesieniu do oceny luki produktowej.
Biorąc pod uwagę, że w przeszłości dokonywano znaczących korekt wartości szacunkowych luki
produktowej, często w kierunku niższej potencjalnej produkcji niż zakładana w czasie rzeczywistym,
oznacza to dodatkowe źródło ryzyka dla przyszłych ścieżek długu, które nie zostało odzwierciedlone
w poprzedniej analizie.
8
W 2016 r. linia przerywana reprezentująca prognozy dla centralnego scenariusza na dwóch wykresach wachlarzowych
odpowiada, zarówno w scenariuszu projektów planów budżetowych, jak i Komisji , linii wyznaczającej 50. percentyl
rozkładu (co oznacza, że 50 % wszystkich możliwych wartości relacji długu do PKB w 2016 r. przekroczy wartość
prognozowaną).
10
ZAŁĄCZNIK 4: Obecny niski poziom stóp procentowych
Rozwój sytuacji
Stopy rentowności obligacji państwowych w strefie euro gwałtownie spadły od końca 2013 r. i
osiągnęły historycznie niskie poziomy w pierwszej połowie 2015 r., a następnie nieznacznie wzrosły
w miesiącach letnich. Jednak rentowność nadal utrzymuje się znacznie poniżej średnich
długookresowych, a stopy 10-letnie wynoszą obecnie od 0,51 % do 1,64 % w czterech największych
państwach członkowskich należących do strefy euro9.
W wyniku niższych stóp procentowych całkowita spłata odsetek przez sektor instytucji rządowych i
samorządowych również zmniejszyła się w ciągu ostatnich kilku lat. Dla 16 państw strefy euro jako
całości wydatki z tytułu odsetek spadły z 2,9 % PKB w 2012 r. do 2,3 % w 2015 r. i zgodnie z
tegorocznymi projektami planów budżetowych oczekuje się, że pozostaną w tym roku na
niezmienionym poziomie. Największe spadki wydatków z tytułu odsetek w latach 2012–2016
występują w Irlandii (-1,1 % PKB), we Włoszech (-1,0 %), w Belgii (-0,9 %) i w Niemczech (-0,8 %),
natomiast tylko w Słowenii (0,9 % PKB) odnotowano wzrost wydatków z tytułu odsetek w tym
samym okresie w związku z gwałtownym wzrostem długu sektora instytucji rządowych i
samorządowych. Prognoza Komisji z jesieni 2015 r. jest zasadniczo zgodna z oczekiwaniami państw
członkowskich, przy czym największe różnice dotyczące roku 2016 wynoszą 0,1 % PKB.
Gwałtowny spadek stóp procentowych i idące za tym zmniejszenie płatności z tytułu odsetek były w
dużej mierze nieoczekiwane przez państwa członkowskie. Analiza kolejnych wersji programów
stabilności i obecnych projektów planów budżetowych rzuca więcej światła na (nieprzewidziane)
oszczędności wynikające z obecnych niskich stóp procentowych. Na zagregowanym poziomie 16
państw strefy euro w programach stabilności z 2013 r. przewidywano, że w latach 2012–2016 wydatki
z tytułu odsetek wzrosną o 0,1 % PKB. Natomiast stopniowo uwzględniając spadek stóp
procentowych, w programach z 2014 i 2015 r. przewidywano zmniejszenie wydatków z tytułu odsetek
w tym okresie o odpowiednio 0,2 % i 0,7 % PKB. Te ostatnie prognozy znajdują również
potwierdzenie w projektach planów budżetowych. Chociaż czynniki takie jak dynamika zadłużenia,
profil długu i reklasyfikacje statystyczne (np. przejście w rachunkach narodowych na standard ESA
2010) mogły odegrać pewną rolę, prawdopodobnie kolejne zmiany prognoz wydatków z tytułu
odsetek odzwierciedlają przede wszystkim nieoczekiwany spadek stóp procentowych.
Skutki dla finansów publicznych
Stopniowemu spadkowi wydatków z tytułu odsetek towarzyszyła o wiele mniejsza poprawa sytuacji
budżetowej w średnim okresie mierzona za pomocą strukturalnego salda pierwotnego. W programach
stabilności z 2013 r. przewidywano, że strukturalne saldo pierwotne 16 państw strefy euro poprawi się
o 1¾ % PKB w latach 2012–2016 (wykres A4.1). Poprawa wynikająca z projektów planów
budżetowych ma rzeczywiście wynieść ¼ % PKB. Oznacza to, że w ujęciu łącznym planowana
redukcja strukturalnego deficytu pierwotnego w dużej mierze nie została zrealizowana. Zniwelowało
to z kolei niższe niż oczekiwano odsetki płacone przez państwa członkowskie w tym samym okresie.
9
Rentowność obligacji 10-letnich na dzień 23 października 2015 r. godz. 18:25. Źródło: Bloomberg.
11
Wykres A4.1: Zmiany strukturalnego salda (pierwotnego) oraz wydatków z tytułu odsetek
w latach 2012-2016 wg planów rządowych
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
SP13
SP14
SP15
DBP16
-0,5
-1,0
Strukturalne saldo pierwotne
Odsetki
Saldo strukturalne
Uwaga: Wykres pokazuje skumulowane zmiany strukturalnego salda pierwotnego, wydatków z tytułu odsetek
oraz salda strukturalnego w latach 2012–2016 w 16 państwach członkowskich strefy euro, wynikające z
programów stabilności z lat 2013, 2014 i 2015 (odpowiednio SP13, SP14 i SP15) i tegorocznych projektów
planów budżetowych (DBP 16).
Źródło: Programy/plany państw członkowskich i obliczenia służb Komisji.
Mniejsza poprawa zagregowanego strukturalnego salda (pierwotnego) miała miejsce w szerszym
kontekście przeciągającego się okresu niskiej inflacji i niskiego wzrostu produkcji, co z kolei
wpłynęło na finanse publiczne. Spadek stóp procentowych jest związany z bardzo niskim wzrostem
nominalnego PKB w ostatnich latach. Ten niski wzrost na różne sposoby negatywnie wpłynął na salda
nominalne, doprowadzając do znacznie większego spadku dochodów niż spadek wydatków
pierwotnych (o ile taki wystąpił). Mogło to nie zostać w pełni uwzględnione w standardowym
dostosowaniu sald nominalnych do wpływu cyklu, na przykład z powodu nietypowej reakcji
dochodów na wzrost gospodarczy lub pewnego oporu w reakcji wydatków na zmiany cen. Ponadto
niski wzrost nominalnego PKB miał bezpośredni wpływ na wysokość długu publicznego w stosunku
do PKB. Ogólnie rzecz biorąc, gorsze od spodziewanych salda pierwotne oraz prawdopodobnie
wyższy niż oczekiwano efekt kuli śniegowej, określający łączny wpływ wydatków z tytułu odsetek
oraz wzrostu gospodarczego na zmiany wskaźnika zadłużenia, pokazują obraz o wiele mniej
pozytywny niż rozpatrywane oddzielnie zmiany wydatków z tytułu odsetek.
Perspektywy i zagrożenia
Koszt obsługi długu w strefie euro prawdopodobnie pozostanie historycznie niski w nadchodzących
latach. W istocie od spadku stóp procentowych znaczne kwoty długu zostały zrolowane, gdyż
oczekuje się, że rentowność obligacji państwowych pozostanie przez pewien czas na stosunkowo
niskim poziomie w kontekście prognozowanego spowolnionego wzrostu gospodarczego, dużego
prywatnego popytu na bezpieczne aktywa oraz rozszerzonego programu skupu aktywów przez EBC
(który ma być realizowany przynajmniej do września 2016 r.).
Przyszłe zmiany stóp procentowych będą w różny sposób wpływać na spłatę odsetek w zależności od
profilu zapadalności zadłużenia. Udział niespłaconego długu, który ma być odnowiony w najbliższych
latach, może dać wyobrażenie o stopniu, w jakim poszczególne państwa członkowskie mogą nadal
korzystać z niskich stóp procentowych, gdyby sytuacja nie uległa zmianie, lub odwrotnie – pokaże w
12
jakim stopniu państw członkowskie zostałyby dotknięte w przypadku znacznego wzrostu stóp
procentowych. W tym względzie sytuacja różni się zasadniczo w poszczególnych państwach, w
których część niespłaconego długu, który ma zostać odnowiony do 2018 r., waha się od 0 % w
Luksemburgu do 44 % w przypadku Hiszpanii (wykres A4.2)10. Ponadto państwa członkowskie będą
musiały finansować deficyty w przyszłości w miarę ich powstawania.
Wykres A4.2: Odsetek długu zapadalnego do 2018
Uwaga: Dane dotyczące wymagalnego długu państwowego na dzień 18 września 2015 r. Zakres: Podsektor
centralny
Źródło: Bloomberg i obliczenia służb Komisji.
Można uznać, że średniookresowe plany państw członkowskich są oparte na stosunkowo ostrożnych
założeniach. W istocie programy stabilności z 2015 r. wydają się spójne ze stopniowym zwiększaniem
rentowności długoterminowych obligacji skarbowych (co można uznać za rozsądne założenie) w
różnym stopniu w poszczególnych państwach członkowskich11. W szczególności wydaje się, że kilka
krajów o wysokim poziomie zadłużenia jest narażonych na ryzyko stopy procentowej. Natomiast w
mało prawdopodobnym scenariuszu, w którym stopy procentowe zbliżyłyby się do poziomów z lat
2000–2010 już przed końcem horyzontu programów, tj. do 2018 r., wydatki z tytułu odsetek byłyby o
około 0,5 % PKB wyższe dla całej strefy euro w 2018 r. w porównaniu z programami. Tym bardziej w
warunkach skrajnych, gdyby stopy procentowe powróciły do poziomów odnotowywanych w
szczytowym momencie kryzysu zadłużeniowego, wzrost wydatków z tytułu odsetek byłby jeszcze
wyższy.
10
11
Dane dotyczące wymagalnego długu państwowego na dzień 18 września 2015 r. Zakres: Podsektor centralny Źródło:
Bloomberg. Należy zauważyć, że w przypadku niektórych państw, takich jak Włochy, dane te obejmują papiery dłużne
emitowane przez inne organy i gwarantowane przez podsektor centralny, co może wpływać na porównania między
państwami.
Więcej informacji można znaleźć w publikacji: The 2015 Stability and Convergence Programmes: an Overview
(Programy stabilności i konwergencji z 2015 r.: przegląd), „European Economy”, Institutional Paper 2, lipiec 2015.
13
ZAŁĄCZNIK 5: Wykresy i tabele
Tabela A5.1: Docelowe wartości deficytu nominalnego (w % PKB) w 16 państwach
członkowskich strefy euro (SE-16) zgodnie z programami stabilności (SP), projektami planów
budżetowych (DBP) oraz prognozą Komisji z jesieni 2015 r. (COM)
2015
2016
Państwo
SP
DBP
COM
SP
DBP
COM
BE
DE
EE
ES
FR
IE
IT
LT
LV
LU
MT
NL
AT
SI
SK
FI
SE-16
-2,5
1/4
-0,6
-4,2
-3,8
-2,3
-2,6
-1,2
-1,5
0,1
-1,6
-1,8
-2,2
-2,9
-2,5
-3,4
-2,1
-2,6
1
0,0
-4,2
-3,8
-2,1
-2,6
-0,9
-1,4
0,1
-1,6
-2,2
-1,9
-2,9
-2,7
-3,4
-1,9
-2,7
0,9
0,2
-4,7
-3,8
-2,2
-2,6
-1,1
-1,5
0,0
-1,7
-2,1
-1,9
-2,9
-2,7
-3,2
-2,0
-2,0
0
-0,1
-2,8
-3,3
-1,7
-1,8
-1,1
-1,6
0,7
-1,1
-1,2
-1,6
-2,3
-1,9
-3,2
-1,6
-2,1
0
-0,1
-2,8
-3,3
-1,2
-2,2
-1,3
-1,0
0,5
-1,1
-1,5
-1,4
-2,2
-1,9
-2,8
-1,7
-2,6
0,5
0,2
-3,6
-3,4
-1,5
-2,3
-1,3
-1,2
0,5
-1,2
-1,5
-1,6
-2,4
-2,4
-2,7
-1,7
14
Tabela A5.2a: Zmiany salda strukturalnego (w % PKB) dla 16 państw strefy euro (SE-16)
zgodnie z programami stabilności (SP), projektami planów budżetowych (DBP) i prognozą
Komisji z jesieni 2015 r. (COM)12
2015
12
2016
Państwo
SP
DBP
COM
SP
DBP
COM
BE
DE
EE
ES
FR
IE
IT
LT
LV
LU
MT
NL
AT
SI
SK
FI
SE-16
0,6
-0,4
-0,3
0,3
0,3
1,2
0,3
0,0
-0,2
-1,0
0,8
-0,3
-0,4
0,3
0,3
-0,2
0,0
0,6
0,2
0,1
0,3
0,2
0,5
0,2
0,1
-0,2
-1,5
0,3
-0,6
0,0
0,1
-0,4
-0,1
0,2
0,4
0,1
0,0
-0,7
0,1
0,2
0,1
0,2
-0,3
-1,4
0,3
-0,5
0,1
0,1
0,0
0,0
0,0
0,6
-0,3
0,4
0,1
0,1
0,8
0,0
0,4
0,3
0,1
0,9
0,0
0,1
0,2
0,4
-0,4
0,0
0,8
-0,9
-0,3
0,0
0,2
0,9
-0,5
-0,5
0,3
0,1
0,4
-0,1
-0,1
0,4
0,7
0,0
-0,3
0,4
-0,2
-0,1
-0,1
0,3
0,8
-0,5
-0,2
0,2
0,2
0,4
-0,3
-0,4
0,2
0,0
0,2
-0,1
Salda w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne, po skorygowaniu o działania jednorazowe i tymczasowe SP i DBP,
zostały przeliczone przez Komisję na podstawie informacji przedstawionych w projektach/planach z użyciem wspólnie
uzgodnionej metodyki.
15
Tabela A5.2b: Zmiany strukturalnego salda pierwotnego (w % PKB) dla 16 państw strefy euro
(SE-16) zgodnie z programami stabilności (SP), projektami planów budżetowych (DBP)
i prognozą Komisji z jesieni 2015 r. (COM)13
2015
13
2016
Państwo
SP
DBP
COM
SP
DBP
COM
BE
DE
EE
ES
FR
IE
IT
LT
LV
LU
MT
NL
AT
SI
SK
FI
SE-16
0,3
-0,6
-0,3
0,1
0,2
0,7
-0,1
0,1
-0,4
-1,1
0,5
-0,4
-0,4
0,1
0,1
-0,3
-0,2
0,2
0,0
0,1
0,0
0,0
-0,3
-0,1
0,2
0,0
-1,6
0,0
-0,8
-0,1
-0,1
-0,6
-0,1
-0,1
0,1
-0,1
0,0
-1,0
-0,1
-0,4
-0,3
0,3
-0,5
-1,4
0,1
-0,7
0,0
-0,2
-0,3
-0,1
-0,3
0,3
-0,4
0,4
-0,1
0,1
0,5
0,0
0,2
0,3
0,0
0,8
-0,1
0,0
0,0
0,2
-0,5
-0,1
0,7
-1,0
-0,3
-0,2
0,3
0,6
-0,6
-0,6
0,3
0,1
0,2
-0,2
-0,3
0,3
0,6
-0,1
-0,3
0,3
-0,3
-0,1
-0,3
0,4
0,6
-0,7
-0,3
0,2
0,2
0,2
-0,4
-0,5
0,2
0,0
0,2
-0,2
Salda pierwotne w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne, po skorygowaniu o działania jednorazowe i tymczasowe
SP i DBP, zostały przeliczone przez Komisję na podstawie informacji przedstawionych w projektach/planach z użyciem
wspólnie uzgodnionej metodyki.
16
Tabela A5.3: Relacja długu do PKB (w % PKB) w 16 państwach członkowskich strefy euro
(SE-16) zgodnie z programami stabilności (SP), projektami planów budżetowych (DBP)
i prognozą Komisji z jesieni 2015 r. (COM)
2015
2016
Państwo
SP
DBP
COM
SP
DBP
COM
BE
DE
EE
ES
FR
IE
IT
LT
LV
LU
MT
NL
AT
SI
SK
FI
SE-16
106,9
71 1/2
10,3
98,9
96,3
105,0
132,5
42,2
37,0
23,9
66,8
68,8
86,8
81,6
53,4
62,5
91,4
107,2
71 1/4
10,0
98,7
96,3
97,0
132,8
42,9
36,3
22,3
66,6
67,2
86,5
84,1
52,8
62,6
91,1
106,7
71,4
10,0
100,8
96,5
99,8
133,0
42,9
38,3
22,3
65,9
68,6
86,6
84,2
52,7
62,5
91,6
106,3
68 3/4
9,9
98,5
97,0
100,3
130,9
37,7
40,0
24,2
65,6
67,8
85,7
78,7
52,8
64,4
90,1
107,0
68 3/4
9,6
98,2
96,5
92,8
131,4
40,8
39,9
23,9
65,2
66,2
85,1
80,8
52,1
64,3
89,8
107,1
68,5
9,6
101,3
97,1
95,4
132,2
40,8
41,1
23,9
63,2
67,9
85,7
80,9
52,6
64,5
90,5
17
Tabela A5.4: Wzrost realnego PKB (%) w 16 państwach członkowskich strefy euro (SE-16)
zgodnie z programami stabilności (SP), projektami planów budżetowych (DBP) i prognozą
Komisji z jesieni 2015 r. (COM)
2015
2016
Państwo
SP
DBP
COM
SP
DBP
COM
BE
DE
EE
ES
FR
IE
IT
LT
LV
LU
MT
NL
AT
SI
SK
FI
SE-16
1,2
1,5
2,0
2,9
1,0
4,0
0,7
2,5
2,1
3,8
3,4
1,7
0,5
2,4
2,9
0,5
1,4
1,2
1,7
1,7
3,3
1,0
6,2
0,9
1,9
2,1
3,7
4,2
2,0
0,7
2,7
3,2
0,2
1,7
1,3
1,7
1,9
3,1
1,1
6,0
0,9
1,7
2,4
3,1
4,3
2,0
0,6
2,6
3,2
0,3
1,6
1,5
1,6
2,8
2,9
1,5
3,8
1,4
3,2
3,0
3,6
3,1
1,8
1,4
2,0
3,6
1,4
1,8
1,3
1,8
2,6
3,0
1,5
4,3
1,6
3,2
3,0
3,4
3,6
2,4
1,4
2,3
3,1
1,3
1,9
1,3
1,9
2,6
2,7
1,4
4,5
1,5
2,9
3,0
3,2
3,6
2,1
1,5
1,9
2,9
0,7
1,8
18
Tabela A5.5: Struktura konsolidacji budżetowej w latach 2015 i 2016 w 16 państwach strefy
euro zgodnie z programami stabilności (SP), projektami planów budżetowych (DBP) i prognozą
Komisji z jesieni 2015 r. (COM)14
w % potencjalnego
PKB, o ile nie
wskazano inaczej
Wskaźnik
dochodów
w ujęciu
uwzględniającym
zmiany cykliczne
zmiana w p.p.
w stosunku do
poprzedniego roku
Wskaźnik
wydatków
w ujęciu
uwzględniającym
zmiany cykliczne
zmiana w p.p.
w stosunku do
poprzedniego roku
Zmiana salda
strukturalnego
14
2015
2016
SP
DBP
COM
SP
DBP
COM
46,5
46,7
46,7
46,3
46,2
46,3
-0,3
-0,2
-0,2
-0,2
-0,4
-0,4
47,4
47,6
47,7
47,1
47,5
47,5
-0,3
-0,5
-0,4
-0,3
-0,2
-0,2
0,0
0,2
0,0
0,0
-0,3
-0,1
Wskaźniki dochodów i wydatków w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne oraz salda w ujęciu uwzględniającym
zmiany cykliczne, po skorygowaniu o działania jednorazowe i tymczasowe wynikające z programów stabilności i
projektów planów budżetowych, zostały przeliczone przez Komisję na podstawie informacji przedstawionych w
projektach/planach z użyciem wspólnie uzgodnionej metodyki.
19
Tabela A5.6: Krótkookresowa elastyczność stanowiąca podstawę prognoz dochodów na 2016 r.
w 16 państwach strefy euro (SE-16): projekty planów budżetowych (DBP) w zestawieniu
z prognozą Komisji z jesieni 2015 r. (COM) i prognozą OECD
Państwo
BE
DE
EE
ES
FR
IE
IT
LT
LV
LU
MT
NL
AT
SI
SK
FI
SE-16
DBP
COM
OECD
0,5
0,9
-0,4
1,0
0,9
0,7
2,1
0,3
-0,2
1,3
0,1
0,9
1,3
-0,9
-0,5
0,5
1,0
1,0
1,0
0,8
1,1
1,0
0,7
0,8
1,1
0,8
1,0
0,1
0,6
1,0
-0,1
-0,6
1,1
0,9
1,0
1,0
1,1
1,0
1,0
1,1
1,1
1,1
0,9
1,0
1,0
1,1
1,0
1,0
1,0
0,9
1,0
Uwaga: Przy porównywaniu elastyczności wywodzącej się z planów budżetowych i prognozy Komisji, z jednej
strony, oraz elastyczności określonej przez OECD, z drugiej strony, należy zachować ostrożność. O ile te dwie
pierwsze są określone jako elastyczności netto w stosunku do wzrostu PKB, o tyle ta druga jest, ściśle rzecz
biorąc, obliczona w odniesieniu do luki produktowej. Różnice są generalnie nieznaczne.
20
Tabela A5.7: Dyskrecjonalne wysiłki fiskalne: projekty planów budżetowych (DBP)
w zestawieniu z prognozą Komisji z jesieni 2015 r. (COM) i programami stabilności (SP)15
2015
15
2016
Państwo
SP
DBP
COM
SP
DBP
COM
BE
DE
EE
ES
FR
IE
IT
LT
LV
LU
MT
NL
AT
SI
SK
FI
SE-16
1,3
0,1
-2,7
0,0
0,6
0,9
-0,3
-0,2
0,3
-0,4
-0,1
0,0
-0,1
2,9
2,9
-0,4
0,2
0,5
0,0
-1,2
1,1
0,1
0,9
-0,5
-1,2
0,7
-1,3
0,1
0,4
1,5
1,4
-1,8
0,0
0,1
0,3
-0,1
-1,6
-1,1
0,2
-0,3
-0,2
-1,1
-0,2
-2,0
0,4
0,4
-0,1
0,0
-1,1
0,5
-0,1
0,7
0,1
1,4
-0,1
0,3
0,6
0,4
0,7
1,9
-0,3
2,5
0,4
-0,1
2,2
0,4
-0,2
0,2
1,0
-0,4
1,5
-0,3
0,5
0,8
-0,9
0,7
0,9
-0,6
2,4
0,0
-0,1
2,6
3,1
0,1
-0,1
0,1
-0,3
0,2
-0,4
0,4
1,0
-0,4
-0,4
0,5
0,1
2,3
0,2
-0,5
1,7
2,3
0,0
-0,1
Dyskrecjonalny wysiłek fiskalny jest alternatywnym wskaźnikiem kursu polityki budżetowej opracowanym do celów
analitycznych i jest odrębny od wskaźników stosowanych do oceny zgodności w ramach paktu stabilności i wzrostu.
Polega ona na oddolnym podejściu po stronie dochodów i podejściu odgórnym po stronie wydatków. W celu uzyskania
dalszych informacji zob. część III Report on Public Finances in EMU 2013 (Sprawozdanie w sprawie finansów
publicznych w UGW 2013), „European Economy”, nr 4, 2013.
21
Wykres A5.1a: Przewidywane zmiany wskaźnika wydatków w 2016 r. w 16 państwach strefy
euro (SE-16): projekty planów budżetowych (DBP) w zestawieniu z prognozą Komisji z jesieni
2015 r. (COM)
% PKB
% PKB
70
1,0
0,5
60
0,0
50
-0,5
40
-1,0
-1,5
30
-2,0
20
Zmiana wydatków wg COM (skala po lewej)
-2,5
Zmiana wydatków wg DBP (skala po lewej)
10
-3,0
Wskaźnik dochodów w 2015 r. wg COM (skala po prawej)
-3,5
0
BE
DE
EE
ES
FR
IE
IT
LT
LV
LU
MT
NL
AT
SI
SK
FI
SE-16
Wykres przedstawia zmiany wskaźników wydatków (skala po lewej) między 2015 a 2016 r. Poziom wydatków
przedstawiony na skali po prawej stronie stanowi prognozę Komisji dotyczącą wskaźnika wydatków w roku 2015. Poziom
ten różni się tylko nieznacznie od szacunków zawartych w planie budżetowym, które służą do obliczenia zmiany wydatków
na podstawie projektu planu budżetowego.
22
Wykres A5.1b: Przewidywane zmiany wskaźnika dochodów w 2016 r. w 16 państwach
członkowskich strefy euro (SE-16): projekty planów budżetowych (DBP) w zestawieniu
z prognozą Komisji z jesieni 2015 r. (COM)
% PKB
% PKB
60,0
1,0
0,5
50,0
0,0
40,0
-0,5
30,0
-1,0
20,0
Zmiana dochodów wg COM (skala po lewej)
-1,5
Zmiana dochodów wg DBP (skala po lewej)
10,0
Wskaźnik dochodów w 2015 r. wg COM (skala po prawej)
-2,0
0,0
-2,5
BE
DE
EE
ES
FR
IE
IT
LT
LV
LU
MT
NL
AT
SI
SK
FI
SE-16
Wykres przedstawia zmiany wskaźników dochodów (skala po lewej) między 2015 a 2016 r. Poziom wydatków
przedstawiony na skali po prawej stronie stanowi prognozę Komisji dotyczącą wskaźnika dochodów w roku 2015. Poziom
ten różni się tylko nieznacznie od szacunków zawartych w planie budżetowym, które służą do obliczenia zmiany dochodów
na podstawie projektu planu budżetowego.
23
Wykres A5.2: Prognozy zmian w głównych grupach wydatków (w % PKB) w 16 państwach
strefy euro w 2016 r.: projekty planów budżetowych (DBP) w zestawieniu z prognozą Komisji
z jesieni 2015 r. (COM)
0,0
-0,1
-0,2
-0,3
-0,4
-0,5
-0,6
DBP
COM
Świadczenia społeczne
Zużycie pośrednie
Wydatki kapitałowe
Wynagrodzenia pracowników
Koszty odsetek
Dotacje
Wykres ukazuje wkład najważniejszych składników wydatków w przewidywane zmiany wskaźników relacji
wydatków do PKB.
Wykres A5.3: Prognozy zmian w głównych grupach dochodów podatkowych (w % PKB)
w 16 państwach strefy euro w 2016 r.: projekty planów budżetowych (DBP) w zestawieniu
z prognozą Komisji z jesieni 2015 r. (COM)
24
0,0
DBP
COM
-0,1
-0,2
-0,3
-0,4
Podatki bezpośrednie
Podatki pośrednie
Składki na ubezpieczenia społeczne
Wykres ukazuje wkład najważniejszych składników dochodów w przewidywane zmiany wskaźników relacji
dochodów do PKB.
25
Wykres A5.4: Porównanie nominalnego salda sektora instytucji rządowych i samorządowych
(w % PKB) przewidywanego na 2016 r. według prognozy Komisji z jesieni 2015 r. (COM)
i według projektów planów budżetowych (DBP)
1,0
0,5
DE
EE
LU
0,0
Nominalne saldo budżetowe przewidywane w prognozie
Komisji
-4,0
-3,5
-3,0
-2,5
-2,0
-1,5
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
-0,5
LT
AT
SE
NL
LV
MT
IE
-1,0
-1,5
-2,0
IT
FI
BE SK
SI
-2,5
-3,0
FR
-3,5
ES
Nominalne saldo budżetowe przewidywane w projektach planów budżetowych
-4,0
Na wykresie naniesiono nominalne salda budżetowe w 2016 r. zawarte w prognozie Komisji (oś pozioma) w
zestawieniu z saldami określonymi w projektach planów budżetowych (oś pionowa). Państwa członkowskie
powyżej (poniżej) wykreślonej linii to państwa, w których Komisja przewiduje wyższe (niższe) salda nominalne
niż określono w projektach planów budżetowych.
26
Wykres A5.5 Składowe różnicy pomiędzy docelowymi wartościami długu (w % PKB)
przewidywanymi na 2016 r. w prognozie Komisji z jesieni 2015 r. (COM) i w projektach planów
budżetowych (DBP)
BE
DE
EE
ES
FR
IE
IT
LT
LV
LU
MT
NL
AT
SI
SK
FI SE-16
3,0
2,0
1,0
0,0
-1,0
-2,0
-3,0
-4,0
Efekt kuli śnieżnej
Efekt bazy w 2015 r.
Różnica salda pierwotnego
Różnica wartości rezydualnej zmiany długu
Wykres przedstawia rozbicie przewidywanych różnic w relacji długu publicznego do PKB według ich
przyczyny: różnice w sytuacji wyjściowej, salda pierwotne, wartości rezydualne zmiany długu i efekt kuli
śnieżnej. Tzw. efekt kuli śnieżnej stanowi różnicę pomiędzy przewidywaną stopą wzrostu gospodarczego a
stopami procentowymi.
27