Too Many Vaccines

Pytania i
odpowiedzi
Za dużo szczepień? Co warto wiedzieć
CZ Ę Ś Ć 2 , W I O S N A 2 0 1 2
VA C C I N E E D U C AT I O N C E N T E R
CENTRUM EDUKACJI O SZCZEPIENIACH
Obecnie dzieci otrzymują szczepionki chroniące przed czternastoma różnymi chorobami. W przypadku niektórych
szczepień konieczne jest podanie więcej niż jednej dawki. Przez co dzieci do drugiego roku życia otrzymują aż 26
szczepień, dostając jednorazowo nawet do pięciu zastrzyków. Z tego względu rodzice czasem proszą lekarzy
o rozłożenie szczepień w czasie, rozdzielenie ich lub odwołanie. Obawa, że zbyt wiele szczepionek może przytłoczyć
układ odpornościowy małego dziecka, jest zrozumiała, ale istnieją rzetelne dowody, że tak się nie dzieje.
P. Czym są składniki aktywne szczepionek?
O. Szczepionki zawierają części wirusów lub bakterii, które
wywołują ochronne reakcje odpornościowe. Te aktywne
składniki noszą nazwę czynników odpornościowych.
Szczepionki, które chronią przed chorobami wywoływanymi przez
bakterie, są sporządzone albo z inaktywowanych białek bakteryjnych
(np. przeciwko błonicy, tężcowi i kokluszowi [krztuścowi]), albo cukrów
bakteryjnych zwanych polisacharydami (np. przeciwko zakażeniu bakterią
Haemophilus influenzae typu b [Hib] i pneumokokami). Wszystkie te
białka lub polisacharydy pochodzenia bakteryjnego uważa się za czynnik
odpornościowy, to znaczy, że każdy taki składnik wywołuje wyraźną reakcję
odpornościową.
Szczepionki chroniące przed chorobami wirusowymi (np. odrą, świnką,
różyczką, polio, rotawirusem, wirusowym zapaleniem wątroby typu A
oraz typu B, ospą wietrzną i grypą) są produkowane z białek wirusowych.
Podobnie jak białka bakteryjne, białka wirusowe wywołują reakcję
odpornościową.
P. Czy obecnie dzieci otrzymują więcej czynników
odpornościowych niż 30 lat temu?
O. Nie. Chociaż obecnie dzieci otrzymują więcej szczepień niż
kiedykolwiek przedtem, sporo osób prawdopodobnie zaskoczy
informacja, że liczba czynników odpornościowych
w szczepionkach dramatycznie zmalała.
Trzydzieści lat temu dzieci dostawały szczepionki, które chroniły przed
siedmioma chorobami: odrą, świnką, różyczką, błonicą, tężcem, krztuścem
i polio. Łączna liczba białek bakteryjnych i wirusowych zawartych w tych
szczepionkach wynosiła nieco powyżej 3000.
Dzisiaj dzieci otrzymują szczepionki chroniące przed czternastoma
chorobami, ale łączna liczba czynników odpornościowych w tych
preparatach wynosi zaledwie około 150. Takie dramatyczne obniżenie ich
liczby jest wynikiem postępów w badaniach, które pozwoliły na stworzenie
czystszych, bezpieczniejszych szczepionek.
Najnowsze informacje na temat wszystkich szczepionek
można znaleźć na naszej stronie internetowej:
16VEC0022 Polish TMV.indd 1
P. Czy zbyt wiele szczepionek może przytłoczyć układ
odpornościowy małego dziecka?
O. Nie. W porównaniu z
wyzwaniami, przed jakimi
układ odpornościowy
dziecka staje codziennie,
zagrożenie stwarzane przez
czynniki odpornościowe w
szczepionkach jest znikome.
Już w chwili urodzenia
noworodki zaczynają
zmagać się z zagrożeniami
immunologicznymi. Macica
jest środowiskiem sterylnym,
wolnym od wirusów, bakterii,
pasożytów i grzybów. Ale gdy
dziecko przejdzie przez kanał
porodowy i wyjdzie na świat, w jego organizmie natychmiast osiedlają się
miliardy bakterii; to znaczy, że dziecko staje się nosicielem bakterii, lecz ich
obecność nie wpływa na jego zdrowie. Te bakterie żyją na skórze, w nosie,
gardle i jelitach. Aby uniemożliwić bakteriom kolonizującym przedostanie
się do układu krwionośnego i spowodowanie zagrożenia, noworodek stale
wytwarza zwalczające je przeciwciała.
Bakterie kolonizujące nie są jedynym problemem. Pokarm, który
spożywamy i pył wdychany z powietrzem zawierający bakterie, sprawia,
że zagrożenia immunologiczne ze strony środowiska są bardzo liczne.
Problemem są także wirusy. Dziecko w pierwszych kilku latach życia jest
stale narażone na kontakt z rozmaitymi wirusami, które powodują katar,
kaszel, zaparcia, gorączkę czy biegunkę.
Biorąc pod uwagę, że organizm małego dziecka zamieszkują miliardy
bakterii i że każda bakteria zawiera od 2000 do 6000 czynników
odpornościowych oraz że dziecko jest zakażone licznymi wirusami zagrożenie spowodowane przez 150 czynników odpornościowych
w szczepionkach jest znikome w porównaniu z tym, z czym dziecko musi
sobie radzić na co dzień.
vaccine.chop.edu
4/21/16 7:43 AM
Za dużo szczepień? Co warto wiedzieć
P. Z iloma szczepionkami naraz dzieci potrafią
skutecznie sobie poradzić?
P. Dlaczego rozdzielanie, rozkładanie w czasie lub
odwoływanie szczepień jest szkodliwe?
O. Ze znacznie większą liczbą szczepionek, niż obecnie dostają.
O. Odkładanie szczepienia na
później może być ryzykowne.
Niektórzy rodzice pragną
rozdzielić, rozłożyć w czasie
lub odwołać szczepienia,
co jest zrozumiałe. Jednak
taka decyzja może mieć
konsekwencje.
Tonegawa stwierdził, że przeciwciała powstają na drodze przestawienia
i rekombinacji wielu różnych genów oraz ustalił, że człowiek potrafi
wytworzyć około 10 miliardów różnych przeciwciał. Biorąc pod
uwagę liczbę komórek produkujących przeciwciała we krwi dziecka
oraz liczbę czynników odpornościowych zawartych w szczepionkach,
łatwo można wywnioskować, że dziecko byłoby w stanie skutecznie
wytworzyć przeciwciała w odpowiedzi na około sto tysięcy szczepionek
jednocześnie. Chociaż ta liczba wydaje się olbrzymia, należy pamiętać,
że każdego dnia dziecko broni się przed znacznie większą liczbą zagrożeń
immunologicznych w swoim środowisku.
Po pierwsze, odkładanie
szczepienia na później tylko
wydłuża okres podatności dziecka
na pewne choroby, z których część
wciąż występuje dość powszechnie.
Nadal rokrocznie wskutek ospy
wietrznej, kokluszu (krztuśca),
grypy i zakażenia pneumokokami
wcześniej zdrowe dzieci trafiają
do szpitala lub umierają. Przed
wynalezieniem szczepionki na ospę
wietrzną rocznie około 70 dzieci
umierało na tę chorobę.
Celem szczepienia jest sprawienie, aby organizm dziecka zaczął wytwarzać
przeciwciała, których działanie polega na zablokowaniu rozmnażania się
bakterii i wirusów, a tym samym zapobieganiu chorobom. Ile więc różnych
przeciwciał dziecko jest w stanie wytworzyć? Najlepsza odpowiedź na to
pytanie pochodzi od zdobywcy nagrody Nobla, immunologa
z Massachusetts Institute of Technology, Susumu Tonegawy, który odkrył,
w jaki sposób człowiek wytwarza przeciwciała.
P. Skąd wiadomo, że można bezpiecznie podać kilka
szczepionek naraz?
O. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (ang. Food
and Drug Administration, FDA) przed wydaniem zezwolenia
na stosowanie danej szczepionki wymaga przeprowadzenia
licznych testów na jej bezpieczeństwo. Zanim nowa szczepionka
uzyska zezwolenie, musi zostać sprawdzona w tzw. „badaniach
pod kątem jednoczesnego stosowania”. Badania pod kątem
jednoczesnego stosowania wymagają, aby nowa szczepionka
została przetestowana z już istniejącymi szczepionkami.
Badania te przeprowadza się w celu sprawdzenia, czy nowa szczepionka nie
wpływa negatywnie na bezpieczeństwo lub skuteczność już istniejących
szczepionek podawanych razem z nią - i na odwrót. Ponieważ wymóg
wykonywania badań pod kątem jednoczesnego stosowania istnieje od
kilkudziesięciu lat, przeprowadzono wiele badań, które dowodzą, że
dzieciom można bezpiecznie podawać kilka szczepionek naraz.
Po drugie, rozłożenie w czasie lub rozdzielenie szczepień stwarza
potrzebę większej ilości wizyt u lekarza w celu zaszczepienia dziecka.
Naukowcy odkryli, że poziom stresu u dziecka, mierzony za pomocą ilości
wydzielanego hormonu o nazwie kortyzol, jest podobny bez względu na to,
czy podczas wizyty dziecko otrzymuje jeden, czy dwa zastrzyki. Badanie
to wykazuje, że chociaż dzieci przeżywają oczywisty stres w związku
z otrzymaniem zastrzyku, przy dwóch zastrzykach stres wcale nie
jest większy niż przy jednym. Większa liczba wizyt u lekarza na
skutek rozłożenia w czasie lub rozdzielenia szczepień faktycznie nasila
traumatyczne przeżycie związane z zastrzykami.
Bibliografia
Offit PA, Quarles J, Gerber MA, et al. Addressing parents’ concerns: Do
multiple vaccines overwhelm or weaken the infant’s immune system? Pediatrics.
2002;109:124-9.
Tonegawa S, Steinberg C, Dube S, Bernardini A. Evidence for somatic generation of
antibody diversity. Proc Natl Acad Sci USA. 1974;71:4027-31.
Cohn M, Langman RE. The protecton: the unit of humoral immunity selected by
evolution. Immunol Rev. 1990;115:9-147.
Ramsay DS, Lewis M. Developmental changes in infant cortisol and behavioral
response to inoculation. Child Dev. 1994;65:1491-502.
VA C C I N E E D U C AT I O N C E N T E R
Powyższe informacje zostały przekazane przez Centrum Edukacji o Szczepieniach
przy Szpitalu Dziecięcym w Filadelfii. Centrum jest ośrodkiem edukacyjnym dla
rodziców oraz personelu medycznego, w którego pracach uczestniczą naukowcy,
lekarze, matki oraz ojcowie poświęcający się badaniom nad chorobami zakaźnymi
i zapobieganiu im. Centrum Edukacji o Szczepieniach jest finansowane przez
katedry Szpitala Dziecięcego w Filadelfii. Centrum nie otrzymuje wsparcia od firm
farmaceutycznych.
CENTRUM EDUKACJI O SZCZEPIENIACH
vaccine.chop.edu
Szpital Dziecięcy w Filadelfii, pierwszy w kraju szpital pediatryczny, jest światowym liderem
w dziedzinie opieki zdrowotnej, pionierskich badań naukowych, edukacji i działań prozdrowotnych.
©2012 Szpital Dziecięcy w Filadelfii, Wszystkie prawa zastrzeżone • 16VEC0022/NP/03-12
16VEC0022 Polish TMV.indd 2
4/21/16 7:43 AM